UZASADNIENIE

W dniu 07.04.2015 r. powódka D. K. (1), reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła pozew przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., w którym domagała się przywrócenia do pracy na dotychczasowych warunkach, zasądzenia odszkodowania za czas pozostawania bez pracy oraz zasądzenia od pozwanego kosztów postępowania wg. norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podniesiono, że zachowanie powódki, które legło u podstaw rozwiązania z nią umowy o pracę w trybie art. 52 kp nie może być kwalifikowane jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych, powodujące zagrożenie interesów pracodawcy. Dodatkowo strona powodowa wskazała, że zastosowanie sankcji z art. 52 kp jest zbyt dotkliwie z uwagi na krótki okres czasu (1,5 roku), jaki pozostał powódce do uzyskania praw emerytalnych.

W odpowiedzi na pozew z dnia 28.04.2015r. pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych.

W toku procesu strony podtrzymywały swoje stanowiska.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka D. K. (1) ma 60 lat, z wykształcenia jest technikiem ekonomistą. Od dnia 01.08.1996 r. była zatrudniona w (...) Oddział w T. na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, początkowo na stanowisku starszego referenta,
a następnie na stanowisku inspektora. Pracę świadczyła w wymiarze pełnego etatu, a wynagrodzenie zasadnicze z tego tytułu od dnia 01.01.2012 r. wynosiło 2490 zł miesięcznie.

/ dowód: częściowo zeznania D. K. - nagranie z dnia 22.10.2015 r. 00:37:31; umowa o pracę - akta osobowe powódki część B, k. 36; porozumienie w sprawie ustalenia wysokości wynagrodzenia zasadniczego z dnia 17.04. (...). - akta osobowe powódki, część B k. 152; oświadczenie pracodawcy z dnia 24.03.2015 r. wraz z potwierdzeniem odbioru - akta osobowe powódki , część C, k. 6/

Od dnia 01.07.2011 r. komórka organizacyjna ZUS, w której powódka świadczyła pracę otrzymała nazwę (...).

W dniu 07.07.2011 r. D. K. (1) otrzymała kartę zakresu obowiązków i odpowiedzialności oraz uprawnień pracownika. Zgodnie z jej treścią do szczegółowego zakresu obowiązków i odpowiedzialności na stanowisku inspektora należało m. in. : rozliczanie kont płatników składek z tytułu składek rozliczonych w ich ciężar wypłaconych przez płatników świadczeń, należności pochodnych oraz ustalanie stanów należności na kontach płatników składek w celu wdrożenia odpowiednich postępowań (…); prowadzenie postępowań wyjaśniających z płatnikami składek, wystawianie zaświadczeń o nie zaleganiu w opłacaniu składek; prowadzenie postępowań z przygotowywaniem zwrotu nadpłaconych składek na kontach płatników, stosowanie środków technicznych i organizacyjnych zapewniających zabezpieczenie danych osobowych przed udostępnieniem osobom nieupoważnionym, nieuzasadnioną modyfikacją, przed utratą i zniszczeniem; nieujawnianie przydzielonego identyfikatora systemowego i hasła dostępu do systemu i przetwarzania danych osobowych zarówno w trakcie zatrudnienia, jak i po jego ustaniu; dołożenie szczególnej staranności w celu ochrony interesu osób, których dane osobowe są przetwarzane, w szczególności ochrona tych danych osobowych przed niepowołanym dostępem, nieuzasadniona modyfikacją, zniszczeniem, nielegalnym ujawnieniem lub pozyskaniem. Ponadto w karcie zastrzeżono szczegółowe uprawnienia do przetwarzania danych osobowych jedynie w zakresie i celu wynikającym
z zajmowanego stanowiska.

Natomiast do ogólnego zakresu obowiązków i odpowiedzialności należało przestrzeganie przepisów o ochronie danych osobowych oraz ochronie informacji niejawnych, a także tajemnicy określonej przepisami ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych.

W dniu 04.06.2012 r. powódka otrzymała aneks do karty zakresu obowiązków i odpowiedzialności oraz uprawnień pracownika, w którym dodano jej szczegółowe uprawnienia w postaci upoważnienia do przetwarzania danych osobowych w zakresie : danych dotyczących płatników składek i ubezpieczonych, operacji na danych, niezbędnych do wykonywania zadań wynikających ze szczegółowych obowiązków i odpowiedzialności, przetwarzania danych osobowych w (...) zgodnie z nadawanymi uprawnieniami.

D. K. (1) zobowiązała się do ścisłego przestrzegania obowiązków wynikających z karty zakresu obowiązków i odpowiedzialności oraz aneksu do niej.

