UZASADNIENIE

Powód A. K. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Bank (...) S.A. w W. kwoty 8 411,68 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Powód dochodził zwrotu tej kwoty jako pobranej nienależnie przez pozwanego tytułem opłat za brak wymaganych obrotów na rachunku technicznym. Podstawą prawną dochodzonego roszczenia był art. 405 w zw. z art. 410 § 1 k.c. i art. 58 § 2 k.c. Powód podniósł, że zmieniony regulamin kredytowania nie został mu przez pozwanego doręczony.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Podniósł on, że powód został poinformowany o zmianie Regulaminu oraz konieczności zapewnienia obrotów na rachunku bieżącym w liście wysłanym do wszystkich klientów będących przedsiębiorcami w dniu 12 stycznia 2009 r. „nowe zasady obsługi kredytu firmowego” i w wyciągach nr (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) oraz harmonogramie spłat z dnia 2 lipca 2009 r.

Sąd Rejonowy dla W. w W. wyrokiem z dnia 30 października 2014 r. w sprawie o sygn. akt VIII GC 548/14 oddalił powództwo (pkt 1) i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1 217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2).

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

W dniu 20 czerwca 2008 r. powód A. K. zawarł z (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. umowę konta, w ramach której powód mógł otwierać rachunki bieżące, depozytowe oraz rachunki lokat terminowych na zasadach określonych w Regulaminie, stanowiącym integralną część umowy.

W dniu 4 lipca 2008 r. powód A. K. (kredytobiorca) zawarł z (...) S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. (Bank) – Umowę Kredytu na Lokal nr (...), na warunkach określonych w tejże umowie oraz „Regulaminie kredytowania przedsiębiorców w (...). Wartość kredytu opiewała na kwotę 369 000,00 zł. W § 1.5 postanowiono, iż kredyt jest ewidencjonowany na odrębnym rachunku kredytowym prowadzonym przez bank, który zostanie potwierdzony w odrębnym „Potwierdzeniu uruchomienia kredytu firmowego”. W § 4.1 pkt 1-3 umowy kredytu, kredytobiorca zobowiązał się ponieść koszty z tytułu prowizji za udzielenie kredytu w kwocie 5 535,00 zł oraz pozostałe prowizje wskazane w Tabeli Opłat i Prowizji Małych firm oraz odsetki od wykorzystanego kredytu. W myśl § 5.1 umowy kredytu, kredytobiorca zobowiązał się do zapewnienia na rachunku rozliczeniowym wskazanym w „Potwierdzeniu” jako rachunek do spłaty kredytu, wystarczającej ilości środków na pokrycie kolejnych rat kapitałowo-odsetkowych lub rat odsetkowych w terminach spłaty. Z kolei brak zasilania rachunku wystarczającą ilością środków na pokrycie zobowiązań miał powodować, iż Bank od dnia, w którym miała nastąpić spłata, stosuje opłatę za obsługę nieterminowej płatności określoną w Tabeli Opłat i Prowizji dla Małych firm. Opłata miała być stosowana także w przypadku braku spłaty kredytu w terminie określonym w umowie (§ 5.1 umowy kredytu).

W chwili zawierania ww. umowy, Regulamin kredytowania przedsiębiorców w (...) nie przewidywał obowiązku dokonywania obrotu na rachunku rozliczeniowym, jak też prowizji za brak tychże obrotów. W pkt III.14 zawarto jedynie zapis, że bank pobiera opłaty i prowizje za udzielenie Kredytu oraz za wykonywanie czynności bankowych związanych z obsługą kredytu, jak również za spóźnienia w spłacie zadłużenia, w wysokości wskazanej w Tabeli Opłat i Prowizji Małych firm.

W dniu 1 grudnia 2008 r. (...) S.A. zmienił Regulamin kredytowania przedsiębiorców w (...) m.in. w zakresie uszczegółowienia wymogów dotyczących utrzymywania przez kredytobiorców minimalnych obrotów na rachunku bieżącym (Rozdział II pkt 8 i 9 Regulaminu), zobowiązując kredytobiorcę do zapewnienia na rachunku bieżącym w banku obrotów przedsiębiorstwa w wysokości zgodnej z tabelą zawartą w Regulaminie. Bank dokonał także zmiany Tabeli Opłat i Prowizji Małych firm.

O powyższych zmianach (...) S.A. poinformował powoda w wyciągach kredytu nr: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), harmonogramie spłat z dnia 2 lipca 2009 r., w liście do klientów „nowe zasady obsługi kredytu firmowego”.

(...) S.A. o zmianie ww. regulaminu i konieczności zapewnienia obrotów poinformował powoda także wiadomościami SMS.

Pismem z dnia 30 czerwca 2010 r. powód zwrócił się do (...) S.A. z prośbą o wyjaśnienie treści informacji SMS, przypominających o konieczności zapewnienia obrotów na rachunku firmowym. Powód wskazał także na zmiany w Regulaminie kredytowania przedsiębiorców.

Powód w III kwartale 2011 r. dokonał realizacji obrotów na rachunku bieżącym w wysokości niespełna (...) wartości wymaganej zapisami Regulaminu, w związku z czym w dniu 26 października 2011 r. naliczona została mu opłata w kwocie 2 767,55 zł. Brak obrotów na przedmiotowym rachunku w III i IV kwartale 2012 r. spowodował z kolei w dniu 25 października 2012 r. obciążenie rachunku Powoda opłatą w wysokości 2 902,95 zł oraz w dniu 29 stycznia 2013 r. – w kwocie 2 741,19 zł.

Powód zgłosił reklamację pozwanemu z powodu pobierania prowizji z tytułu niezapewnienia przez powoda minimalnych obrotów na rachunku bieżącym.

W trybie art. 492 § 1 k.s.h. Pozwany stał się następcą prawnym (...).

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy wywiódł, że pozwany poinformował powoda o dokonanych zmianach. Pozwany podjął kampanię informacyjną w tym zakresie, co potwierdza list do klientów „nowe zasady obsługi kredytu firmowego”, a przede wszystkim wyciągi kredytu nr: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) oraz harmonogram spłat z dnia 2 lipca 2009 r., z którymi powód w naturalnym stanie rzeczy musiał się zapoznawać, celem kontroli czynności wynikających z umowy kredytowej. Sąd Rejonowy podniósł, że powód jest przedsiębiorącą, co powoduje, że obowiązuje go inny, wyższy miernik staranności niż osoby nie mające takiego statusu. Winien był zatem zachować szczególny stopień staranności przy monitorowaniu czynności dokonywanych z bankiem. W ocenie Sądu pierwszej instancji, powód posiadał wiedzę na temat istniejących zmian regulaminu, o czym świadczy również fakt skierowania do pozwanego pisma z dnia 30 czerwca 2010 r. w którym składał zapytanie do przedmiotowych zmian. Ponadto, powód przelewami z dnia 23 września 2009 r., 21 grudnia 2009 r., 28 września 2010 r. próbował czynić zadość nowym postanowieniom regulaminu, o czym świadczy treść tytułów przedmiotowych przelewów. Dodatkowo Sąd Rejonowy wskazał, że powód nie zgłaszał żadnych zarzutów dotyczących prawidłowości w procesie doręczenia korespondencji przez bank. Ponadto, powyższe znalazło swoje potwierdzenie w zeznaniach świadka E. Z., z których wynika, że podczas rozmowy telefonicznej prowadzonej przez świadka z powodem, wiedział on obowiązku generowania „sztucznych obrotów”. Również zeznania D. P. potwierdziły przeprowadzone przez pozwanego działania, informujące o zmianach dokonanych w przedmiotowym regulaminie. Zdaniem Sądu Rejonowego, pozwany dochował należytej staranności w poinformowaniu powoda o zaistniałych zmianach. Skoro zatem, powód nie składał żadnych oświadczeń o braku akceptacji zmian w przedmiotowym regulaminie – do czego był uprawniony – bank był władny do pobrania opłat przewidzianych w związku z niedokonywaniem minimalnych obrotów na rachunku bieżącym. Nie zostało też wykazane, aby faktycznie brak otwarcia takiego rachunku w banku pozwanego uniemożliwiał realizowanie zobowiązań kredytowych powoda np. z innego posiadanego rachunku, tzn. był konieczną i wymaganą przesłanką przyznania mu kredytu. Faktem jest, że taki rachunek był już otwarty, ale powód nie wykazał, że prowadził jakiekolwiek negocjacje co do możliwości spłaty kredytu np. z innego posiadanego przez siebie rachunku. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego orzeczenia złożył powód zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczne ze wskazaniami logiki zakwestionowanie wiarygodności zeznań powoda: z faktu, że pozwany na początku 2009 r. prowadził kampanię informacyjną o zmianach regulaminu oraz z faktu, że powód po ponad 9 miesiącach zaczął generować sztuczny ruch na koncie, a w 2010 r. korespondował z bankiem na ten temat, nie wynika, że został prawidłowo poinformowany o fakcie zmiany regulaminu oraz jego treści na początku 2009 r. w sposób umożliwiający ocenę sytuacji i ewentualne wypowiedzenie umowy kredytu w przewidzianym terminie;

b) art. 6 k.c. w zw. z art. 230 k.p.c. i w zw. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, że powód nie wykazał, by otwarcie rachunku technicznego było wymogiem formalnym przyznania kredytu w sytuacji, w której powód wiarygodnie wyjaśnił okoliczności zawarcia umowy rachunku technicznego, zaś zawarcie obu umów zbiegało się w czasie;

c) błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu, jakoby:

- powód zawarł umowę rachunku technicznego 20 czerwca 2008 r., skoro pod umową widnieje podpis i pieczątka pracownika banku poświadczające złożenie przez powoda podpisu w dniu 8 lipca 2008 r., a więc kilka dni po zawarciu umowy kredytu;

- powód został zawiadomiony przez bank o fakcie i treści zmienionego regulaminu, skoro żadne bezpośrednie dowody na to nie wskazują, zaś pierwsza aktywność powoda wskazująca na jego wiedzę o obowiązku generowania określonych obrotów miała miejsce dopiero we wrześniu 2009 r., po telefonicznych napomnieniach pracowników banku o niegenerowaniu wymaganych obrotów na koncie;

- Sąd bezpodstawnie przyjął, że powód nie zgłaszał nieprawidłowości w doręczaniu korespondencji, mimo iż powód zeznał, że zgłaszał nie tylko nieprawidłowości w doręczaniu, ale także ginięcie pism z banku.

d) art. 384¹ w zw. z art. 384² k.c. poprzez ich niewłaściwą wykładnię, zakładającą że w przypadku stosunku umownego o charakterze ciągłym, dla związania strony zmienionym wzorcem umownym wystarcza jedynie zapewnienie kontrahentowi możliwości łatwego dowiedzenia się o treści zmienionego wzorca, podczas gdy warunkiem koniecznym pozostaje doręczenie nowej treści wzorca, co w okolicznościach niniejszej sprawy bezspornie nie miało miejsca;

e) art. 385 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji brak oceny, że zmiany regulaminu w trakcie trwania stosunku umownego o charakterze ciągłym nie mogą skutkować wprowadzeniem nowych rodzajowo obowiązków stron, nieobjętych pierwotną umową i pozostających bez związku z jej celem;

f) art. 58 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji nieuznanie, że jednostronna zmiana umowy kredytu, nakładająca na kredytobiorcę dodatkowe obowiązki o których nie było mowy przy jej zawieraniu, które ponadto wykraczają poza cele umowy, pozostaje nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Mając na uwadze powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez zasądzenie od pozwanego (...) Bank (...) S.A. w W. na rzecz powoda A. K. kwoty 8 411,68 zł wraz z ustawowymi odsetkami za zwłokę od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ewentualnie wniósł o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Nadto złożył wniosek o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu w postępowaniu odwoławczym.

W piśmie z dnia 19 sierpnia 2015 r. stanowiącym uzupełnienie apelacji powód zakwestionował wysokość kary.

Odpowiedź na apelację złożył pozwany wnosząc o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Warunkiem udzielenia kredytu było otwarcie rachunku bieżącego w (...) Bank (...) S.A. w W. ( dawniej (...) S.A.), którego celem była spłata kredytu.

Dowód: pismo pozwanego skierowane do powoda z dnia 19 marca 2015 r. (k. 216), zeznania powoda (k. 148)

Powód dokonał na rachunek pozwanego przelewy z dnia 23 września 2009 r., 21 grudnia 2009 r., 28 września 2010 r., 22 grudnia 2011 r., 20 marca 2013 r., z których wynika okoliczność uprzedniego zapoznania się ze zmienionym „Regulaminem kredytowania przedsiębiorców”

Dowód: potwierdzenie transakcji – przelew przychodzący (k. 101 – k 105).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie, lecz z przyczyn innych niż podniesione przez skarżącego.

Na wstępie zatem wyjaśnić należy, że w obowiązującym Kodeksie postępowania cywilnego funkcjonuje system tzw. apelacji pełnej, który polega na tym, że sąd drugiej instancji rozpoznaje w granicach zaskarżenia sprawę ponownie, czyli w sposób w zasadzie nieograniczony jeszcze raz bada sprawę rozstrzygniętą przez sąd pierwszej instancji. Z art. 378 § 1 k.p.c. wynika rozpoznawczy charakter apelacji pełnej, ponieważ przepis ten wprost wskazuje, że sąd drugiej instancji "rozpoznaje sprawę", a nie sam środek odwoławczy, co ma miejsce np. w wypadku skargi kasacyjnej (por. art. 398¹³§ 1 k.p.c.). Oznacza to, że Sąd drugiej instancji ma prawo dokonać własnych ustaleń faktycznych poddając je ocenie pod kątem zastosowania prawa materialnego. Może on również dokonać samodzielnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i wyciągnięcia z niego nawet krańcowo odmiennych wniosków. Jednocześnie ma obowiązek naprawić wszelkie błędy Sądu pierwszej instancji stanowiące naruszenia prawa materialnego niezależnie od podniesienia ich w ramach zarzutów apelacyjnych.

W związku z powyższym, podzielić należy - z zastrzeżeniem dokonanych wyżej samodzielnie przez Sąd Okręgowy ustaleń - co do zasady poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne i w konsekwencji przyjąć je za własne. Sąd drugiej instancji wszakże nie aprobuje wyprowadzonych z tych ustaleń wniosków i w rezultacie oceny prawnej w zakresie uznania za zasadne naliczenie przez pozwanego opłat z tytułu braku obrotów na rachunku bankowym przedsiębiorstwa w wysokości zgodnej z tabelą zawartą w zmienionym „Regulaminie kredytowania przedsiębiorców”. Niemniej jednak zgodzić się należy z rozważaniami Sądu pierwszej instancji dotyczącymi poinformowania powoda przez pozwanego o zmianach regulaminu. Bezsporny w przedmiotowej sprawie był także fakt zawarcia umowy kredytu na lokal nr (...) oraz umowy konta.

Powód dochodził w niniejszej sprawie od pozwanego zwrotu kwoty 8 411,68 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu tytułem nienależnie pobranych opłat za brak wymaganych obrotów na rachunku bieżącym. Pozwany zmienił bowiem „Regulamin kredytowania przedsiębiorców” i zobowiązał w rozdziale II pkt 8 kredytobiorcę do zapewnienia na rachunku bieżącym w banku obrotów przedsiębiorstwa w wysokości zgodnej z tabelą zawartą w Regulaminie. W przypadku zaś niespełnienia przez kredytobiorcę wymogu zapewnienia odpowiednich obrotów na rachunku bieżącym bankowi przysługiwało prawo do pobrania od kredytobiorcy opłaty za brak wymaganych obrotów na rachunku bieżącym w danym kwartale w wysokości przewidzianej w Tabeli Opłat i Prowizji (pkt 9). Roszczenie objęte petitum pozwu znalazło swoją podstawę normatywną w art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana podniosła, że powód został poinformowany o zmianie Regulaminu oraz konieczności zapewnienia obrotów na rachunku bieżącym. Spór zatem w niniejszej sprawie ogniskował się wokół ustalenia czy powód otrzymał regulamin z którego wynikało, że istnieje konieczność korzystania z rachunku bankowego poprzez dokonywanie przelewów celem wygenerowania ruchu. Nie budzi wątpliwości, w ocenie Sądu Okręgowego, że powód miał świadomość wprowadzonych zmian. Świadczy o tym przede wszystkim fakt dokonania szeregu przelewów mających na celu wdrożenie nowych postanowień regulaminu, na co wskazują tytuły przedmiotowych przelewów. Powód nadto został w sposób nie pozostawiający wątpliwości, można wręcz rzec wprost, poinformowany o szczegółach zmian w „Regulaminie kredytowania przedsiębiorców”. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w liście do klientów „nowe zasady obsługi kredytu firmowego” (k. 71), wyciągach kredytu nr (...), (...), (...), (...), (...), (...) (...) ( k. 87-97), harmonogramie spłat z dnia 2 lipca 2009 r. (k. 86), z którymi to dokumentami, co oczywiste, powód miał obowiązek się zapoznawać. Powód wobec tego z łatwością mógł się dowiedzieć o zmianach Regulaminu. Zdaniem Sądu drugiej instancji przedstawione okoliczności jednoznacznie wskazują, że powód wiedział o obowiązku dokonywania przelewów na rachunek bieżący. Sąd drugiej instancji podziela w tym zakresie ustalenia Sądu pierwszej instancji, choć z uwagi na dopuszczony w postępowaniu apelacyjnym materiał dowodowy Sąd Okręgowy ustalił, że de facto warunkiem udzielenia kredytu było otwarcie rachunku w (...), którego celem była spłata kredytu. Ponadto Sąd pierwszej instancji ustalając
stan faktyczny sprawy przeoczył fakt dokonania przelewów z których wynika okoliczność uprzedniego zapoznania się przez powoda ze zmienionym „Regulaminem kredytowania przedsiębiorców” mimo, że w rozważaniach prawnych na takie argumenty się powoływał.

Niemniej jednak okoliczności powyższe nie mają istotnego znaczenia z punktu widzenia dojścia do przekonania o konieczności zmiany zaskarżonego wyroku.

Kluczowa okazała się bowiem analiza charakteru prawnego opłaty wprowadzonej przez pozwanego w zmianach do „Regulaminu kredytowania przedsiębiorców” i skutków z tego wynikających. Sąd a quo w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie podjął nawet próby takich rozważań. Jednakowoż, jak zostało to na wstępie niniejszego uzasadnienia zasygnalizowane, Sąd drugiej instancji z urzędu bierze pod uwagę naruszenia prawa materialnego i jest zobligowany naprawić wszelkie dostrzeżone w tym zakresie błędy. W ocenie składu orzekającego w przedmiotowej sprawie opłata za niewykonanie zobowiązania w postaci zapewnienia odpowiednich obrotów na rachunku bieżącym w banku stanowi ponad wszelką wątpliwość w istocie próbę ustanowienia kary umownej. Instytucję kary umownej reguluje art. 483 § 1 k.c., który stanowi, iż można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. Niemniej jednak zdaniem Sądu drugiej instancji zapisy Regulaminu w zakresie dodatkowego zastrzeżenia umownego jakim jest kara umowna zostały ustatuowane wadliwie, a w konsekwencji w sposób niedopuszczalny. Po pierwsze, wskazać należy, że - jak wynika expressis verbis z art. 483 § 1 k.c. - kara umowna może być wprowadzona jedynie w umowie, a nie w drodze zmiany regulaminu świadczenia kredytu, tj. ogólnych warunków umowy. Na poparcie powyższej tezy przytoczyć wypada wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 września 1970 r. (I CR 362/70, LEX nr 6787), w którym stwierdzono, że ustalenie obowiązku zapłaty kary umownej powinno być zastrzeżone w umowie. Braku tego nie mogło zastąpić włączenie do umowy ogólnych zasad umów czy regulaminów. Zapatrywanie takie zyskało akceptację również w doktrynie, w której podkreślono, że obowiązywanie konkretnych kar umownych powinno wyraźnie wynikać z umowy i nie wystarcza tylko proste odesłanie do ogólnych warunków umów lub też powołanie się na włączenie wzorca przewidującego karę umowną do umowy (zob. Stanisław Włodyka, Prawo umów handlowych – System Prawa Handlowego Tom 5, Legalis 2014). Wyłuszczone poglądy prowadzą do konkluzji, że nawet krótkie odesłanie do ogólnych warunków umów lub powołanie się na włączenie wzorca przewidującego karę umowną do umowy nie wystarcza do uznania za skuteczne postanowień dotyczących kary umownej. Nałożenie zatem przez bank kary umownej poprzez zmianę regulaminu świadczenia kredytu, tj. w drodze ogólnych warunków umowy, było niedopuszczalne.

Ponadto nie może umknąć uwadze Sądu drugiej instancji fakt, że opłata za niewykonanie zobowiązania w postaci zapewnienia odpowiednich obrotów na rachunku bieżącym stanowi de facto sankcję na wypadek niewykonania zobowiązania pieniężnego. Kara umowna bowiem może być wprowadzona jedynie na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego. Nie ulega zaś wątpliwości, że obowiązek zapewnienia obrotów na rachunku sprowadza się do dokonywania przelewów bankowych obejmujących konkretne sumy pieniężne. W ocenie Sądu Okręgowego takie zachowanie zakwalifikować należy jako działanie contra legem, wbrew dyspozycji
art. 483 § 1 k.c. Jednocześnie podkreślić trzeba, że Sąd Najwyższy konsekwentnie w swoich judykatach uznaje, iż zastrzeganie kary umownej w zakresie zobowiązań pieniężnych jest niedopuszczalne, pozostaje w wyraźnej sprzeczności z art. 483 § 1 k.c., a tym samym tego rodzaju postanowienie umowne jest z mocy art. 58 § 1 k.c. bezwzględnie nieważne (zob. wyrok SN z dnia 18 sierpnia 2005 r., V CK 90/05, LEX nr 393104; uzasadnienie wyroku SN z dnia 7 listopada 2003 r., I CK 221/02, LEX nr 496381). Sąd Okręgowy w składzie orzekającym w niniejszej sprawie w pełni aprobuje przedstawione stanowisko. Przepis art. 483 § 1 k.c. należy bowiem do grupy przepisów iuris cogentis, tj. bezwzględnie obowiązujących, a sprzeczność czynności prawnej z takimi przepisami powoduje jej nieważność zgodnie z art. 58 § 1 k.c. W związku z tym zastrzeżenie kary umownej za niedokonywanie wpłat na rachunek bankowy stoi w opozycji do bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa i tym samym jest niedopuszczalne. Implikacją zaś powyższego jest możliwość dochodzenia zwrotu pobranych opłat jako świadczenia nienależnego w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. Świadczenie jest bowiem nienależne, jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna.

Nadto pamiętać również trzeba o zakreślonych przez ustawę Prawo bankowe (z 29 stycznia 1997 r., tekst jednolity Dz.U. 2015.poz.128) uprawnieniach banków w stosunku do klientów. Zgodnie z treścią art. 110 ustawy Prawo bankowe bank może pobierać przewidziane w umowie prowizje i opłaty z tytułu wykonywanych czynności bankowych oraz opłaty za wykonywanie innych czynności, w tym także opłaty za przygotowanie, sporządzenie i przekazanie informacji stanowiących tajemnicę bankową uprawnionym przez ustawę osobom, organom i instytucjom. Z przepisu zatem tego jednoznacznie wynika, że opłaty mogą być pobierane z tytułu wykonywanych czynności bankowych lub innych czynności. Wnioskując zatem a contrario bank nie może pobierać opłat za niewykonywanie czynności. Co więcej, można rozważać czy wprowadzona przez bank sankcja pieniężna za brak wymaganych obrotów na rachunku bieżącym wypełnia w ogóle definicję opłaty. Przez opłaty rozumie się bowiem wynagrodzenie w wysokości ekwiwalentnej do kosztu poniesionego przez bank z tytułu podejmowania określonych czynności (zob. Hanna Gronkiewicz – Waltz (red.), Prawo bankowe. Komentarz. Legalis 2013). W realiach niniejszej sprawy bank nie poniósł kosztów, ponieważ nie wykonał żadnej czynności. Podsumowując ten wątek, stwierdzić należy, że bank w sposób niedopuszczalny nałożył opłaty za brak wymaganych obrotów na rachunku bieżącym.

Na marginesie jedynie zwrócić uwagę trzeba na okoliczność podnoszoną przez powoda na rozprawie przed Sądem Okręgowym, a mianowicie na wysokość kary umownej. Trzykrotne pobranie przez pozwanego kwot oscylujących wokół 3 tys. zł za brak wymaganych obrotów, czyli w rzeczywistości za tworzenie tzw. sztucznego ruchu, jawi się jako rażąco nieadekwatne do popełnionego uchybienia. Narusza to wobec tego art. 484 § 2 k.c., który stanowi, że dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej, gdy jest ona rażąco wygórowana.

Reasumując dotychczasowe rozważania, skonstatować należy, że powód zasadnie domaga się zwrotu kwoty 8 411,68 zł, gdyż zastrzeżenie kary umownej w zaistniałej konfiguracji było niedopuszczalne.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok w pkt. 1, 2 i zasądził od (...) Bank (...) S.A. w W. na rzecz A. K. kwotę 8 411,68 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty. O odsetkach orzeczono z mocy art. 481 § 1 k.c. od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu, tj. 18 grudnia 2013 r. (k. 109). Konsekwencją wyroku reformatoryjnego co do istoty sprawy jest zmiana rozstrzygnięcia również w zakresie kosztów procesu. Stosownie do treści art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1 638 zł tytułem kosztów postępowania przed Sądem Rejonowym zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Powód wygrał postępowanie przed Sądem pierwszej instancji i dlatego należą mu się od pozwanego wszelkie konieczne poniesione przez niego koszty. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w kwocie 1 200 zł, którego wysokość wynika z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 490) oraz opłata sądowa od pozwu w kwocie 421 zł wynikająca z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - tekst jednolity Dz.U. 2014.poz. 1025 ze zm. ( 5% wartości przedmiotu sporu) wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł przy czym wysokość jej wynika z załącznika do ustawy o opłacie skarbowej z dnia 16 listopada 2006 r. (tekst jednolity Dz. U. 2014. poz. 1628 ze zm.). O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Postępowanie apelacyjne powód wygrał w całości, wobec tego pozwany zobowiązany jest zapłacić poniesione przez stronę powodową koszty. Na koszty te złożyła się opłata sądowa od apelacji w kwocie 421 zł wynikająca z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( 5% od wartości przedmiotu zaskarżenia), wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w kwocie 600 zł, którego wysokość wynika z § 6 pkt 4 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Uwzględniono 50% stawki minimalnej (1 200 zł), ponieważ przed Sądem pierwszej instancji zastępował stronę powodową ten sam pełnomocnik.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE