UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 października 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. przyznał ubezpieczonemu S. M. prawo do emerytury górniczej. Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy przyjął 29 lat, 1 miesiąc okresów składkowych oraz 1 rok i 10 miesięcy okresów nieskładkowych. Do 325 miesięcy pracy górniczej ZUS zastosował przelicznik 1,2.

W załączniku do powyższej decyzji poinformowano ubezpieczonego, że ZUS nie zaliczył mu w wymiarze półtorakrotnym okresu zatrudnienia od 22 września 1981r. do nadal, gdyż stanowiska: ślusarz, wulkanizator taśm przenośnikowych
i górnika kopalni odkrywkowej nie figurują w załączniku nr 3 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r.

Ubezpieczony w odwołaniu domagał się zaliczenia spornego okresu według przelicznika 1,8. Podał, iż w tym czasie pracował przez cały czas na odkrywce
w KWK (...) jako operator i wulkanizator taśm przenośnikowych w ciągu technologicznym wydobycia węgla (...). W ocenie odwołującego ZUS powinien zaliczyć jego pracę w tym okresie prawidłowo, przy uwzględnieniu pracy faktycznie przez niego wykonywanej, która została potwierdzona przez jego pracodawcę
w świadectwie pracy górniczej, wystawionym na podstawie ustaleń komisji weryfikacyjnej, nie zaś opierać się jedynie na nazewnictwie zajmowanego przez niego stanowiska.

ZUS wniósł o oddalenie odwołania z przyczyn podanych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Odwołujący S. M. urodził się (...)

Z dniem 1 lipca 2014r., tj. z od miesiąca zgłoszenia wniosku, ubezpieczony przeszedł na emeryturę górniczą, przyznaną mu zaskarżoną decyzją z dnia
8 października 2014r.

Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy przyjął 29 lat, 1 miesiąc okresów składkowych oraz 1 rok i 10 miesięcy okresów nieskładkowych. Do 325 miesięcy pracy górniczej ZUS zastosował przelicznik 1,2.

Do pracy w wymiarze półtorakrotnym ZUS nie zaliczył dniówek z okresu zatrudnienia od 22 września 1981r. do nadal.

Sąd ustalił, że w okresie od 22 września 1981r. do nadal ubezpieczony jest zatrudniony w (...) S.A. Oddział (...) w R..

W protokołach Komisji Weryfikacyjnej z dnia 2 czerwca 2014r., 26 maja 2014r., 28 maja 2014r. i 29 maja 2014r., obejmujących okresy od 22 września 1981r. do 30 września 1982r. oraz od 20 maja 1986r. do 14 stycznia 2007r. wskazano, że
w tym czasie odwołujący zajmował następujące stanowiska:

-: od 22 września 1981r. do 31 maja 1982r. – ślusarz na oddziale G-2,
-: od 1 czerwca 1982r. do 31 lipca 1982r. – ślusarz na oddziale G-1,
-: od 1 sierpnia 1982r. do 30 września 1982r. – ślusarz na oddziale G-6,
-: od 20 maja 1986r. do 30 czerwca 2003r. – wulkanizator taśm przenośnikowych na oddziale T-3,
-: od 1 lipca 2003r. do 16 listopada 2006r. – wulkanizator taśm przenośnikowych na oddziale Z-3/W-2,
-: od 17 listopada 2006r. do 14 stycznia 2007r. – górnik kopalni odkrywkowej na oddziale W-2.

Komisja Weryfikacyjna uznała, iż w okresach od 22 września 1981r. do
30 września 1982r. i od 20 maja 1986r. do 15 stycznia 2007r. ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej wymienionym pod poz. 1 Dz. III, Załącznika nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994r.

W załączniku do karty ewidencyjnej pracownika wskazano, że ubezpieczony
w okresie od października 1981r. do czerwca 2014r. przepracował (...) dniówek półtorakrotnych.

W świadectwie wykonywania pracy górniczej z 4 czerwca 2014r. pracodawca wskazał, że ubezpieczony w trakcie zatrudnienia w (...) od
22 września 1981r. do 30 września 1982r. wykonywał pracę górniczą na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej wymienionym pod poz. 1 Dz. III, Załącznika nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994r., następnie od 20 maja 1986r. do
14 grudnia 1988r. wykonywał pracę górniczą na stanowisku górnika na odkrywce wymienionym pod poz. 1, Załącznika nr 2 do powyższego rozporządzenia (...) oraz od 15 grudnia 1988r. do nadal ponownie wykonywał pracę górniczą na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej wymienionym pod poz. 1 Dz. III, Załącznika nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994r.

