UZASADNIENIE

Powód T. M. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. Oddział Kopalnia (...) w Z. kwoty 5.960 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego w związku z chorobą zawodową pylicą płuc, z ustawowymi odsetkami od dnia 31.07.2014r. oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podał, iż w następstwie pracy górniczej stwierdzono u niego chorobę zawodową: pylicę płuc – pylicę górników kopalń węgla oraz 10% uszczerbek na zdrowiu w związku z tą chorobą. W wyniku choroby zawodowej aktywność życiowa powoda uległa ograniczeniu, zmuszony został do zrezygnowania z dotychczasowego aktywnego trybu życia. Powód dochodził zadośćuczynienia pieniężnego na podstawie art. 435 k.c. i 445 k.c. w zw. z art. 300 k.p.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na swoją rzecz od powoda poniesionych kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podała, że w obecnym stadium pylica płuc manifestuje się u powoda jedynie zmianami w obrazie rtg płuc i nie niesie ze sobą żadnych dolegliwości oraz, że wypłacone przez ZUS jednorazowe odszkodowanie w pełni rekompensuje negatywne skutki choroby zawodowej.

Wyrokiem z dnia 31.03.2015r. sygn. akt VIP 2801/14 Sąd Rejonowy w Gliwicach VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

- w pkt 1 oddalił powództwo,

- w pkt 2 odstąpił od obciążenia powoda kosztami postępowania.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy podał, iż ustalił i zważył co następuje.

Powód był zatrudniony w KWK (...) w G. w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od dnia 05.02.1987r. do dnia 15.09.1999 r., zaś od dnia 16 .09.1999r. do dnia 27.02.2013r. w KWK (...) w Z. na stanowisku górnika pod ziemią. Stosunek pracy powoda ustał w związku z przejściem na emeryturę górniczą.

Decyzją z dnia 16.01.2013r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny
w G. stwierdził u powoda chorobę zawodową: pylicę płuc – pylicę górników kopalń węgla.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na podstawie decyzji z dnia 15.04.2013r. wypłacił powodowi kwotę 7 040 zł tytułem jednorazowego odszkodowania w związku z chorobą zawodową: pylicą płuc, odpowiadającą 10% stałemu uszczerbkowi na zdrowiu.

Powód skarży się na dolegliwości w postaci duszności, szybkiego męczenia się podczas wchodzenia po schodach, problemy ze spaniem. W związku z tymi dolegliwościami powód nie zażywa lekarstw ułatwiających oddychanie. Schorzenie nie przeszkadza powodowi w wędkowaniu, jednakże musiał zrezygnować z uprawiania gier sportowych i turystyki górskiej. Powód obecnie przebywa na emeryturze górniczej i nigdzie nie pracuje.

Biegły sądowy pulmonolog dr R. S. na podstawie szczegółowej analizy dokumentacji medycznej oraz po przeprowadzeniu dodatkowych badań rozpoznał u powoda pylicę płuc ograniczoną drobnoguzkową, bez zaburzeń czynności wentylacyjnej oraz nikotynizm. Biegły wyjaśnił, że stwierdzona u powoda choroba zawodowa: pylica płuc występuje jedynie pod postacią zmian w rtg i nie powoduje zaburzeń czynności wentylacyjnej. W szczególności nie powoduje jakichkolwiek objawów, a zatem nie wpływa na codzienną aktywność życiową, mając na uwadze pełną sprawność układu oddechowego powoda. Postać występującej u powoda pylicy płuc nie wymaga poddania powoda jakiemukolwiek zabiegowi medycznemu. W związku z występowaniem pylicy płuc tylko pod postacią zmian radiologicznych powód nie musi ograniczać swojej aktywności życiowej.

Biegły zaznaczył, że prognozy na przyszłość są dobre, bowiem u powoda nie występują zaburzenia czynności układu oddechowego, natomiast dalsze pozostawanie w nałogu palenia papierosów może spowodować u powoda degradację układu oddechowego, a nawet powstanie choroby nowotworowej, z zastrzeżeniem, że nie będzie ona związana z chorobą zawodową. W ocenie biegłego sądowego wysokość uszczerbku na zdrowiu aktualnie wynosi 10% na gruncie załącznika do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18.12.2002r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (Dz.U. z 2013 roku, Nr 954) – poz. 184.2a tabeli załącznika.

Strony nie kwestionowały opinii biegłego sądowego

Sąd Rejonowy podzielił tę opinię, gdyż została ona sporządzona na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego: zeznań małżonki powoda, powoda, dokumentacji medycznej i sanitarnej, po przeprowadzeniu dodatkowych badań i wywiadu, zgodnie z tezą dowodową. Schorzenie zawodowe pylica płuc istnieje tylko pod postacią zmian radiologicznych i nie ma wpływu na zaburzenia wentylacji, nie daje żadnych objawów w codziennym funkcjonowaniu powoda. W związku z tym schorzeniem zawodowym powód nie musi zażywać żadnych leków, ani być poddany leczeniu. W ocenie Sądu Rejonowego opinia jest precyzyjna i wyczerpująca, dlatego też zasługuje na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu Rejonowego roszczenie powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód dochodził od pozwanej zadośćuczynienia pieniężnego w oparciu o przepisy prawa cywilnego, a to art. 445 k.c. i art. 435 k.c. w zw. z art. 300 k.p.. Podstawę faktyczną dochodzonego roszczenia stanowią doznane krzywdy i cierpienia, będące następstwem choroby zawodowej: pylicy płuc.

Zgodnie z art. 445 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia poszkodowany może domagać się przyznania od osoby ponoszącej za to odpowiedzialność odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Podstawą żądania z art. 445 k.c. jest doznana krzywda niemajątkowa w postaci ujemnych przeżyć związanych z cierpieniami psychicznymi i fizycznymi pokrzywdzonego, wynikająca z doznanego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia.

Pozwana jako przedsiębiorstwo górnicze posługujące się mechanicznymi urządzeniami jest zakładem „wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody” i ponosi odpowiedzialność na zasadach określonych przepisem art. 435 § l k.c., który stanowi, że prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody [pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.] ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa chyba, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Tym samym roszczenia powoda są podnoszone na podstawie odpowiedzialności ex delicto [zasada ryzyka], a przesłankami odpowiedzialności warunkującymi powstanie obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym jest szkoda niemajątkowa [krzywda] - w rozumieniu uszczerbku na dobrach osoby poszkodowanej. Szkoda musi być wywołana przez zdarzenie, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy, między szkodą na osobie, a zdarzeniem musi istnieć związek przyczynowy, przy czym konieczne jest łączne spełnienie tych przesłanek.

Do przyjęcia odpowiedzialności na podstawie art. 435 k.c. wystarczy, że zostanie stwierdzony związek przyczynowy między szkodą (chorobą), a ruchem przedsiębiorstwa. Koniecznym jest więc wykazanie przez pracownika związku przyczynowego między doznanym uszczerbkiem na zdrowiu, a warunkami pracy (art. 361 k.c.). Związek ten może być ustalony za pomocą przewidzianych przez prawo środków dowodowych, zwłaszcza dowodu z opinii biegłego lekarza, placówki medycznej, przy czym ustalenie związku jest możliwe także przy wykazaniu wysokiego (przeważającego) prawdopodobieństwa.

Zgodnie z treścią art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Przepis ten wprowadza odpowiedzialność za normalne następstwa zjawisk stanowiących jej podstawę. Dla ustalenia „normalnego” związku przyczynowego koniecznym jest wyjaśnienie, czy dany fakt (przyczyna) był koniecznym warunkiem wystąpienia drugiego z nich (skutku) czyli, czy bez niego skutek wystąpiłby. Tylko w razie pozytywnego takiego stwierdzenia dalej podlega rozważeniu, czy wspomniane powiązania można traktować jako normalne, typowe lub oczekiwane w zwykłej kolejności rzeczy.

Poszkodowany wskutek choroby zawodowej może dochodzić odszkodowania na zbiegających się podstawach, to jest na podstawie przepisów ustawy wypadkowej oraz na podstawie przepisów prawa cywilnego, w zakresie szkód nie pokrytych odszkodowaniem
z ustawy wypadkowej (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21.10.1998r. w sprawie II UKN 273/98, opublikowany w OSNAPiUS z 1999 r., Nr 22, poz. 733).

Zadośćuczynienie pieniężne ma na celu przede wszystkim złagodzenie cierpień powoda. Zasądzona kwota ma być odpowiednia, czyli dostosowana do konkretnych okoliczności i rozmiaru krzywdy. Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia wykluczony jest automatyzm, zadośćuczynienie nie może być symboliczne, musi przedstawiać realną wartość. Jego wysokość nie może być jednak nadmierna, tj. powinna rekompensować poniesione szkody (orzeczenie SN z dnia 24.06.1965r. (...) 203/95). Przepisy kodeksu cywilnego nie precyzują kryteriów jakie należy uwzględnić przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia pieniężnego. Kierując się wskazaniami opracowanymi przez judykaturę oraz orzecznictwo Sądu Najwyższego przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia należy wziąć pod uwagę takie okoliczności jak: trwałość skutków czynu niedozwolonego, wiek poszkodowanego, wpływ na pracę zawodową. W przypadku zadośćuczynienia pieniężnego nie istnieją żadne wzory matematyczne ani wskaźniki, jak przy ustalaniu jednorazowego odszkodowania. Należy podnieść, iż z uwagi na charakter kompensacyjny zadośćuczynienia, pod uwagę należy wziąć fakt otrzymania przez powoda kwoty pieniężnej z tytułu jednorazowego odszkodowania z ustawy wypadkowej. Zadośćuczynienie obejmuje naprawienie szkody niemajątkowej (krzywdy) ujmowanej jako ból, ujemne uczucia przeżywane w związku z cierpieniem fizycznym. Zatem na wysokość zadośćuczynienia nie ma wpływu bezpośredniego procentowy uszczerbek na zdrowiu ustalony w postępowaniu administracyjnym, czy przez biegłych.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy, a przede wszystkim opinia biegłego sądowego wskazuje, że u powoda stwierdzono schorzenie zawodowe: pylicę płuc ograniczoną drobnoguzkową, która istnieje jedynie pod postacią zmian w rtg, natomiast nie ma wpływu na zaburzenia wentylacji. Schorzenie to nie daje żadnych objawów w codziennym funkcjonowaniu powoda. Zatem brak jest związku przyczynowego pomiędzy schorzeniem zawodowym: pylicą płuc, a subiektywnymi dolegliwościami powoda w rozumieniu art. 361 k.c.. Biegły wskazał, że prognozy na przyszłość w związku ze schorzeniem zawodowym są dobre i powód nie będzie musiał być poddany leczeniu. Samo stwierdzenie choroby zawodowej nie uzasadnia skutecznego dochodzenia roszczenia o zadośćuczynienie pieniężne.

Z uwagi na brak spełnienia przesłanek zawartych w art. 445 k.c. i art. 361 k.c. przy zastosowaniu art. 300 k.p., powództwo należało oddalić.

Na mocy art. 102 k.p.c. odstąpiono od obciążenia powoda kosztami postępowania.

Przepis ten pozwala w szczególnie uzasadnionych wypadkach na zasądzenie od strony przegrywającej tylko części kosztów lub nieobciążenie jej w ogóle kosztami, nie może być rozszerzająco wykładany i wyklucza uogólnienie, a może być stosowany w zależności od konkretnego przypadku (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16.02.1981r. sygn. akt IV PZ 11/81,LEX nr 8307). W niniejszej sprawie zachodzi okoliczność odstąpienia od poniesienia przez powoda kosztów postępowania w całości, gdyż był on subiektywnie przekonany o słuszności swego roszczenia.

Apelację od wyroku wniósł powód zaskarżając wyrok w zakresie jego pkt 1 i zarzucając mu: błąd w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia polegający na błędnym przyjęciu, iż powód u którego stwierdzono 10% uszczerbek na zdrowiu nie zasługuje na przyznanie zadośćuczynienia na zasadach ogólnych, to jest na zasadzie ryzyka, od pozwanej, w trakcie pracy u której nabawił się pylicy płuc.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz zadośćuczynienia w kwocie 5.960,00 zł oraz kosztów procesu za obie instancje, według właściwych norm, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu swojego stanowiska powód wskazał, iż bezspornym jest, że choruje na chorobę zawodową: pylicę płuc oraz, iż z tej przyczyny został u niego stwierdzony trwały uszczerbek na zdrowiu w wysokości 10%. Powód odczuwa dolegliwości związane z występującą u niego chorobą jw. takie jak: duszności, szybkie męczenie się podczas chodzenia po schodach oraz trudności ze spaniem. Z tych powodów był zmuszony ograniczyć swoją aktywność życiową oraz zrezygnować z pieszych wędrówek górskich i uprawiania sportów zespołowych. Jak stwierdził biegły sądowy pulmonolog i Sąd I instancji, wszystkie te dolegliwości mają charakter subiektywny, bo trudno jest wniknąć w psychikę osoby chorej i stwierdzić jak znosi swoją chorobę i ograniczenia fizyczne z tej choroby wynikające.

Sam fakt, że powód ma świadomość, iż choruje od dłuższego czasu na chorobę płuc i doznaje w związku z tym szeregu ograniczeń fizycznych w życiu codziennym powinien był skłonić Sąd I instancji do uznaniowego zasądzenia na jego rzecz takiego zadośćuczynienia ponad świadczenia z ZUS.

Procentowy uszczerbek na zdrowiu osoby poszkodowanej, ma przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia jedynie pomocniczy charakter, ale nie może być zupełnie pomijany. Znaczenie dla ustalenia zadośćuczynienia ma już sam fakt przebycia choroby przez powoda i związany z tym dyskomfort, który powodowi niewątpliwie towarzyszy w życiu codziennym.

Rozpoznając apelację Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie, nie zawiera bowiem jakichkolwiek argumentów, które mogłyby skutecznie podważyć ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy.

Zaskarżone orzeczenie jest trafne i zyskuje pełną aprobatę Sądu Okręgowego.

Sąd Rejonowy przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, dokonał prawidłowych ustaleń stanu faktycznego i oceny prawnej, a rozstrzygnięcie swoje również prawidłowo i wyczerpująco uzasadnił.

Sąd Okręgowy w pełni podzielił ocenę materiału dowodowego dokonaną przez Sąd Rejonowy uznając, iż nie przekracza ona granic swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art.233 k.p.c. i ostatecznie przyjął ją za własną.

Wskazać należy, że w myśl utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, jeżeli uzasadnienie orzeczenia pierwszoinstancyjnego sporządzonego zgodnie z wymaganiami art.328§2 k.p.c. spotyka się z pełną aprobatą sądu drugiej instancji to wystarczy, że da on temu wyraz w treści uzasadnienia swego orzeczenia, bez powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych i wnioskowań prawniczych zawartych w motywach zaskarżonego orzeczenia ( OSNP z 1998r., z.3, poz.104, OSNP z 1999r. z.24 , poz.776, OSNP z 2000r. z.4, poz.143 ).

Rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy oparł się na opinii biegłego sądowego z zakresu pulmonologii dr R. S., którą to opinię Sąd ten podzielił jako precyzyjną i wyczerpującą i stąd zasługującą na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podzielił zaprezentowane przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia motywy rozstrzygnięcia sprawy sporządzone w oparciu o tę opinię, której - co należy podkreślić - powód w czasie trwania całego procesu w żadnym zakresie nie kwestionował.

W rozpoznawanej sprawie istota sporu sprowadzała się do ustalenia, czy powód w związku ze stwierdzoną u niego chorobą zawodową pod postacią pylicy płuc, doznał krzywdy w rozumieniu art.445§1 k.c., gdyż jej stwierdzenie uprawniałoby go do dochodzenia zadośćuczynienia w zakresie szkód nie pokrytych odszkodowaniem z ustawy wypadkowej (ustawy z dnia 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ).

Chodzi tu o naprawienie szkody niemajątkowej ujmowanej jako ból, nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, rozmiar kalectwa, trwałość następstw zdarzenia, konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w życiu zawodowym i społecznym.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy potwierdził, iż u powoda bezspornie występuje choroba zawodowa pod postacią pylicy płuc, lecz ma ona postać jedynie zmian w rtg i nie ma wpływu na zaburzenia wentylacji. Zatem schorzenie to nie daje żadnych objawów w codziennym funkcjonowaniu powoda, co jednoznacznie wynika z opinii biegłego sądowego z zakresu pulmonologii.

Słusznie więc Sąd Rejonowy przyjął, w ślad za powyższą opinią, iż brak jest związku przyczynowego pomiędzy chorobą zawodową, a subiektywnymi dolegliwościami powoda, o których ten zeznawał w toku postępowania przed Sądem I instancji. Co więcej, jak wynika z ww. opinii biegłego, prognozy na przyszłość są u powoda dobre i powód ze względu na chorobę zawodową nie będzie musiał być poddany leczeniu.

Zatem w toku całego procesu powód nie wykazał przesłanek zawartych w art. 445§1 k.c. w związku z art.361 k.c., art.435 k.c. i art. 300 k.p.

Samo natomiast rozpoznanie choroby zawodowej i stwierdzenie uszczerbku na zdrowiu według ustawy wypadkowej nie stanowi skutecznego dochodzenia zadośćuczynienia pieniężnego.

Zauważyć należy, iż posługiwanie się tabelami procentowymi uszczerbku na zdrowiu i stawkami za każdy procent uszczerbku - gdy powód w apelacji zarzucił, iż Sąd Rejonowy rozstrzygając sprawę pominął fakt, iż u powoda stwierdzono 10% uszczerbek na zdrowiu - znajduje w sprawach o zadośćuczynienie jedynie orientacyjne zastosowanie i w żadnym razie nie wyczerpuje oceny, że powód doznał krzywdy w rozumieniu art.445 k.c.

Procentowo określony uszczerbek na zdrowiu służy tylko jako pomocniczy środek dla ustalenia rozmiaru odpowiedniego zadośćuczynienia. Należne poszkodowanemu (pokrzywdzonemu) czynem niedozwolonym zadośćuczynienie nie może być jednak mechanicznie mierzone przy zastosowaniu stwierdzonego procentu uszczerbku na zdrowiu. W prawie ubezpieczeń społecznych wysokość należnego jednorazowego odszkodowania jest zryczałtowana, natomiast w prawie cywilnym stosowanym w rozpoznawanej sprawie, wysokość zadośćuczynienia ma charakter zindywidualizowany, na którą mają wpływ w szczególności takie czynniki jak: pogorszenie się sytuacji życiowej pokrzywdzonego, zmniejszenie jego widoków na przyszłość oraz szans życiowych, rozmiar cierpień fizycznych i psychicznych ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05.10.2005r. sygn. akt I PK 47/05 Monitor Prawa Pracy z 2006r., Nr 4 ).

Stąd, jakkolwiek dopuszczalnym jest pomocnicze powoływanie się na procentowy uszczerbek na zdrowiu dla zobrazowania skali doznanych obrażeń, to wysokość zadośćuczynienia jest ustalana nie w odniesieniu do tak określonego uszczerbku, ale w odniesieniu do ustalonych przez sąd następstw, jakie choroba zawodowa wywołała u osoby poszkodowanej.

W konsekwencji takiego stanowiska Sąd Okręgowy uznał zarzuty apelacji powoda za bezzasadne, sprowadzające się do nieuzasadnionej polemiki ze słusznym wyrokiem Sądu I instancji i stąd z mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda jako bezzasadną.

Sędzia Przewodnicząca Sędzia

(-) SSO Małgorzata Andrzejewska (-) SSO Teresa Kalinka (-) SSR del. Renata Stańczak

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE