UZASADNIENIE

Powód G. J. domagał się zasądzenia od strony pozwanej kwoty 7 000 zł. W uzasadnieniu pozwu wskazał, że został pozbawiony praw obywatelskich, bowiem przez okres pięciu miesięcy odbywał karę pozbawienia wolności w systemie zamkniętym, podczas gdy orzeczono wobec niego odbywanie kary w zakładzie karnym typu półotwartego (zakwalifikowano go do podgrupy (...)). Powód podał, że w związku z powyższym został pozbawiony nieograniczonego dostępu do aparatu telefonicznego, pobytu w otwartych salach karnych, codziennego dostępu do łaźni i ciepłej wody, dostępu do spaceru i przestrzeni zewnętrznej poza budynkiem zakładu karnego oraz możliwości wykonywania pracy poza zakładem karnym.

Strona pozwana Skarb Państwa - Z. w K. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu podała, że powód przebywał i nadal przebywa w Z. w K., natomiast w okresie od 29 stycznia 2013 r. do 24 czerwca 2013 r. z powodu braku miejsc na oddziale półotwartym został umieszony na oddziale zamkniętym, jednak nie były w stosunku do niego stosowane przepisy dotyczące osadzonych odbywających karę w zakładzie typu zamkniętego. Podniosła nadto, że w tym okresie powód mógł korzystać z widzeń, zatrudnienia (choć nie zgłaszał takiej prośby), rozmów telefonicznych - w miarę potrzeb zgłaszanych wychowawcy oraz przepustek zgodnie z przepisami przewidzianymi dla osadzonych odbywających karę w zakładzie typu półotwartego. Podała również, że powód nie zgłaszał żadnych skarg na warunki osadzenia. Pozwana wskazała, że trzykrotnie podjęła próbę przetransportowania powoda do jednostki typu półotwartego, jednak okazało się to bezskuteczne z uwagi na toczące się przeciwko powodowi czynności procesowe i wpływające do tut. Sądu akty oskarżenia. Pozwana przyznała, że w przypadku osadzenia powoda w zakładzie karnym typu półotwartego miałby on możliwość wychodzenia z celi i poruszania się na terenie oddziału. W ocenie pozwanej powód nie wskazuje konkretnych zdarzeń, które miałyby miejsce w Z. i skutkowałyby dla niego szkodą, zaś niedogodności w życiu codziennym są elementem izolacji związanymi z odbywaniem kary, a warunki odbywania kary niespełniające oczekiwań powoda, nie rodzą automatycznego roszczenia o odszkodowanie czy zadośćuczynienie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód od dnia 29 stycznia 2013 r. przebywa w Z. w K.. Decyzją Komisji Penitencjarnej został zakwalifikowany do odbywania kary pozbawienia wolności w systemie półotwartym, jednak z powodu braku miejsc umieszczono go w zakładzie karnym typu zamkniętego, gdzie przebywał w okresie od 29 stycznia 2013 r. do 24 czerwca 2013 r.

Okoliczność bezsporna.

Strona pozwana podejmowała próby przetransportowania powoda do jednostki typu półotwartego w Z. w W., jednak z uwagi na toczące się przeciwko powodowi postępowania karne przed Sądem Rejonowym w Kłodzku i w Prokuraturze Rejonowej w Kłodzku, czynności zostały anulowane. Powód nie chciał być przetransportowany do innego zakładu karnego, chciał odbywać karę pozbawienia wolności w Z. w K. i być bliżej domu,

Dowód :

- przeglądarka czynności transportowych – k. 33-37

- przesłuchanie powoda k. 89 v.

W zakładzie karnym typu półotwartego osadzeni mają nieograniczony dostęp do korzystania z aparatu telefonicznego, zaś ich cele pozostają otwarte przez cały dzień, co umożliwia swobodne poruszanie się na terenie oddziału. W zakładzie karnym typu zamkniętego osadzeni mają ograniczony dostęp do aparatu telefonicznego, korzystanie z nich odbywa się w miarę potrzeb zgłaszanych funkcjonariuszowi, zaś cele skazanych pozostają zamknięte przez cały dzień. Osadzeni o statusie recydywisty penitencjarnego przebywający zarówno na oddziale zamkniętym, jak i otwartym mają prawo podjąć zatrudnienie, a korzystanie z ciepłej wody w łaźni i odbywanie spacerów nie podlega zróżnicowaniu.

Dowód:

- zarządzenie nr (...) Dyrektora Z. w K. z 24 lipca 2012 r. – k. 21-25

- zarządzenie nr (...) Dyrektora Z. w K. z 24 lipca 2012 r. - k. 26-30

- zeznania świadka M. G. – k. 89.

W związku z umieszczeniem powoda na oddziale zamkniętym niezgodnie ze specyfiką grupy (...), powód miał ograniczony dostęp do telefonu oraz nie mógł swobodnie poruszać się po terenie oddziału, bowiem cela, w której przebywał była cały dzień zamknięta.

Dowód:

- zeznania świadka M. G. – k. 89

- zeznania powoda – k. 89 v.

Powód, przebywając w zakładzie karnym w 2013 r. nie zgłaszał chęci podjęcia zatrudnienia.

Dowód:

- notatka służbowa z 15.07.2014 r. – k. 39

Powód wyrażał wolę odbywania kary pozbawienia wolności w Z. w K., bowiem chciał być bliżej rodziny.

Dowód:

- zeznania powoda – k. 89 v.

Decyzją z dnia 24 czerwca 2013 r. Komisja Penitencjarna w Z. w K. zakwalifikowała powoda do grupy (...), co wiązało się z odbywaniem kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym typu zamkniętego.

Dowód:

- decyzja Komisji Penitencjarnej z 24.06.2013 r. – k. 32.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego – dokumentów złożonych przez stronę pozwaną w postaci zarządzeń Dyrektora Zakładu Karnego i decyzji Komisji Penitencjarnej oraz zeznań powoda i zeznań świadka M. G. (2) - powód odbywał karę pozbawienia wolności niezgodnie z grupą, do której został zakwalifikowany, co miało wpływ na ograniczanie pewnych uprawnień, z których mógłby korzystać, gdyby przebywał w prawidłowo określonym systemie odbywania kary pozbawienia wolności. W związku z powyższym powód domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa - Z. w K. kwoty 7 000 zł tytułem zadośćuczynienia.

Zgodnie z przepisem art. 24 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych (§ 2).

Stosownie zaś do treści przepisu art. 417 k.c. odpowiedzialność Skarbu Państwa jest niezależna od winy, gdyż zasadniczą przesłanką odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie tego przepisu jest bezprawność działania lub zaniechania.

W przedmiotowej sprawie powód zarzucał naruszenie przez stronę pozwaną jego podstawowych praw jako osadzonego poprzez nierespektowanie przepisów kodeksu karnego wykonawczego dotyczących odbywania kary pozbawienia wolności zgodnie z przypisaną grupą.

Przepis art. 70 k.k.w. rozróżnia trzy typy zakładów karnych: zakłady karne typu zamkniętego, zakłady karne typu półotwartego i zakłady karne typu otwartego. Różnią się w szczególności stopniem zabezpieczenia, izolacji skazanych oraz wynikającymi z tego ich obowiązkami i uprawnieniami w zakresie poruszania się w zakładzie i poza jego obrębem.

W zakładzie typu zamkniętego, zgodnie z treścią przepisu art. 90 k.kw:

- cele mieszkalne skazanych mogą być otwarte w porze dziennej przez określony czas, jeżeli

względy bezpieczeństwa nie stoją temu na przeszkodzie,

- skazani mogą być zatrudniani poza terenem zakładu karnego w pełnym systemie konwojowania,

- zajęcia kulturalno - oświatowe i sportowe oraz nauczanie organizuje się w obrębie zakładu karnego,

- ruch skazanych po terenie zakładu karnego odbywa się w sposób zorganizowany i pod dozorem,

- skazani mogą korzystać z własnej bielizny i obuwia, a za zezwoleniem dyrektora zakładu karnego - także z odzieży,

- skazani mogą korzystać z dwóch widzeń w miesiącu, a za zgodą dyrektora zakładu karnego

wykorzystać je jednorazowo,

- widzenia skazanych podlegają nadzorowi administracji zakładu karnego; rozmowy skazanych w trakcie widzeń podlegają kontroli administracji zakładu karnego;

- korespondencja skazanych podlega cenzurze administracji zakładu karnego, chyba że ustawa stanowi inaczej,

- rozmowy telefoniczne skazanych podlegają kontroli administracji zakładu karnego.

Natomiast w zakładzie typu półotwartego, zgodnie z treścią przepisu art. 91 k.k.w.:

- cele mieszkalne skazanych pozostają otwarte w porze dziennej, natomiast w porze nocnej mogą być zamknięte,

- skazani mogą być zatrudniani poza terenem zakładu karnego w systemie zmniejszonego konwojowania lub bez konwojenta, w tym również na pojedynczych stanowiskach pracy,

- skazanym można zezwalać na uczestniczenie w nauczaniu, szkoleniu oraz w zajęciach terapeutycznych organizowanych poza terenem zakładu karnego,

- skazani mogą brać udział w organizowanych przez administrację poza terenem zakładu karnego grupowych zajęciach kulturalno - oświatowych lub sportowych,

- skazani mogą poruszać się po terenie zakładu karnego w czasie i miejscach ustalonych w porządku wewnętrznym,

- skazani mogą korzystać z własnej odzieży, bielizny i obuwia,

- skazanym można udzielać przepustek z zakładu karnego, nie częściej niż raz na dwa miesiące, łącznie na okres nie przekraczający 14 dni w roku,

- skazani mogą korzystać z trzech widzeń w miesiącu, które za zgodą dyrektora zakładu karnego mogą być połączone,

- widzenia skazanych podlegają nadzorowi administracji zakładu karnego;

- rozmowy skazanych w trakcie widzeń mogą podlegać kontroli administracji zakładu karnego,

- korespondencja skazanych może podlegać cenzurze administracji zakładu karnego,

- rozmowy telefoniczne skazanych mogą podlegać kontroli administracji zakładu karnego.

W niniejszej sprawie bezsporny jest fakt, że powód przebywając w Z. w K. w okresie od 29 stycznia 2013 r. do 24 czerwca 2013 r. odbywał karę pozbawienia wolności na oddziale zamkniętym dla recydywistów penitencjarnych, mimo, że został zakwalifikowany do odbywania kary w systemie półotwartym dla recydywistów penitencjarnych. W związku z powyższym należało uznać, że doszło do niezgodnego z prawem działania Skarbu Państwa - Z. w K. w tym zakresie. Konieczne jednak było rozważenie, czy wskutek tego działania doszło do naruszenia dobra osobistego powoda, co uzasadniałoby przyznanie zadośćuczynienia zgodnie z art. 448 k.c.

Do bezspornych przesłanek odpowiedzialności na podstawie art. 448 k.c. zalicza się naruszenie dobra osobistego, powodujące szkodę niemajątkową oraz związek przyczynowy między tym naruszeniem a szkodą niemajątkową, która spowodowana jest naruszeniem, zaś celem regulacji określonej w w/w przepisie jest zrekompensowanie doznanej krzywdy, a więc szkody niemajątkowej wywołanej naruszeniem dobra osobistego, polegającej na fizycznych dolegliwościach i psychicznych cierpieniach pokrzywdzonego.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie niewątpliwie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda poprzez ograniczenie jego praw polegających na nielimitowanym dostępie do aparatu telefonicznego i swobodnego poruszania się po terenie oddziału w porze dziennej. Wbrew twierdzeniom powoda, korzystanie z łaźni czy odbywanie spacerów nie podlega zróżnicowaniu ze względu na typ zakładu karnego, w którym przebywają osadzeni. Nie sposób przyznać również racji powodowi, że zostało naruszone bądź ograniczone jego prawo do zatrudnienia, bowiem jak wynika z notatki służbowej z 15.07.2014 r. powód nie zgłaszał prośby podjęcia zatrudnienia.

Pomimo naruszenia przez stronę pozwaną praw powoda wynikających ze specyfiki grupy, do jakiej został zakwalifikowany, należy jednak mieć na względzie, że podejmowała ona próby przetransportowania powoda do jednostki, w której będzie mógł odbywać karę w systemie półotwartym. Niemniej jednak, z dokumentacji złożonej przez stronę pozwaną wynika, że jednostka nadrzędna anulowała przetransportowanie powoda z uwagi na toczące się przeciwko niemu postępowania karne, zaś umieszczenie go w innej jednostce byłoby niecelowe i wiązałoby się z koniecznością każdorazowego konwojowania do K. celem przeprowadzania czynności procesowych. Niemożność przeniesienia powoda nie była zatem wyrazem złej woli strony pozwanej, lecz wynikała z przyczyn obiektywnych (brak miejsc w Z. w K.) oraz względów ekonomicznych. Nie bez znaczenia pozostaje również okoliczność, że powód wyrażał wolę pozostania w Z. w K., bowiem chciał być osadzony blisko miejsca zamieszkania swojej rodziny.

W ocenie Sądu, na podstawie ustalonego w sprawie stanu faktycznego należało uznać, że dobra osobiste powoda zostały naruszone w zakresie jego prawa do nieograniczonego dostępu do telefonu i możliwości swobodnego poruszania się po terenie zakładu karnego. Pozostałe zarzuty powoda dotyczącej ograniczeń w możliwości korzystania z łaźni, odbywania spacerów oraz podjęcia zatrudnienia nie znalazły poparcia w pozostałym materiale dowodowym. Jak bowiem wynika z zarządzeń nr 25 i 26 z dnia 24 lipca 2012 r. Dyrektora Z. typ zakładu karnego (półotwarty, zamknięty), w którym osadzeni odbywają karę pozbawienia wolności nie ma wpływu na zróżnicowanie zasad dotyczących w/w czynności.

Mając na względzie stopień naruszonych dóbr osobistych powoda oraz stosunkowo krótki okres ich trwania wynoszący 5 miesięcy Sąd uznał, że zadośćuczynienie w kwocie 1 000 zł w całości zrekompensuje powodowi bezprawne działanie strony pozwanej oraz doznane w związku z tym cierpienia. W pozostałej części Sąd oddalił żądanie powoda uznając je za niezasadne i wygórowane.

Biorąc pod uwagę sytuację materialną powoda oraz przyznaną kwotę zadośćuczynienia, Sąd w oparciu o przepis art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2014.1025 j.t. ze zm.) odstąpił od obciążania powoda kosztami sądowymi.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE