Dnia 31 marca 2015 r.
Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy
w składzie następującym:
Przewodniczący: SSO Iwona Siuta
Sędziowie: SO Violetta Osińska
SO Zbigniew Ciechanowicz (spr.)
po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2015 r. w Szczecinie na posiedzeniu niejawnym
sprawy z wniosku S. K.
przy udziale S. B.
o podział majątku wspólnego
w przedmiocie wniosku wnioskodawczyni o podjęcie zawieszonego postępowania
na skutek zażalenia wnioskodawczyni
na postanowienie Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z dnia 11 września 2014 r., sygn. akt I Ns 141/14
postanawia:
zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że podjąć zawieszone postępowanie.
Postanowieniem z dnia 11 września 2014 r. Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim odmówił podjęcia zawieszonego postępowania w sprawie o sygn. akt I Ns 141/14.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd I instancji wskazał, iż wnioskodawczyni wniosła o podjęcie postępowania zawieszonego postanowieniem z dnia 11 czerwca 2014 r. z uwagi na śmierć uczestnika, podając dane spadkobierców uczestnika, którymi według jej ustaleń jest rodzeństwo uczestnika. Zważył, iż stosownie do art. 180 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. sąd postanowi podjąć postępowanie z urzędu, gdy ustanie przyczyna zawieszenia, w szczególności w razie śmierci strony - z chwilą zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku.
Zdaniem Sądu Rejonowego z uwagi na art. 1027 k.c., zatem w sprawie o podział majątku, po śmierci strony tego postępowania, postępowanie może się toczyć dalej dopiero wówczas, gdy następcy prawni zmarłego albo druga strona postępowania przedstawi postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym uczestniku postępowania.
Tak argumentując Sąd I instancji orzekł jak w sentencji.
Zażalenie na powyższe postanowienie wywiodła wnioskodawczyni domagając się jego zmiany poprzez podjęcie postępowania, nadto przyznanie jej pełnomocnikowi ustanowionemu z urzędu wynagrodzenia w postępowaniu zażaleniowym według norm przepisanych.
W uzasadnieniu żaląca podniosła, iż zarówno w procesie jak i postępowaniu nieprocesowym, dla podjęcia zawieszonego postępowania wystarcza, że fakt następstwa prawnego zostanie wykazany w postępowaniu. Nie jest jednak konieczne w takim wypadku wykazanie następstwa prawnego postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku. Zaznaczyła, iż wymaganie przewidziane w art. 180 § 1 pkt 1 k.p.c. jest spełnione także wtedy, gdy przeciwnik procesowy zmarłej strony lub uczestnika - w sytuacji, w której przejście praw nic następuje na podstawie ustaw szczególnych - we wniosku o podjęcie postępowania wskaże spadkobierców ustawowych zmarłego, co też wnioskodawczyni uczyniła.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Zażalenie wnioskodawczyni zasługiwało na uwzględnienie.
Tytułem wstępu należy zauważyć, iż sąd zawiesza postępowanie z urzędu m.in. w razie śmierci strony (art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c.). Z kolei stosownie do dyspozycji art. 180 § 1 pkt 1 k.p.c., sąd postanowi podjąć postępowanie z urzędu, gdy ustanie przyczyna zawieszenia, w szczególności w razie śmierci strony - z chwilą zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo z chwilą ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku.
Z treści cytowanego wyżej przepisu jednoznacznie wynika, iż podjęcie postępowania zawieszonego na skutek śmierci strony nastąpić winno w trzech przypadkach: po pierwsze, z chwilą wskazania następców prawnych zmarłego; po drugie, z chwilą zgłoszenia się następców prawnych zmarłego lub po trzecie, z chwilą ustanowienia kuratora spadku. Co warte podkreślenia, postępowanie zawieszone na skutek śmierci strony sąd może podjąć również z urzędu, jeżeli następcy prawni są mu znani ( uchwała Sądu Najwyższego z dnia (...)
Godzi się zauważyć, iż wskazania następców prawnych może dokonać w szczególności strona przeciwna lub uczestnik postępowania nieprocesowego. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia (...) stanowiący, iż względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia - dotyczy sytuacji, gdy spadkobierca powołuje się wobec osoby trzeciej na swe prawa spadkowe z tytułu dziedziczenia, a nie sytuacji, w której osoba trzecia dochodzi roszczeń wobec spadkobiercy. W związku z powyższym, w orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, iż przepis art. 180 § 1 pkt 1 k.p.c. nie uzależnia podjęcia postępowania zawieszonego z powodu śmierci strony od udowodnienia przymiotu następcy prawnego postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku. Wymaganie przewidziane w tym przepisie jest spełnione także wtedy, gdy przeciwnik procesowy zmarłej strony lub uczestnika postępowania - w sytuacji, w której przejście praw nie następuje na podstawie ustaw szczególnych - we wniosku o podjęcie postępowania wskaże spadkobierców ustawowych zmarłego. Na sądzie zaś - w razie wątpliwości - ciąży obowiązek sprawdzenia, czy wskazano właściwe osoby ( vide: postanowienie SN z dnia (...) wyrok SN z dnia (...)
Uwzględniając powyższe Sąd Odwoławczy uznał, iż w realiach niniejszej sprawy zaistniały przesłanki określone w art. 180 § 1 pkt 1 k.p.c. uzasadniające podjęcie zawieszonego postępowania. Wnioskodawczyni wskazała bowiem w sposób precyzyjny następców prawnych uczestnika (rodzeństwo zmarłego będących jego spadkobiercami ustawowymi), podając ich imiona, nazwiska i adresy zamieszkania, co poza wszelką wątpliwością umożliwia identyfikację tych osób oraz wezwanie ich do udziału w sprawie. Jednocześnie zaznaczyć należy, iż wbrew zapatrywaniu Sądu Rejonowego, wnioskodawczyni nie musiała przy tym wykazywać legitymowania się przez wskazanych następców prawnych aktem poświadczenia dziedziczenia czy postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku po S. B.. Jak już wyżej wskazano, przewidziany w art. 1027 k.c. obowiązek dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy sam spadkobierca powołuje się wobec osoby trzeciej na swe prawa spadkowe z tytułu dziedziczenia. Tymczasem w niniejszej sprawie to osoba trzecia (wnioskodawczyni) dochodzi roszczeń wobec spadkobierców (następców prawnych uczestnika), a w takiej sytuacji obowiązek dowody ujęty w art. 1027 k.c. nie znajduje zastosowania.
Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie orzekając jak w sentencji. Rozstrzygnięcie o kosztach niniejszego postępowania zapadnie zgodnie z treścią art. 108 § 1 k.p.c. w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.
(...)
1. (...)
2. (...)
3. (...)
(...)