UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19 czerwca 2015 r., sygn. akt I C 878/13, Sąd Rejonowy w Skarżysku-Kamiennej zasądził od pozwanego (...) SA w W. na rzecz powoda K. W. kwotę 40.830 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 19 lutego 2013 r. do dnia zapłaty i kwotę 4.185,91 zł tytułem kosztów procesu (pkt 1.); nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1.129 zł tytułem brakującej części opłaty (pkt 2.).

Sąd ten ustalił, że K. W., poruszając się rowerem ulicą(...)w S. dnia 29 czerwca 2011 r., został potrącony przez samochód C. (...), kierowany przez M. P.. W wyniku tego wypadku powód doznał obrażeń ciała w postaci zwichnięcia w stawie barkowo-obojczykowym lewym i krwiaka podtwardówkowego okolicy czołowo-ciemieniowej lewej, powikłanego przejściowym niedowładem prawostronnym. W okresie od 1 do 4 sierpnia 2011 r. przebywał na Oddziale Urazowo-Ortopedycznym Szpitala (...) w K., gdzie wykonano otwarte nastawienie i stabilizację zwichnięcia stawu obojczykowego, a w okresie od 26 do 30 sierpnia 2011 r. – na (...) Wojewódzkiego Szpitala (...) w K., gdzie stwierdzono istnienie krwiaka podtwardówkowego wokół lewego płata czołowego i ciemieniowego grubości około 26 mm, który został usunięty w dniu 27 sierpnia 2011 r.

Po opuszczeniu szpitala powód kontynuował leczenie m.in. w (...)w S., a dnia 6 marca 2012 r., z powodu utrzymujących się bólów głowy i narastających od około pół roku zaburzeń pamięci, został przyjęty na Oddział Neurologii Szpitala (...) w S., gdzie przebywał do 8 marca 2012 r.

Wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w Skarżysku-Kamiennej z dnia 6 grudnia 2012 r., sygn. akt II K 445/12, M. P. został skazany za przestępstwo z art. 177 § 1 k.k., w wyniku którego K. W. doznał opisanych obrażeń ciała.

W trakcie pobytu w szpitalu powód miał zaniki pamięci, a po jego opuszczeniu odczuwał silne dolegliwości bólowe. Po operacji miał problemy z pamięcią i chodzeniem, przy codziennych czynnościach pomagała mu żona, a w pracach przy domu – syn.

Obecnie K. W. zażywa leki przeciwbólowe, ma problemy z samodzielnym funkcjonowaniem i problemy z pamięcią. Stan jego zdrowia pogorszył się – czasem boi się jeździć na rowerze, ma zaniki pamięci.

Zwichnięcie stawu barkowo-obojczykowego lewego skutkuje stałym, trzyprocentowym uszczerbkiem na zdrowiu powoda. Doznane urazy osłabiły ogólną aktywność życiową K. W., który ma poczucie mniejszej samodzielności, niechętnie porusza się poza domem, doświadcza emocjonalnych obaw i niepokoju w sytuacjach komunikacyjnych. W okresie kilku miesięcy wymagał pomocy innych osób. Skutkiem zdarzenia z dnia 29 czerwca 2011 r. jest rozwój organicznych zaburzeń osobowości powoda. W związku z doznanym urazem głowy, u K. W. wystąpił 15% uszczerbek na zdrowiu.

W dniu 5 lipca 2011 r. do (...) SA w W. wpłynęło zgłoszenie szkody powoda. Decyzją z dnia 18 lutego 2013 r. pozwany przyznał K. W. zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w kwocie 10.000 zł i 200 zł tytułem kosztów leczenia, a ostatecznie, decyzją z dnia 14 maja 2015 r., łączną kwotę 11.120 zł.

Mając to na względzie, Sąd Rejonowy uznał, że zasadne jest żądanie zadośćuczynienia w kwocie 40.000 zł, odpowiedniego do doznanych przez powoda obrażeń ciała i odszkodowania w kwocie 830 zł tytułem poniesionych kosztów opieki.

Orzeczenie o odsetkach ustawowych wydano w oparciu o przepis art. 481 § 1 i art. 455 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych .

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu zapadło na podstawie art. 98 k.p.c., a kosztach sądowych – na podstawie art. 113 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając orzeczenie w punkcie 1. w zakresie odsetek ustawowych zasądzonych od kwoty głównej za okres od 19 lutego 2013 r. do 18 czerwca 2015 r., zarzucając obrazę art. 481 § 1 i art. 363 § 2 k.c. poprzez błędną wykładnię, wyrażającą się nieprzyjęciem, że zadośćuczynienie stanowi odszkodowanie za szkodę niematerialną, szacowaną przy wyrokowaniu według cen obowiązujących w tej dacie oraz przyjęciem, że pozwany spóźnił się ze spełnieniem świadczenia od 19 lutego 2011 r., a także obrazę art. 233 § 1 w zw. z art. 322 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobody sędziowskiej i niewzięcie pod uwagę, że okoliczności mające wpływ na ustalenie wysokości świadczenia dla powoda zostały zweryfikowane w postępowaniu dowodowym przeprowadzonym w toku procesu, a ustalenie zasadności i wysokości żądania było znacznie utrudnione.

Wskazując na to, skarżący wniósł o zmianę wyroku w tej części i zasądzenie od powoda kosztów postępowania apelacyjnego, ewentualnie – o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji, przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację K. W. wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja zasługuje na częściowe jedynie uwzględnienie.

Jak wyjaśnił to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 marca 2013 r., III CSK 192/12, LEX nr 1331306, terminem, od którego należą się odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia za krzywdę, może być, w zależności od okoliczności sprawy, zarówno dzień poprzedzający wyrokowanie o zadośćuczynieniu, jak i dzień tego wyrokowania.

W uzasadnieniu tego orzeczenia podniesiono, że roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia jest roszczeniem bezterminowym, a zatem świadczenie to, zgodnie z art. 455 k.c., powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika przez wierzyciela do jego zapłaty, ewentualnie z doliczeniem pewnego okresu niezbędnego do przeanalizowania przez dłużnika zasadności żądania.

W judykaturze występuje też jednak zapatrywanie, według którego zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę wymagalne jest dopiero z dniem wyrokowania.

Zdaniem Sądu Najwyższego, należy podzielić kompromisowe stanowisko, czemu nie sprzeciwia się to, że określenie wysokości zadośćuczynienia w pewnym zakresie pozostaje w kompetencji sądu. Możliwość przyznania przez sąd odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za krzywdę nie zakłada bowiem dowolności ocen, a jest jedynie konsekwencją niewymiernego charakteru okoliczności decydujących o rozmiarze krzywdy. Mimo więc pewnej swobody sądu, wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny.

Poglądu tego nie podważa także to, że do zadośćuczynienia ma zastosowanie art. 363 § 2 k.c. Jedną z funkcji odsetek ustawowych, analogiczną do wynikającej z powołanego przepisu, jest funkcja waloryzacyjna świadczenia pieniężnego w związku ze spadkiem siły nabywczej pieniądza. Jednakże obecnie, w związku z normalizacją stosunków ekonomicznych i stabilizacją cen, odsetki ustawowe w mniejszym stopniu pełnią taką funkcję, mają zaś przede wszystkim zapewnić swego rodzaju zryczałtowane wynagrodzenie dla wierzyciela za korzystanie ze środków pieniężnych jemu należnych od dłużnika, motywując dłużnika do jak najszybszego spełnienia świadczenia.

Zasada wyrażona w art. 363 § 2 k.c. oznacza, że rozmiar szkody (także niemajątkowej) ustala się, uwzględniając czas wyrokowania. Ma ona na celu możliwie pełną kompensatę szkody ze względu na jej dynamiczny charakter. Rozmiar krzywdy może się zmieniać w czasie, różna może być zatem wysokość należnego zadośćuczynienia. Jeżeli powód żąda od pozwanego zapłaty określonej kwoty tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od określonego dnia, poprzedzającego dzień wyrokowania, odsetki te powinny być zasądzone zgodnie z żądaniem pozwu, o ile tylko w toku postępowania zostanie wykazane, że dochodzona suma rzeczywiście należała się powodowi tytułem zadośćuczynienia od wskazanego przez niego dnia. Jeżeli natomiast sąd ustali, że zadośćuczynienie w rozmiarze odpowiadającym sumie dochodzonej przez powoda należy się dopiero od dnia wyrokowania, odsetki od zasądzonego w takim przypadku zadośćuczynienia mogą się należeć dopiero od dnia wyrokowania. Może być też tak, że w dochodzonej przez powoda sumie jej część może odpowiadać zadośćuczynieniu należnemu w terminie poprzedzającym dzień wyrokowania, a część zadośćuczynieniu należnemu dopiero od dnia wyrokowania.

Mając to na względzie, należy zauważyć, że w rozpoznawanej sprawie, co jest bezsporne, pozwany, po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego, przyznał powodowi w dniu 18 lutego 2013 r. zadośćuczynienie w kwocie 10.000 zł i odszkodowanie w kwocie 200 zł. K. W. w piśmie z dnia 6 maja 2013 r. zwrócił się zaś do (...) SA o zapłatę dalszej kwoty 40.000 zł tytułem zadośćuczynienia z ewentualnymi odsetkami ustawowymi za zwłokę, poczynając od 31. dnia po doręczeniu zgłoszenia szkody i kwoty 3.500 zł tytułem opieki wraz z odsetkami ustawowymi za zwłokę, poczynając od 30. dnia po doręczeniu zgłoszenia szkody, szczegółowo opisując okoliczności uzasadniające to żądanie i oświadczając, że na wypłatę oczekuje w terminie 14 dni od doręczenia wezwania, pod rygorem wystąpienia na drogę sądową (dowód: pismo w aktach szkody – k.78-79). Przesyłka zawierająca to pismo została nadana w Urzędzie Pocztowym w S. dnia 7 maja 2013 r. (dowód: kopia koperty w aktach szkody – k.80). Bezsporne jest, że w dniu 14 maja 2013 r. pozwany wypłacił pozwanemu dalsze odszkodowanie w kwocie 920 zł tytułem kosztów opieki.

Skoro zatem K. W. żądał od zakładu ubezpieczeń zapłaty określonej kwoty tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania w oznaczonym terminie, przed wszczęciem postępowania sądowego, to w ten sposób skonkretyzował przysługujące mu bezterminowe roszczenie, a zatem świadczenie powinno być spełnione w terminie wskazanym w wezwaniu dłużnika do zapłaty. Ponieważ przesyłka zawierająca to wezwanie została nadana w urzędzie pocztowym w dniu 7 maja 2013 r., przyjąć należy, biorąc pod uwagę czas potrzebny na jej doręczenie, że dotarła ona do adresata najpóźniej w dniu 10 maja 2013 r., a zatem świadczenie na rzecz powoda powinno być spełnione przez pozwanego do dnia 24 maja 2013 r. Odsetki ustawowe od kwoty dochodzonej pozwem, sprecyzowanej co do odszkodowania w toku procesu (k.315), należą się zatem od dnia 25 maja 2013 r., zgodnie z art. 481 § 1 i 2 w zw. z art. 455 k.c. W toku postępowania sądowego wykazano bowiem, że dochodzona suma rzeczywiście należała się powodowi, co pozwany powinien był ustalić w oparciu o wskazywane przez K. W. okoliczności przed wszczęciem procesu.

W związku z tym, zmieniono zaskarżony wyrok w punkcie 1. w ten sposób, że oddalono powództwo w zakresie odsetek ustawowych od zasądzonej w tym wyroku kwoty 40.830 zł za okres od 19 lutego 2013 r. do 24 maja 2013 r., zgodnie z art. 386 § 1 k.p.c.

Oddalono apelację w pozostałej części jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c.

Ponieważ apelacja została uwzględniona tylko w niewielkiej części, zasądzono od pozwanego na rzecz powoda całość poniesionych przez niego kosztów postępowania apelacyjnego, tj. kwotę 1.200 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym, należnego zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 1. w zw. z § 6 pkt 5. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 490 z późn. zm.), na podstawie art. 100 zdanie drugie w zw. z art. 108 § 1 zdanie pierwsze k.p.c.

SSO M. Bajor-Nadolska SSO B. Piwko SSO C. Klepacz

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE