UZASADNIENIE

Powódka wystąpiła z powództwem o ochronę naruszonego posiadania pomieszczeń baru oraz myjni samochodów ciężarowych wraz z określonym wyposażeniem położonych na nieruchomości opisanej w księdze wieczystej nr (...), wniosła równocześnie o zabezpieczenie tego powództwa poprzez nakazanie usunięcia pozwanych oraz osób prawa ich reprezentujących wraz z ich rzeczami z opisanych pomieszczeń na wskazanej działce gruntu i oddanie ich w posiadanie powódce oraz wpisanie w księdze wieczystej o nr (...) ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że w dniu 1 marca 2012 r. zawarła z pozwaną spółką umowę najmu baru oraz umowę najmu myjni samochodowej, której przedmiotem były wskazane pomieszczenia na czas określony do 31 grudnia 2012 r. Następnie umowy te uległy przedłużeniu do dnia 31 grudnia 2013 r., w którym to dniu strony zawały aneks do każdej z tych umów przedłużając okres ich obowiązywania do dnia 31 grudnia 2018 r. Powódka nie uznaje za ważne wypowiedzenia tych umów przez pozwaną w dniu 30 kwietnia 2015 r., a jej posiadanie zostało naruszone przez pozwanych spółkę (...). Na posiadaną przez nią nieruchomość bez zgody jej i jej pracowników, weszli pracownicy pozwanej spółki i usunęli z niej rzeczy należące do powódki. Powódka oraz jej syn próbowali bezskutecznie przeciwstawić się działaniom pracowników pozwanej i M. S..

Zdaniem powódki brak zabezpieczenia może uniemożliwić osiągnięcie celu postępowania, gdyż powódka będzie zmuszona zamknąć działalność gospodarczą zanim zapadnie wyrok, gdyż zaciągnęła szereg kredytów związanych z tą działalnością i brak możliwości jej prowadzenia grozi jej znaczną szkodą.

Postanowieniem z dnia 28 sierpnia 2015 r. Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim udzielił powódce zabezpieczenia roszczenia poprzez nakazanie pozwanym (...) spółce z o.o. w P. i M. S. oraz osobom prawa ich reprezentującym opróżnienia pomieszczenia socjalnego o powierzchni 40 m², pomieszczenia kuchennego o powierzchni 30 m², pomieszczenia gospodarczego o powierzchni 30 m², sali konferencyjnej o powierzchni 120 m², tj. baru oraz myjni samochodów ciężarowych wraz z wyposażeniem w sześć sztuk fabrycznie nowych myjek wysokociśnieniowych typu (...) A. i 4 sztuki fabrycznie nowych szczotek mobilnych, położonych na nieruchomości zlokalizowanej w S. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Słubicach prowadzi księgę wieczystą nr (...); oddalił wniosek powódki w pozostałym zakresie oraz nadał klauzulę wykonalności w zakresie punktu I. postanowienia.

W uzasadnieniu wskazano, że roszczenie zostało uprawdopodobnione albowiem z załączonych do pozwu dokumentów wynika, że strony łączyły umowy najmu z 2012 r., które zostały ostatecznie przedłużone do końca 2018 r., co uprawdopodabnia fakt, że powódka była posiadaczem przedmiotu najmu. Załączony na płycie CD materiał zdjęciowy i filmowy obrazują czynności wynoszenia przedmiotów z pomieszczeń i konfliktowych prób wjazdu pojazdem dostawczym do budynku, co również wskazuje, że twierdzenia powódki o samowolnym zajęciu pomieszczeń przez pozwaną spółkę i (...) może być zgodne z prawdą. W ocenie Sądu Rejonowego powódka uprawdopodobniła również interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia, który przejawia się tym, że powódka wyzuta z przedmiotów stanowiących bazę prowadzonej działalności gospodarczej, narażona jest na znaczną szkodę wynikającą z faktu utraty przychodów z działalności i możliwości bieżącej obsługi zobowiązań z umów kredytowych. Nawet kilkumiesięczna przerwa może prowadzić do nieodwracalnych dla niej skutków finansowych z powstaniem niewypłacalności włącznie. Może to zniweczyć cel niniejszego posiadania, tj. odzyskania środków trwałych prowadzonego przedsiębiorstwa.

Sąd Rejonowy przyjął, że wskazany przez powódkę sposób zabezpieczenia roszczenia jest dopuszczalnych w świetle art. 755 § 2¹ k.p.c. Oddalenie wniosku w pozostałej części podyktowane było faktem, że posiadanie nie stanowi podstawy wpisu w księdze wieczystej nieruchomości.

Pozwani M. S. i spółka (...) wnieśli odpowiedzi na pozew, w których każde z nich zażądało oddalenia powództwa w całości. Przyznali, że strony łączyła umowa najmu opisana przez powódkę. W uzasadnieniach tych pism pozwani wskazali, że umowa została skutecznie przez pozwaną spółkę wypowiedziana, a powódka opuściła pomieszczenia myjni i baru w obecności funkcjonariuszy Policji, których sama wezwała.

Pismem z dnia 12 października 2015 r. pozwani M. S. i Przedsiębiorstwo (...) spółka z o.o. zaskarżyli postanowienie Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim o udzieleniu zabezpieczenia, zarzucając mu naruszenie art. 730¹ k.p.c. poprzez udzielenie zabezpieczenia pomimo, iż roszczenie nie jest uprawdopodobnione. Wnieśli o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez oddalenie wniosku o jego udzielenie w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanych kosztów procesu.

Skarżący zarzucili, że wskazany sposób zabezpieczenia skutkuje zaspokojeniem roszczenia w rozumieniu art. 731 k.p.c. W ich ocenie powódka nie uprawdopodobniła roszczenia ani interesu prawnego w jego zabezpieczeniu, gdyż prowadzi działalność w kilku miejscowościach, co przeczy jej twierdzeniom o braku możliwości prowadzenia działalności. Pozwani wskazali, że obecnie nie są w posiadaniu rzeczy stanowiących przedmiot żądania, albowiem przed wytoczeniem powództwa zostały wydane innemu podmiotowi. Skoro pozwani nie są posiadaczami przedmiotu sporu, to roszczenie powódki jest chybione, a tym samym nie może zostać uznane za uprawdopodobnione.

W odpowiedzi na zażalenie powódka wniosła o jego oddalenie i zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania przed sądem drugiej instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenia okazało się nieuzasadnione.

Zgodnie z art. 730 k.p.c. w każdej sprawie cywilnej, podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. Norma art. 730¹ k.p.c. stanowi, że udzielenie zabezpieczenia, którego może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, uzależnione jest od uprawdopodobnienia przez wnioskodawcę roszczenia oraz interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia.

W świetle art. 243 k.p.c. uprawdopodobnienie nie łączy się z obowiązkiem udowodnienia. Innymi słowy, w przypadku gdy ustawa wymaga uprawdopodobnienia a nie udowodnienia jakiegoś faktu, sąd może czynić ustalenia faktyczne bez zachowania szczegółowych reguł dowodowych przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego, a nawet opierać się wyłącznie na twierdzeniach osoby mającej obowiązek uprawdopodobnienia. To jednak nie oznacza, że strona jest zwolniona od przedstawienia (dla poparcia swoich twierdzeń faktycznych) takich środków, które pozwalać powinny sądowi na weryfikację twierdzeń strony o faktach i nabranie przekonania o znacznym ich prawdopodobieństwie (por. np. K. Piasecki, [w:] Kodeks postępowania cywilnego, Komentarz, tom I, Warszawa 1996, s. 812-813).

W zażaleniu pozwani sformułowali zarzut naruszenia art. 731 k.p.c., które miało polegać na braku uprawdopodobnienia istnienia przesłanek określonych w hipotezie art. 755 § 2¹ k.p.c., tj. niewykazaniu, że zabezpieczenie jest konieczne dla odwrócenia grożącej szkody lub innych niekorzystnych dla uprawnionej (powódki) skutków.

Przy ocenie, czy roszczenie jest wiarygodne, sąd powinien uwzględnić w całości znajdujący się w aktach sprawy materiał, a więc również przedstawiony przez pozwanego (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 9 września 1961 roku, IV CZ 54/61). Zatem na obecnym etapie postępowania na ocenę stopnia wiarygodności roszczenia powódki mogą mieć wpływ twierdzenia zawarte w pozwie, odpowiedzi na pozew, wniosku o udzielenie zabezpieczenia, zażaleniu pozwanych oraz w odpowiedzi powódki na zażalenie pozwanych. Sąd odwoławczy ma również na względzie dowody dotychczas przeprowadzone przez Sąd pierwszej instancji.

Podkreślenia przy tym wymaga, że niniejsze rozstrzygnięcie nie przesądza o zasadności powództwa, ani nie stanowi próby oceny merytorycznej powództwa, gdyż prawdziwość i zasadność twierdzeń podnoszonych przez strony w pozwie i w odpowiedzi na pozew oraz ostateczna ocena prawna zostanie dokonana po przeprowadzeniu postępowania i rozstrzygnięta w orzeczeniu kończącym to postępowanie.

Podstawą zgłoszonego roszczenia jest art. 344 k.c., którego ochroną objęte jest posiadanie rzeczy. Oznacza to, że chronione jest jedynie faktyczne władztwo, na które składają się elementy corpus oraz animus, którego przedmiotem jest rzecz. Sądową ochroną wynikającą z art. 344 § 1 k.c. objęte jest każde posiadanie, jeżeli jego naruszenie nastąpiło w sposób samowolny. Należy bowiem pamiętać, że art. 342 k.c. stanowi, iż nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze. Przez samowolne naruszenie posiadania należy rozumieć naruszenie zabronione. Samowolność naruszenia wyłącza natomiast ustawa lub zgoda posiadacza. Legitymację materialną bierną w postępowaniu o naruszenie posiadania ma każdy, kto naruszył posiadanie, oraz ten, na czyją korzyść nastąpiło naruszenie. Oznacza to, że stroną pozwaną w procesie, w którym powód dochodzi ochrony posesoryjnej, może być nie tylko osoba, na której rzecz naruszenie faktycznie nastąpiło, ale również osoba, która samowolnie naruszyła posiadanie. W świetle powyższych rozważań za chybione uznać należało argumenty zmierzające do wykazania, że skoro pozwani nie posiadają obecnie pomieszczeń będących przedmiotem powództwa, to nie posiadają legitymacji biernej. Zwłaszcza że w niniejszej sprawie za pomocą materiału procesowego w postaci zeznań świadków, dokumentacji zdjęciowej oraz nagrań audiowizualnych uprawdopodobnione zostało, że naruszenia posiadania powódki (o czym mowa poniżej) dopuścili się pracownicy pozwanej spółki (...) i pozwany M. S..

Odnosząc się szczegółowo do zarzutów skarżących wskazać należy, że ocena zasadności roszczenia (powództwa) sprowadza się do uprawdopodobnienia spełnienia trzech jego przesłanek, tj. faktu istnienia posiadania, faktu naruszenia posiadania oraz faktu samowolności naruszenia tego posiadania oraz uprawdopodobnienie braku istnienia przesłanek negatywnych, czyli istnienia prawomocnego orzeczenia sądu lub innego organu, że stan powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem.

Powódka uprawdopodobniła swoje roszczenie. Sam fakt zawarcia umów najmu baru i pomieszczeń myjni i przedłużenie ich obowiązywania do dnia 31 grudnia 2018 r. został przyznany przez pozwanych. W związku z domniemaniem, że każde władztwo faktyczne nad rzeczą jest posiadaniem samoistnym (art. 339 k.c.), uzasadniony jest wniosek, że dopóki to domniemanie nie zostanie obalone, samowolne naruszenie w jakimkolwiek zakresie faktycznego władztwa nad rzeczą może skutkować powstaniem roszczenia posesoryjnego po stronie podmiotu, który je sprawuje.

Pozwani wskazali, że powódka samowolnie opuściła nieruchomość. Dla uprawdopodobnienia tych stwierdzeń odwołali się do notatek funkcjonariuszy Policji sporządzonych w związku z interwencją A. M.. Po przeanalizowaniu ich treści, załączonej do pozwu płyty CD wraz z dokumentacją zdjęciową i filmową oraz zeznań świadków przesłuchanych przez Sąd Rejonowy uznać należy, że powódka uprawdopodobniła swoje stwierdzenie o braku samowolnego opuszczenia zajmowanych pomieszczeń. Za pomocą tych materiałów „audiowizualnych” oraz zeznań świadków uprawdopodobniono także fakt naruszenia posiadania oraz to, że naruszenie to także można ocenić jako samowolne, na nagraniach zarejestrowano przebieg zdarzenia, czyli próbę wyjazdu samochodem do pomieszczeń zajmowanych przez powódkę, jej próby przeciwstawienia się temu wjazdowi, wynoszenie należących do niej ruchomości poza budynek. Pozwala to uznać za uprawdopodobnione roszczenie powódki.

Przepis art. 731 k.p.c. zawiera zasadę, że zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, albowiem pozostaje to w sprzeczności z celem postępowania zabezpieczającego, którym jest udzielenie tymczasowej ochrony prawnej. Dotyczy to zarówno zabezpieczenia roszczeń pieniężnych (art. 747 k.p.c.), jak i niepieniężnych (art. 755 § 1 k.p.c.). Ustawodawca przewidział jednakże wyjątki od powyższej reguły, dopuszczając w zakresie roszczeń niepieniężnych możliwość zabezpieczenia o charakterze nowacyjnym. Konsekwencją tego rodzaju zabezpieczenia jest stworzenie nowej, prowizorycznej sytuacji, trwającej aż do rozstrzygnięcia sprawy, które może nie różnić się od treści rozstrzygnięcia sprawy (antycypacja przyszłego rozstrzygnięcia), o ile uprawniony wykaże, że bez takiego zabezpieczenia narażony będzie na szkodę albo inne niekorzystne skutki. Interes prawny wyraża się zatem w takiej sytuacji potrzebą uzyskania natychmiastowej ochrony prawnej w celu uchronienia uprawnionego przed szkodą lub innymi negatywnymi następstwami, które dotknęłyby go pomimo ostatecznego wygrania sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego powódka w sposób odpowiedni uprawdopodobniła już we wniosku interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia poprzez tymczasowe uregulowanie praw i obowiązków stron na czas postępowania. Celem udzielenia zabezpieczenia nie jest w przypadku przedmiotowego wniosku typowe zapewnienie wykonalności lub skuteczności przyszłego orzeczenia, ale udzielenie uprawnionemu niezbędnej ochrony już w toku toczącego się postępowania ze względu na cel, jaki osiągnięty ma zostać w wyniku ostatecznego rozstrzygnięcia o żądaniu wnioskodawcy. W świetle zasad doświadczenia życiowego niewątpliwym bowiem jest, że w interesie powódki jest przywrócenie jej naruszonego posiadania w celu kontynuowania prowadzenia w tej lokalizacji działalności gospodarczej, a w konsekwencji osiąganie zysku, który pozwoli jej uzyskać środki na spłatę zaciągniętych zobowiązań. Powódka uprawdopodobniła fakt zaciągnięcia przez nią zobowiązań prywatnoprawnych. Nawet jeżeli z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy wynika, że powódka prowadzi działalność gospodarczą również w innych lokalizacjach (czemu powódka nie zaprzeczyła), to powyższe nie pozwala za uprawdopodobnione uznać, że nie powstały dla niej (w jej majątku) niekorzystne skutki czy szkoda. Zabezpieczenie pozwoli zmniejszyć dolegliwość podjętych przez pozwanego czynności zmierzających do przejęcia władztwa nad rzeczą.

W niniejszej sprawie strony pozwane nie uprawdopodobniły istnienia przesłanek negatywnych ochrony posesoryjnej. Dla zasadności tego powództwa nie ma znaczenia fakt, czy pozwana spółka skutecznie wypowiedziała umowy najmu spornych pomieszczeń. Natomiast w żaden sposób nie zostało uprawdopodobnione, żeby zapadło prawomocne orzeczenie Sądu lub innego organu państwowego stwierdzające, że stan powstały na skutek naruszenia posiadania jest zgody z prawem.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. oddalił zażalenie pozwanych jako bezzasadne.

O kosztach postępowania zabezpieczającego Sąd Rejonowy rozstrzygnie w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie w myśl art. 745 § 1 k.p.c.

SSO Agnieszka Woźniak SSO Piotr Sałamaj SSO Patrycja Baranowska

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE