UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 27 listopada 2014 roku Sąd Rejonowy w Skierniewicach ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy E. G. (1) i uczestniczki A. G. wchodzą:

1.  spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku przy ul. (...) w S. w (...) Spółdzielni Mieszkaniowej z siedzibą w S. o wartości 192.909,00 zł,

2.  prawo własności nieruchomości zabudowanej lokalem użytkowym położonej w S. przy ul. (...), nr działki (...), obręb 2 o powierzchni 0,0166 ha dla której Sąd Rejonowy w Skierniewicach Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) o wartości 250.000,00 zł,

3.  ruchomości w postaci:

a.  dwa stoły kwadratowe plastikowe, każdy o wartości 15 zł,

b.  robot kuchenny profesjonalny marki K. o wartości 100 zł,

c.  lampa lecznicza o wartości 100 zł,

d.  grill elektryczny o wartości 200 zł,

e.  serwisy obiadowe z białej porcelany o wartości 100 zł,

f.  dwa telewizory 29 cali o wartości po 50 zł,

g.  telewizor 19 cali o wartości 300 zł,

h.  kredens czarny przeszklony kuchenny o wartości 100 zł,

i.  stół i 12 krzeseł o wartości 100 zł,

j. lodówka z 2005 roku o wartości 200 zł,

k. mikrofalówka z 1998 roku o wartości 50 zł,

1. meble kuchenne na wymiar o wartości 1.500 zł,

m. szafa zabudowana z 2004 roku w sypialni o wartości 500 zł, n. dwie szafki nocne, komoda w sypialni o wartości 400 zł,

o. łóżko w sypialni o wartości 100 zł,

p. zestaw wypoczynkowy typu kanapa 3- osobowa, 2 - osobowa i fotel (zestaw R.) o wartości 1.000 zł,

q. komoda holenderska zabytkowa o wartości 400 złotych,

r. stoliczek mały pod telewizor i ława z płytą marmurową o wartości 250 zł,

s. szafka pod telewizor holenderska o wartości 100 zł, (pkt 1 postanowienia).

Sąd Rejowy dokonał podziału majątku wspólnego byłych małżonków G. w ten sposób, że:

- składniki majątku wspólnego opisane w pkt I 1. (spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego) oraz ruchomości w pkt I. 3a (jeden stół), 3b, 3c, 3e (połowa serwisu), 3f (jeden telewizor), 3h, 3i, 3j, 3k, 31, 3m, 3n, 3q, 3s postanowienia przyznał na własność uczestniczki A. G.,

- składniki majątku wspólnego opisane w pkt I 2. (prawo własności nieruchomości zabudowanej lokalem użytkowym) oraz ruchomości w I. 3 a (jeden stół), 3d, 3e (połowa serwisu), 3f (jeden telewizor), 3g, 3o, 3p, 3r postanowienia przyznał na własność wnioskodawcy E. G. (1),

- zasądził od wnioskodawcy E. G. (1) na rzecz uczestniczki A. G. kwotę 23.440,91zł tytułem dopłaty, płatną w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności,

- nakazał wnioskodawcy E. G. (1), aby wydał uczestniczce A. G. ruchomości z punktu I. 3 b, połowę serwisów obiadowych z punktu 3e w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia,

- nakazał uczestniczce, aby wydała wnioskodawcy nieruchomość z punktu I. 2 oraz ruchomości z punktu I. 3a (jeden stół), jeden telewizor z punktu 3f, 3g, 3o, 3p, 3r w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia.

Ponadto Sąd Rejonowy zasądził tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Skierniewicach od wnioskodawcy kwotę 1.013,46zł oraz od uczestniczki kwotę 20,65 zł. Sąd ustalił, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy wskazał, że w dniu 23 maja 2011 roku wnioskodawca E. G. (1) zzłożył wniosek o podział majątku wspólnego byłych małżonków A. G. i E. G. (1) wskazując, że w skład majątku wchodzi pawilon usługowo — handlowy na działce o powierzchni 0,0166 ha, którego wartość określił na kwotę 250.000 zł, prawo własności lokalu mieszkalnego przy ul. (...) o powierzchni 60,5 m2, którego wartość określił na kwotę 220.000 zł oraz biżuteria złota o wartości 15.000 zł.

Wnioskodawca wniósł o podział majątku wspólnego w ten sposób, aby pawilon usługowy przyznać na jego wyłączną własność, mieszkanie oraz biżuterię uczestniczce ze spłatą na rzecz uczestniczki od wnioskodawcy w wysokości 7.500 zł.

Uczestniczka A. G. zgłosiła do podziału środki pieniężne znajdujące się na rachunku bakowym wnioskodawcy w Banku (...) oraz jednostki uczestnictwa nabyte w (...) Towarzystwie Funduszy Inwestycyjnych S.A., dochód z czynszu najmu za okres od stycznia 2007 do czerwca 2008 roku w kwocie 49.135 zł oraz szereg ruchomości. Wartość biżuterii złotej uczestniczka określiła na kwotę 15.000 zł.

Wnioskodawca wskazał, że część ruchomości (pojazdy) wskazanych przez uczestniczkę została sprzedane w toku trwania związku małżeńskiego stron na spłatę długów, co do niektórych ruchomości wskazał, że uległy zniszczeniu w czasie trwania związku małżeńskiego, bądź zostały sprzedane w czasie trwania małżeństwa. Przyznał, że wartość biżuterii złotej wynosi 15.000 zł.

W kolejnych pismach uczestniczka zgłaszała do podziału następne ruchomości oraz środki pieniężne w łącznej kwocie 16.000 zł.

W toku postępowania uczestnicy prezentowali różne stanowiska w przedmiocie podziału majątku.

Początkowo uczestniczka wniosła o przyznanie lokalu użytkowego na swoją rzecz a mieszkania na rzecz wnioskodawcy. Wnioskodawca wnosił o przyznanie jemu lokalu użytkowego i od początku deklarował gotowość spłaty uczestniczki. Uczestniczka początkowo deklarowała brak środków na spłatę, jednak na rozprawie w dniu 17 lipca 2012 roku oświadczyła, że chce uzyskać lokal mieszkalny w całości oraz lokal użytkowy i ewentualnie spłacić wnioskodawcę.

Na rozprawie w dniu 20 maja 2013 roku uczestniczka złożyła propozycję podziału majątku w ten sposób, aby lokal użytkowy podzielić na dwa odrębne lokale i każdy z nich przyznać na wyłączną własność dotychczasowym współwłaścicielom. Uczestniczka wskazała, że jest zainteresowana mieszkaniem.

Wnioskodawca podniósł, że podział lokalu użytkowego na dwa odrębne lokale nie jest zasadny gdyż jego dotychczasowy najemca prowadzący pizzerię nie jest zainteresowany wynajmem mniejszej powierzchni. Wnioskodawca wniósł w związku z tym o pozostawienie lokalu użytkowego we współwłasności uczestników oraz przyznania uczestniczce mieszkania ze spłatą na rzecz wnioskodawcy.

Uczestniczka wyraziła zgodę na taką propozycję i wniosła o przyznanie na jej rzecz mieszkania. Oświadczyła, że nie ma gdzie indziej mieszkać.

Przed zamknięciem rozprawy w dniu 18 listopada 2014 roku wnioskodawca wniósł o przyznanie lokalu użytkowego na własność wnioskodawcy a mieszkania na własność uczestniczki ze spłatą na rzecz uczestniczki. Wyraził gotowość spłaty uczestniczki w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia.

Uczestniczka wniosła o przyznanie lokalu użytkowego na jej własność a mieszkania na własność wnioskodawcy. Oświadczyła, że wolałaby uzyskać pizzerię,

Uczestnicy przyznali zgodnie, że wartość lokalu mieszkalnego jest taka, jaką wskazał biegły rzeczoznawca 192.909 zł, a wartość lokalu użytkowego wynosi 250.000 zł.

Co do ruchomości wchodzących w skład majątku wspólnego uczestnicy zgodnie wskazali ich skład i wartość na rozprawie.

Co do ruchomości w postaci lady sklepowej, wagi dziesiętnej, chłodni, pieca akumulacyjnego, małego regału, wersalki, dwóch foteli, stołu pokojowego, komody, czterech krzeseł, mebli pokojowych T., mebli kuchennych Cepelia, ławy M., lampy stojącej z abażurem, żyrandola czarnego z białymi kulami, dwóch kuchni gazowych, lodówki M., brodzika do kabiny, żyrandola dużego z mieszaczem powietrza, umywalki dużej białej, pralki A., dwóch piecy gazowych, butli gazowych, dwóch namiotów dwuosobowych, pieca do pizzy, sztućców, dużego grilla do mięsa, dwóch frytkownic, figury kucharza, krzeseł plastikowych i wyściełanych, stołów kwadratowych plastikowych, dwóch metalowych wieszaków, wieszaka drewnianego, dwóch wieszaków wiszących czarnych, pięciu sztuk kinkietów różowych, narzędzi do robienia pizzy (łopata drewniana i metalowa), mebli barowych, przeszklonego baru z aluminium do robienia pizzy, obrazu z grafiką, stolików drewnianych kwadratowych 10 sztuk, kredensu holenderskiego do salonu i witryny przeszklonej holenderskiej, sprzętu grającego razem z kolumnami firmy (...) i dwóch obrazów wnioskodawca i uczestniczka zgodnie oświadczyli, że przedmioty te nie podlegają podziałowi.

Sąd Rejonowy oparł rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych.

Wyrokiem z dnia 31 marca 2011 roku Sąd Okręgowy w Łodzi rozwiązał przez rozwód związek małżeński pomiędzy A. G. i E. G. (1) zawarty w dniu 7 lutego 1970 roku w Urzędzie Stanu Cywilnego w S.. W trakcie trwania małżeństwa pomiędzy stronami istniał ustrój małżeńskiej wspólności ustawowej.

W trakcie małżeństwa małżonkowie nabyli;

1.  prawo wieczystego użytkowania gruntu wraz z budynkiem stanowiącym odrębną własność położonego w S. przy ul. (...), nr działki (...), o powierzchni 0166 ha, dla którego Sąd Rejonowy w Skierniewicach prowadzi księgę wieczystą numer (...). Decyzją z dnia 21 sierpnia 1998 roku wskazane prawo użytkowania wieczystego zostało przekształcone w prawo własności,

2.  spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) w (...) Spółdzielni Mieszkaniowej,

3.  ruchomości:

a.  dwa stoły kwadratowe plastikowe, każdy o wartości 15 zł,

b.  robot kuchenny profesjonalny marki K. o wartości 100 zł,

c.  lampa lecznicza o wartości 100 zł,

d.  grill elektryczny o wartości 200 zł,

e.  serwisy obiadowe z białej porcelany o wartości 100 zł,

f.  dwa telewizory 29 cali o wartości po 50 zł,

g.  telewizor 19 cali o wartości 300 zł,

h.  kredens czarny przeszklony kuchenny o wartości 100 zł,

i.  stół i 12 krzeseł o wartości 100 zł,

j. lodówka z 2005 roku o wartości 200 zł,

k. mikrofalówka z 1998 roku o wartości 50 zł,

1.  meble kuchenne na wymiar o wartości 1.500 zł,

m. szafa zabudowana z 2004 roku w sypialni o wartości 500 zł,

n. dwie szafki nocne, komoda w sypialni o wartości 400 zł,

o. łóżko w sypialni o wartości 100 zł,

p. zestaw wypoczynkowy typu kanapa 3- osobowa, 2 - osobowa i fotel (zestaw R.) o wartości 1.000 zł,

q. komoda holenderska zabytkowa o wartości 400 złotych,

r. stoliczek mały pod telewizor i ława z płytą marmurową o wartości 250 zł,

s. szafka pod telewizor holenderska o wartości 100 zł.

W trakcie małżeństwa strony nabyły biżuterię złotą (zegarek, sygnety, pierścionki i obrączki) o wartości 15.000 zł. Uczestniczka spieniężyła część złota w związku z trudnościami finansowymi za kwotę 3.000 zł. Po rozwodzie bez zgody wnioskodawcy uczestniczka zrobiła z części złota (obrączek) łańcuszek z zawieszką dla wnuczki na komunię oraz łańcuszek z krzyżykiem dla wnuka na chrzest. E. G. (1) nie wziął nic ze wspólnego złota.

W trakcie trwania małżeństwa E. i A. G. sprzedali A. B. używane meble w postaci regału Pan T., kanapy, fotela, sześciu krzeseł i dywanu.

Część ruchomości E. G. (1) wywiózł do komisu na sprzedaż. Gdy komis był likwidowany E. G. (1) wywiózł część rzeczy na złom, w tym piec, chłodziarkę i piec gazowy. E. G. (1) sprzedał nadto przyczepę samochodową typu N..

Małżonkowie podarowali J. M. drewno do palenia. Drewno to było zabierane z domu przy ul. (...). Wśród tego drewna były stare rozmontowane szafki.

E. G. (1) sprzedał w trakcie małżeństwa przyczepę kempingową oraz wspólne samochody. Pieniądze zostały przeznaczone na potrzeby domu, „na życie”.

Aktem notarialnym z dnia 24 sierpnia 2006 roku E. G. (1) oraz B. T. sprzedali swoje udziały po 6/36 (nabyte ze spadku po ojcu I. G.) w nieruchomości w S. przy ul. (...). E. G. (1) uzyskał kwotę 58.000 zł. Za sprzedaż udziału wnioskodawca poza kwotą 58.000 zł wynikającą z aktu notarialnego uzyskał od kupującego dodatkowo kwotę 7000 zł w tajemnicy przed swoją siostrą. Pieniądze ze sprzedaży udziału w nieruchomości wnioskodawca od razu wpłacił do banku.

Środki zgormadzone przez E. G. (1) w (...) Towarzystwie Funduszy Inwestycyjnych pochodzą ze sprzedaży udziału w nieruchomości przy ul. (...) w 2006 roku.

W czasie kiedy uczestniczka przebywała w Irlandii pracowała zarabiając 260 euro tygodniowo. Gdy A. G. wróciła z Irlandii to nie miała żadnych środków.

W trakcie małżeństwa A. G. i E. G. (1) mieli długi. Postępowania egzekucyjne prowadził Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Skierniewicach T. C.. Postępowania zakończyły się wyegzekwowaniem należności przed rozwodem.

Na dzień rozwodu wnioskodawca E. G. (1) posiadał w Banku (...) Funduszy Inwestycyjnych 27,564 jednostek uczestnictwa o łącznej wartości 48.913,42 złotych. Środki te stanowią jego majątek osobisty.

Na dzień rozwodu na rachunku bankowym wnioskodawcy E. S. z dsd znajdowały się środki pieniężne w kwocie 3490,82 zł. Na konto to wpływało wynagrodzenie za pracę wnioskodawcy.

Wartość lokalu mieszkalnego nr (...) usytuowanego na parterze budynku nr (...) przy ul. (...) wynosi 192.909 zł.

W obecnym stanie budynek przy ul. (...) na działce (...) (lokal użytkowy) nie spełnia wymogów dla podziału fizycznego na dwie części, ani też wymogów dla wyodrębnienia (samodzielności) lokali zgodnie z aktualnym sposobem użytkowania.

Lokal użytkowy jest aktualnie wynajmowany (jako pizzeria) i przynosi dochód w wysokości 2800 zł miesięcznie. Po rozwodzie do dnia podziału majątku A. G. i E. G. (1) dzielili się czynszem po połowie. Wartość nieruchomości wynosi 250 000 zł.

E. G. (1) utrzymuje się z emerytury w wysokości 1500 zł miesięcznie. Posiada oszczędności w kwocie 100.000 zł, ma zapewnione potrzeby mieszkaniowe.

A. G. utrzymuje się z emerytury w kwocie 1050 zł. Mieszka we wspólnym mieszkaniu przy ul. (...). Ma oszczędności w kwocie 10.000 zł.

Oceniając zgromadzone dowody Sąd Rejonowy wskazał, że uczestniczka zgłosiła do podziału dochód z lokalu użytkowego (z pizzerii) w kwocie 49.135 zł oraz kwotę 6.000 zł, jako kwotę zawłaszczoną przez wnioskodawcę. Nie przedstawiła jednak żadnych dowodów na okoliczność przywłaszczenia i posiadania tych kwot przez wnioskodawcę. Sąd podkreślił, że kwoty te dotyczą czynszu uzyskiwanego w trackie trwania małżeństwa uczestników, wobec braku dowodów przeciwnych przyjąć należy, że zostały one spożytkowane na funkcjonowanie rodziny, którą tworzyli uczestnicy. Podobnie należy traktować dochody uzyskiwane przez uczestniczkę w tracie jej pobytu w Irlandii. Z żadnego z dowodów przeprowadzonych w sprawie nie wynikało, aby wnioskodawca zagarnął wymienione kwoty, a także, że był ich posiadaczem na dzień rozwodu, albo zostały one utracone w taki sposób, że wymagałyby uwzględnienia przy podziale majątku.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy wskazał, że podstawę prawną złożonego wniosku stanowił art. 210 k.c., stosowany z mocy art. 46 k.r.o. do majątku wspólnego małżonków po ustaniu wspólności ustawowej.

Na mocy art. 43 § 1 k.r.o. Sąd przyjął, że uczestnicy mają równe udziały w majątku wspólnym, a zatem podział majątku winien nastąpić po połowie.

Podział majątku wspólnego obejmuje tylko takie przedmioty majątkowe, które były składnikami majątku wspólnego w chwili ustania wspólności ustawowej i które istnieją w chwili dokonywania podziału. Uczestnicy byli zgodni co do tego, iż do ich majątku wspólnego należą nabyte w trakcie trwania małżeństwa: mieszkanie własnościowe spółdzielcze przy ul. (...) w S. oraz nieruchomość gruntowa wraz z lokalem użytkowym przy tej samej ulicy, a także szereg ruchomości.

Sąd Rejonowy uznał, że rozliczeniu podlega wartość środków pieniężnych zgromadzonych na koncie bankowym wnioskodawcy S. z dsd oraz biżuteria złota. Środki na S. wnioskodawcy w kwocie 3490,82 zł, na które wpływało wynagrodzenie uczestnika, stanowiły majątek dorobkowy (art. 31 § 2 k.r.o.). Złota biżuteria również podlega rozliczeniu, gdyż jej część została bez zgody E. G. (1) rozdysponowana przez A. G.. Wartość biżuterii wynosiła 15.000 zł, przy czym jej część została zbyta przez uczestniczkę jeszcze w trackie trwania małżeństwa za kwotę 3.000 zł. Kwota ta została przeznaczona na potrzeby rodziny. Pozostała część o wartości 12.000 zł została rozdysponowana przez uczestniczkę po rozwodzie w taki sposób, że wnioskodawca nie uzyskał nic ze złota. Uczestniczka nie uzyskała od wnioskodawcy połowy kwoty zgromadzonej na rachunku bankowym (3.490,82 zł), a wnioskodawca nie uzyskał połowy kwoty wartości złota (12.000 zł).

Podziałem nie mogły zostać objęte zgromadzone przez wnioskodawcę jednostki uczestnictwa w Towarzystwie Funduszy Inwestycyjnych Banku (...). Środki te stanowią majątek osobisty na mocy art. 33 pkt 2 k.r.o.

Podział majątku wspólnego małżonków może nastąpić przez fizyczny podział rzeczy wspólnej, przez przyznanie całej rzeczy jednemu z małżonków z obowiązkiem spłaty drugiego, przez sprzedaż rzeczy wspólnej i podział pomiędzy strony uzyskanej sumy. Przy rozstrzyganiu o sposobie podziału majątku wspólnego mają istotne znaczenie okoliczności istniejące w chwili podziału tego majątku, a nie w chwili ustania wspólności ustawowej. Z racji powyższego zatem ocena, co do tego, jaki sposób podziału najlepiej odpowiada usprawiedliwionym interesom każdego z małżonków wymaga rozważenia sytuacji osobistej, majątkowej i rodzinnej istniejącej w chwili dokonania podziału.

Najistotniejszy spór pomiędzy stronami koncentrował się wokół sposobu podziału nieruchomości obejmującej lokal użytkowy.

Nie jest obecnie możliwy podział fizyczny tej nieruchomości ani wyodrębnienie dwóch samodzielnych lokali. Wskazuje na to wprost opinia biegłego z zakresu budownictwa.

Zgłoszona w toku postępowania propozycja przyznania tej nieruchomości na współwłasność byłych małżonków nie może być zaakceptowana, gdyż nie prowadziłoby to do zniesienia współwłasności. Ostatecznie uczestnicy wycofali się z tej propozycji. Sąd zauważył także, że taki podział majątku tego składnika (przyznanie na współwłasność uczestnikom) budziłby wątpliwości, z uwagi na wysoki stopień skonfliktowania stron postępowania, który wielokrotnie widoczny był w tracie rozpraw.

W ocenie Sądu Rejonowego właściwym sposobem podziału majątku byłych małżonków jest przyznanie jednemu z byłych małżonków lokalu mieszkalnego, a drugiemu nieruchomości obejmującej lokal użytkowy. Uczestniczce powinno przypaść mieszkanie, a nieruchomość użytkowa wnioskodawcy. Przemawia za tym po pierwsze dotychczasowy sposób korzystania z majątku wspólnego przez uczestników. A. G. cały czas zamieszkuje w mieszkaniu przy ul. (...). Jak sama wskazała na rozprawie w dniu 7 sierpnia 2014 roku „nie ma gdzie indziej mieszkać”. Ponadto twierdzenia uczestniczki o możliwości zamieszkania przez nią z dziećmi pozostały gołosłowne. Dzieci uczestników zamieszkują w Irlandii, gdzie mają swoje rodziny i prowadzą własne gospodarstwa domowe. Z kolei wnioskodawca ma zapewnione potrzeby mieszkaniowe poza wspólnym mieszkaniem.

Po drugie, wartość lokalu użytkowego jest wyższa niż wartość lokalu mieszkalnego, co wiąże się z koniecznością spłaty. Wnioskodawca posiada oszczędności w kwocie 100 000 zł, zaś uczestniczka 10 000 zł. Wobec tego to wnioskodawca dysponuje środkami na spłatę uczestniczki i taką gotowość deklarował w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Wprawdzie uczestniczka podnosiła, że uzyskałaby kredyt na spłatę wnioskodawcy, jednakże zdolność uczestniczki do uzyskania wysokiego kredytu budzi wątpliwości z uwagi na jej wiek i wysokość dochodów.

Co do podziału ruchomości Sąd miał na uwadze stanowiska uczestników wyrażone na rozprawie. I tak wnioskodawca uzyskał grill elektryczny, a uczestniczka robot kuchenny, lampę leczniczą, lodówkę i mikrofalę. W pozostałym zakresie Sąd uwzględnił fakt korzystania przez uczestniczkę z części ruchomości.

W większości uczestniczka otrzymała meble znajdujące się we wspólnym, w którym mieszka i z których korzysta, za wyjątkiem łóżka z sypialni, którym nie była zainteresowana oraz zestawu wypoczynkowego R. i stoliczka małego pod telewizor i ławy w płytą marmurową. Składnikami majątkowymi w podwójnej liczbie Sąd Rejonowy podzielił po uczestników jednym dla każdego z byłych małżonków.

Łączna wartość majątku wspólnego podlegającego podziałowi wynosiła 448.539 zł. Udział każdego z małżonków powinien wynieść po 224.269,50 zł. Wnioskodawca w wyniku podziału uzyskał łącznie majątek o wartości 251.965 zł, a uczestniczka o wartości 196.574 (mieszkanie + ruchomości). Wobec powyższego wnioskodawca uzyskał o 27.695 zł więcej, a uczestniczka o taką kwotę mniej majątku wspólnego. Sąd uwzględnił składniki majątkowe, które na dzień podziału nie istniały, a winny zostać rozliczone: kwotę środków pieniężnych zgromadzonych na koncie wnioskodawcy (3490,82 zł) oraz wartość biżuterii złotej(12.000 zł), z której nic nie uzyskał wnioskodawca. Złoto było warte łącznie 15.000 zł, jednak w trakcie trwania małżeństwa uczestniczka spieniężyła część złota o wartości 3.000 zł. Wobec powyższego kwotę dopłaty od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki Sąd Rejonowy powiększył o połowę kwoty 3490,82 zł oraz pomniejszył o połowę 12.000 zł ( (...),50 + (...),41 - 6000 = 23.440,91 zł) i taką kwotę dopłaty zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie przepisu art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty związane ze swym udziałem w sprawie. Interes wnioskodawcy i uczestniczki był zbieżny - oczekiwali podziału majątku niezależnie od tego, jakie składniki im przypadną. Wobec tego na wnioskodawcy spoczywał obowiązek poniesienia kosztów zainicjowanych przez niego, w tym wniosków dowodowych zgłoszonych przez pełnomocnika wnioskodawcy.

Apelację od przedmiotowego postanowienia wywiodła uczestniczka, zaskarżając postanowienie w części tj. co do pkt I ppkt 2 postanowienia w zakresie ustalenia przez Sąd wartości nieruchomości położonej w S. przy ul.(...) nr działki (...) na kwotę 250 000 zł, pkt II lit.A i B w zakresie przyznania prawa własności tej nieruchomości oraz ruchomości w postaci zestawu wypoczynkowego typu kanapa 3-osobowa, kanapa 2-osobowa, fotel (zestaw R.) na własność wnioskodawcy, a spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul.(...) na własność uczestniczki, pkt III, IV, V, VI, VII.

Zaskarżonemu orzeczeniu apelująca zarzuciła naruszenie:

1.  art.233 § 1 k.p.c. w zw. z art.328 § 2 k.p.c. i art.13 § 2 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z materiału dowodowego błędnego wniosku, że uczestniczka i wnioskodawca uzgodnili niesporną wartość nieruchomości położonej w S. przy ul.(...) na kwotę 250 000 zł, podczas, gdy uczestniczka podnosiła, że określona przez wnioskodawcę wartość jest zaniżona,

2.  art. 227 k.p.c. w zw. z art.278 § 1 k.p.c. i art.13 § 2 k.p.c., art.684 k.p.c. i art.567 § 3 k.p.c. przez niedopuszczenie z urzędu dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości na okoliczność wartości nieruchomości położonej w S. przy ul.(...), mimo, że stanowiska stron postępowania co do tej wartości były sprzeczne,

3.  art.227 k.p.c. w zw.z art.278 § 1 k.p.c. i art.13 § 2 k.p.c., atr.684 k.p.c. i art.567 § 3 k.p.c. przez pominięcie przy ustalaniu wartości rynkowej nieruchomości położonej w S. przy ul.(...) dochodów uzyskiwanych z tej nieruchomości,

4.  art. 211 k.c. w zw. z art.622 § 2 k.p.c. i art.623 k.p.c. w zw. z art.567 § 3 k.p.c. i art.688 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i nieprzyznanie prawa własności nieruchomości położonej w S. przy ul.(...) na współwłasność po ½ części na rzecz wnioskodawcy i uczestniczki albo na wyłączną własność uczestniczki oraz nieprzyznanie prawa własności zestawu R. uczestniczce postępowania.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty uczestniczka wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia i ustalenie, że wartość nieruchomości położonej w S. przy ul.(...) wynosi 336 000 zł, dokonanie podziału majątku wspólnego przez przyznania prawa własności tej nieruchomości oraz ruchomości w postaci zestawu R. na wyłączną własność uczestniczki postępowania z obowiązkiem odpowiedniej spłaty wnioskodawcy oraz przyznanie na własność E. G. (2) spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul.(...). Ewentualnie wniosła o przyznanie prawa własności nieruchomości położonej w S. przy ul.(...) na współwłasność wnioskodawcy i uczestniczki, a prawa własności ruchomości w postaci zestawu wypoczynkowego R. i spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul.(...) na wyłączną własność uczestniczki z obowiązkiem odpowiedniej spłaty na rzecz wnioskodawcy. W przypadku ustalenia spłat lub dopłat od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy apelująca wniosła o rozłożenie ich na raty – 10 rat równych płatnych w terminach wskazanych przez Sąd.

Ewentualnie uczestniczka wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Skierniewicach. Wiosła także o zasądzenie od wnioskodawcy na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, dopuszczenie dowód z dokumentu w postaci operatu szacunkowego z dnia 22 grudnia 2014 roku na okoliczność wartości nieruchomości położonej w S. przy ul.(...), a w razie kwestionowania przez wnioskodawcę tego operatu o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości na okoliczność wartości nieruchomości położonej w S. przy ul.(...).

Wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od uczestniczki kosztów zastępstwa procesowego w postepowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna i podlega oddaleniu.

Z apelacji wynika, ze sformułowany w niej zarzut dowolnej oceny dowodów oraz błędu w ustaleniach faktycznych sprowadza się do zakwestionowania ustalonej przez Sąd wartości nieruchomości należącej do stron położonej w S. przy ul.(...) zabudowanej lokalem użytkowym. Podkreślić zatem należy, że ustalenie wartości przedmiotowej nieruchomości nie nastąpiło na podstawie dowodów przedstawionych przez strony postępowania, o naruszeniu art.233 k.p.c. nie może zatem być mowy. Sąd ustalił wartość nieruchomości na podstawie zgodnych oświadczeń procesowych złożonych przez wnioskodawcę i uczestniczkę postępowania na ostatniej rozprawie przed sądem I instancji. Okoliczność ta jako przyznana nie wymagała dowodzenia zgodnie z art.229 k.p.c. w zw. z art.13 § 2 k.p.c. Niewątpliwie wartość nieruchomości podlegającej podziałowi należy do faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Skoro jednak wnioskodawca i uczestniczka ostateczne doszli do porozumienia w tej kwestii, to nie musiała on być przedmiotem dowodu. Nie doszło zatem także do naruszenia art.227 k.p.c. w zw. z atr.13 § 2 k.p.c.

W konsekwencji uzgodnienia przez strony wartości przedmiotowej nieruchomości nie zachodziła potrzeba dopuszczenia przez sąd z urzędu dowodu z opinii biegłego ds. wyceny nieruchomości. Za chybiony należy zatem, uznać także zarzut naruszenia art.278 § 1 k.p.c. w zw. z art.13 § 2 k.p.c.

Nie został rozwinięty w apelacji zarzut naruszenia art.328 § 2k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Wystarczy zatem jedynie zaznaczyć, że w uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy wyraźnie wskazał, że wartość nieruchomości zabudowanej lokalem użytkowym była ostatecznie niesporna, ustalona na podstawie zgodny oświadczeń wnioskodawcy i uczestniczki postępowania. Konstatację tę poprzedza szczegółowy opis stanowisk stron w toku całego postępowania. Przy sporządzaniu uzasadnienia postanowienia do naruszenia art.328 § 2 k.p.c. w zw. z art.13 § 2 k.p.c. oczywiście nie doszło.

Uzasadnienie podniesionego w apelacji zarzutu naruszenia art. 684 k.p.c. w zw. z art.567 § 3 k.p.c. wskazuje na błędne rozumienie przez apelującą wymienionych przepisów. Nałożony na sąd obowiązek ustalania z urzędu składu i wartości majątku podlegającego podziału oznacza tyle, że nawet przy braku inicjatywy dowodowej uczestników postępowania sąd ma obowiązek ustalić skład tego majątku i jego wartość. Przepisy te nie wyłączają jednak art. 229 k.p.c. znajdującego zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym odpowiednio na zasadzie art.13 § 2 k.p.c.

Dodatkowo należy podkreślić, że złożone przez uczestniczkę na rozprawie w dniu 18 listopada 2014 roku oświadczenie co do wartości nieruchomości użytkowej nie budzi żadnych wątpliwości. Wcześniej w toku postępowania wnioskodawca i uczestniczka uzgadniali w podobny sposób wartość innych składników wspólnego majątku; uczestniczka, choć w postępowaniu pierwszoinstancyjnym działała bez profesjonalnego pełnomocnika, wykazywała się wyjątkową znajomością prawa i procesową zaradnością. Niewątpliwie stanowisko co do wartości nieruchomości użytkowej uczestniczka zajęła ze zrozumieniem jego skutków.

W tym stanie rzecz zgłoszony w apelacji wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego ds. wyceny nieruchomości celem określenia wartości nieruchomości zabudowanej lokalem użytkowym Sąd Okręgowy uznał za spóźniony w świetle art.368 § 1 pkt 4 k.p.c. w zw. z art.13 § 2 k.p.c. Wniosek o dopuszczenie dowodu z dokumentu w postaci operatu szacunkowego sporządzonego na zlecenie uczestniczki postępowania jest nieprzydatny dla stwierdzenia okoliczności, na którą został zgłoszony tj. określania wartości nieruchomości. Jest to dokument prywatny i nie stanowi dowodu okoliczności w nim stwierdzonej, lecz dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art.245 k.p.c. w zw. z art.13 § 2 k.p.c.). Także i ten wniosek należy uznać za spóźniony w świetle art.368 § 1 pkt 4 k.p.c. w zw. z art.13 § 2 k.p.c.

Przyjęty przez Sąd Rejonowy sposób podziału składników wspólnego majątku w żaden sposób nie narusza dyspozycji art.211 k.c. w zw. z art.622 § 2 k.p.c., art.567 § 3 k.p.c. i art.688 k.p.c. Nie stanowi zniesienia współwłasności nieruchomości przyznanie jej byłym małżonkom na współwłasność po ½ części. Taki zatem wniosek uczestniczki postępowania i wnioskodawcy utrwalałby stan istniejący na skutek ustalenia wspólności ustawowej małżeńskiej i nie mógł zostać uwzględniony przez Sąd. Ponadto jak wynika z opinii biegłego ds. budownictwa w obecnym stanie budynek przy ul.(...) nie spełnia wymogów dla podziału fizycznego na dwie części ani też wymogów dla wyodrębnienia (samodzielności) lokali, zgodnie z dotychczasowym sposobem użytkowania. Spełnienie wymogów samodzielności byłoby możliwe po wykonaniu prac adaptacyjnych, lecz zmniejszałoby funkcjonalność nieruchomości. Przy podziale powinno nastąpić zamurowanie otworów okiennych w ścianie zewnętrznej przy projektowanej granicy podziału, co ze względu na charakter obiektu byłoby sprzeczne z pełnioną funkcją (zamurowanie witryn). W świetle art.211 k.c. taki sposób zniesienia współwłasności należało zatem odrzucić jako sprzeczny ze przeznaczeniem rzeczy.

Jednocześnie Sąd Rejonowy trafnie ocenił, że nieruchomość zabudowana lokalem użytkowym powinna przypaść na wyłączną własność wnioskodawcy, a mieszkanie na wyłączną własność uczestniczki postępowania. We wspólnym mieszkaniu uczestniczka zaspokaja swoje potrzeby mieszkaniowe i nie ma realnych możliwości zamieszkania w innym lokalu. Wnioskodawca wyprowadził się i ma zaspokojone potrzeby mieszkaniowe. W tej sytuacji drugi równie wartościowy składnik wspólnego majątku byłych małżonków tj. nieruchomość zabudowana lokalem użytkowym, winien przypaść wnioskodawcy. Uczestniczka postępowania nie dysponuje środkami finansowymi na dokonanie na rzecz wnioskodawcy wysokiej spłaty. Tymczasem wnioskodawca zgromadził niezbędne środki umożliwiające mu jednorazową spłatę.

Dyspozycja art.211 k.c. w zw. z art.622 § 2 k.p.c., art.567 § 3 k.p.c. i art.688 k.p.c. nie została naruszona przez przyznanie na własność wnioskodawcy zestawu wypoczynkowego R.. Sąd Rejonowy szczegółowo uzasadnił i opisał przyjętą metodę rozdziału pomiędzy byłych małżonków ruchomości. Uwzględniał po pierwsze zgodne wnioski stron, ponadto dotychczasowy sposób korzystania z ruchomości i występowanie ruchomości w podwójnej liczbie. W wyniku podziału uczestniczce przypadła większość mebli znajdujących się w mieszkaniu, poza łóżkiem, którego nie chciała oraz zestawem R., małym stolikiem i ławą. Zastosowane przez Sąd kryteria są przejrzyste i racjonalne. Brak zatem podstaw do ingerowania w tak dokonany podział.

Z tych względów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na podstawie art.385 k.p.c. w zw. z art.13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art.520 § 1 k.p.c. w zw. z art. art.391 k.p.c.