W toku postępowania ustalono, iż w pierwszym okresie zatrudnienia w (...), tj. od 22 września 1981r. do 30 września 1982r. ubezpieczony pracował na oddziale górniczym G-2. W tym czasie jego praca polegała na zapewnieniu bezawaryjnej pracy przenośników znajdujących się zarówno na koparce podstawowej jak i dalej prowadzących aż do placu uśredniania węgla. W tym czasie dozorował bezawaryjną pracę tych taśmociągów na całej ich długości. W niektóre dni nadzorował taśmociągi na koparce, a w inne dni taśmociągi na terenie całej odkrywki Jak sam przyznał obchodził trasę nawet do 5 – 6 kilometrów w jednym kierunku. Włączał
i wyłączał taśmociągi, usuwał elementy blokujące bezawaryjną ich pracę, wymieniał zestawy krążnikowi i inne zużyte elementy. W tym okresie pracował stykowo.

W następnym okresie, tj. od 15 grudnia 1988r. do 31 grudnia 2008r. Ubezpieczony pracował w oddziale wulkanizacji taśm. W tym czasie zajmował się wymianą taśm na przenośnikach wielkogabarytowych oraz na maszynach podstawowych, ich łączeniem, montażem i demontażem oraz wymianą krążników. Również w tym okresie ubezpieczony swoje obowiązki wykonywał na całej długości przenośników taśmowych, tj. od taśm na koparce wielonaczyniowej i dalej na przenośnikach wielkogabarytowych, aż do ich zakończenia na placu uśredniania węgla lub na zwałowarce.

Następnie od 1 stycznia 2009r. prace wulkanizacyjne w (...) B. przejęła firma zewnętrzna i w związku z tym odwołujący został przeniesiony do oddziału T-2 , tj. oddziału zajmującego się transportem urobku i nadkładu z maszyn podstawowych do zwałowarek lub na plac uśredniania węgla. na stanowisko operatora przenośników taśmowych. Od tej chwili był bezpośrednio odpowiedzialny za pracę przenośnika i bezpieczeństwo ludzi pracujących przy tym przenośniku. Przenośniki, które obsługiwał odwołujący były przenośnikami wielkogabarytowymi, zajmującymi się transportem urobku i nadkładu. Przenośniki te znajdują się we wkopie pomiędzy koparką wielonaczyniową i zwałowarką, bądź placem uśredniania węgla. Oddział (...) miał na swoim stanie przenośniki taśmowe o łącznej długości 39 kilometrów, które ciągnęły się przez cały teren odkrywki.

Ubezpieczony nie zajmował się nigdy pracami związanymi z pozyskiwaniem urobku, gdyż takimi pracami zajmowali się wyłącznie operatorzy maszyn podstawowych.

Ubezpieczony nie był kierowany do żadnych prac poza obręb przenośników wielkogabarytowych. Wykonywał pracę stykowo, tj. mógł opuścić swoje stanowisko dopiero po przybyciu zmiennika i przekazaniu mu swoich obowiązków.

Z charakterystyk stanowisk pracy odwołującego, sporządzonych w dniu 15 i 16 września 2014r. przez pracodawcę wynika, iż niezależnie od przypisanych mu
w angażach stanowisk, cały czas wykonywał te same prace związane z obsługą
i konserwacją przenośników taśmowych, nadzór nad ich pracą, nadzór nad pracą sprzętu pomocniczego.

Razem z ubezpieczonym pracowali świadkowie: Z. D. – operator przenośników wielkogabarytowych, D. K. – wulkanizator taśm przenośnikowych oraz M. P. – sztygar zmianowy.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie następujących dowodów: akt emerytalnych ubezpieczonego – w szczególności świadectwa wykonywania pracy górniczej (k.8 a.e.), protokołów z posiedzenia Komisji Weryfikacyjnej (k.9-15 a.e.), załącznik do karty ewidencyjnej pracownika (k.16 a.e.); akt osobowych ubezpieczonego dołączonych do akt niniejszej sprawy, w szczególności znajdujących się w nich charakterystyk stanowiska pracy; wyjaśnień ubezpieczonego (zapis nagrania z rozprawy z dnia 30 lipca 2015r. minuty 3.58 i n.); zeznań świadków: Z. D. (k.49-50), D. K. (k.50-51) przesłuchanych w drodze pomocy prawnej udzielonej przez Sąd Rejonowy w Bełchatowie oraz M. P. (k.72-73) przesłuchanego w drodze pomocy prawnej udzielonej przez Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim.

Co do charakteru i zakresu wykonywanych przez ubezpieczonego prac, Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i zeznaniom ubezpieczonego. Świadkowie pracowali
w spornym okresie razem z ubezpieczonym i mieli wiedzę na temat charakteru świadczonej przez niego pracy. Zeznania świadków były szczegółowe, spójne, wzajemnie się pokrywały i korespondowały z zeznaniami ubezpieczonego, a nadto znalazły odzwierciedlenie w pozostałym materiale dowodowym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015r. poz. 748), stanowi, że przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 34 lub 48, stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3) 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni
i częściowo pod ziemią;

4) 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce
w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Natomiast zgodnie z art. 50 d ust. 1powołanej ustawy, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego:

1) w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących
w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych;

2) w drużynach ratowniczych.

Zgodnie z ust 3 tego przepisu minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki
i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowo stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się w myśl ust. 1 i 2
w wymiarze półtorakrotnym.

Na podstawie powyższej delegacji ustawowej zostało wydane rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczalnej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995r. Nr 2 poz.8).

Z kolei stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się w wymiarze półtorakrotnym określone zostały szczegółowo w Załączniku Nr 3 do wskazanego wyżej rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994r.

Spośród wymienionych w Dz. III Załącznika nr 3 stanowisk w kopalniach węgla brunatnego zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym w pkt 1 wymieniono górnika kopalni odkrywkowej.

Spór w niniejszej sprawie dotyczy ustalenia, czy praca ubezpieczonego
w spornym okresie zatrudnienia była pracą przodkową i odnosiła się do stanowisk,
o których mowa w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczalnej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

Trzeba pamiętać, że art. 50d ust. 3 zawiera delegację ustawową dla wydania omawianego wyżej rozporządzenia z 23 grudnia 1994r. tj. określenia stanowisk pracy, na których zatrudnienie zalicza się w wymiarze półtorakrotnym - w myśl ust. 1 i 2. Odniesienie do ust. 1 i 2 tego przepisu wyraźnie wskazuje, że wymienione szczegółowo w Załączniku nr 3 do rozporządzenia stanowiska muszą odpowiadać kryteriom określonym w ust. 1 i 2 i nie mogą wykraczać poza te kryteria.

W sytuacji zatrudnienia w kopali węgla brunatnego, stanowiska wskazane
w Załączniku nr 3, Dz. III - ze względu na charakter pracy i miejsce jej wykonywania - muszą dotyczyć pracy wykonywanej w warunkach art. 50d ust. 1 pkt. 1 (wcześniej art. 37 ust. 1 pkt. 1) tj. wykonywanej w przodkach bezpośrednio przy urabianiu
i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji
i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących
w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych, a nie każdej pracy wykonywanej na odkrywce węgla brunatnego.

Sam fakt wykonywania przez odwołującego w spornym okresie pracy górniczej na odkrywce, nie przesądza o jej zaliczeniu w wymiarze półtorakrotnym, gdyż
w takim wymiarze podlegają uwzględnieniu tylko niektóre prace górnicze, wskazane w art. 50d ustawy i skonkretyzowane w załączniku Nr 3 do rozporządzenia z dnia
23 grudnia 1994r., związane bezpośrednio z zasadniczym procesem zakładu górniczego jakim jest wydobywanie urobku.

Stanowisko takie zostało już ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w wyroku z 11 lutego 2010r. (I UK 236/09, LEX nr 585722) wskazał, że „jako prace wymienione w załączniku Nr 3 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994r.
w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995r. Nr 2, poz. 8), mogą być tylko uznane takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z wykonywaniem czynności w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących
w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Pojecie "inne prace
w przodku" (art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) musi wiązać się z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin.”

W ocenie Sądu orzekającego, na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w przedmiotowej sprawie należy przyjąć, iż praca S. M. w spornym okresie nie spełnia kryteriów, pozwalających zaliczyć ją do pracy przodkowej wykonywanej w warunkach pkt 1, Dz III, Załącznika Nr 3 do rozporządzenia wymieniającego prace górników kopalni odkrywkowej.

Praca ubezpieczonego, aczkolwiek wykonywana cały czas na odkrywce węgla brunatnego nie zalicza się jednak do prac przodkowych związanych bezpośrednio
z urabianiem i ładowaniem urobku. Zakwalifikowanie jej do pracy wymienionej w pkt 1 dz. III załącznika nr 3 możliwe byłoby tylko w przypadku wykonywania prac
w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach.

W tym miejscu Sąd zwraca uwagę, że zapisy tego rozporządzenia jako przepisy z zakresu ubezpieczeń muszą być interpretowane ściśle i niedopuszczalne jest ich interpretowanie w sposób rozszerzający.

Pracy ubezpieczonego nie można niewątpliwie zaliczyć do pracy, która wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w przodku, tj. na koparkach i zwałowarkach.

Zarówno z zeznań świadków, jaki wyjaśnień samego ubezpieczonego wynika jednoznacznie, że zajmował się zarówno obsługą taśmociągów odbierających
i dostarczających urobek i nadkład od i do urządzeń podstawowych układu (...) jakim są koparki i zwałowarki, jak i wykonywał pracę na taśmociągach zamontowanych bezpośrednio na koparkach i zwałowarkach, przy czym jak sam przyznał pracował na taśmociągach zlokalizowanych na terenie całej odkrywki, w tym również w oddaleniu od maszyny podstawowej.

Równocześnie odwołujący nie sprecyzował i nie wykazał przez jaką konkretną ilość dniówek w spornych okresach wykonywał prace wyłącznie przodkowe i tym samym nie sprostał ciążącym na nim obowiązku dowodowym, o którym mowa w art. 6 k.c. Niemożliwe zatem było w toku niniejszego procesu uznanie za zasadne jego roszczenia o zaliczenie spornych okresów w całości, z przelicznikiem 1,8 na wysokość świadczenia.

W ocenie Sadu w świadectwie wykonywania pracy górniczej z dnia 4 czerwca 2014r. błędnie zakwalifikowano pracę ubezpieczonego. Postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej sprawie jednoznacznie wykazało, że ubezpieczony
w spornych okresach nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
w przodku bezpośrednio w procesie urabiania. Zdaniem Sądu skoro ubezpieczony
w czasie zatrudnienia na kopalni, w tym w spornym okresie, wykonywał pracę ślusarza, operatora przenośników taśmowych i wulkanizatora taśm przenośnikowych, to niedopuszczalne jest kwalifikowanie tego zatrudnienia jako pracy na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej( patrz wyrok SN z dn. 29.03.2011r I UK 50/11). Należy zwrócić uwagę, że operator przenośników taśmowych i górnik kopalni odkrywkowej to dwa odrębne pojęcia, którymi posłużono się w odrębnych pozycjach załącznika nr 2 i nr 3 cytowanego rozporządzenia (...). Ponadto odwołując się do wykładni językowej, to należy wskazać, że górnikiem jest pracownik pracujący w kopalni przy urabianiu kopaliny, a taki rodzaj zadań, co wynika z całokształtu materiału dowodowego, nie był stawiany przed pracownikami, zajmującymi takie samo stanowisk jak ubezpieczony (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 marca 2010r., sygn. akt III AUa 2561/09).

Reasumując: postępowanie dowodowe wykazało w sposób nie budzący wątpliwości, że praca odwołującego w okresie od 22 września 1981r. do 30 września 1982r. odraz od 20 maja 1986r. do nadal nie była pracą w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących
i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych, zatem nie może być zaliczona na wysokość jego emerytury z przelicznikiem 1,8

Biorąc powyższe względy pod uwagę, Sąd - na mocy art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. – oddalił odwołanie, nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia.

(-) SSO Joanna Smycz

Przewodniczący:	SSO Joanna Smycz
Protokolant:	Anna Krzyszkowska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE