Sygnatura akt VI Ka 1010/15
Dnia 11 grudnia 2015 r.
Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący SSO Agata Gawron-Sambura
Sędziowie SSO Grzegorz Kiepura
SSO Krzysztof Ficek (spr.)
Protokolant Sylwia Sitarz
przy udziale Krystyny Marchewki
Prokuratora Prokuratury Okręgowej
po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2015 r.
sprawy skazanego S. D. (poprzednio L.)
ur. (...) w T., syna R. i R.
w przedmiocie wydania wyroku łącznego
na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego
od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach
z dnia 14 września 2015 r. sygnatura akt II K 285/15
na mocy art. 437 kpk, art. 438 kpk, art. 635 kpk
1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:
- w punkcie I jego części wstępnej przyjmuje, iż przestępstwo zostało popełnione 15 marca 2005r.,
- w punkcie II jego części wstępnej przyjmuje, iż orzeczona kara 10 miesięcy pozbawienia wolności została warunkowo zawieszona na okres próby 2 (dwóch) lat wyrokiem Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 13.12.2005r. sygn. akt VI K 81/05,
- z podstawy prawnej rozstrzygnięcia z punktu 1 eliminuje art. 89 § 1 kk
i ustala, że zastosowanie mają przepisy art. 85 kk i art. 86 § 1 kk w brzmieniu obowiązującym przed 1 lipca 2015r.,
- uchyla rozstrzygnięcie z punktu 2,
- na mocy art. 63 § 1 kk w brzmieniu obowiązującym przed 1 lipca 2015r. zalicza skazanemu na poczet orzeczonej w punkcie 1 kary łącznej pozbawienia wolności okres zatrzymania w sprawie Sądu Rejonowego w Strzelcach Opolskich o sygn. akt VI K 566/05 „u” od dnia 15 marca 2005r. do dnia 16 marca 2005r. tj. 2 (dwa) dni,
- w punkcie 6 zasądza od skazanego na rzecz Skarbu Państwa wydatki związane z wydaniem wyroku łącznego w kwocie 50 zł (pięćdziesiąt złotych);
2. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;
3.
zasądza od skazanego na rzecz Skarbu Państwa wydatki poniesione
w postępowaniu odwoławczym w kwocie 20 zł (dwadzieścia złotych).
Sygn. akt VI Ka 1010/15
Od wyroku łącznego Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 14 września 2015 roku sygn. akt II K 285/15 apelację wniósł prokurator. Powyższe orzeczenie zaskarżył w części dotyczącej orzeczenia o karze oraz rozstrzygnięcia w zakresie kosztów na niekorzyść skazanego S. D. (poprzednio L.). Wyrokowi zarzucił:
1. obrazę przepisów postępowania, a to art.624 § 1 kpk mającą wpływ na treść zapadłego orzeczenia polegającą na przyjęciu, że sytuacja rodzinna i majątkowa uzasadnia zwolnienie skazanego od ponoszenia kosztów sądowych, co w konsekwencji doprowadziło do bezzasadnego zwolnienia go od ponoszenia kosztów w sprawie wydania wyroku łącznego;
2. rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec skazanego kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania wynikającą z niedostatecznego uwzględnienia stopnia społecznej szkodliwości popełnionych przez niego czynów oraz stopnia winy, podczas gdy okoliczności te, jak również względy prewencji indywidualnej i generalnej przemawiają przeciw takiemu rozstrzygnięciu.
Podnosząc te zarzuty oskarżyciel publiczny wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie skazanemu kary 1 roku pozbawienia wolności i zasądzenie od niego kosztów sądowych.
Sąd Okręgowy stwierdził, co następuje :
Apelacja prokuratora okazała się zasadna w zakresie zarzutu pierwszego, a także odnośnie rozstrzygnięcia o karze, ale nie z powodu wskazanego w zarzucie drugim środka odwoławczego, tylko z uwagi na zawarte w uzasadnieniu apelacji stanowisko, iż nie jest dopuszczalne stosowanie instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary łącznej, jeżeli karę taką wymierzono z połączenia wyroków, w których nastąpiły skazania wyłącznie na kary bez warunkowego zawieszenia ich wykonania.
Przed szczegółowym odniesieniem się do apelacji prokuratora zauważyć trzeba, że nie był kwestionowany przyjęty przez Sąd Rejonowy realny zbieg przestępstw, za które został prawomocnie skazany S. D.. I tak Sąd meriti prawidłowo ustalił, że w zbiegu pozostają przestępstwa objęte wyrokami Sądu Rejonowego w Strzelcach Opolskich z dnia 4 listopada 2005 roku (VI K 566/05) oraz z dnia 13 grudnia 2005 roku (VI K 81/05) i z dnia 6 stycznia 2006 roku (VI K 825/05) Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach. Wszystkie czyny z tych spraw zostały popełnione przed 4 listopada 2005 roku. Nie zostało także zanegowane, a w konsekwencji zaskarżone, rozstrzygnięcie o karze łącznej grzywny. Zgodzić się też trzeba z Sądem I instancji, że zgodnie z art.19 ust.1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 20 marca 2015 roku, poz. 396), przepisów rozdziału IX Kodeksu karnego, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Zatem w sprawie należało orzekać w oparciu o przepisy obowiązujące przed 1 lipca 2015 roku.
Sąd Rejonowy łącząc dwie kary bezwzględne pozbawienia wolności - odpowiednio 8 miesięcy i 10 miesięcy - orzekł karę 1 roku pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawiesił na okres próby 3 lat. Kara łączna 1 roku pozbawienia wolności należycie uwzględnia popełnienie przez skazanego w okresie 4 miesięcy dwóch przestępstw podobnych. Pierwotnie za te czyny wymierzono S. D. kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania, ale w obu przypadkach kary te zarządzono do wykonania. Przyjmuje się jednolicie, że kara pozbawienia wolności orzeczona z zastosowaniem środka probacji zachowuje ten charakter, o ile po jego wydaniu, a najpóźniej w terminie 6 miesięcy od zakończenia okresu próby, nie dojdzie do zarządzenia jej wykonania. Tego rodzaju rozstrzygnięcie zmienia kategorię skazania, które staje się skazaniem na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia i tak należy je postrzegać w postępowaniu o wydanie wyroku łącznego. Zatem niewątpliwie Sąd Rejonowy łączył kary bezwzględne pozbawienia wolności. Jeśli tak, to rozważenia wymagało, czy w świetle obowiązujących przepisów, właściwych dla rozpoznania niniejszej sprawy, było możliwe połączenie dwóch kar bezwzględnych pozbawienia wolności, a następnie zastosowanie probacji. Według Sądu Okręgowego orzekającego w niniejszej sprawie takiej możliwości przepisy obowiązujące przed 1 lipca 2015 roku (ale i po) nie przewidują. Wynika to z językowej wykładni art.89 § 1 kk i to niezależnie czy weźmie się pod uwagę daty: czynu, wyrokowania w I instancji, orzekania w niniejszej sprawie. „Zgodnie z wyraźnym brzmieniem art. 89 § 1 kk sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary łącznej, jeżeli chociażby jedna z kar jednostkowych, podlegających połączeniu, orzeczona została z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Jest oczywiste, że tym bardziej można zawiesić wykonanie kary łącznej, w sytuacji gdy wszystkie kary podlegające łączeniu orzeczone zostały z warunkowym zawieszeniem ich wykonania. Z treści omawianego przepisu wynika, iż nie jest dopuszczalne warunkowe zawieszenie wykonania kary łącznej w sytuacji, gdy wszystkie podlegające połączeniu kary jednostkowe orzeczone zostały bez warunkowego zawieszenia ich wykonania (tak również wyrok SA w Lublinie z dnia 9 listopada 2000 r., II AKa 213/00, Orz. Prok. i Pr. 2001, nr 2, poz. 23)” (A. Marek „Kodek karny. Komentarz”, LEX 2010). Takie same stanowisko wynika z szeregu orzeczeń Sądu Najwyższego. W wyroku z dnia 10 czerwca 2015 roku o sygn. akt V KK 90/15 Sąd Najwyższy wskazał jednoznacznie, że nie jest dopuszczalne stosowanie instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary łącznej, jeżeli karę taką wymierzono z połączenia wyroków, w których nastąpiły skazania wyłącznie na kary bez warunkowego zawieszenia ich wykonania. Takie samo stanowisko zawarł Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 3 października 2005 roku, V KK 128/05 i w wyroku z dnia 16 stycznia 2009 roku, IV KK 273/08. Sąd odwoławczy zdaje sobie sprawę, że w orzecznictwie i literaturze jest prezentowany pogląd odmienny, ale ponieważ pomija on wykładnię językową, która ma pierwszeństwo przed innymi sposobami tłumaczenia treści przepisów, nie zasługuje na akceptację. Sąd Rejonowy powołał się na tego rodzaju pogląd, który został przedstawiony w uchwale składu 7 sędziów z dnia 21 listopada 2001 roku, I KZP 14/01. Sąd odwoławczy stanowiska tego nie akceptuje. Uważa, tak samo jak i dwaj sędziowie, którzy złożyli zdanie odrębne do uchwały z dnia 21 listopada 2001 roku, że rozstrzygnięcie przez Sąd Najwyższy zagadnienia prawnego tak jak w przedmiotowej uchwale dowodzi, iż Sąd Najwyższy odszedł od jednoznacznych wyników wykładni językowej na rzecz argumentów z wykładni teleologicznej (celowościowej), nie bacząc na to, iż rola tej metody na gruncie prawa karnego materialnego jest z istoty rzeczy znacznie ograniczona (zdanie odrębne sędziów SN T. G. i W. K.). Podsumowując, regulacja z art.89 § 1 kk określa minimalne wymogi, jakie muszą spełniać łączone kary jednostkowe orzeczone za pozostające w realnym zbiegu przestępstwa, aby możliwe było orzeczenie kary łącznej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, tj. co najmniej jedna podlegająca łączeniu kara musi zostać orzeczona z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.
Z tych zatem powodów Sąd odwoławczy uchylił punkt 2 zaskarżonego wyroku, czyli rozstrzygnięcie o warunkowym zawieszeniu wykonania kary łącznej pozbawienia wolności. Jeszcze raz trzeba wskazać, że takiego rozstrzygnięcia nie przewidują przepisy mające zastosowane w układzie powstałym w niniejszej sprawie. W tej sytuacji szczegółowe odnoszenie się do innych twierdzeń apelującego, zmierzających do wykazania, że w stosunku do oskarżonego nie zachodzi pozytywna prognoza kryminologiczna jest bezprzedmiotowe. Wystarczy wskazać, że nie były pozbawione sensu twierdzenia Sądu Rejonowego, iż od 10 lat skazany nie popełnił żadnego przestępstwa ani w Polsce, ani zagranicą. S. D. przebywa zagranicą, pracuje, ożenił się, ma na utrzymaniu dziecko.
Kara łączna w wymiarze 1 roku pozbawienia wolności, możliwa do orzeczenia jedynie jako kara bezwzględna, winna spełnić cele prewencji indywidualnej i generalnej.
Sąd Okręgowy zgodził się również z prokuratorem odnośnie konieczności obciążenia skazanego wydatkami postępowania pierwszoinstancyjnego . Sąd ten wskazał, że zwolnił skazanego od ponoszenia kosztów z uwagi na jego stan zdrowia i posiadanie na utrzymaniu rodziny. Stanowisko to nie przekonuje. Skazany pracuje na umowie o pracę na terenie Niemiec, z wynagrodzeniem 12 euro za godzinę. Nie musi płacić kary łącznej grzywny, gdyż uprzednio uiścił grzywny jednostkowe. W marcu 2015 roku przeszedł zabieg leczenia nadgarstka po źle zrośniętym złamaniu. Posiadanie na utrzymaniu żony i dziecka nie jest przeszkodą do uiszczenia wydatków w kwocie 50 złotych (koszt karty karnej i ryczałt za doręczenia zawiadomień). Stąd zmiana punktu 6 zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od skazanego na rzecz Skarbu Państwa wydatków związanych z wydaniem wyroku łącznego w kwocie 50 złotych.
Poza wskazanymi zmianami Sąd odwoławczy z urzędu dostrzegł potrzebę dokonania innych zmian. W części opisowej wyroku, w punkcie I, nie wskazano daty przestępstwa – 15 marca 2005 roku (istotne dla prawidłowego ustalenia realnego zbiegu przestępstw), zaś w punkcie II pominięto, że kara 10 miesięcy pozbawienia pierwotnie została warunkowo zawieszona na okres próby 2 lat wyrokiem Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 13 grudnia 2005 roku sygn. akt VI K 81/05 (opis był niepełny, wynikało z niego, że kara bezwzględna pozbawienia wolności została zarządzona do wykonania). Wobec uchylenia warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności należało na poczet kary 1 roku pozbawienia wolności zaliczyć skazanemu okres zatrzymania w sprawie VI K 566/05 od dnia 15 marca 2005 roku do dnia 16 marca 2005 roku, tj. dwa dni, z zastrzeżeniem, że podstawę prawną tego rozstrzygnięcia stanowi art.63 § 1 kk w brzmieniu obowiązującym przed 1 lipca 2015 roku. Wyeliminowano także art.89 § 1 kk z punktu 1 wyroku Sądu Rejonowego, który nie mógł mieć zastosowania w sprawie. Dodatkowo wskazano, że podstawą prawną rozstrzygnięcia z tego punktu są art.85 kk i art.86 § 1 kk w brzmieniu obowiązującym przed 1 lipca 2015 roku.
W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok utrzymał w mocy. Konsekwencją uwzględnienia apelacji prokuratora jest obciążenie skazanego, na podstawie art.635 kpk, wydatkami postępowania odwoławczego w kwocie 20 złotych.