/ dowód: pismo Dyrektora ZUS z dnia 21.06.2011 r. - akta osobowe powódki, część B, k. 148; karta zakresu obowiązków i odpowiedzialności oraz uprawnień pracownika - akta osobowe powódki, cześć B, k. 149; aneks do karty zakresu obowiązków i odpowiedzialności oraz uprawnień pracownika - akt osobowe powódki, część B, k. 153a/

Zarządzeniem nr 55 Prezesa ZUS z dnia 17.04.2013 r. wprowadzono politykę bezpieczeństwa informacji w ZUS. Następnie zarządzeniem Prezesa ZUS z dnia 05.11.2013 r. wprowadzono zasady monitorowania bezpieczeństwa teleinformatycznego. Na mocy tego zarządzenia Dyrektor Departamentu (...) Bezpieczeństwem (...) został zobowiązany m in. do wprowadzenia pismem okólnym procedury : „Wykrywanie i analiza wykorzystania dostępu do aplikacji (...) wykraczającego poza zakres obowiązków służbowych”. Stosownie do tej procedury bezpośredni przełożeni monitorują pracę podległych pracowników zwracając w szczególności uwagę na to, czy wykonywane przez pracowników zlecenia w użytkowanych przez nich aplikacjach (...) były uzasadnione z punktu widzenia zleconych im do realizacji zadań służbowych. W przypadku stwierdzenia nieuprawnionego dostępu podległych pracowników do danych, bezpośredni przełożony jest zobowiązany zgłosić stwierdzoną nieprawidłowość jako naruszenie ochrony danych osobowych.

/ dowód: zarządzenie Prezesa ZUS z dnia 17.04.2013 r. wraz z załącznikiem k. 14-64; zarządzenie Prezesa ZUS z dnia 05.11.2013 r. k. 65-77/

D. K. (1) w dniu 21.07.2014 r. pobrała raport (...) swojego męża G. K., co nie miało żadnych powiązań z jej obowiązkami służbowymi. Na skutek tego zdarzenia powódka w dniu 25.09.2014 r. została poinformowana przez pracodawcę o wymierzeniu jej na podstawie art. 108 §1 kp kary porządkowej – upomnienia za nieprzestrzeganie ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, polegającej na naruszeniu zakresu obowiązków służbowych poprzez niedozwolone świadome przetwarzanie danych osobowych.

Po ukaraniu karą upomnienia bezpośredni przełożony powódki
w indywidualnej rozmowie przypomniał jej zasady przetwarzania danych osobowych.

/ dowód: częściowo zeznania powódki nagranie z dnia 22.10.205 r. 00:37:31 oraz nagranie z dnia 16.07.2015r. 00:06:03-00:12:03; zeznania świadka A. G. nagranie z dnia 16.07.2015 r. 00:24:26- 00:33:51; zeznania świadka A. G. nagranie z dnia 22.10.2015 r. 00:20:22-00:22:31; zeznania świadka E. S. nagranie z dnia 22.10.2015 r. 00:27:00- 00:33:29; pismo zastępcy Dyrektora ZUS z dnia 24.09.2014 r. k. - akta osobowe powódki; raport końcowy z postępowania wyjaśniającego z naruszenia ochrony danych osobowych k. 84 /

W wykonaniu ciążących obowiązków wynikających z zasady monitorowania bezpieczeństwa teleinformatycznego Kierownik Referatu w Wydziale Rozliczeń Kont Płatników Składek, jako bezpośredni przełożony powódki, w dniu 23.04.2015 r. dokonał audytu jej pracy. Sprawdzając wszystkie wejścia do aplikacji stwierdził, że D. K. (1) pobrała raporty (...) sześciu pracowników zatrudnionych u płatnika Stacja Paliw K., a pobrania te nie wynikały z obowiązków służbowych przez co naruszyła dane osobowe tych osób takie jak : imię, nazwisko, nr PESEL, kod tytułu ubezpieczenia, podstawę wymiaru składek, wysokość składek na ubezpieczenie społeczne. Ujawnienie tego naruszenia skutkowało złożeniem przez Kierownika Wydziału wniosku o odebranie powódce uprawnień i dostępu do (...).

Administrator (...) zlecił przeprowadzenie pełnego audytu pobrań dokonanych przez powódkę od sierpnia 2014 r.
W jego wyniku uzyskano informację, iż D. K. (1) pobrała raporty (...) 99 pracowników zatrudnionych u różnych płatników składek, a pobrania te nie wynikały z zadań służbowych.

W celu uzyskania dostępu do konta ubezpieczonego należy wpisać numer PESEL lub imię i nazwisko bądź NIP zakładu pracy.

Dostęp do konta płatnika składek daje możliwość wejścia w konta wszystkich ubezpieczonych u tego płatnika. Część kont, do których powódka uzyskała dostęp dotyczyło osób mieszkających na terenie gminy, w której również D. K. (1) zamieszkuje.

/ dowód: zeznania świadka A. G. nagranie z dnia 16.07.2015 r. 00:37:54-00:40:12; zeznania świadka A. G. nagranie z dnia 22.10.2015 r. 00:06:53- 00:24:27; zeznania świadka E. S. nagranie z dnia 22.10.2015 r. 00:27:00- 00:33:29; zgłoszenie podejrzenia naruszenia ochrony danych osobowych k. 78; audyt wywołań usług k. 80-82; raport końcowy z postępowania wyjaśniającego z naruszenia ochrony danych osobowych k. 84 /

W dniu 26 marca 2015 r. D. K. (1) otrzymała oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia z dniem 31 marca 2015 r. z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych polegającego na wielokrotnym, świadomym i zawinionym wejściu do Kompleksowego Systemu Informatycznego Zakładu bez potrzeb wynikających z zakresu obowiązków służbowych i zlecanych przez przełożonego zadań, co stanowiło naruszenie ochrony danych osobowych zgromadzonych na kontach ubezpieczonych i spowodowało istotne zagrożenie interesów pracodawcy.

/ dowód: oświadczenie pracodawcy z dnia 24.03.2015 r. wraz z potwierdzeniem odbioru znajdujące się w części C akt osobowych powódki k. 6 /

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych do akt sprawy ( w tym akt osobowych powódki) oraz zeznań świadków. Częściowo ustalenia te oparto również na zeznaniach powódki D. K. (1). Za niewiarygodne zeznania te uznano w zakresie, w którym powódka twierdzi, że na konta ubezpieczonych wchodziła przez przypadek. Przede wszystkim wskazać trzeba, że w tej części zeznania D. K. (1) są niespójne i wewnętrzne sprzeczne. Raz powódka twierdziła, że jej wejścia na konta płatników w większości miały uzasadnienie, by następnie podać, że wejścia te wynikały z jej błędu i nieuwagi. Dodatkowo zauważyć trzeba, że twierdzenia D. K. (1) o przypadkowości jej działań pozostają w sprzeczności z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w szczególności z zeznaniami świadków A. G. (3) oraz A. G. (4), które w swoich spójnych, logicznych i wzajemnie uzupełniających się zeznaniach podały, że by uzyskać dostęp do konta ubezpieczonego należy wpisać numer PESEL lub NIP lub REGON oraz wprowadzić identyfikator.

Sąd Rejonowy zważył , co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do regulacji zawartej w art. 52 § 1 i 2 kp pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:

1) ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,

2) popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,

3) zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.

Natomiast pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy ( art. 56 kp ).

Rozwiązanie umowy o pracę w trybie art. 52 kp jest uważane przez judykaturę za nadzwyczajny sposób rozwiązania stosunku pracy. Powinno więc być stosowane przez pracodawcę wyjątkowo i z ostrożnością. Musi być uzasadnione szczególnymi okolicznościami, które w zakresie winy pracownika polegają na jego złej woli lub rażącym niedbalstwie (wyr. SN z 21.6.2005 r., II PK 305/04, MoPr 2005, Nr 12, s. 16), a nie na błędnym przekonaniu o działaniu w interesie pracodawcy (wyr. SN z 2.6.1997 r., I PKN 193/97, OSNAPiUS 1998, Nr 9, poz. 269).

Przepisy kp nie wskazują wprost, które z obowiązków pracowniczych należy traktować jako podstawowe. Powszechnie jednak przyjmuje się, że do grupy tej zaliczyć należy przykładowy katalog obowiązków zawarty w art. 100 kp. Inne jeszcze podstawowe obowiązki mogą wynikać z pozakodeksowych aktów prawa powszechnego, aktów prawa wewnątrzzakładowego czy też samej umowy o pracę. Źródłem podstawowych obowiązków pracowniczych są nie tylko konkretne normy prawne czy postanowienia umów o pracę. W wielu przypadkach obowiązki te mogą wynikać wprost z istoty konkretnego stosunku pracy.

Zwolnienie dyscyplinarne jest zasadne wtedy, gdy oprócz spełnienia przesłanek z art. 52 § 1 pkt 1 kp zachowanie pracownika stanowi zagrożenie dla interesów pracodawcy (wyr. SN z 25.01.2005 r., I PK 153/04, MoPr 2005, Nr 7, s. 170). Ocena rodzaju i stopnia winy pracownika powinna być dokonana w stosunku do naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, jak i z uwzględnieniem zagrożenia lub naruszenia interesów pracodawcy (wyr. SN z 19.8.1999 r., I PKN 188/99, OSNAPiUS 2000, Nr 22, poz. 818; zob. jednak wyr. SN z 4.8.1999 r., I PKN 187/99, OSNAPiUS 2000, Nr 22, poz. 813).

W przedmiotowej sprawie doszło do zgodnego z przepisami prawa rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 52 § 1 kp.
Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż sformułowany w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę zarzut ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych polegającego na wielokrotnym, świadomym i zawinionym wejściu do Kompleksowego Systemu Informatycznego Zakładu bez potrzeb wynikających z zakresu obowiązków służbowych i zlecanych przez przełożonego zadań, co stanowiło naruszenie ochrony danych osobowych zgromadzonych na kontach ubezpieczonych i spowodowało istotne zagrożenie interesów pracodawcy, jest zasadny.

Przede wszystkim wskazać trzeba, że do podstawowych obowiązków pracowniczych powódki należało przetwarzanie danych osobowych jedynie w zakresie i celu wynikającym z zajmowanego stanowiska ( dot. obsługi płatników składek) oraz dokładanie szczególnej staranności w celu ochrony interesu osób, których dane osobowe są przetwarzane, w szczególności ochrona tych danych osobowych przed niepowołanym dostępem, nieuzasadnioną modyfikacją, zniszczeniem, nielegalnym ujawnieniem lub pozyskaniem. Dodatkowo powódka zobowiązana była do przestrzegania przepisów o ochronie danych osobowych oraz ochronie informacji niejawnych a także tajemnicy określonej przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Obowiązki te zostały sformułowane i przedstawione powódce na piśmie, a D. K. (1) zobowiązała się do ich ścisłego przestrzegania.

Mając świadomość ww. obowiązków oraz zakresu swoich uprawnień powódka bezzasadnie pobrała raporty dotyczące kont ubezpieczonych. Podkreślić przy tym trzeba, że zachowanie D. K. (1) nie miało incydentalnego charakteru. Powódka uzyskała dostęp łącznie do 99 kont ubezpieczonych i żadne z tych pobrań nie było uzasadnione zakresem jej obowiązków służbowych. Co więcej D. K. (1) była świadoma naganności i bezprawności takiego działania, ponieważ już wcześniej za nieuprawnione uzyskanie dostępu do konta ubezpieczonego – jej męża- została ukarana przez pracodawcę karą porządkową upomnienia. Po tym zdarzeniu powódka przez bezpośredniego przełożonego w indywidualnej rozmowie została pouczona o zasadach przetwarzania danych osobowych.

Powyższe fakty wskazują jednoznacznie, iż D. K. (1) świadomie i wielokrotnie przekroczyła zakres swoich obowiązków służbowych co zakwalifikować należało jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.

Pozwany pracodawca zarzucił powódce, iż jej działanie spowodowało zagrożenie jego interesów. Zdaniem Sądu zarzut ten również jest zasadny.

Wskazać trzeba, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1182 jt.) na administratorze danych osobowych, którym są np. organy państwowe, organy samorządu terytorialnego oraz państwowe i komunalne jednostki organizacyjne, ciąży obowiązek dołożenia szczególnej staranności w celu ochrony interesów osób, których dane dotyczą ( art. 26 ustawy). Ponadto administrator danych jest obowiązany zastosować środki techniczne i organizacyjne zapewniające ochronę przetwarzanych danych osobowych odpowiednią do zagrożeń oraz kategorii danych objętych ochroną, a w szczególności powinien zabezpieczyć dane przed ich udostępnieniem osobom nieupoważnionym, zabraniem przez osobę nieuprawnioną, przetwarzaniem z naruszeniem ustawy oraz zmianą, utratą, uszkodzeniem lub zniszczeniem ( art. 36 ust. 1 ustawy).

Chociaż ustawa nie precyzuje, jakie interesy należy uwzględnić, wydaje się, że w pierwszej kolejności uwzględnia się interesy związane z poszanowaniem prawa do prywatności.

Powyższe obowiązki nabierają szczególnego znaczenia w przypadku przetwarzania danych osobowych przez administratorów ze sfery prawa publicznego (jednym z nich jest niewątpliwie ZUS) zwłaszcza w toku prowadzonych postępowań administracyjnych.

W ocenie Sądu działanie powódki polegające na nieuprawnionym pozyskiwaniu danych osobowych ubezpieczonych zagroziło interesom pracodawcy. Przede wszystkim naruszenie przez pracownika ZUS norm przetwarzania danych osobowych wynikających z ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych naraziło tę państwową jednostkę organizacyjną na zarzut naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych, który skutkować mógł wydaniem przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych decyzji administracyjnej o zastosowaniu środków, o których mowa w art. 18 ww. ustawy.

Zauważyć również trzeba, że ewentualne uzyskanie przez opinię publiczną informacji o naruszeniu przez ZUS obowiązków z zakresu ochrony danych osobowych spowodowałoby istotne podważenie wiarygodności i zaufania do tej instytucji.

Z tych wszystkich względów i w oparciu o art. 56 § 1 i 2 i art. 57 § 1 kp powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu rozstrzygnięto zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 kpc. Wysokość kosztów Sąd ustalił na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. (Dz.U.2013.490 j.t. ).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE