UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 19 listopada 2013 roku powódka Gmina G. wniosła o zasądzenie solidarnie od pozwanych T. W. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Zakład Usługowy Budownictwa (...) - lidera konsorcjum i (...) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) – partnera konsorcjum kwoty 80.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 30 marca 2013 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że strony łączyła umowa o roboty budowlano –montażowe. Przedmiotem umowy było wykonanie przez pozwanych zadania inwestycyjnego w postaci przydomowej oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacji wraz z przykanalikami na terenie Gminy G.. Zdaniem powoda wskazana w protokole odbioru robót kwota wynagrodzenia w wysokości 7.892.283,47 zł tytułem wynagrodzenia, zapłacona przez powoda, została zawyżona o kwotę 14.619,97 zł. Ponadto powód obciążył pozwanych karami umownymi zastrzeżonymi w umowie w łącznej kwocie 838.712,72 zł, wynikającymi z trzech naruszonych postanowień umowy: z § 13 pkt. 1 ppkt. 1.3, § 13 pkt. 1 ppkt. 1.2 i § 13 pkt. 1 ppkt. 1.1. w zw. z § 14 umowy o wykonanie robót. Na kwotę tę złożyły się: kwota 158.904,86 zł stanowiąca karę z tytułu samego faktu istnienia wad w przedmiocie umowy stwierdzonych przy odbiorze, kwota 268.761,25 zł za zwłokę w usunięciu stwierdzonych przy odbiorze wad, kwota 411.046,61 zł z tytułu zwłoki w oddaniu przedmiotu umowy. Pozwani nie przekazali powodowi na 5 dni przed terminem odbioru (6.12.2012 r) dokumentacji inwentaryzacji geodezyjnej powykonawczej. Uczynili to dopiero 21 stycznia 2013 roku, tj. z 52 dniową zwłoką. Ponadto nie przekazali protokołów badań elektrycznych.

Powód wniósł o zasądzenie kwoty 80.000 zł, na którą złożyły się kwoty: 14.619,97 zł tytułem nadpłaty wynagrodzenia, 20.000 zł tytułem części kary umownej z § 13 pkt. 1 ppkt. 1.3. umowy, 20.000 zł tytułem części kary umownej z § 13 pkt. 1 ppkt. 1.2 umowy, 25.380,03 zł tytułem części katy umownej z § 13 pkt. 1 ppkt. 1.1 w zw. z § 14 pkt. 7 umowy.

(pozew k. 2 – 3)

W dniu 7 stycznia 2014 roku pozwany T. W. (2) złożył odpowiedź na pozew wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania. Zdaniem pozwanego żądanie zapłaty kwoty 14.619,97 zł tytułem nadpłaty za wykonane prace jest nieuzasadnione. Kwota jaka się należy pozwanym tytułem wynagrodzenia tj. 7.892.283,47 zł została określona w oparciu o wielogodzinne ustalenia i wyliczenia stron przed podpisaniem protokołu odbioru i została zaakceptowana przez obie strony przy udziale pięciu przedstawicieli powoda jako inwestora, w tym wójta Gminy G., trzech przedstawicieli inspektora nadzoru inwestorskiego oraz przedstawiciela nadzoru autorskiego w osobie projektanta. Ponadto kwota ta jest niższa od kwoty ustalonej w aneksie do umowy, który modyfikował wynagrodzenie, tj. w aneksie nr (...) zawartym w dniu 20 listopada 2011 roku.

Zdaniem pozwanego żądanie zapłaty kwoty 156.809,53 zł tytułem kary umownej na podstawie § 13 pkt. 1 ppkt. 1.3 umowy jest pobawione podstaw faktycznych i prawnych. Pozwany podniósł zarzut nieważności tej klauzuli umownej, ponieważ stosowanie tak daleko idącej sankcji za nieistnienie choćby jednej nawet nieistotnej wady przy budowie tak ogromnego obiektu jakim był przedmiot analizowanej umowy jest sprzeczne z zasadą współżycia społecznego i właściwością umowy. Pozwany podkreślił, że roboty zostały uznane za wykonane i zakończone. W protokole odbioru nie wymieniono wad w realizacji umowy i terminu na ich usunięcie. Zdaniem pozwanego załącznik nr 4 do protokołu odbioru z dnia 6 grudnia 2012 roku wbrew treści tego dokumentu „Wykaz wad i odstępstw od projektu” nie stwierdza istnienia wad.

Pozbawione podstaw faktycznych i prawnych jest żądanie zapłaty kwoty 266.576,15 zł tytułem kary umownej na podstawie § 13 pkt. 1 ppkt. 1.2 umowy za zwłokę w usunięciu wad. Wykonane roboty zostały odebrane, w protokole odbioru nie wskazano żadnych wad w realizacji umowy ani terminu na usunięcie tych wad.

Zdaniem pozwanego pozbawione podstaw faktycznych i prawnych jest żądanie zapłaty kwoty 407.704,96 zł tytułem kary umownej na podstawie § 13 pkt. 1 ppkt. 1.1 w zw. z § 15 pkt. 7 umowy za zwłokę w oddaniu protokołów badań elektrycznych oraz inwentaryzacji geodezyjnej powykonawczej. Pozwany podkreślił, że przedmiotem odbioru nie są ww dokumenty. To jakie dokumenty należało przedstawić podczas odbioru zostało określone w procedurze odbioru w § 14, wśród tych dokumentów nie wymieniono „inwentaryzacji powykonawczej” ani protokołów badań elektrycznych. Nadto nie było możliwe dostarczenie „potwierdzonej inwentaryzacji geodezyjnej przez Starostwo Powiatowe w P.” do dnia 31 grudnia 2013 roku (termin wskazano w załączniku do protokołu) z uwagi na okoliczności niezależne od pozwanego.

(odpowiedź na pozew k. 48)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Strony w dniu 30 grudnia 2010r zawarły umowę o roboty budowlano – montażowe. Powód powierzył pozwanym budowę przydomowych oczyszczalni ścieków oraz kanalizacji wraz z przykanalikami na terenie Gminy G..

Termin rozpoczęcia przedmiotu umowy to termin po przekazaniu placu budowy. Termin zakończenia przedmiotu umowy ustalono na dzień do dnia 30 listopada 2011 roku. (§ 3).

Za wykonanie przedmiotu umowy powód miał zapłacić pozwanym wynagrodzenie ustalone w przyjętej ofercie w kwocie 7.840.476,34 zł łącznie z 22 % podatkiem vat – zgodnie ze sporządzonym przez pozwanych kosztorysem ofertowym (§10).

Strony postanowiły, że obowiązującą formę odszkodowania stanowią kary umowne, które będą naliczane w następujących wypadkach i wysokościach: pozwani zapłacą powodowi kary umowne: za zwłokę w oddaniu określonego w § 14 umowy przedmiotu odbioru w wysokości 0,1 % wynagrodzenia umownego za przedmiot odbioru za każdy dzień zwłoki (ppkt.1.1), za zwłokę w usunięciu wad stwierdzonych przy odbiorze lub w okresie gwarancji i rękojmi w wysokości 0,2 % wynagrodzenia umownego za wykonany przedmiot odbioru za każdy dzień zwłoki liczonej od dnia wyznaczonego na usunięcie wad (ppkt. 1.2), z tytułu samego faktu istnienia wad w przedmiocie odbioru w wysokości 2 % wynagrodzenia umownego za przedmiot odbioru (ppkt. 1.3). (§ 13 pkt. 1 )

Strony ustaliły następujący tryb odbioru ustalonych przedmiotów odbioru:

Pozwani będą zgłaszali powodowi gotowość do odbioru częściowego/końcowego wpisem w dzienniku budowy. Potwierdzenie tego wpisu lub brak ustosunkowania się przez inspektora nadzoru w terminie 7 dni od daty dokonania wpisu oznaczać będzie osiągniecie gotowości do odbioru w dacie wpisu do dziennika budowy. Zgłoszenie o całkowitym zakończeniu robót na obiekcie i gotowość do odbioru końcowego winno być dodatkowo dokonane przez wykonawcę na piśmie skierowanym do zamawiającego i powinno zawierać żądanie wykonawcy dokonania odbioru przedmiotów umowy przez inspektora nadzoru i zamawiającego. (pkt. 1).

Powód wyznacza termin i rozpocznie odbiór przedmiotu odbioru w ciągu 14 dni od daty zawiadomienia go o osiągnięciu gotowości do odbioru, zawiadamiając o tym pozwanych i zainteresowane strony. (pkt. 2).

Zakończenie czynności odbioru winno nastąpić w ciągu 10 dni od daty jego rozpoczęcia. (pkt. 3).

Jeżeli odbiór zostanie dokonany, za datę wykonania przedmiotu odbioru uznaje się dzień rozpoczęcia odbioru (pkt. 4).

Jeżeli w toku czynności zostaną stwierdzone wady, to powodowi przysługują następujące uprawnienia: jeżeli wady nadają się do usunięcia, może odmówić odbioru do czasu usunięcia wad, jeżeli wady nie nadają się do usunięcia to: jeżeli nie uniemożliwiają one użytkowania przedmiotu odbioru zgodnej z przeznaczeniem, powód może obniżyć odpowiednio wynagrodzenie, jeżeli wady uniemożliwiają użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem, powód może odstąpić od umowy lub żądać wykonanie przedmiotu odbioru po raz drugi. (pkt. 5).

Strony postanowiły, że z czynności odbioru będzie spisany protokół zawierający wszelkie ustalenia dokonane w toku odbioru, jak też terminy wyznaczone na usunięcie stwierdzonych przy odbiorze wad. (pkt. 6).

Strony ustaliły następujące postanowienia szczególne w sprawie procedury odbioru: powód przygotuje na dzień odbioru częściowego niezbędne świadectwa jakości, atesty, aprobaty i inne dokumenty wymagane do odbioru częściowego (protokoły robót koniecznych/zamiennych, dodatkowych, robót podlegających zakryciu, dziennik niwelacji, budowy, mapy, plany szczegółowe z naniesionymi zmianami itp.), pozwani przygotują na odbiór końcowy w/w dokumenty w sposób zbiorczy w formie operatu powykonawczego – kolaudacyjnego i przekażą powodowi na 5 dni przed terminem odbioru (pkt. 7).

Powód zobowiązany został do zawiadomienia pozwanych (inspektora nadzoru) o usunięciu wad oraz do żądania wyznaczenia terminu na odbiór zakwestionowanych uprzednio robót jako wadliwych. (pkt. 8).

Powód w ramach przysługującej rękojmi rozszerzonej na okres udzielonej gwarancji, raz do roku wyznacza termin na protokolarne stwierdzenie usunięcia wad za ten okres oraz po upływie ustalonego w umowie terminu gwarancji i rękojmi wyznacza pogwarancyjny odbiór ostateczny mający na celu ustalenie wykonanych robót i usunięcia wad okresu gwarancji (pkt. 9)

Zamawiający może podjąć decyzję o przerwaniu czynności odbioru jeżeli w czasie tych czynności ujawniono istnienie takich wad, które uniemożliwiają użytkowanie przedmiotu umowy zgodnie z przeznaczeniem – aż do czasu usunięcia tych wad (pkt. 10) .(§ 14)

(dowód umowa k. 13)

Umowa była kilkakrotnie aneksowana. Wysokość wynagrodzenia za wykonane roboty została zmieniona aneksem nr (...) do umowy sporządzonym w dniu 25 marca 2011 roku. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 7.904.742,53 zł łącznie z 23 % podatkiem vat – zgodnie ze sporządzonym przez wykonawcę kosztorysem ofertowym. Ostatecznie aneksem nr (...) do umowy określono wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy na kwotę 8.023.128,64 zł łącznie z 23 % podatkiem Vat- zgodnie ze sporządzonym przez wykonawcę kosztorysem ofertowym i kosztorysem wykonania robót dodatkowych. Ostateczny termin zakończenia przedmiotu umowy określono w aneksie nr (...) na dzień 30.09.2012 roku.

(dowód: aneksy k. 14, k. 245- 249).

W trakcie realizacji robót dokonywano zmian projektowych. Zmiany dokumentacji projektowej wynikały stąd, że dokumentacja ta powstała znacznie wcześniej niż wykonywano roboty i wg. projektu kanalizacja musiała przechodzić w miejscach gdzie np. były posadowione budynki czy inne cenne obiekty. Zmieniano więc przebieg sieci – trasy przepływów. Fakt ten został usankcjonowany decyzją Wojewody (...) zatwierdzającą zmiany w projekcie budowlanym z dnia 16 marca 2012 roku. Decyzją z dnia 24 sierpnia 2012 roku Starosta (...) zatwierdził projekt budowlny i zmienił pozwolenie na budowę. Za zgodą wyrażoną na naradzie w dniu 28 kwietnia 2011 roku przez nadzór autorski, wymieniono włazy do studzienek z żeliwnych na żeliwno – betonowe.

W dokumentacji projektowej nie był określony rodzaj rur. Zastosowano rury lite PCV i fragmenty rur spienionych .

(dowód: zeznania świadka W. C. e protokół z dnia 30 września 2015 roku 00:09:11 min, zeznania przedstawiciela powoda R., Ł. e protokół z dnia 30 września 2015 roku 00:30:15 min, zeznania pozwanego T. W. e protokół z dnia 30 września 2015 roku 01:01:52 min, zeznania świadka Z. K. e protokół z dnia 13.06.2014 r, 01:11:40 min., zeznania świadka J. S. e protokół z dnia 13.06.2014 r, 00:54:20 min, zeznania świadka J. W. e protokół z dnia 13.06.2014 r, 01:18:54 min, 02:01:27 min, zeznania świadka W. K. e protokół z dnia 13.06.2014 roku, 02:54:58 min, decyzja k. 250, decyzja k. 251, zeznania świadka T. W. e protokół z dnia 29.10.2014 r 00:18:13 min., zeznania świadka W. C. e protokół z dnia 30 września 2015 roku, 00:07:04 min, zeznania przedstawiciela powoda R. Ł. e protokół z dnia 30.09. 2015r 00:30:15 min, zeznania pozwanego T. W. e protokół z dnia 30.09.2015 r 00:43:20 min, 00:46:34 min, protokół z narady k. 256)

W trakcie realizacji robót dokonywano częściowych ich odbiorów. Dokonywano częściowych rozliczeń robót. Na bieżąco usuwano powstałe usterki.

W piśmie z dnia 19 października 2012 roku pozwani zwrócili się do powoda z prośbą o uszczegółowienie i sprecyzowanie wszystkich wad i usterek przewidzianych do usunięcia zakładające, że usterki i wady zostaną usunięte do dnia 19 listopada 2012 roku. W dniu 29 listopada 2012 roku pozwani zgłosili wykonanie wszystkich prac naprawczych zgłoszonych przez inwestora.

(dowód: zeznania świadka G. M. e protokół z dnia 13.06.2014 r 00:34:19 min, zeznania świadka J. W. e protokół z dnia 13.06.2014 r, 01:24:25 min, zeznania świadka T. W. e protokół z dnia 29.10.2014 r 00:04:44 min, pismo k. 103, pismo k. 104, protokoły częściowe i faktury k. 120 - 152)

Roboty będące przedmiotem umowy zostały wykonane i zakończone a także zgłoszone do odbioru. W dniu 21 września 2012 roku pozwani przekazali powodowi mapy inwentaryzacji powykonawczej robót drogowych oraz arkusze map inwentaryzacji powykonawczej robót instalacyjnych kanalizacji sanitarnej. Pozwani przekazali powodowi dokumentację powykonawczą w dniu 4 grudnia 2012 roku .

(dowód: zeznania świadka T. W. e protokół z dnia 29.10.2014 r 00:04:419 min., zeznania pozwanego T. W. e protokół z dnia 30.09.2015 r 00:51:59 min, pismo k. 58, protokół z Rady Budowy k. 59 - 64)

W dniu 6 grudnia 2012 roku dokonano protokolarnego odbioru robót. W skład komisji odbioru końcowego wchodziło dwóch przedstawicieli inwestora, trzech przedstawicieli nadzoru inwestorskiego, przedstawicieli nadzoru autorskiego, trzech przedstawicieli wykonawcy i trzech pozostałych uczestników. Stwierdzono, że wykonane roboty są zgodne z umową i zawartymi do niej aneksami, z projektem budowlanym i rozliczeniem końcowym. Roboty zostały wykonane pod względem technicznym i technologicznym zgodnie z projektem. Ogólna ocena robót dobra. Komisja uznała wykonane roboty za zakończone i odebrane. Pozwani nie zgodzili się ze stanowiskiem inwestora co do rozliczenia kwoty 757.919 netto za wykonanie odwodnienia przy wykonywaniu inwestycji. Członkowie komisji nie złożyli żadnych wniosków i zastrzeżeń. Natomiast uwagi zostały wymienione w załączniku nr 3 i 4 do protokołu.

W załączniku nr 3 do protokołu polecono uzupełnić dokumenty – protokoły elektryczne na lokalne przepompownie ścieków do dnia 11 grudnia 2012 roku, potwierdzoną inwenatryzacje geodezyjną przez Starostwo Powiatowe w P. do dnia 31 grudnia 2012 roku.

W załączniku nr 4 wskazano, że wykonawca zastosował do montażu sieci grawitacyjnej zamiast rur PVC – litych rury PVC spienione. Poinformowany o powyższym projektant zajął stanowisko, że zastosowane materiały nie pogarszają standardów jakościowych inwestycji. Wykonawca zastosował do montażu sieci grawitacyjnej zamiast włazów żeliwnych włazy żeliwowo - betonowe. Stwierdzono 27 kinet, w których dokonano ingerencji na budowie. Wykonawca przedstawić miał oświadczenie projektanta i kierownika budowy, że wypłycenie sieci pozwoli na prawidłową eksploatację i umożliwi podłączenie zlokalizowanych odbiorców.

(dowód: protokół odbioru z załącznikami k. 15 – 21, protokół k. 22, zeznania świadka W. C. e protokół z dnia 30 września 2015 roku, 00:07:04 min, zeznania świadka J. W. e protokół z dnia 13.06.2014 r, 01:18:54 min, 02:20:02 min)

Powód zapłacił pozwanym wynagrodzenie w wysokości 7.892.283,47 zł.

(bezsporne)

Geodeta, który wykonywał dokumentację geodezyjną na zlecenie pozwanego, złożył ją do Starostwa Powiatowego w P. jeszcze przed terminem odbioru końcowego robót. Były problemy z zatwierdzeniem tej inwentaryzacji w starostwie z uwagi na chorobę osób uprawnionych do podpisu. Pozwani w dniu 21 stycznia 2013 roku dostarczyli powodowi inwentaryzację geodezyjną – powykonawczą.

(dowód: zeznania pozwanego T. W. e protokół z dnia 30.09.2015 r, 00:51:59 min., zeznania świadka J. W. e protokół z dnia 13.06.2014 r, 02:13:23 min, zeznania świadka K. Z. e protokół z dnia 13.06.2014 r, 03:21:17 min,, zeznania świadka M. G. e protokół z dnia 13.06.2014 r, 03:33:52 min, zeznania świadka D. K. e protokół z dnia 13.06.2014 r03:39:24 min, pismo k. 254, zeznania świadka T. W. e protokół z dnia 29.10.2014 r 00:04:44 min., 00:34:56 min, pismo k. 26)

Powód kwestionował dokonane między stronami rozliczenie umowy. W piśmie z dnia 18 grudnia 2012 roku powód poinformował pozwanych, że korekty wymaga przedłożony kosztorys powykonawczy za roboty nawierzchniowe. Wraz z pismem przesłał ostateczne rozliczenie robót. Zdaniem powoda wartość tych robót została zawyżona o kwotę 16.562,40 zł. Powód wskazał, że ostateczne rozliczenie zadania ujmujące odliczenie należności za niewykonaną inwentaryzację geodezyjną przydomowych oczyszczalni ścieków, przy uwzględnieniu kwot zapłaconych faktur w roku 2011 i 2012 nakładło na pozwanych obowiązek zwrotu kwoty 11.886,16 zł netto co daje kwotę 14.619,97 zł brutto. Powód wezwał pozwanych do uregulowania należności do dnia 21 grudnia 2012 roku.

(dowód: pismo k. 24, k. 25)

(...) spółka z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w Ł., pełniąca nadzór inwestorski na budowie w piśmie z dnia 20 lutego 2013 roku skierowanym do Wójta Gminy G. przedstawiła propozycje kar umownych, jakimi powinni zostać obciążeni pozwani: tj. karą w wysokości 156.809,53 zł z tytułu faktu istnienia wad w przedmiocie odbioru, karą w wysokości 266.576,15 zł za zwłokę w usunięciu wad stwierdzonych przy odbiorze lub w okresie gwarancji i rękojmi w wysokości 02 % wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki liczony od dnia wyznaczonego na usunięcie stwierdzonych usterek i wad do 19.11.2012 roku, karą w wysokości 407.704,96 zł z tytułu niedotrzymania ustaleń w spisanym protokole odbioru z dnia 6.12.2012 roku oraz zapisów umowy w kwestii procedur odbioru. Wykonawcy dostarczyli zamawiającemu inwentaryzację geodezyjna powykonawczą w dniu 21.01.2013 r a więc 52 dni po terminie wyznaczonym zapisami umowy

(dowód: pismo k. 26)

Powód obciążył pozwanych następującymi karami umownymi w ostatecznej wysokości wynoszącej kwotę 838.712,72 zł. Karą umowną z tytułu samego faktu istnienia wad w przedmiocie odbioru przedmiotu umowy – 2 % wynagrodzenia umownego za przedmiot odbioru – zgodnie z § 13 pkt. 1 ppkt. 1.3 umowy. Kwota kary wynosiła 158.904.86 zł. Kara umowna za zwłokę w usunięciu wad stwierdzonych przy odbiorze lub w okresie gwarancji i rękojmi, w wysokości 0,2 % wynagrodzenia za wykonany przedmiot odbioru za każdy dzień zwłoki liczonej od dnia wyznaczonego na usuniecie wad- zgodnie z § 13 pkt. 1 ppkt. 1.2 umowy. W wysokości 268.761,25 zł. Kara umowna w wysokości 411.046,61 zł z tytułu niedotrzymania ustaleń zawartych w protokole odbioru końcowego z 6.12.2012 roku oraz postanowień umowy tj. § 14 pkt. 7 ppkt. 7.2. umowy w kwestii procedury odbioru. Zdaniem powoda pozwani byli w zwłoce w skompletowaniu i przekazaniu inwestorowi niezbędnych dokumentów przed odbiorem. Pozwani dostarczyli inwentaryzację geodezyjną powykonawczą dopiero 21.01.2013 roku, 52 dni po terminie.

Ostatecznie powód wezwał pozwanych do zapłaty kwoty 853.332,69 zł obejmującej kary umowne i nadpłacone wynagrodzenie.

(dowód: wezwania ze zwrotnymi potwierdzeniami odbioru k. 28 – 32)

Przedmiot umowy funkcjonuje prawidłowo. Nikt nie zgłaszał pozwanym żadnych zastrzeżeń odnośnie funkcjonowania sieci kanalizacji czy oczyszczalni ścieków.

(dowód: zeznania przedstawiciela powoda R. Ł. e protokół z dnia 30.09.2015 r 00:36:58 min, zeznania pozwanego T. W. e protokół z dnia 30.09.2015 r 00:54:40 min. zeznania świadka J. W. e protokół z dnia 13.06.2014 r, 02:10:36 min, zeznania pozwanego T. W. e protokół z dnia 30.09.2015 r 00:54:40 min)

Powyższych ustaleń faktycznych dokonano na podstawie powołanych dokumentów zawartych w aktach sprawy oraz zeznań świadków i stron. Przedstawione wyżej okoliczności nie zostały w skuteczny sposób zakwestionowane przez strony.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Strony łączyła umowa o roboty budowlane.

W myśl art.647 k.c., przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Bezspornym jest, że pozwani wykonali roboty budowalne w postaci budowy przydomowych oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacji wraz z przykanlikami na terenie gminy G. a powód zapłacił pozwanym wynagrodzenie w wysokości 7.892.283,47 zł. Zgodnie z umową wynagrodzenie za roboty budowlane zostało ustalone na kwotę 8.023.128,64 zł łącznie z 23 % podatkiem vat zgodnie ze sporządzonym przez pozwanych kosztorysem ofertowym i kosztorysami wykonania robót dodatkowych (aneks nr (...) k. 56). Powód domaga się zwrotu kwoty 14.619,97 zł tytułem nadpłaconego wynagrodzenia.

Przepisy dotyczące umowy o roboty budowlane nie zawierają regulacji odnoszących się do kwestii wynagrodzenia wykonawcy robót.

Brak jest również w przepisie art. 656 § 1 KC dotyczącym umów o roboty budowlane odesłania do przepisów dotyczących określenia wynagrodzenia przy umowie o dzieło. Umówione w umowie o roboty budowlane wynagrodzenie powinno być zatem przez strony szczegółowo określone w zawartej umowie. W orzecznictwie prezentowany jest pogląd o możliwości stosowania w drodze analogii przepisu art. 629 kc i art. 632 § 1 kc traktujących o wynagrodzeniu kosztorysowym i ryczałtowym w umowie o dzieło. (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26.9.1969 r., sygn. akt III CZP 8/69, OSNCP z 1970 r. nr 6, poz. 97, Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 28 czerwca 2000 r. IV CKN 70/00, Legalis numer 48232).

Zdaniem Sądu w przedmiotowej sprawie strony określiły wynagrodzenie kosztorysowe, które zgodnie z aneksem nr (...) sporządzonym do umowy wynosiło 8.023.128,64 zł. Powód zapłacił wynagrodzenie w kwocie 7.892.283,47 zł niższej niż wynagrodzenie określone w umowie. Powód nie udowodnił, że nadpłacił wynagrodzenie za wykonane roboty w wysokości 14.619,97 zł. Jedynym miarodajnym dowodem na tę okoliczność byłaby opinia biegłego wraz z kosztorysem powykonawczym, z którego wynikałyby ewentualne różnice w stosunku do kosztorysu ofertowego.

Rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł SN w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku, sygn. akt I CKU 45/96 (opubl. OSNC z 1997, Legalis).

W przedmiotowej umowie strony zastrzegły kary umowne (§ 13 umowy).

Zgodnie z art.483 § 1 k.c., można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Zgodnie z § 13 pkt. 1 ppkt. 1.3 zawartej między stronami umowy wykonawca zapłaci zamawiającemu kary umowne z tytułu samego faktu istnienia wad w przedmiocie odbioru w wysokości 2 % wynagrodzenia umownego za przedmiot odbioru.

Powód w oparciu o § 13 pkt. 1 ppkt. 1.3 umowy obciążył pozwanych karę umowną w wysokości 158.904,86 zł (7.904.742,53 x 2%). Powołał się na wady stwierdzone w załączniku nr 4 do protokołu odbioru z dnia 6.12.2012 roku. W pozwie powód dochodzi kwoty 20.000 zł tytułem części kary umownej za te wady.

Powód nie udowodnił istnienia wad w przedmiocie odbioru. Protokołem z dnia 6 grudnia 2012 roku roboty zostały odebrane bezusterkowo.

Wskazane w załączniku nr 4 do protokołu odbioru (k. 21) „wady i odstępstwa” nie są wadami, o których stanowi § 13 pkt. 1 ppt. 1.3 umowy. W załączniku wskazano na zastosowanie rur PCV spienionych zamiast rur PCV litych, na zmianę rodzaju włazów z żeliwnych na włazy żeliwno - betonowe. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że zmiany te zostały dokonane za zgodą powoda. Ingerencja w 27 kinet i wydłużenie gwarancji na te kinety również nie stanowi o istnieniu wady. Punkt czwarty załącznika zobowiązujący pozwanych do przedstawienia oświadczenia projektanta i kierownika budowy, że wypłycenie sieci pozwoli na prawidłową eksploatację i umożliwi podłączenie zlokalizowanych odbiorców również nie stanowi o istnieniu wady w przedmiocie odbioru. Podkreślić należy, że pozwani udowodnili, że przedmiot umowy funkcjonuje prawidłowo i nie zgłaszano pozwanym żadnych usterek co potwierdził przedstawiciel powoda R. Ł. w swoich zeznaniach.

Powód nie udowodnił zatem istnienia wad w przedmiocie odbioru. Wady powinny być stwierdzone opinią biegłego, a nie zeznaniami świadków, nawet jeśli posiadają wiedzę w tym zakresie, ani też dowodem na tę okoliczność nie jest dokument prywatny w postaci pisma (...) z dnia 20 lutego 2013 roku (k. 26). Nie jest istotne czy w trakcie realizacji robót stwierdzano jakieś wady. Ważne jest, że przedmiot umowy został odebrany bezusterkowo. W protokole odbioru końcowego z dnia 12 grudnia 2012 r stwierdzono zgodność robót z projektem budowlanym, prawidłowość robót pod względem technicznym i technologicznym, oceniono roboty jako wykonane dobrze. Zgodnie z treścią protokołu załącznik 4 stanowił jedynie uwagi odnośnie wykonanych robót. Natomiast załącznik ten nie miał charakteru dokumentu stwierdzającego wady.

Zgodnie z § 13 pkt. 1 ppkt 1.2 umowy wykonawca zapłaci zamawiającemu kary umowne za zwłokę w usunięciu wad stwierdzonych przy odbiorze lub w okresie gwarancji i rękojmi w wysokości 0,2 % wynagrodzenia umownego za wykonany przedmiot odbioru za każdy dzień zwłoki liczonej od dnia wyznaczonego na usunięcie wady.

Powód dochodzi kwoty 20.000 zł tytułem kary umownej za zwłokę w usunięciu wad. Jak już wyżej zostało opisane powód nie udowodnił istnienia wad, a jedynie odstępstwa od umowy. Ogólnie w protokołach odbioru (k. 16 i 22) określono jakość robót jako dobrą i zgodną z projektem budowlanym, kosztorysem oraz umową. W protokole odbioru nie wskazano żadnego terminu na usunięcie wad. Trudno w takiej sytuacji mówić o zwłoce w ich usunięciu. Jeśli nawet sami pozwani podali w piśmie z dnia 19 października 2012 roku (k. 103), że są wady i podali termin ich usunięcia do 19.11.2012 roku to stwierdzić należy, że nie były to wady stwierdzone „przy odbiorze lub w okresie gwarancji i rękojmi”, lecz stwierdzone wcześniej jeszcze przed odbiorem i do tego czasu usunięte.

Zgodnie z § 13 pkt. 1 ppkt 1.1 umowy wykonawca zapłaci zamawiającemu kary umowne za zwłokę w oddaniu określonego w § 14 pkt. 7 umowy przedmiotu odbioru w wysokości 0,1 % wynagrodzenia umownego za przedmiot odbioru za każdy dzień zwłoki. Zgodnie z § 14 pkt. 7 umowy strony ustaliły następujące postanowienia szczegółowe w sprawie procedury odbioru: 7.1. wykonawca przygotuje na dzień odbioru częściowego niezbędne świadectwa jakości, atesty i aprobaty i inne dokumenty wymagane do odbioru częściowego (protokoły robót koniecznych/ zamiennych, dodatkowych, robót podlegających zakryciu, dziennik niwelacji, budowy, mapy, plany szczegółowe z naniesionymi zmianami itp..) 7.2 wykonawca przygotuje na odbiór końcowy w/w dokumenty w sposób zbiorczy w formie operatu powykonawczego – kolaudacyjnego i przekaże zamawiającemu na 5 dni przed terminem odbioru (umowa k. 6).

Powód dochodzi części kary umownej w wysokości 25.380,03 zł za zwłokę w oddaniu przedmiotu umowy. Zdaniem powoda zwłoka dotyczy dokumentów w postaci dokumentacji inwentaryzacji geodezyjnej powykonawczej. Pozwani dokumentację tę powinni dostarczyć powodowi 5 dni przed terminem odbioru (6.12.2012 r) a uczynili to dopiero 21 stycznia 2013 roku. Pozwani nie dostarczyli również protokołów badań elektrycznych, których brak stwierdzono w złączniku nr 3 do protokołu odbioru z dnia 6.12.2012 roku. Według załącznika protokoły badań elektrycznych należało przekazać do dnia 11 grudnia 2012 roku.

Powód nie udowodnił, że przedmiotem odbioru były również dokumenty protokołów badań elektrycznych oraz dokumentacja inwentaryzacji geodezyjnej. W § 14 ust. 7 umowy, na który powołuje się powód (k. 11) nie wymieniono tych dokumentów. Powód nie przedstawił żadnego innego dowodu wskazującego, że dokumenty te były „wymagane do odbioru” a za ich bark powodowi należała się kara umowna.

Mając na uwadze powyższe Sad oddalił powództwo jako nieudowodnione.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zasądzając od powódki na rzecz pozwanego T. W. (1) kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Koszty te stanowiło wynagrodzenie pełnomocnika procesowego ustalone w oparciu o § 6 pkt. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu - Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.) w wysokości 3.600 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych.