UZASADNIENIE

Powódka (...) S.A. w G. domagała się zasądzenia od pozwanego Szpitala (...) sp. z o.o. w C. kwoty 176.408,05 zł z odsetkami tytułem reszty wynagrodzenia za przebudowę urządzeń elektroenergetycznych. W uzasadnieniu pozwu wskazała, że pozwany zapłacił jedynie część wynagrodzenia wynikającego z umowy w kwocie 138.963,65 zł, natomiast odmówił zapłaty pozostałej części dochodzonej pozwem.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zawieszenie postępowania do czasu zakończenia procesu toczącego się przez Sądem Okręgowym w G. w sprawie(...), w którym domaga się wykreślenia z umowy stron obowiązków wymienionych w(...), zmniejszenia świadczenia zapłaty obciążającego pozwanego z kwoty 515.371,70 zł do zera, ewentualnie do kwoty 100.000,00 zł, zasądzenia od powódki kwoty 138.963,65 z ł tytułem zwrotu kosztów uiszczonych na podstawie umowy i kwoty 10.000,00 zł tytułem zwrotu kosztów poniesionych na prace projektowe. Pozwany wskazał, że w przypadku uwzględnienia tych roszczeń przez Sąd Okręgowy w G. powództwo będzie bezzasadne (k. 151-168).

Postanowieniem z dnia 10 lutego 2011 r. postępowanie zostało zawieszone do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy (...) (k. 308), a postanowieniem z dnia 05 listopada 2014 r. zostało ono podjęte (k. 404).

Wyrokiem z dnia 28 listopada 2014 r. Sąd Okręgowy w T.:

I. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 176.408,05 zł (sto siedemdziesiąt sześć tysięcy czterysta osiem 05/100) złotych z ustawowymi odsetkami od 28 września 2009 r.,

II. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 12.438,00 zł (dwanaście tysięcy czterysta trzydzieści osiem) złotych tytułem kosztów procesu.

Podjęte rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy uzasadnił w następujący sposób:

Powódka w latach 1975-1976 wybudowała w C. stację transformatorową(...)Inwestorem był poprzednik prawny powódki. Na wniosek pozwanego strony w dniu 19 czerwca 2009 r. zawarły umowę nr (...) (dalej jako umowa z dnia 19 czerwca 2009 r.) na przebudowę urządzeń elektroenergetycznych. Umowa została zawarta na podstawie warunków przebudowy z dnia 23 września 2008 r. wydanych na wniosek pozwanego.

Powódka wykonała zobowiązanie wynikające z umowy z dnia 19 czerwca 2009 r. i wystawiła pozwanemu faktury VAT ogółem na wynagrodzenie wynikające z umowy w wysokości 315.371,70 zł. Pozwany zapłacił tylko część wynagrodzenia w wysokości 138.963,65 zł. Powódka bezskutecznie wzywała pozwanego do zapłaty reszty wynagrodzenia w kwocie 176.408,05 zł.

Stan faktyczny został ustalony na podstawie dołączonych do pozwu dokumentów, których pozwany nie kwestionował. Pozwany nie ustosunkował się do twierdzeń powódki o ustaleniu całkowitych kosztów przebudowy na kwotę 315.371,70 zł, a zatem mając na uwadze wyniki całej rozprawy, w tym treść odpowiedzi na pozew, Sąd a quo uznał je za przyznane (art. 230 k.p.c.).

Następnie Sąd meriti wskazał, że Sąd Okręgowy w G. w sprawie (...) wyrokiem z dnia 24 stycznia 2014 r. oddalił powództwo pozwanego (k. 371-401), a Sąd Apelacyjny w G. oddalił jego apelację (k. 370). Z kolei podkreślił, że ponieważ wszystkie zarzuty i argumenty pozwanego zostały ocenione przez Sąd Okręgowy w G. w sprawie (...) nie było potrzeby przeprowadzania dowodów osobowych zgłoszonych w odpowiedzi na pozew. W związku z tym te wnioski pozwanego zostały oddalone (rozprawa z dnia 28 listopada 2014 r. (00.03.02, k. 409). Podkreślił również, że pełnomocnik pozwanego na rozprawie w dniu 28 listopada 2014 r. przyznał, że przedmiot sporu został rozstrzygnięty w wymienionym wyroku Sądu Okręgowego w G., co czyni zbędnym przytaczanie argumentów przedstawionych przez ten Sąd dotyczących bezzasadności zarzutów pozwanego.

Z tych względów Sąd pierwszej instancji uznał, że powództwo o zasądzenie dalszej części wynagrodzenia w kwocie 176.408,05 zł za wykonane przez powódkę roboty należało zasądzić na podstawie art. 647 k.c. z ustawowymi odsetkami od daty wskazanej w pozwie, która wynikała z faktur VAT (k. 120 i 123) - art. 481 § l k.c. Natomiast koszty postępowania, na które składa się opłata od pozwu (8.821,00 zł), wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości określonej w taryfie radcowskiej (3.600,00 zł) i opłata od pełnomocnictwa (17,00 zł), ogółem 12.438,00 zł, obciążają pozwanego stosownie do art. 98 § l i 3 w zw. art. 99 k.p.c.

Powyższe orzeczenie w całości zaskarżył apelacją pozwany i zarzucając:

I. naruszenie przepisów procesowych tj. art. 232 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. wynikające z oddalenia przez Sąd I instancji wszystkich dowodów i zarzutów zgłoszonych w odpowiedzi na pozew, które były niezbędne do wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, a w szczególności poprzez brak rozpoznania przez Sąd zarzutu naruszenia przez powódkę art. 58 § l i 2 k.c.,

II. naruszenie prawa materialnego polegające na odmowie zastosowania przez Sąd I instancji:

- art. 7 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo Energetyczne,

- art. 4 ust. l ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo Energetyczne,

- art. 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, lub z zasadami współżycia społecznego,

- art. 405 i następnych kodeksu cywilnego,

- art. 58 § l i § 2 kodeksu cywilnego,

- art. 388 kodeksu cywilnego;

wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości,

2) zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu za dwie instancje według norm przepisanych; ewentualnie o:

3) uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach instancji odwoławczej.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na uwzględnienie.

Dokonując oceny prawnej przedmiotu sporu, a w szczególności podniesionych przez pozwanego zarzutów, Sąd a quo odwołał się do argumentacji Sądu Okręgowego w G. przedstawionej w sprawie o sygn. akt (...) oraz do wypowiedzi pełnomocnika pozwanego, w której przyznał on, że przedmiot sporu został rozstrzygnięty w wymienionym wyroku Sądu Okręgowego w G.. Sąd meriti podkreślił, że powyższa okoliczność czyni zbędnym przytaczanie argumentów przedstawionych przez ten Sąd dotyczących bezzasadności zarzutów pozwanego.

W związku z powyższym należy przyjąć, że Sąd pierwszej instancji – choć nie wynika to wprost z uzasadnienia wyroku – sięgnął do instytucji przewidzianej w art. 365 § 1 k.p.c.

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Należy zauważyć, że aktualnie wykładnia zarówno art. 365 § 1 k.p.c., jak i art. 366 k.p.c., nie budzi większych kontrowersji w judykaturze. Przyjmuje się bowiem, że co do zasady mocą wiążącą i powagą rzeczy osądzonej objęta jest jedynie sentencja wyroku, a nie jej uzasadnienie. Jednakże w doktrynie i orzecznictwie trafnie zwraca się uwagę, że powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na motywy wyroku w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne do określenia jego zakresu (tak m.in. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2002 r. II CKN 1415/00, niepubl. i z dnia 29 marca 2006 r. II PK 163/05, OSNP 2007/5-6/71).

W szczególności powagą rzeczy osądzonej mogą być objęte ustalenia faktyczne w takim zakresie, w jakim indywidualizują one sentencję rozstrzygnięcia o przedmiocie sporu i w jakim określają one istotę danego stosunku prawnego, przy czym chodzi tylko o elementy uzasadnienia dotyczące rozstrzygnięcia, co do istoty sprawy, w których sąd wypowiedział się w sposób stanowczy o żądaniu (tak m.in. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2004 r. V CK 528/03 i z dnia 21 września 2005 r., niepubl.). Związanie sądu w innej sprawie ustaleniami prawomocnego orzeczenia dotyczy zatem tylko tego materiału procesowego, który odnosi się do podstawy faktycznej w zakresie hipotezy normy materialnoprawnej zastosowanej przez sąd, natomiast twierdzenia i dowody dotyczące innej podstawy prawej są dla konkretnej sprawy obojętne (tak m.in. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2003 r. III CZP 97/02, OSNC 2003/12/160).

W sytuacji, gdy zachodzi związanie prawomocnym orzeczeniem sądu i ustaleniami faktycznymi, które legły u jego podstaw, niedopuszczalne jest w innej sprawie o innym przedmiocie dokonywanie ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z prawomocnie osądzoną sprawą. Rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami inny spór muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym, wcześniejszym wyroku (tak m.in. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r. II CSK 12/09, niepubl.). A zatem w kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się ta sama kwestia, nie może być ona już ponownie badana. Związanie orzeczeniem oznacza więc zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwestią, a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego (tak m.in. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r. II CSK 452/06, OSNC-ZD 2008/1/20 oraz uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2008 r. III CZP 72/08, OSNC 2009/2/20) – por. np. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2013 r., IV CSK 624/12, niepublikowanego.

Bezspornym było w niniejszej sprawie, że zarzuty podniesione przez pozwanego w odpowiedzi na pozew były tożsame z tymi, które stanowiły podstawę żądań zgłoszonych w sprawie rozpoznanej przez Sąd Okręgowy w G. (sygn. akt (...)). Jednakże aby określić granice związania oddającym powództwo wyrokiem Sądu (...), należało dokładnie przeanalizować nie tylko motywy zawarte w uzasadnieniu tego orzeczenia, ale również akta sprawy. Z wyroku Sądu Okręgowego w G. z dnia 24 stycznia 2014 r. wynika m. im., że postępowanie zostało umorzone w zakresie cofniętego pozwu (k. 371 akt).

Analiza akt, o które Sąd Apelacyjny zwrócił się do Sądu Najwyższego, prowadzi do wniosku, że na rozprawie w dniu 6 grudnia 2011 r. w sprawie o sygn. (...), powód (w niniejszej sprawie – pozwany) cofnął pozew co do żądania wykreślenia z umowy łączącej strony obowiązków wymienionych w(...) umowy (k. 494 akt).

Bezspornie z powyższego protokołu rozprawy nie wynika aby powód zrzekł się roszczenia. W takiej sytuacji nie ulega wątpliwości, że umorzenie postępowania nie daje gwarancji pozwanemu, że powód ponownie nie wytoczy powództwa o roszczenia objęte takim cofnięciem (por. np. M. Jędrzejewska (w:), Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, część pierwsza, postępowanie rozpoznawcze, Warszawa 2002, tom 1, str. 452, teza 11). Zatem tym bardziej nie ma przeszkód – pomimo umorzenia postępowania – aby powód (w niniejszej sprawie pozwany) wykorzystał roszczenia objęte cofnięciem pozwu jako środek merytorycznej obrony w innym postępowaniu. Nie ulega wątpliwości – co podkreślił również Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu wyroku (k. 416 akt) – że pozwany opierał swoje zarzuty zawarte w odpowiedzi na pozew m.in. na żądaniu wykreślenia z umowy obowiązków wymienionych w(...)

Na marginesie rozważać można w ogóle skuteczność przedmiotowego cofnięcia pozwu, gdyż z protokołu rozprawy nie wynika aby pozwany wyraził zgodę na cofnięcie (k. 494 akt) – zob. M. J. (w:), I..

Wprawdzie na rozprawie w dniu 13 marca 2012 r. powód dokonał dalszego doprecyzowania powództwa (k. 494 akt). Wyartykułował określone roszczenia, w pozostałym zakresie cofnął pozew i zrzekł się roszczenia. Nie wynika jednak z protokołu tej rozprawy czy to zrzeczenie obejmuje również cofnięcie pozwu z dnia 6 grudnia 2011 r. Sąd Okręgowy w G. opisując czynności procesowe powoda zmierzające do cofnięcia pozwu stwierdził, że zrzeczenie się roszczenia dotyczy kwoty 39 907,93 zł (k. 376 akt). Natomiast w zakresie cofnięcia pozwu w części dotyczącej żądania wykreślenia z umowy obowiązków wymienionych w(...), Sąd nie podał informacji co do ewentualnego zrzeczenia się roszczenia (k. 376 akt). Informacja taka nie została również zawarta w motywach dotyczących umorzenia postępowania (k. 400 akt). W rezultacie – w ocenie Sądu ad quem – w okolicznościach rozpoznawanej sprawy brak było podstaw do przyjęcia, że powód (w niniejszej sprawie pozwany) cofnął pozew wraz z zrzeczeniem się roszczenia w części dotyczącej żądania wykreślenia z umowy obowiązków wymienionych (...)

Reasumując powyższe rozważania stwierdzić należy, że przedmiot rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego w G., którym Sąd a quo byłby związany, nie jest w pełni tożsamy z treścią zarzutów pozwanego podniesionych w niniejszej sprawie. Sąd pierwszej instancji nie odniósł się do zarzutów objętych – w sprawie (...) – cofnięciem pozwu i następnie umorzeniem postępowania, w zakresie eliminacji określonych postanowień umownych. Nie ma tu znaczenia okoliczność potrzeby wyjaśnienia intencji pozwanego, formułującego zarzut wykreślenia z umowy stron obowiązków wymienionych w (...). Kwestia ta wymagała odpowiedniego doprecyzowania.

W konsekwencji przyjąć należało, że Sąd Okręgowy nie rozpoznał istoty sprawy. Pamiętać bowiem trzeba, że nierozpoznanie istoty sprawy - w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. - oznacza nie tylko zaniechanie przez sąd pierwszej instancji zbadania materialnej podstawy żądania pozwu ale również pominięcie merytorycznych zarzutów pozwanego (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2005 r., III CK 161/05, niepublikowany).

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowił art. 108 § 2 k.p.c.

WYROK

UZASADNIENIE