UZASADNIENIE

Powódka (...) Sp. z o.o. w W. wystąpiła przeciwko A. P. o zapłatę kwoty 7 513,76 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Ponadto wniosła o zasądzenie zwrotu kosztów procesu wedle norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu wywodziła, że pozwany był studentem (...)w Ł. i zgodnie z zawartą umową zobowiązał się do ponoszenia na jej rzecz opłat (czesnego) w określonej wysokości i terminach. Mimo przyjętego zobowiązania, pozwany nie uregulował należnych uczelni opłat za czesne za miesiące od marca 2007 r. do czerwca 2007 r. oraz od października 2007 r. do czerwca 2008 r., w łącznej wysokości 4 414 zł. Na podstawie umowy o zakup wierzytelności z dnia 7.02.2013 r. powódka stał się wierzycielem pozwanego. Dochodzona pozwem kwota oprócz nieuiszczonego czesnego obejmuje również skapitalizowane odsetki w wysokości 3 099,76 zł.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu wedle norm przepisanych. Przyznał, że zawarł z (...)w Ł. umowę, na podstawie której zobowiązał się do płacenia czesnego. Jednocześnie podniósł zarzut przedawnienia roszczeń dochodzonych przez powódkę, wskazując, że z uwagi na treść charakteru umowy łączącej pozwanego z uczelnią, przedawniły się one po upływie dwóch lat od dnia wymagalności (art. 751 k.c. w zw. z art. 750 k.c.). Wraz z przedawnieniem roszczenia głównego przedawnieniu uległo również roszczenie o zapłatę odsetek.

Sąd ustalił, co następuje:

Pozwany A. P. zawarł w 2004r. z (...) w Ł. umowę, na podstawie której uczelnia zobowiązała się do stworzenia mu warunków do przygotowania się do sesji egzaminacyjnej, w szczególności poprzez zorganizowanie konsultacji oraz do zorganizowania egzaminów w sesji egzaminacyjnej i poprawkowej zgodnie z planem studiów, zaś pozwany zobowiązał się do wniesienia opłat, w tym opłaty za postępowanie kwalifikacyjne, wpisowego, czesnego oraz innych opłat określonych w cenniku, a także do przestrzegania Statutu (...) oraz Regulaminu Studiów (...). w dniu 29.09.2004r. pozwany złożył slubowanie.

Czesne wynosiło 3 240 zł rocznie. Przez studentów I i II roku uiszczane było w 12 ratach w wysokości 270 zł każda, zaś dla studentów III roku- w 9 ratach po 360 zł każda. Każda z rat płatna była do 10-go dnia miesiąca.

W treści umowy zastrzeżono, że w przypadku niedokonania wpłaty czesnego w terminie pozwany zobowiązany będzie do zapłaty zaległej kwoty powiększonej o odsetki umowne w wysokości 10 %, ale nie więcej niż 20 zł za każdy miesiąc opóźnienia. Zgodnie z umową pozwany miał prawo do rozwiązania umowy i w takim przypadku zobowiązany był do wniesienia opłaty za studia liczone do ostatniego dnia miesiąca, w którym nastąpiło skuteczne rozwiązanie umowy.

Dowód: umowa k. 38, akt ślubowania – k. 39

Pozwany nie zapłacił raty czesnego za miesiące od marca 2007 r. do czerwca 2007 r. oraz od października 2007 r. do czerwca 2008 r.

Dowód: pismo (...) w Ł. k. 64; wyciąg z załącznika do umowy sprzedaży wierzytelności z 07.02.2013 r. k. 68

Decyzją dziekana z dnia 06.10.2008 r. pozwany został skreślony z listy studentów roku trzeciego semestru szóstego.

Dowód: decyzja o skreśleniu z listy studentów k. 65

W dniu 14.04.2009r. nastąpiła zmiana nazwy (...) w Ł. na (...) w Ł..

Dowód: odpis rejestru uczelni niepublicznych i związków uczelni niepublicznych k. 35-37

W dniu 07.02.2013 r. powódka (...) Sp. z o.o. w W. zawarła z (...) w Ł. umowę sprzedaży wierzytelności, zgodnie z którą (...) w Ł. przelała na powódkę szereg wierzytelności wynikających ze świadczonych przez nią usług edukacyjnych.

W § 4 ust. 2 tej umowy powódka oświadczyła, że posiada wiedzę w zakresie terminów przedawnienia, jakie mają zastosowanie wobec wierzytelności przenoszonych na podstawie tej umowy.

Zgodnie z treścią załącznika nr 1 przedmiotowa umowa objęła także wierzytelność (...) w Ł. wobec pozwanego w kwocie 4 414 zł.

Dowód: umowa sprzedaży wierzytelności k. 66; wyciąg z załącznika do umowy sprzedaży wierzytelności z 07.03.2015 r. k. 68

Pismem z dnia 14.02.2013 r. powódka zawiadomiła pozwanego o cesji wierzytelności oraz wezwała go do zapłaty kwoty 7 360,36 zł tytułem nieuiszczonego czesnego wraz z odsetkami, w terminie 21 dni od daty otrzymania wezwania.

Dowód: wezwanie do zapłaty k. 69

Dokumenty, na podstawie których ustalono stan faktyczny Sąd uznał za wiarygodne. Ich autentyczność ani prawdziwości, jak też fakt złożenie oświadczeń o treści w nich wskazanej, nie była w toku procesu przez żadną ze stron zaprzeczona. Sąd nie znalazł podstaw, by dokumenty zakwestionować z urzędu.

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda okazało się niezasadne wobec uwzględnienia zarzutu przedawnienia.

W niniejszej sprawie okolicznością bezsporną pozostawał fakt, że dochodzone roszczenie stało się wymagalne z upływem terminu zapłaty czesnego określonego w zawartej przez strony umowie.

Zauważyć należy, że konieczność odpłatności za studia określała umowa zawarta między uczelnią a studentem w formie pisemnej. Brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania, że przedmiotowa umowa, której przedmiotem były warunki odpłatności za studia, nie miała charakteru cywilnoprawnego. A zatem postanowienia umowy, w tym także warunki odpłatności za studia podlegały przepisom ustawy Kodeks Cywilny (zwanej dalej „k.c.”).

Treść art. 750 k.c. reguluje reżim prawny umów, które łącznie spełniają dwie przesłanki: są umowami o świadczenie usług i jednocześnie nie są uregulowane innymi przepisami. Umowy, do których stosuje się uregulowanie zawarte w art. 750 k.c. muszą być więc umowami nienazwanymi. W przypadku umów mieszanych, przepis art. 750 k.c. znajduje zastosowanie w zakresie, w jakim umowa dotyczy świadczenia usług nieuregulowanych innymi przepisami, albo do których nie znajdą zastosowania w drodze analogii przepisy odnoszące się do którejkolwiek umowy nazwanej, mającej za swój przedmiot świadczenie usług.

Ww. umowy charakteryzują się tym, że ich przedmiot obejmuje świadczenie usług, przy czym umowa taka może dotyczyć zarówno dokonania jednej usługi, większej, określonej liczby usług, a także stałego świadczenia usług określonego rodzaju. Umowy takie mogą mieć charakter odpłatny lub nieodpłatny. Pozostają one umowami konsensualnymi. Ich stronami mogą być wszelkie podmioty prawa cywilnego, a więc osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Należy podkreślić, że zlecający usługę powierza jej wykonanie danej osobie w zaufaniu do jej umiejętności, kwalifikacji, wiedzy i innych walorów.

Na uwagę zasługuje fakt, iż zakres zastosowania art. 750 k.c. jest bardzo szeroki, co wprost wynika z określenia przedmiotu umów, do których się on odnosi. Pojęcie „usługa” cechuje się bowiem szeroki zakresem nazwowym. Świadczeniem usług może być zarówno wykonywanie czynności faktycznych, jak i prawnych.

Do katalogu umów o świadczenie usług zalicza się także umowy o nauczanie zawierane w szczególności z różnego rodzaju prywatnymi placówkami oświatowymi i wychowawczymi (przedszkolami, szkołami) (por. komentarz do art. 750 k.c., Katarzyna Kopaczyńska – Pieczniak, opublikowany w systemie Lex Omega).

W ocenie sądu roszczenie dochodzone pozwem wynika z umowy o świadczenie usług edukacyjnych zawartej przez pozwanego z cedentem. Umowa ta jest umową wzajemną dwustronną, a świadczeniem głównym są usługi edukacyjne, za które student uiszcza opłaty. Studenci, z którymi uczelnia zawiera umowy o odpłatne świadczenie usług edukacyjnych są konsumentami w rozumieniu art. 22 ¹k.c., tj. osobami fizycznymi dokonującymi czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z ich działalnością zawodową lub gospodarczą. Uczelnia w zakresie w jakim świadczy odpłatnie usługi edukacyjne na rzecz studentów studiów niestacjonarnych ma na gruncie stosunków cywilnoprawnych status przedsiębiorcy, a jej działalność ma charakter gospodarczy. Stanowisko to potwierdza linia orzecznicza judykatury (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2004 r., sygn. III SK 22/04; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 października 2008 r., sygn. VI ACa 654/08, wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 28 września 2005 r., sygn. XVII AmC 18/05 oraz wyrok z dnia 12 grudnia 2005 r., sygn. XVII AmC 80/04).

Do umowy o odpłatne świadczenie przez uczelnię usług edukacyjnych, jak wynika z treści art. 750 k.c. stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia. Zgodnie z art. 751 § 1 pkt 2 k.c. roszczenia z tytułu nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone przedawniają się z upływem lat dwóch. Należy zauważyć, że ustawa – Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 27 lipca 2005 r. nie zawiera odrębnych uregulowań w tym zakresie.

Dochodzone przez powódkę roszczenie o zapłatę czesnego wraz z odsetkami uległo zatem przedawnieniu: dla czesnego za marzec 2007 r. z dniem 10 marca 2009 r., dla czesnego za kwiecień 2007 r. – 10 kwietnia 2009 r., dla czesnego za maj 2007 r. – 10 maja 2009 r., dla czesnego za czerwiec 2007 r. – 10 czerwca 2009 r., dla czesnego za październik 2007 r. – 10 października 2009 r., dla czesnego za listopad 2007 r. – 10 listopada 2009 r., dla czesnego za grudzień 2007 r. – 10 grudnia 2009 r., dla czesnego za styczeń 2008 r. – 10 stycznia 2010 r., dla czesnego za styczeń 2008 r. – 10 stycznia 2010 r., dla czesnego za luty 2008 r. – 10 lutego 2010 r., dla czesnego za marzec 2008 r. – 10 marca 2010 r., dla czesnego za kwiecień 2008 r. – 10 kwietnia 2010 r., dla czesnego za maj 2008 r. – 10 maja 2010 r., natomiast dla czesnego za czerwiec 2008 r. – 10 czerwca 2010 r.

W toku procesu powódka nie wykazała, aby bieg przedawnienia roszczeń uległ przerwaniu czy zawieszeniu.

Marginalnie należy zauważyć, że skoro zgodnie z przywołanym orzecznictwem przedmiotowa uczelnia bezspornie posiadała status przedsiębiorcy w rozumieniu kodeksu cywilnego, to nie sposób przeoczyć, że zgodnie z definicją tego pojęcia zawartą w art. 43¹ k.c. prowadzi ona działalność gospodarczą (na gruncie stosunków cywilnoprawnych), gdyż warunkiem uznania takiego podmiotu za przedsiębiorcę jest właśnie prowadzenie we własnym imieniu działalności gospodarczej. Wynika to zresztą z samej umowy z dnia 23.09.2004r., w której § 5 ust. 1 wskazano, że uczelnia ma prawo do odstąpienia od umowy w przypadku, gdy organizacja studiów będzie nieopłacalna i zostanie podjęta decyzja o likwidacji kierunku. Wskazuje to jednoznacznie na zarobkowy charakter działalności determinujący zasadność jej podejmowania.

Tym samym, nawet w przypadku hipotetycznego przyjęcia, że do umów o świadczenie usług edukacyjnych nie ma zastosowania dwuletni termin przedawnienia z art. 751 k.c., to należałoby uznać, że termin ten wynosi 3 lata, jako termin dochodzenia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (art. 118 k.c.), co nakazywałoby uznać zasadność zarzutu pozwanego o przedawnieniu roszczeń dochodzonych powództwem. Trzyletni termin przedawnienia upłynął bowiem przed dniem wytoczeniem powództwa.

Podkreślić trzeba, że znaczenie wyrażenia „działalność gospodarcza” jest różne na tle poszczególnych przepisów; zmienia się w zależności od kontekstu prawnego, w jakim występuje w danym akcie prawnym i w konkretnej instytucji. Regulacje prawne dotyczące tego pojęcia podlegają też częstym zmianom. Na tle art. 118 wymaga się, by działalność miała stały (chodzi o powtarzalność działań), zawodowy charakter, by była podporządkowana regułom opłacalności i zysku lub zasadzie racjonalności gospodarowania, co oznacza założenie efektywności bądź wydajności, by była prowadzona na własny rachunek oraz by polegała na uczestnictwie w obrocie gospodarczym (por. M. Pyziak-Szafnicka Komentarz do art. 118 Kodeksu cywilnego Lex 2009 – teza 3 i powołane tam orzecznictwo i literatura). Podnosi się przy tym, że: wskazane kryteria nie zawsze pozwalają jednoznacznie oddzielić roszczenia związane z prowadzeniem działalności od innych. W doktrynie postuluje się stosowanie - w przypadkach wątpliwych - szerokiego rozumienia tego pojęcia i taka też wydaje się tendencja orzecznictwa SN (zob. M. Pyziak-Szafnicka Komentarz do art. 118 Kodeksu cywilnego Lex 2009 – teza 4 i powołane tam orzecznictwo i literaturę).

Treść art. 160 obecnej ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (zwanej dalej p.s.w.) zastrzega, że prowadzenie przez uczelnię – zarówno publiczną, jak i niepubliczną – działalności dydaktycznej, naukowej, badawczej, doświadczalnej, artystycznej, sportowej, rehabilitacyjnej lub diagnostycznej nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, co oznacza jedynie tyle, iż do w/w rodzajów działalności nie znajdują zastosowania przepisy powyższej ustawy, i tylko tej ustawy. Działalność gospodarcza definiowana jest bowiem często odmiennie ze względu na potrzeby poszczególnych aktów prawnych. Nie można z tego wysnuwać wniosku, że do roszczeń z tytułu opłat za studia nie znajduje zastosowania treść art. 118 k.c. Przepis art. 106 p.s.w. dotyczy bowiem pojęcia działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i ogranicza się wyłączenie do regulacji tej ustawy. Ma to znaczenie głównie dla ograniczenia obowiązków administracyjnoprawnych uczelni (w szczególności co do rejestrowania i kontrolowania prowadzenia działalności gospodarczej, por. A. Szamańska Komentarz do art. 106 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym WKP 2013 – teza 2) i stanowi pewien przywilej uczelni tak jak np. zwolnienia podatkowe (por. art. 91 ww. ustawy). Faktycznie jednak – na gruncie prawa prywatnego – odpłatna działalność dydaktyczna uczelni niepublicznych powinna być traktowana jako działalność gospodarcza , zwłaszcza biorąc pod uwagę wysoki poziom zorganizowania takiej działalności i jej powtarzalność oraz profesjonalny charakter.

Do tego podkreślić należy, że zgodnie z art. 269 ust. 2 wyżej wskazanej ustawy umowy, o których mowa w art. 160 ust. 3, obowiązują od roku akademickiego 2006/2007. Skoro zatem czesne dochodzone jest na podstawie umowy z 2004r., a poprzednia ustawa o szkolnictwie wyższym nie określała wszystkich elementów istotnych umowy, konieczne stało się sięgniecie do przepisów o zleceniu, w tym art. 751k.c.

Podnosi się, że prowadzona przez uczelnię działalność dydaktyczna (edukacyjna) ma mieszany publicznoprawny i cywilnoprawny charakter (por. art. 70 Konstytucji RP, uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 27.10.2008 r., sygn. I ACa 654/08, Lex nr 1164711). W zakresie zawierania umów ze studentami o studia (usługi edukacyjne) działalność uczelni (nawet publicznych) traktowana jest jednak jako uczestniczenie w obrocie cywilnoprawnym (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 14.07.2011 r., sygn. III SK 6/11, OSNP 2012/17-18/230, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 27.10.2008 r., sygn. VI ACa 654/08, Lex nr 1164711). Prowadzona przez uczelnie niepubliczną odpłatna działalność dydaktyczna ma stały (chodzi o powtarzalność działań) i zawodowy (wymaga profesjonalnej organizacji i profesjonalnej kadry) charakter. Jest podporządkowana zasadzie racjonalności gospodarowania (por. art. 99 ust. 4 p.s.w.), co oznacza założenie efektywności bądź wydajności. Jest ona prowadzona na własny rachunek (uczelnia jest odrębną osobą prawną – art. 12 p.s.w.) oraz uczestniczy w obrocie gospodarczym. Działalność ta spełnia więc wszystkie przesłanki uznania ją za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 118 k.c.

Ponadto, w orzecznictwie uczelnie (nawet publiczne) w zakresie odpłatnych usług edukacyjnych traktuje się jak przedsiębiorców w rozumieniu prawa cywilnego. Wzór umowy uczelni ze studentem uznaje się bowiem za wzorzec umowny przedsiębiorcy z konsumentem (art. 385¹k.c.) – por. wyrok Sądu Najwyższego z 14.07.2011 r., sygn. III SK 6/11, OSNP 2012/17-18/230, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 27.10.2008 r., sygn. VI ACa 654/08, Lex nr 1164711, w których uczelnię uznawano za przedsiębiorcę w rozumieniu nieobowiązującego już art. 479²k.p.c. (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 8.05.2007 r., sygn. VI ACa 14/07, Lex nr 1120220).

Reasumując, zgodnie z umową pozwany zobowiązany był do zapłaty kwot dochodzonych powództwem w terminach przypadających po dniu ich wymagalności, a przed upływem okresu przedawnienia. Po upływie terminu przedawnienia roszczenie uczelni (a z uwagi na przelew wierzytelności obecnie powódki) nie może być względem pozwanego skutecznie dochodzone. W czasie biegu terminu przedawnienia nie miało miejsca zdarzenie powodujące jego przerwanie – pozew w niniejszej sprawie został wniesiony dopiero w dniu 27.05.2013 r.

Stąd też z uwagi na podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia, zgodnie z art. 117 § 2 k.c. żądanie powoda nie mogło zostać uwzględnione , wobec czego Sąd w pkt 1 wyroku oddalił je w całości.

Z uwagi na oddalenie powództwa w całości, orzekając o kosztach postępowania Sąd zastosował treść art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którą przegrywający obowiązany jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowej obrony.

W związku z procesem pozwany poniósł koszty zastępstwa procesowego w kwocie 1 200 zł oraz koszty opłaty skarbowej uiszczonej od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17 zł – łącznie 1 217 zł. Stąd też w pkt 2 wyroku Sąd zobowiązał powódkę do zwrotu na rzecz pozwanego ww. kwoty.

Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika odpowiada stawce minimalnej określonej w treści § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 461).

SSR Daniel Adamczyk

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE