UZASADNIENIE

wyroku z dnia 21 maja 2014 r.

Pozwem z dnia 14 stycznia 2013 r. (prezentata), sprecyzowanym następnie w piśmie procesowym z dnia 26 lutego 2013 r., powódka I. K. (1) wniosła o zasądzenie od pozwanej J. F. kwoty 68.752,20 zł wraz z odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że jest wyłącznym właścicielem lokalu użytkowego nr (...) w budynku przy ul. (...) w W.. W okresie od grudnia 2009 r. do listopada 2012 r. pozwana zajmowała ten lokal bez tytułu prawnego i nie uiszczała z tego tytułu żadnych należności jak również nie ponosiła żadnych kosztów związanych z zajmowaniem i korzystaniem z przedmiotowego lokalu. Na dochodzoną pozwem kwotę składają się opłaty eksploatacyjne w wysokości 16.254,20 zł oraz odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu w wysokości 52.500 zł.

Pozwana J. F. wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępowania procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwana zakwestionowała roszczenie powódki zarówno co do zasady, jak i co do wysokości. Pozwana podniosła, że zajmowała sporny lokal nr (...) przy ul. (...) w W. na podstawie ważnego tytułu prawnego, jakim była umowa najmu z dnia 6 października 2009 r., zawarta przez pozwaną z pełnomocnikiem powódki. Wskazany tytuł prawny wygasł dopiero w związku z wypowiedzeniem przez powódkę wskazanej umowy. Pozwana podniosła, że wielokrotnie próbowała skontaktować się z powódką w celu uzyskania numeru rachunku bankowego, na który uiszczać ma należne powódce kwoty.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

I. K. (1) jest właścicielką lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w W. przy ul. (...), który to lokal nabyła 30 lipca 1999 r. Lokal stanowi odrębną nieruchomość i był wykorzystywany do prowadzenia działalności gospodarczej jako lokal użytkowy ( okoliczności bezsporne).

W okresie zamieszkiwania pozwanej w przedmiotowym lokalu opłaty eksploatacyjne kształtowały się następująco: w okresie od 1 września 2009 r. zaliczka na koszty zarządu nieruchomością wspólną, świadczenia indywidualne oraz na fundusz remontowy wynosiła 435,68 zł, od dnia 1 stycznia 2010 r. – 484,02 zł, od dnia 1 stycznia 2011 r. – k. 465,48 zł, od dnia 1 lipca 2011 r. – 493,08 zł, od dnia 1 stycznia 2013 r. – 298,07 zł ( zawiadomienia o zmianie opłat – k. 85-89).

W 2009 r. Z. S., powołując się na pełnomocnictwo zawarł w imieniu i na rzecz I. K. (1) umowę najmu przedmiotowego lokalu na czas określony z pozwaną J. F. ( zeznania powódki – k. 120-121, zeznania pozwanej –k. 121-122).

I. K. (2) nie udzielała Z. S. nigdy zarówno ustnie jak i pisemnie pełnomocnictwa do dysponowania przedmiotowym lokalem na cele mieszkaniowe, a powziąwszy wiadomość o zawarciu bez zgody umowy najmu lokalu już od października wnosiła o jego wydanie, nie uznając zawartej umowy. Pomimo ustnych wezwań do wydania lokalu jego opuszczenie nie następowało, powódka podjęła zatem próbę pisemnego doręczenia wezwania do opuszczenia lokalu ( zeznania powódki – k. 120-121).

Pozwem z dnia 17 grudnia 2009 r. (akta załączone) I. K. (1) wniosła o nakazanie Z. S. eksmisji z przedmiotowego lokalu pozywając również J. P. – mylnie wskazując jej nazwisko. Wyrokiem zaocznym z dnia 13 kwietnia 2010 r. utrzymanym w mocy wyrokiem z dnia 10 lipca 2012 r. tut. Sąd Rejonowy orzekł eksmisję Z. S. i J. P. z przedmiotowego lokalu ( wyrok zaoczny z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie I C 1070/09 – k. 90).

Wyrokiem z dnia 15 czerwca 2011 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w W. nakazał pozwanej J. F. opuszczenie, opróżnienie i wydanie lokalu nr (...) przy ul. (...) w W. ( wyrok z dnia 15 czerwca 2011 r. – k. 91).

Postanowieniem z dnia 24 października 2012 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w W. M. K. ustaliła koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji świadczenia niepieniężnego w postaci opuszczenia, opróżnienia i wydanie lokalu położonego w W. przy ul. (...) przez dłużniczkę J. F. i zakończył postępowanie egzekucyjne w sprawie pozostawiając jednocześnie tytuł wykonawczy w aktach sprawy ( postanowienie z dnia 24 października 2012 r. – k. 4).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów, zeznań stron oraz kierując się regulacją art. 229 i 230 k.p.c.

Zgromadzone w sprawie dokumenty nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania tak w zakresie ich autentyczności jak i pochodzenia od poszczególnych osób. Brak było podstaw, aby Sąd omówił im wiarygodności.

Oceniając zeznania stron Sąd uznał je za wiarygodne jedynie częściowo, tj. w takim zakresie w jakim znajdowały one potwierdzenie w pozostałym zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Sąd pominął dowód z opinii biegłego w zakresie szacowania wartości nieruchomości na okoliczność wysokości wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z lokalu. Postanowieniem z dnia 2 grudnia 2013 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu czynszów na okoliczność ustalenia wysokości rynkowego czynszu najmu za taki lokal, jakim jest lokal nr (...) przy ul. (...), w okresie od grudnia 2009 r. do listopada 2012 r. i zobowiązał jednocześnie pełnomocnika powódki do uiszczenia zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego w wysokości 500 zł w terminie dwutygodniowym pod rygorem pominięcia dowodu. W zakreślonym terminie wpłata nie została dokonana. W dniu 20 lutego 2014 r. powódka wpłaciła w Kasie Sądu kwotę 500 zł. Na terminie rozprawy w dniu 17 marca 2014 r. pełnomocnik powódki ostatecznie sprecyzował, że wnosi o przywrócenie terminu do uiszczenia zaliczki na poczet kosztów opinii biegłego. Powódka wskazywała, że w dniu 16 grudnia 2013 r. zleciła przelew internetowy kwoty zaliczki ze swojego rachunku bankowego, jednak bank nie zrealizował przelewu, a po rozpoznaniu reklamacji powódki uznał, że przedmiotowe zlecenie przelewu nie zostało złożone. Sąd odrzucił wniosek powódki o przywrócenie terminu do uiszczenia zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego. Zgodnie z art. 169 § 1 k.p.c. pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. Zgodnie z art. 171 k.p.c. spóźniony lub z mocy ustawy niedopuszczalny wniosek o przywrócenie terminu sąd odrzuca. O uchybieniu terminu do wniesienia zaliczki powódka uzyskała informację w dniu 17 lutego 2014 r. podczas przeglądania akt sądowych. W tym dniu rozpoczął bieg siedmiodniowy termin do złożenia wniosku o przywrócenie terminu, a zatem termin do złożenia wniosku upłynął w dniu 24 lutego 2014 r., tymczasem powódka wystąpił z wnioskiem dopiero w dniu 17 marca 2014 r. Wniosek o przywrócenie terminu był zatem oczywiście spóźniony. Poza tym w ocenie Sądu powódka nie uprawdopodobniła, aby do uchybienia terminu doszło bez jej winy. Nieprzekonujące są wyjaśnienia powódki, że zleciła przelew kwoty zaliczki, wprowadzając odpowiednie polecenia do systemu komputerowego banku za pośrednictwem sieci Internet, ale bank nie zrealizował zlecenia. Oświadczenia powódki stoją w oczywistej sprzeczności z treścią odpowiedzi banku na reklamacje powódki. Innych środków służących uprawdopodobnieniu braku winy w uchybieniu terminu powódka nie przedstawiła. Sąd nie podzielił argumentacji pełnomocnika powódki, który powoływał się na treść postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 1978 r., sygn. akt I CZ 21/78, w którym Sąd Najwyższy stwierdził, że ” usprawiedliwione przekonanie osoby, która zlecenie uiszczenia opłaty wydała, że opłata została uiszczona, mogłoby wskazywać, iż strona bez swej winy uchybiła dokonanie czynności procesowej w zakreślonym terminie i tym samym uzasadniać wniosek o przywrócenie tego terminu.” W ocenie Sądu powoływana przez pełnomocnika powódki teza nie może stanowić podstawy do uznania, że uchybienie terminu do uiszczenia zaliczki nastąpiło bez winy powódki. PO pierwsze należy wskazać, że orzeczenie Sądu Najwyższego zostało wydane w innej rzeczywistości społecznej i technologicznej. Nie istniały wówczas komputerowe systemy bankowe, pozwalające dokonywanie operacji na rachunku bez konieczności składania dyspozycji w siedzibie banku. Po drugie obecnie obowiązujące regulacje dotyczące uiszczania zaliczek na wydatki i skutków procesowych uchybienia terminu do ich uiszczenia są odmienne i surowsze niż w dacie wydania powoływanego postanowienia. Zgodnie z § 3 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2006 r. nr 27 poz. 199) w przypadku dołączenia do pisma dowodu wniesienia opłaty sądowej w formie wydruku potwierdzającego dokonanie operacji bankowej, na wydruku tym zamieszcza się potwierdzoną własnoręcznym podpisem informację, że figurująca na nim kwota stanowi opłatę za wnoszone pismo. Gdyby powódka chciała dopełnić tego wymogu i dołączyć wydruk potwierdzenia przelewu z systemu bankowego, zaistniałaby konieczność pobrania tego wydruku z systemu internetowego banku prowadzącego rachunek powódki, a wówczas z łatwością mogłaby powódka stwierdzić, że przelew nie został dokonany i jeszcze przed upływem zakreślonego terminu zlecić przelew ponownie lub w inny dopuszczalny sposób wnieść zaliczkę. W świetle powyższego nie można zatem uznać, że błędne przekonanie powódki o skutecznym uiszczeniu zaliczki było usprawiedliwione. Nawet gdyby wniosek o przywrócenie terminu nie podlegał odrzuceniu jako spóźniony, to należałoby go oddalić z przyczyn wyżej wskazanych. W konsekwencji Sąd na podstawie art. 1304 § 5 k.p.c. pominął dowód z opinii biegłego.

Ustaleń stanu faktycznego Sąd nie dokonywał na podstawie zaoferowanego przez powódkę dowodu w postaci opinii biegłego sądowego sporządzonej na potrzeby innego postępowania, toczącego się przed tut. Sądem pod sygn. I C 117/10. W ocenie Sądu opinia taka była nieprzydatna. Dotyczyła ona bowiem innego, niż w niniejszym postępowaniu okresu, a poza tym brak jest możliwości ustalenia stanu lokalu w późniejszym okresie, co również ma wpływ na czynsz najmu nieruchomości. Dopuszczenie tego dowodu naruszałoby również zasadę bezpośredniości.

Sąd zważył, co następuję:

Roszczenie powódki nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że dochodzenie należności za bezumowne zajmowanie lokalu przez pozwaną J. F. oparte zostało z całą stanowczością na przepisach o ochronie własności, a w szczególności na przepisach art. 224 – 225 k.c. Regulacja prawna zawarta w tych artykułach dotyczy szerszego zakresu roszczeń, jakie mogą wynikać z tytułu posiadania cudzej rzeczy, lecz w sytuacji bezumownego korzystania z cudzego lokalu będzie wchodzić praktycznie w grę jedno z wymienionych tam roszczeń, a mianowicie roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z takiego lokalu. Z tak wąsko ujętej treści wymienionych przepisów wynika, że samoistny posiadacz lokalu w złej wierze, jak również samoistny posiadacz lokalu w dobrej wierze, który dowiedział się o wytoczeniu powództwa o wydanie lokalu, jest zobowiązany do wynagrodzenia właścicielowi za korzystanie z tego lokalu (art. 224-225 k.c.).

W związku z tym podlega rozważeniu, jaki charakter powinno mieć to wynagrodzenie, a zwłaszcza, jak powinna być określana jego wysokość. Kwestia ta jest istotna, gdyż przepisy o ochronie własności nie określają wysokości wspomnianego wynagrodzenia. Przy określaniu kryteriów, według których należy ustalać tego rodzaju wynagrodzenie, trzeba podzielić głoszone w literaturze poglądy, że o wysokości tego rodzaju wynagrodzenia decyduje obiektywne kryterium, jakim jest układ odpowiednich cen rynkowych - stawek za korzystanie z rzeczy tego rodzaju. Stosując takie kryterium przy ustalaniu wynagrodzenia za korzystanie z lokalu mieszkalnego bez podstawy prawnej, należy przyjąć, że wynagrodzenie takie powinno równać się dochodowi, jaki normalnie osiąga się przy wynajęciu lokalu. Porównanie stawek czynszowych wiadomości specjalnych, czyli przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego w zakresie szacowania nieruchomości, który to w niniejszej sprawie nie został przeprowadzony z uwagi na fakt, że powódka nie uiściła zaliczki na wynagrodzenie biegłego. Powódka zaoferowała w zamian co prawda dowód z opinii biegłego sporządzony na potrzeby innego postępowania niemniej jednak Sąd nie dokonał ustaleń w oparciu o tą opinię z przyczyn wskazanych we wcześniejszej części uzasadnienia.

W tym miejscu przywołać ogólną regułę rozkładu ciężaru dowodowego z art. 6 k.c., w myśl której ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Strony są przy tym obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 232 zd. 1 kpc). Na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie (tak: SN w orz. z dnia 3.10.1969 r., II PR 313/69, OSNCP 1970/9/147), a na stronie pozwanej obowiązek udowodnienia okoliczności uzasadniających jej wniosek o oddalenie powództwa (tak: SN w orz. z dnia 20.04.1982 r., I CR 79/82, LEX nr 8416 i z dnia 13.10.2004 r., III CK 41/04, LEX nr 182092). Powódka powinna zatem w rozpatrywanej sprawie udowodnić wysokość swych wymagalnych roszczeń. W ocenie Sądu powódka nie wywiązała się ze swojego obowiązku. Powódka nie przytoczyła bowiem wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń więc ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, ponieważ ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 2012-01-18, I ACa 1320/11).

W ocenie Sądu powódka nie wykazała również zasadności żądania zwrotu poniesionych opłat eksploatacyjnych. Powódka przedstawiła co prawda zawiadomienia o zmianie wysokości opłat za poszczególne okresy, niemniej jednak nie wykazała z żaden sposób, że je uiściła, do czego jest zobowiązana jako właściciel lokalu na mocy art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Co więcej, w oświadczeniu o stanie rodzinnym i dochodach zadeklarowała, że kwoty te nie zostały zapłacone i są przedmiotem postępowania toczącego się pomiędzy nią, a Wspólnotą Mieszkaniową nieruchomości przy ul. (...) w W.. Tylko w takiej sytuacji, w której powódka wykazałaby, że kwoty te zostały przez nią uiszczone, Sąd mógłby rozważać ich zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki. Podkreślić należy po raz kolejny, że ciężar dostarczania w postępowaniu cywilnym materiału procesowego, spoczywa zasadniczo na stronach postępowania. To przede wszystkim strony powinny dążyć do właściwego wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy. Strony, jeśli są zainteresowane sporem, powinny w aktywny sposób dbać o swoje prawa. W taki więc sposób ciężar dowodzenia spoczywający na stronach, choć nadal jest tzw. ciężarem procesowym, w razie nieuzasadnionej bierności strony będzie najczęściej prowadził do przegrania przez nią procesu. Nadmienić należy, że powódka przez prawie cały tok postępowania zastępowania była przez profesjonalnego pełnomocnika. W ocenie Sądu powódka nie wykazała swojego roszczenia również w tym zakresie, a konsekwencją braku przedstawienia stosownego materiału dowodowego jest oddalenie powództwa, o czym Sąd orzekł w pkt I wyroku.

O kosztach procesu (pkt II wyroku) Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i 99 k.p.c. Zgodnie z zasadą wyrażona w tym przepisie, strona przegrywająca spór jest zobowiązana do zwrotu na żądanie przeciwnika kosztów procesu. Powódka, jako przegrywająca sprawę w całości, obowiązana jest zwrócić pozwanej poniesione przez nią koszty procesu obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 3.600 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt 6 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez radcę prawnego (Dz.U.2014.101 j.t.), i opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

W pkt III wyroku Sąd nakazał zwrócić powódce I. K. (3) ze Skarbu Państwa – Kasy Sądu rejonowego dla m. st. Warszawy w W. kwotę 500 zł uiszczoną w dniu 20 lutego 2014 r. na podstawie art. 84 ust. 2 w zw. z art. 80-82 ustawy z dnia z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2010.90.594 j.t. ze zm.).

Mając na uwadze powyższe argumenty Sąd orzekł jak w sentencji.

SSR Paweł Szymański

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.