Sygn. akt III Ca 1194/15
Wyrokiem z dnia 26 maja 2015 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi–Widzewa
w Ł., w sprawie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. przeciwko J. K. i M. K. o zapłatę, utrzymał w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym tego Sądu z dnia 21 października 2014 r. w sprawie o sygn. akt I Nc 1233/14, którym nakazano pozwanym, aby na podstawie weksla zapłacili solidarnie rzecz powoda kwotę 67.300 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 sierpnia 2014 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 4.459 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
U podstaw powyższego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia faktyczne Sądu I instancji, poczynione na podstawie przedłożonych dokumentów, których wiarygodności żadna ze stron nie kwestionowała.
W dniu 10 listopada 2010 r. (...) sp. z o.o. z siedzibą
w Ł. zawarł z pozwanym J. K., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...), umowę leasingu operacyjnego nr (...), której przedmiotem był samochód ciężarowy (...) nabyty przez powoda za cenę netto 243.385,60 zł. Umowa została zawarta na czas określony do dnia 20 października 2013 r. Korzystający (pozwany), zobowiązał się do terminowego regulowania opłat terminowych i innych płatności na rzecz finansującego (powoda) określonych
w umowie leasingu. Terminarz Opłat znajdujący się w Załączniku nr 1 wskazywał wysokość i terminy następujących płatności: opłaty początkowej, okresowych opłat leasingowych (rat) i opłaty końcowej. Strony przewidziały, iż zabezpieczeniem umowy stanowią dwa weksle własne
in blanco podpisane przez pozwanego wraz
z deklaracją wekslową, poręczone przez pozwaną M. K.. Integralną częścią umowy leasingu były załączniki w postaci: Terminarza Opłat, Ogólnych Warunków Umowy Leasingu (OWUL) oraz Specyfikacji Przedmiotu Leasingu.
W § 4 ust. 2.2. OWUL strony przewidziały, że wartość Przedmiotu Leasingu określona w Terminarzu Opłat oraz Specyfikacji Przedmiotu Leasingu może ulec zmianie o ile różni się od ostatecznej wartości Przedmiotu Leasingu, na którą składają się wydatki związane z nabyciem Przedmiotu Leasingu, które poniósł lub do których poniesienia zobowiązał się Finansujący (powód) do dnia przekazania Przedmiotu leasingu do używania dla Korzystającego (pozwanego), w szczególności obciążenia o charakterze publiczno-prawnym w postaci cła oraz podatku akcyzowego.
Cena Przedmiotu Leasingu mogła być zmieniona w trybie pisemnego powiadomienia Korzystającego (pozwanego) przez Finansującego (powoda) na skutek powstania innych kosztów, których wielkości Finansujący (powód) nie mógł przewidzieć i w związku z tym nie mogły być one uwzględnione w Umowie Leasingu, związanych z kupnem, transportem, instalacją i uruchomieniem Przedmiotu Leasingu (§ 5 ust. 10.4.).
W dniu 10 listopada 2010 r. J. K. złożył swój podpis na wekslu
in blanco dołączonym do umowy leasingu. Na odwrocie weksla po słowie poręczam podpis złożyła M. K.. Do weksla
in blanco dołączono deklarację wekslową, zgodnie z którą J. K. jako wystawca własnego weksla
in blanco, złożył powodowi do dyspozycji dwa
weksle in blanco bez protestu, z jego wystawienia, które powód miał prawo wypełnić w każdym czasie (do chwili spłaty wszelkich zobowiązań z umowy) na sumę odpowiadającą jego zadłużenia wynikającemu z umowy leasingu nr (...) z dnia 10 listopada 2010 r., w tym z tytułu opłat leasingowych i innych świadczeń wynikających z umowy leasingu, odsetek za opóźnienie płatności oraz innych świadczeń ubocznych. Na powyższą treść deklaracji wyraziła zgodę M. K..
W dniu 28 marca 2013 r. doszło do zmiany firmy pod którą działał (...) sp. z o.o., na (...) sp. z o.o.
Pozwany J. K. spłacił raty leasingu zgodnie z harmonogramem spłat.
W dniu 21 października 2013 r. J. K. nabył od powoda samochód ciężarowy będący przedmiotem leasingu za cenę 3.397,72 zł brutto.
W dniu 28 stycznia 2014 r. Naczelnik Urzędu Celnego w Ł. wydał decyzję, w której określił zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego pojazdu samochodowego marki B. (...), (...) 4.0D, nr VIN (...), rok produkcji 2010 r. w wysokości 47.578 zł. Z uzasadnienia decyzji wynika, że organ podatkowy w wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego ustalił, że ów pojazd przeznaczony jest głownie do przewozu osób, a zatem jest pojazdem objętym kodem (...), a nie (...), i to bez względu na zapisy w dokumentach rejestracyjnych oraz twierdzenia podatnika. Jako podstawę opodatkowania przyjęto kwotę 64.000 EURO, tj. 255.795,00 zł według kursu z dnia powstania obowiązku podatkowego, tj. 3 grudnia 2010 r., zaś jako stawkę akcyzy przyjęto 18.6% (ustaloną dla samochodów osobowych o pojemności silnika powyżej 2000 cm 3). Kwota 47.578 zł stanowi 18,6% z kwoty 255.795 zł. Jako dzień powstania obowiązku podatkowego uznano dzień dokonania pierwszej czynności urzędowej na terytorium kraju, tj. dzień 3 grudnia 2010 r. (dzień dokonania badania technicznego).
W związku z otrzymaną decyzją powód powiadomił o tym pozwanego J. K. i zobowiązał go do zajęcia stanowiska w tej kwestii do dnia
11 lutego 2014 r.
W odpowiedzi pozwany, reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, wskazał w piśmie z dnia 10 lutego 2014 r. zarzuty wobec decyzji Dyrektora Izby Celnej w Ł. i wyjaśnił, że powód powinien się od tej decyzji odwołać, powołując argumenty przez niego przedstawione w tym piśmie.
Powód odwołał się od decyzji z dnia 28 marca 2014 r., zgodnie z wytycznymi przedstawionymi przez pełnomocnika pozwanego, jednak organ celny utrzymał
ją w mocy.
W związku z decyzją z dnia 28 marca 2014 r. powód uiścił należy podatek
w wysokości 67.300 zł na rzecz organu celnego, w tym odsetki za okres od 23 grudnia 2010 r. do 04 kwietnia 2014 r. w wysokości 19.722,05 zł.
Powód obciążył pozwanego obowiązkiem zwrotu kwoty 67.300 zł w terminie do 31 lipca 2014 r. wystawiając fakturę VAT nr: (...), skorygowaną następnie fakturą VAT nr (...).
Powód uzupełnił weksel
in blanco w następujący sposób: „B. 10 listopada 2010 r. Na 67300 zł Dnia 13 sierpnia 2014 r. zapłacę (imy) bez protestu za ten weksel własny na zlecenie Bankowego leasingu Sp. z o.o. z siedzibą w Ł., sumę sześćdziesiąt siedem tysięcy trzysta złotych Płatny w siedzibie (...) sp. z o.o. w Ł.”, oraz powiadomił pozwanego
o uzupełnieniu weksla
in blanco i wezwał do zapłaty należności.
W dniu 28 sierpnia 2014 r. powód powiadomił pozwaną M. K., że weksel przedstawiony do zapłaty w dniu 13 sierpnia 2014 r. nie został zapłacony przez wystawcę J. K. i dlatego wzywa ją do zapłaty kwoty wekslowej.
W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Rejonowy uznał, że wniesione przez pozwanych zarzuty od nakazu zapłaty są niezasadne, co skutkowało utrzymaniem w mocy w całości nakazu zapłaty z dnia 21 października 2014 r. w sprawie o sygn. akt I Nc 1233/14.
W swoich rozważaniach prawnych Sąd I instancji wskazał, że wśród zarzutów, za których pomocą pozwany o zapłatę weksla może się bronić, szczególnie istotne znaczenie przypada twierdzeniu, że powód otrzymał od pozwanego załączony do pozwu weksel in blanco w celu zabezpieczenia wierzytelności wynikającej z określonego stosunku i w związku z tym był upoważniony do jego uzupełnienia jedynie zgodnie z porozumieniem zawartym z pozwanym, wypełnił go zaś naruszając to porozumienie. W przedmiotowej sprawie w zarzutach od nakazu zapłaty pozwani podnieśli, iż pozwany spełnił wymogi umowy leasingu, spłacił należne opłaty leasingowe zgodnie z harmonogramem opłat, a następnie wykupił od powoda przedmiot leasingu, w związku z czym brak jest podstaw do obciążania pozwanych obowiązkiem zwrotu podatku obciążającego powoda. Nadto wskazali oni, ze zmiana wartości przedmiotu leasingu mogła nastąpić jedynie w trakcie okresu obowiązywania umowy i wymagała pisemnego zawiadomienia, co nie nastąpiło.
Sąd Rejonowy, odwołując się do orzecznictwa Sądu Najwyższego, wskazał, że skutecznie podniesiony zarzut wypełnienia weksla
in blanco niezgodnie
z zawartym porozumieniem, nie powoduje nieważności weksla, jak też nie uchyla w każdym przypadku w całości zobowiązania wekslowego wystawcy, lecz je jedynie ogranicza bądź modyfikuje. Zgodnie zaś z treścią art. 6 k.c. ciężar dowodu, że weksel został wypełniony z naruszeniem porozumienia spoczywa na dłużniku wekslowym, ponieważ to on wywodzi z tej okoliczności skutki prawne.
Zdaniem Sądu I instancji treść porozumienia zawartego w sporządzonej w przedmiotowej sprawie w formie pisemnej deklaracji wekslowej jest jasna i nie wymaga interpretacji oświadczeń woli stosownie do treści art. 65 k.c. Wynika z niej, że powód miał prawo wypełnić w każdym czasie (do chwili spłaty wszelkich zobowiązań z umowy leasingu) na sumę odpowiadającą zadłużeniu pozwanego w (...) sp. z o.o. wynikającym z przedmiotowej umowy leasingu, w tym z tytułu opłat leasingowych i innych świadczeń wynikających z umowy leasingu, odsetek za opóźnienie płatności oraz innych świadczeń ubocznych.
W ocenie Sądu Rejonowego łącząca strony umowa leasingu wraz z jej integralną częścią w postaci Ogólnych Warunków Umowy Leasingu dają podstawę do obciążenia pozwanego obowiązkiem zwrotu kwoty dochodzonej pozwem. Z Ogólnych Warunków Umowy Leasingu wynika bowiem, że przedmiot leasingu mógł ulec zmianie w szczególności w sytuacji obciążenia o charakterze publicznoprawnym w postaci cła oraz podatku akcyzowego. Cena Przedmiotu Leasingu mogła być zmieniona w trybie pisemnego powiadomienia Korzystającego (pozwanego) przez Finansującego (powoda) na skutek powstania innych kosztów, których wielkości Finansujący nie mógł przewidzieć i w związku z tym nie mogły być one uwzględnione w Umowie Leasingu, związanych z kupnem, transportem.
Zdaniem Sądu meriti bezsporne jest, że w realiach tej sprawy obowiązek zapłaty podatku akcyzowego dotyczącego pojazdu zakupionego w ramach umowy leasingu operacyjnego nr (...) pojawił się dopiero po zakończeniu umowy leasingu (20 października 2013 r.) w związku z wydaniem przez Dyrektora Izby Celnej w Ł. decyzji, 28 stycznia 2014 r. Niewątpliwie obowiązek zapłaty podatku akcyzowego powstał już w czasie trwania umowy, a więc w dniu 3 grudnia 2010 r. Fakt realizacji umowy leasingu zgodnie z jej postanowieniami, w tym również wykupienie przedmiotu leasingu, nie pozbawiają powoda roszczenia o zwrot tego podatku. Jednocześnie Sąd Rejonowy nadmienił, że to korzystający – pozwany, ponosi wszelką odpowiedzialność za wybór przedmiotu leasingu. W tym przypadku doszło do nieprawidłowego zarejestrowania przedmiotu leasingu jako samochodu ciężarowego, podczas gdy posiadał on cechy charakterystyczne samochodu osobowego zdefiniowanego kodem (...) i powinien zostać objęty podatkiem akcyzowym na samochody osobowe. Co więcej, obciążenie korzystającego, a więc pozwanego w tej sprawie, obowiązkiem zwrotu podatku na rzecz powoda wynika również z przepisu art. 709 7 § 1 k.c., zgodnie z którym korzystający obowiązany jest utrzymywać rzecz w należytym stanie, w szczególności dokonywać jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania, oraz ponosić ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy. Ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy – zdaniem Sądu meriti - to przede wszystkim należności o charakterze publicznoprawnym, jak w szczególności - w zależności od przedmiotu leasingu - podatki, opłaty związane z rejestracją.
W odniesieniu do wysokości określonej w wekslu kwoty wekslowej Sąd I instancji stwierdził, iż odpowiada ona wielkości uiszczonego przez powoda podatku akcyzowego wraz z odsetkami od zaległości podatkowych. Powód przedstawił bowiem stosowne wyliczenie według kalkulatora odsetek od zaległości podatkowych i składkowych, którego pozwani nie kwestionowali, a które w ocenie Sądu meriti nie budzi żadnych wątpliwości co do prawidłowości.
Jako podstawę prawną odpowiedzialności pozwanej Sąd Rejonowy wskazał przepis art. 30 Prawa wekslowego, zgodnie z którym, zapłatę weksla można zabezpieczyć poręczeniem wekslowym (aval) co do całości sumy wekslowej lub co do jej części oraz art. 32 Prawa wekslowego, zgodnie z którym poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. W przedmiotowej sprawie z treści weksla nie wynika ograniczenie odpowiedzialności pozwanej do części sumy wekslowej, zatem odpowiada ona w całości za zapłatę sumy wekslowej, jak jej wystawca (pozwany).
Powyższe orzeczenie w całości zaskarżyli apelacją pozwani, zarzucając Sądowi Rejonowemu naruszenie:
1) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie
materiałem dowodowym i przyjęcie, że:
a) zmiana wartości przedmiotu leasingu mogła nastąpić również po wykonaniu umowy, wbrew zapisom § 4 ust. 2.4 OWU,
b) doszło do nieprawidłowego zarejestrowania przedmiotu leasingu;
2) art. 495 § 2 k.p.c. w zw. z art. 321 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i wydanie rozstrzygnięcia na zmienionej podstawie faktycznej żądania pozwu stanowiącej niedozwoloną w postępowaniu nakazowym zmianę powództwa;
3) art. 709 7 § 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że zmiana wartości przedmiotu leasingu stanowi ciężar związany z własnością lub posiadaniem rzeczy;
4) art. 353 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że strony nie mogły odmiennie ułożyć normy wynikającej z art. 709 7 § 1 k.c.;
5) art. 482 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że powód mógł żądać odsetek od skapitalizowanych odsetek przed wytoczeniem powództwa.
W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie w całości nakazu zapłaty Sądu Rejonowego dla Łodzi - Widzewa w Łodzi z dnia 21 października 2014 r. w sprawie o sygn. akt I Nc 1233/14 i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz każdego z pozwanych kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych.
W odpowiedzi na apelację pozwanych strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie na jej rzecz solidarnie od pozwanych kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.
Podczas rozprawy apelacyjnej w dniu 12 listopada 2015 r. strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska procesowe wyrażone w apelacji i w odpowiedzi na apelację.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja pozwanych okazała się zasadna i skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku.
Sąd Okręgowy, po dokonaniu analizy materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania rozpoznawczego, na podstawie art. 382 k.p.c., przyjmuje za własne ustalenia Sądu I instancji stanowiące podstawę faktyczną rozstrzygnięcia przyjętego w zaskarżonym wyroku, z tym jedynie uzupełnieniem (poczynionym na podstawie treści umowy leasingu operacyjnego nr (...) z dnia
10 listopada 2010 r.), że nabycia przedmiotu leasingu powód dokonał od (...) oraz, że sprowadzenia przedmiotu leasingu z terytorium Unii Europejskiej na terytorium Polski dokonał powód (okoliczność bezsporna, a nadto poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika pozwanych będącego radcą prawnym, kopia decyzji Naczelnika Urzędu Celnego I w Ł. z dnia 28 stycznia 2014 r., sygn. 361000 - (...)9110-27/14/KD).
Przystępując do oceny zasadności zarzutów apelacji na wstępie koniecznym jest odniesienie się do zarzutów naruszenia przepisów postępowania, gdyż wnioski
w tym zakresie z istoty swej determinują rozważania co do pozostałych zarzutów apelacyjnych, bowiem jedynie nieobarczone błędem ustalenia faktyczne, będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania, mogą być podstawą oceny prawidłowości kwestionowanego rozstrzygnięcia w kontekście twierdzeń
o naruszeniu przepisów prawa materialnego.
Chybiony, w ocenie Sądu Okręgowego, okazał się zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie ustaleń sprzecznych
z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Należy wskazać, iż w myśl powołanego przepisu sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych
i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Z uwagi na przyznaną sądowi swobodę w ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie wtedy, gdy podstawą rozstrzygnięcia uczyniono rozumowanie sprzeczne z zasadami logiki bądź wskazaniami doświadczenia życiowego. Jeżeli natomiast z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. W niniejszej sprawie, wbrew twierdzeniom apelującego, Sąd I instancji, opierając się na całym zgromadzonym w toku postępowania materiale dowodowym, w sposób prawidłowy i wnikliwy ustalił okoliczności faktyczne mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy i nie naruszył przy tym dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez tenże Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego. Treść apelacji uzasadnia natomiast wniosek, że skarżący, pomimo sformułowania
w petitum apelacji zarzutu dokonania ustaleń faktycznych sprzecznych z zebranym
w sprawie materiałem dowodowym, nie kwestionują prawidłowości poczynionych przez Sąd I Instancji ustaleń faktycznych, a jedynie nie aprobują ich oceny prawnej. Tego rodzaju zastrzeżenia oceniane być jednak muszą przez pryzmat dyspozycji przepisów prawa materialnego i tak właśnie ocenił je Sąd Odwoławczy.
Sąd Rejonowy trafnie wskazał, że na skutek zarzutów podniesionych przez pozwanych w zarzutach od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, odwołujących się do treści łączącego strony stosunku podstawowego wynikającego
z zawartej umowy leasingu nr (...) z dnia 10 listopada 2010 r., konieczne stało się dokonanie oceny zasadności objętego pozwem roszczenia wekslowego w kontekście treści tego stosunku podstawowego. Jak słusznie wskazał Sąd I instancji weksel własny
in blanco powinien być wypełniony zgodnie z porozumieniem zawartym pomiędzy podpisanym na wekslu, a osobą, której weksel ten wręczono, zaś osobie podpisanej na wekslu przysługuje zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z zawartym porozumieniem.
Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy dokonał również rozkładu ciężaru dowodu okoliczności, że weksel został wypełniony z naruszeniem porozumienia, lokując go w przedmiotowej sprawie na stronie pozwanej, jako wywodzącej
z powyższego zarzutu skutki prawne. Jednakże z prawidłowo ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wywiódł błędne wnioski w kontekście zastosowania przepisów prawa materialnego.
W okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy, po dokonaniu wszechstronnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, Sad Odwoławczy doszedł jednak do odmiennego w stosunku do Sądu I instancji przekonania, że treść stosunku podstawowego nie dawała podstawy do obciążenia pozwanych obowiązkiem zwrotu dochodzonej pozwem sumy wekslowej, a to z uwagi na wypełnienie przez powoda złożonego przez pozwanych weksla własnego in blanco niezgodnie z treścią deklaracji wekslowej.
Pisemna deklaracja wekslowa podpisana przez pozwanych w dniu
10 listopada 2010 r. upoważniała powoda do wypełnienia złożonych weksli
in blanco
w każdym czasie (do chwili spłaty wszelkich zobowiązań z umowy leasingu) na sumę odpowiadającą zadłużeniu pozwanych z umowy leasingu nr (...)
z dnia 10 listopada 2010 r., w szczególności opłat leasingowych i innych świadczeń wynikających z odsetek za opóźnione płatności oraz innych świadczeń ubocznych.
Z przytoczonej wyżej treści deklaracji wekslowej wynika w sposób jednoznaczny, że możliwość wypełnienia weksli
in blanco złożonych na zabezpieczenie spłaty zobowiązania pozwanych wynikającego z umowy leasingu została ograniczona czasowo, a granicą tą jest chwila spłaty wszelkich zobowiązań
z umowy leasingu.
Dla ustalenia czy powyższa granica czasowa wypełnienia weksli in blanco została przez powoda przekroczona, czy też nie, konieczne jest rozstrzygnięcie czy składająca się na sumę wekslową należność z tytułu zaległego zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego pojazdu samochodowego stanowiącego przedmiot leasingu, określonego decyzją Naczelnika Urzędu Celnego I w Ł. z dnia 28 stycznia 2014 r. (sygn. 361000 - (...)9110-27/14/KD) wraz z ustawowymi odsetkami od zaległości podatkowych stanowi w świetle postanowień ww. umowy leasingu zobowiązanie obciążające pozwanych. Pozytywna odpowiedź na powyższe pytanie skutkować musi uznaniem, że w chwili wypełnienia weksli in blanco zobowiązanie pozwanych z tytułu umowy leasingu jeszcze istniało, a zatem – zgodnie z treścią deklaracji wekslowej – wypełnienie weksli było dopuszczalne. W przypadku zaś odpowiedzi negatywnej uprawniony jest wniosek przeciwny, tzn., że wypełnienie weksli in blanco zostało dokonane przez powoda w sposób sprzeczny z treścią deklaracji wekslowej.
W ocenie Sądu Okręgowego treść przedmiotowej umowy leasingu oraz stanowiącego jej integralną część załącznika nr 2 Ogólne Warunki Umowy Leasingu (OWU) uzasadnia odpowiedź negatywną w powyższej kwestii.
Zgodnie bowiem z treścią art. 2 przedmiotowej umowy leasingu została ona zawarta między stronami na czas oznaczony – do dnia 20 października 2013 r. W tym czasie, zgodnie z art. 3 ust. 1 umowy korzystający (pozwany J. K.) zobowiązany był do terminowego regulowania na rzecz finansującego (powoda) opłat leasingowych i innych płatności.
Terminy płatności opłat leasingowych (opłata początkowa, raty leasingowe, opłata końcowa) określone zostały w terminarzu stanowiącym załącznik nr 1 do umowy leasingu. Przewidywał on zapłatę w dniu 20 listopada 2010 r. opłaty wstępnej w wysokości 19.200 zł, zapłatę kolejnych 35 rat leasingowych po 1.357,44 zł w okresie od dnia 20 grudnia 2010 r. do dnia 20 października 2013 r. oraz w dniu 20 października zapłatę opłaty końcowej w kwocie 640 zł.
Podstawę naliczania opłat leasingowych (§ 4.1 OWU) stanowiła wskazana
w umowie leasingu, oraz w terminarzu spłat (załącznik nr 1 do umowy)
i w specyfikacji przedmiotu leasingu (załącznik nr 3 do umowy) wartość przedmiotu leasingu określona według ceny nabycia przedmiotu leasingu.
Zgodnie z § 4.2 OWU wartość przedmiotu leasingu określona na dzień zawarcia umowy mogła ulec zmianie, o ile różniła się od ostatecznej wartości przedmiotu leasingu. Na ostateczną wartość przedmiotu leasingu składały się wydatki związane z nabyciem przedmiotu leasingu, które poniósł lub do których poniesienia zobowiązał się finansujący do dnia przekazania przedmiotu leasingu do używania dla korzystającego, w szczególności obciążenia o charakterze publiczno-prawnym w postaci cła i podatku akcyzowego (§ 4.2.2 OWU).
W przypadku, gdy ostateczna wartość przedmiotu leasingu różni się od wartości określonej w załącznikach nr 1 i 3 na dzień zawierania umowy leasingu, finansujący wraz z podaniem nowej wartości przedmiotu leasingu zmieni wysokość opłat leasingowych oraz cenę przedmiotu leasingu w trybie pisemnego powiadomienia korzystającego (§ 4.5 OWU).
W § 5.10 OWU wskazano, że opłaty leasingowe, wpłaty na depozyt gwarancyjny i cena przedmiotu leasingu mogą być zmienione w trybie pisemnego powiadomienia korzystającego przez finansującego na skutek:
- zmiany uregulowań prawnych dotyczących opodatkowania lub świadczeń publicznoprawnych, w szczególności VAT, podatek dochodowy, podatek od czynności cywilnoprawnych itp., obciążających finansującego w związku z niniejsza umową (§ 5.10.1 OWU),
- zmiany wartości przedmiotu leasingu zgodnie z § 4.5 OWU (§ 5.10.3 OWU),
- powstania innych kosztów, których wielkości finansujący nie mógł przewidzieć
i w związku z tym nie mogły być one uwzględnione w umowie leasingu, związanych
z kupnem, transportem, instalacją i uruchomieniem przedmiotu leasingu (§ 5.10.4 OWU).
W ocenie Sądu Okręgowego przytoczone powyżej postanowienia umowy leasingu i OWU wskazują, że treść zawartego pomiędzy stronami (w oparciu
o wzorzec umowy przygotowany przez powoda) stosunku zobowiązaniowego przewiduje jako warunek formalny konieczny do zmiany ustalonej w umowie wartości przedmiotu leasingu określonej według ceny nabycia przedmiotu leasingu,
a w konsekwencji również zmiany wysokości opłat obciążających korzystającego (pozwanego) dokonanie pisemnego powiadomienia korzystającego o powyższym.
W przedmiotowej sprawie powód przed upływem okresu obowiązywania umowy,
tj. przed dniem 20 października 2013 r., takiego powiadomienia nie dokonał pomimo tego, że jego zobowiązanie podatkowe, którego dochodzi pozwem, powstało z mocy prawa w początkowym okresie obowiązywania zawartej umowy leasingu. Zgodnie bowiem z treścią art. 101 ust. 2 pkt 1. ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym – obowiązek podatkowy z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie
z przepisami o ruchu drogowym powstaje z dniem przemieszczenia samochodu osobowego z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju – jeżeli nabycie prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel nastąpiło przed przemieszczeniem samochodu na terytorium kraju.
Zdaniem Sądu Okręgowego pozwany, jako profesjonalista w zakresie prowadzonej przez siebie działalności leasingowej, której przedmiotem są m.in. pojazdy samochodowe nie może skutecznie powoływać się wobec swojego kontrahenta na okoliczność, iż nie wiedział jakiego rodzaju (osobowy czy ciężarowy) pojazd samochodowy nabył i jakie zobowiązania podatkowe obciążają go w związku z tym faktem. Tym bardziej, że posługując się przy zawieraniu umów leasingu przygotowanym przez siebie wzorcem umownym, przewidującym przeniesienie na leasingobiorcę tego rodzaju dodatkowego kosztu związanego z nabyciem przedmiotu leasingu, przy dochowaniu należytej staranności w zakresie troski o własne sprawy, w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy po stronie powoda nie istniały żadne obiektywne przeszkody do wystąpienia do organu podatkowego o wydanie decyzji (o charakterze deklaratoryjnym) stwierdzającej powstanie zobowiązania podatkowego oraz określającej jego wysokość. Skoro jednak powód powyższego aktu staranności nie dochował, to – zdaniem Sądu Okręgowego – brak jest podstaw dla obciążania pozwanego skutkami finansowymi zaniechań powoda, tak w zakresie kwoty głównej zobowiązania podatkowego, jak i w zakresie odsetek od zaległości podatkowych składających się razem na dochodzoną pozwem sumę wekslową (67.300 zł).
W przedmiotowym stanie faktycznym w okresie od dnia 20 listopada 2010 r. do dnia 20 października 2013 r. pozwany J. K. uiścił na rzecz powoda wszystkie przewidziane w terminarzu stanowiącym załącznik nr 1 do umowy leasingu opłaty leasingowe (opłatę początkową, raty leasingowe, opłatę końcową) oraz wszelkie koszty związane z własnością, posiadaniem i utrzymaniem przedmiotu leasingu w należytym stanie. Potwierdzeniem powyższego jest fakt, że powód, uznając umowę leasingu za całkowicie wykonaną (zrealizowaną, zakończoną)
i w wykonaniu zawartej w dniu 10 listopada 2010 r. umowy zobowiązującej do sprzedaży, zgodnie z treścią § 8 ust. 1 OWU, przeniósł na pozwanego J. K. własność samochodu będącego przedmiotem leasingu dokumentując powyższe wystawieniem faktury VAT nr (...). Powyższe okoliczności nakazują uznać, że umowa leasingu nr (...) z dnia
10 listopada 2010 r. wygasła (ekspirowała) wskutek jej wykonania przez pozwanego.
W kontekście powyższego umownej podstawy prawnej objętego pozwem żądania powoda nie może również stanowić przepis § 3 ust. 14. OWU bowiem przewiduje on ponoszenie przez korzystającego kosztów związanych z własnością, posiadaniem i utrzymaniem przedmiotu leasingu w należytym stanie tylko w okresie trwania umowy leasingu.
Reasumując powyższe rozważania Sąd Okręgowy wskazuje, że okoliczności faktyczne przedmiotowej sprawy uzasadniają stwierdzenie, że wypełnienie przez powoda złożonego przez pozwanych weksla własnego
in blanco nastąpiło po całkowitej spłacie wszelkich zobowiązań z umowy leasingu (po jej zakończeniu),
a zatem niezgodnie z treścią deklaracji wekslowej.
Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchylił nakaz zapłaty Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 21 października 2014 r. w sprawie o sygn. akt I Nc 1233/14 w całości i oddalił powództwo.
Zmiana wyroku w zakresie roszczenia głównego skutkować musiała również zmianą rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania przed Sądem pierwszej instancji. Z uwagi na to, iż stroną ostatecznie wygrywającą sprawę
w postępowaniu rozpoznawczym okazali się być pozwani J. K. i M. K., Sąd Okręgowy - zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zasądził od powoda – (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 6.141 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Na kwotę tę złożyły się opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, opłata sądowa od zarzutów od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym w wysokości 2.524 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w osobie radcy prawnego w kwocie 3.600 zł, ustalone na podstawie § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t. ze zm.).
O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu (uznając stronę pozwaną za wygrywającą w całości postępowanie apelacyjne) i zasądził od powoda – (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na rzecz pozwanych – J. K. i M. K. solidarnie kwotę 5.165 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Na kwotę tę złożyły się opłata sądowa od apelacji w wysokości 3.365 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika pozwanych w kwocie 1.800 zł, ustalone w oparciu o § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 6 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.