UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13.03.2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w O. stwierdził, że N. M. nie podlega od 1.10.2014r ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność płatnika składek Pensjonat (...), gdyż postępowanie wyjaśniające wykazało, że czynności związane ze zgłoszeniem jej do ubezpieczeń jako osoby współpracującej miały charakter pozorny podyktowane były jedynie chęcią uzyskania świadczeń związanych z ochroną

ubezpieczeniową z tytułu zbliżającego się macierzyństwa, skoro zgłoszenie do ubezpieczeń nastąpiło w zaawansowanej ciąży, zadeklarowano podstawę

wymiaru składek przewyższającą podstawę składek jej męża i nie znajdującą

uzasadnienia w przychodach, a dotąd nie podlegała ubezpieczeniom skupiona na wychowywaniu starszego dziecka. Nie wykazano przy tym ani rzeczywistej potrzeby współpracy ani jej faktycznego wykonywania.

Łączna suma wpłaconych składek ubezpieczeniowych to 3601,60zł, a hipotetyczna kwota zasiłku macierzyńskiego od zadeklarowanej podstawy wymiaru składek to suma 29.315,59zł.

Odwołanie od tej decyzji wniosła do Sądu N. M. kwestionując podstawy do odmowy objęcia jej ubezpieczeniem osób współpracujących i podnosząc, że w ramach współpracy wykonywała szereg czynności, a na jej miejsce nowa osoba została przyjęta od 3 marca 2015r.

Zawiadomiony o toczącym się postępowaniu w sprawie R. M. nie przystąpił do sprawy w charakterze zainteresowanego

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Poza sporem w niniejszej sprawie jest, że R. M., prowadzący w miejscowości K. od dnia 1.07.2009r, działalność gospodarczą pod firmą (...) dokonał od dnia 1.10,2014r. zgłoszenia swojej żony N. M. do ubezpieczeń społecznych jako osoby współpracującej, w tym do obowiązkowych ubezpieczeń oraz do dobrowolnego chorobowego.

Zadeklarował jako podstawy wymiaru składek w październiku, a następnie w listopadzie, grudniu 2014r. kwotę 3500zł, a za styczeń 2015r. kwotę 790,30zł tj. proporcjonalnie zmniejszoną od pierwotnie określonej podstawy 3500zł ponieważ już od 08.01.2014r. N. M. zgłosiła roszczenie o wypłatę zasiłku macierzyńskiego. Z informacji ZUS wynika, że przy przyjęciu podstawy wymiaru składek 3500zł ZUS miałby obowiązek wypłacić zasiłek macierzyński z ubezpieczenia osób współpracujących w kwocie brutto 29315,59zł.

Poza sporem jest też, że zgłoszenie żony do ubezpieczenia z tytułu współpracy nastąpiło z przekroczeniem 7 dniowego terminu, w dniu 09.10.2014r.

N. M. w chwili zgłoszenia jej do ubezpieczenia jako osoba współpracująca znajdowała się w zaawansowanej ciąży, dziecko urodziła w dniu 8 stycznia 2015r

R. M. jako płatnik zgłaszał do ubezpieczeń społecznych czterech pracowników w tym jeden z wymiarem czasu pracy 1/5 etatu i wynagrodzeniem 130zł, pozostali z wynagrodzeniem po 2000zł. Jeden z tych pracowników korzysta obecnie ze świadczenia rehabilitacyjnego. Bezpośrednio po urodzeniu przez żonę dziecka nie zgłosił nowej osoby na jej miejsce.

W dniu 2.03.2015r, zawarł z Powiatowym Urzędem Pracy w O. (1) umowę o odbycie stażu z osobą bezrobotną - na stanowisko pokojowa w okresie do 03.03.2015r. do 2.09.2015r. (dowód- kserokopia umowy k 27).

Odwołująca się zawarła z R. M.związek małżeński w czerwcu 2010r. i (...) urodziła córkę. Od tej pory nie była aktywna zawodowo, zajmowała się dzieckiem, Mieszkają w budynku, w którym prowadzony jest pensjonat. Odwołująca się podjęła pracę zawodową w pobliskim sklepie od 5.02.2014r., ale z uwagi na to, że córka źle znosiła jej nieobecność z tym związaną -zrezygnowała z zatrudnienia poza domem od1.04.2014r.

R. M. jest absolwentem studiów hotelarskich, a odwołująca się -turystyki i rekreacji.

W funkcjonowanie rodzinnego pensjonatu położonego w K. - lokalnej miejscowości wypoczynkowej mąż odwołującej się zaangażowany był od dzieciństwa, bo w tym samym miejscu pokoje gościnne prowadziła jego matka J. już od wielu lat. Pensjonat stopniowo był rozbudowywany metodami gospodarczymi. Ostatnio rozrósł się do 20 pokoi, gościnnych, Jest czynny cały rok, bo odbywają się w nim również imprezy okolicznościowe, rodzinne, wesela, komunie itp. Z noclegów poza sezonem korzystają zwykle przedstawiciele firm pracujący w terenie. R. M. przejął prowadzenie pensjonatu od 2009r. Matka początkowo pomagała mu ale stopniowo ograniczała swój udział, zwłaszcza co do czynności, które musiały odbywać się z wykorzystaniem komputera.

Odwołująca się uczestniczyła w funkcjonowaniu pensjonatu odkąd weszła do tej rodziny. Pensjonat mieści się w miejscu zamieszkania rodziny.

Przygotowywała dekoracje, nakrywała stół na imprezy, podawała do stołu, pomagała w kuchni, obierała telefony od klientów i udzielała informacji o cenach i terminach, sprawdzała czystość w pokojach, zajmowała się kwaterowaniem gości po przyjeździe, sporządzała i wydawała faktury.

Dopóki J. M. była w pełni sprawna uzupełniały się w miarę potrzeb.

J. M. stopniowo ograniczała swój udział na rzecz odwołującej się.

Udział N. M. w funkcjonowaniu pensjonatu męża był podobny od lat, z tym, że zwiększył się jesienią 2014r, jeszcze bardziej, w związku z pogorszenia się stanu zdrowia teściowej oraz nieobecnościami męża związanym z parodniowymi wyjazdami do Niemiec i Belgii i Holandii, gdzie próbował nawiązać kontakty handlowe i rozeznać rynek handlu samochodami i zdobyć klientów na polowania w Polsce.

dowód- zeznania świadków R. M. i M. K. k29v-30v

R. M. podlega ubezpieczeniu społecznemu z minimalnymi podstawami wymiaru składek, natomiast jego żona bezpośrednio przed 30.09.2014r. nie miała tytułu ubezpieczenia.

Wcześniej N. M. była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako pracownik w okresach od 1.4.2010r. do 07.05.2010r. i od 05.02.2014r. do 31.03.2014r.

J. M. od dłuższego czasu leczona była przez specjalistę ortopedę J. W. w O. z powodu bóli kręgosłupa i osteoporozy. Podczas wizyty w dniu 13.11.2014r. odnotował ostre bóle w stawie krzyżowo-biodrowym.

dowód- wydruk wizyty k 47.

W okresie poprzedzającym zgłoszenie odwołującej się do ubezpieczenia jako osoby współpracującej pensjonat funkcjonował w ten sposób, że w ciągu tygodnia z reguły korzystali z niego stali klienci podróżujący służbowo, zwykle kilka osób na tydzień, a w terminach weekendowych organizowane były zamówione imprezy okolicznościowe. W trakcie tygodnia zwykle osoba pracująca w kuchni na pierwszej zmianie i miała czas na posprzątanie opuszczonych pokojów. Pełne sprzątnie pokoju ze zmianą pościeli odbywało się tylko po zakończeniu pobytu gościa, a jeśli nocowali dłużej -sprzątano w ograniczonym zakresie.

Osoba pracująca od rana gotowała też codziennie obiad dla rodziny oraz gości pensjonatu, (w tygodniu dla 15-20 osób). Przygotowanie zamówionej imprezy nie pozwalało kucharce na godzenie obowiązków sprzątaczki, angażowano też dodatkowe osoby np. kelnerki, dowód-zeznania odwołującej się.

W 2014r. w styczniu przyjęto 22 gości, w lutym 23, w marcu 43 oraz zrealizowano imprezę z okazji Dnia Kobiet na 80osób. W kwietniu 2014r. ilość gości wyniosła 55 osób oraz odbyło się śniadanie wielkanocna na 60 osób.

W maju 2014r. przebywało w pensjonacie 51 gości, zrealizowano dwie komunie na 30 i 24 osoby i catering, w czerwcu przyjęto 41 gości, przygotowano obiad na 100 osób i posiłki rekreacyjne na 148 oraz odbyły się imprezy na 80 i na 100 osób. W lipcu przyjęto 54 osoby, w tym cztery na 25dni, dwie na 20, jedna na 24 jedna na 19 t trzy na 31 doby.

W sierpniu ilość gości przebywających wyniosła 69 osób, w tym jedna na 24 dni, jedna na 30. we wrześniu nocowały 62 osoby w tym jedna na 25 dni, jedna na 12, dwie na 13 dni, dwie na 30 dni. W październiku ilość gości wyniosła 59 oraz zorganizowano 5 imprez: na 25 osoby, na 100 i na 30 osób. W listopadzie 2014r. przebywało 31 osób, zorganizowano obiad na 4 osoby l imprezy na 85,60 oraz 80 osób. W grudniu 2014r. przyjęto 67 osób, zorganizowano bal sylwestrowy na 108 osób oraz posiłki regeneracyjne o obiady na 5 osób i na 4 osoby.

Obroty pensjonatu, , (...), ,wzrosły od marca 2014r. Podczas gdy w styczniu i lutym wyniosły odpowiednio 2.679,98zł) i 3.579,03zł to od marca wyniosły kolejno: 43.350,97zł, w kwietniu 17.110,43zł, w maju 26.455,30zł w czerwcu 51.263,82zł w lipcu 32.630,87zł w sierpniu 38.073,92zł, we wrześniu 19.278,09zł w październiku 48.627,58zł, w listopadzie 62.199,77zł i w grudniu 46.622,86zł.

dowód- wykaz noclegów, imprez, przychodów. wystawionych faktur, i obrotów za rok 2014 k49-52, wydruki księgi przychodów i rozchodów k 28)

Za rok 2014 działalność wykazała przychód w wysokości 361,164,08zł, co przy kosztach uzyskania przychodu 378,663,20zł spowodowało stratę w wysokości 17. 499,12 zł.

(dowód- deklaracje PIT za rok 2014 k37-46)

Przebieg drugiej ciąży N. M. był prawidłowy, w trakcie jej przebiegu nie przebywała na zwolnieniach lekarskich.

(dowód- zaświadczenie lekarza prowadzącego ciążę – lek. med. A. K. z dnia 21. 08.2015r- K 28)

Sąd uznał za wiarygodne twierdzenia odwołującej się o współpracy z mężem przy prowadzeniu przez niego działalności gospodarczej, tym bardziej, że działalność ta odbywała się w ramach pensjonatu rodzinnego prowadzonego w ich miejscu zamieszkania.

Materiał dowodowy potwierdza przebacza możliwości jednej, że prowadzenie wszystkich spraw pensjonatu przekracza możliwość jednej osoby, wymagało zawsze współdziałania domowników.

R. M. odkąd firmuje tę działalność korzystał najpierw z pomocy matki, ale rola jej stopniowo zmniejszała się, była raczej reprezentacyjna.

Udział żony natomiast stopniowo rósł, a brak jej pomocy odczuwalny stał się zwłaszcza gdy podjęła zatrudnienie w sklepie,

Wiarygodne jest również, że od czasu wyłączenia się J. M. z uwagi na stan zdrowia na jesieni 2014r. zaangażowanie odwołującej się zwiększyło się jeszcze bardziej, gdyż musiała przejąć obowiązki teściowej oraz obowiązki męża na czas jego wyjazdów.

Wątpliwe jest natomiast, by podstawy do zgłoszenia do ubezpieczeń pojawiły się dopiero od 1 października 2014r,, gdyż zeznania świadka M. K. wskazują, że odwołująca się pomagała w pensjonacie

w takim samym zakresie od dawna. Sam R. M. przyznał, że żona, już wcześniej domagała się zgłoszenia do ubezpieczeń ale czas nie pozwalał mu na zajęcie się tą sprawą. Przyznał też, że nieobecność żony w czasie jej zatrudnienia w sklepie była na tyle odczuwalna nie tylko dla córki ale i dla funkcjonowania pensjonatu, że zrezygnowała z tej pracy.

Biorąc pod uwagę ograniczenie Sądu zakresem zaskarżonej decyzji kwestia ta jednak nie jest przedmiotem rozstrzygania w niniejszej sprawie.

W świetle dokonanych ustaleń stwierdzić należy, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie zdołał udowodnić swoich twierdzeń co do pozorności zgłoszenia zainteresowanej do ubezpieczeń społecznych.

Udokumentowana zeznaniami PIT 36 kondycja finansowa działalności gospodarczej prowadzonej przez męża odwołującej się jest dobra i wykazuje wzrost przychodów świadczących o stopniowym rozwoju firmy zwłaszcza od drugiej połowy roku 2014. Wprawdzie firma wykazała stratę za rok 2014. Ale wynika to z czynienia inwestycji na modernizację pensjonatu.

Stan zdrowia odwołującej się w ciąży - jak wykazało postępowanie dowodowe nie stanowił przeszkody w świadczeniu współpracy, a podejmowane czynności nie były marginalne, uboczne dla działalności zasadniczej.

Jedyne zastrzeżenie jakie można mieć do zgłoszenia, to wysokość zadeklarowanej postawy wymiaru składek przewyższająca podstawę zadeklarowaną przez R. M., co jednoznacznie świadczy o zamiarze uzyskania wysokich świadczeń w najbliższej perspektywie.

Kwestia ta nie może jednak uzasadniać odmowy objęcia odwołującej się ubezpieczeniami skoro zadeklarowana kwota nie przekracza dopuszczalnej wysokości podstawy wymiaru składek.

(Patrz stanowisko Sądu Najwyższego wrażone w odniesieniu do osób współpracujących w wyroku z 11.12.2014r. w sprawie IUK 145/14- LEX 1622302)

Sąd zważył co następuje:

W myśl przepisu art. 6 ust 1 pkt 5, art.12 ust 1, art.13 pkt 2 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych,(Dz. U z 2013r poz.1442 ze zm.) osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osoby z nimi współpracujące podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia działalności do dnia zaprzestania. Osoby takie w myśl uregulowania zawartego w art. 11 ust. 2 ustawy podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.

Definicję osoby współpracującej zawiera przepis art. 8 ust. 11 cytowanej ustawy. W myśl zawartej tam regulacji za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności.

Powyższe unormowanie oznacza, iż dla osób prowadzących działalność gospodarczą, zasadniczo momentem wskazującym na rozpoczęcie działalności gospodarczej jest uzyskanie wpisu do ewidencji podmiotów gospodarczych i podjęcie czynności zmierzającej do uzyskania przychodu. Końcowym momentem takiej działalności będzie jej fizyczne zaprzestanie bez perspektywy w najbliższym czasie jej ponownego rozpoczęcia. W takich warunkach osoba prowadząca działalność gospodarczą podlegać będzie ubezpieczeniu od momentu zgłoszenia działalności w ewidencji aż do jej wyrejestrowania.

Dla osób współpracujących z osobami prowadzącymi taką działalność należących do kręgu osób objętych dyspozycją przepisu art. 8 ust. 11 ustawy, momentem zasadniczym będzie podjęcie czynności leżących w zakresie prowadzonej działalności.

Stosownie do treści art.8 ust.1 cytowanej ustawy za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, ale w myśl ust 2 tego przepisu, jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust 11- dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jak osoba współpracująca. Wykluczone jest bowiem istnienie podporządkowania pomiędzy małżonkami. W świetle przepisów kodeksu rodzinnego małżonkowie mają równe prawa, a stosunek pracy wymaga zachowania elementu podporządkowania pracownika poleceniom pracodawcy.

Przepisy nie zawierają definicji współpracy, ale uważać należy, że jest to każda forma pomocy świadczonej osobie, która prowadzi działalność gospodarczą przy wykonywaniu przez nią działań z tą działalnością związanych i to pomoc niezależna od wymiaru czasowego i zakresu działań.

Może to być nawet forma konsultacji, rozpoznawania czy analizowania rynku - jeśli na charakter regularnej pomocy. Współpraca nie musi wiązać się z podejmowaniem wspólnych decyzji, z zaangażowaniem środków finansowych.

Nie podlega też żadnym normom czasowymi. W sytuacji pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym można mówić natomiast o wspólnym uczestniczeniu w ryzyku gospodarczym podejmowanym przez małżonka prowadzącego działalność, gdyż jego ewentualne niepowodzenie ma skutki ekonomiczne dla obojga małżonków.

Prowadzenie omówionych wyżej prac przez odwołującą się stanowiły istotną pomoc dla jej męża, istotny wkład w funkcjonowanie firmy rodzinnej, pozwalało na prowadzenia pensjonatu bez zwiększenia stanu zatrudnienia.

Odwołująca się takie czynności podejmowała w sposób stały.

Brak w analizowanym stanie faktycznym elementów wskazujących na pozorność zgłoszenia do ubezpieczenia,.

Brak było również elementów wskazujących na działanie małżonków w celu obejścia prawa, co prowadziłoby do uznania omawianej czynności za nieważną.

Sama wysokość zadeklarowanej podstawy wymiaru składek choć faktycznie nakierowana jest na uzyskanie wyższych świadczeń od ZUS nie może być wystarczająca dla zakwestionowania tytułu do ubezpieczenia. Zadeklarowana w rozpatrywanej sprawie podstawa wymiaru składek nie jest zresztą maksymalną i stosunkowo niewiele przekracza podstawę zgłoszoną przez męża.

Zgodnie z przepisem art.58 § 1 kc czynność prawna jest nieważna, gdy pozostaje w sprzeczności z ustawą albo ma na celu jej obejście.

W piśmiennictwie prawniczym przyjmuje się, że przez czynność prawną podjętą w celu obejścia ustawy należy rozumieć czynność prawną, co prawda dozwoloną, podjętą jednak z intencją osiągnięcia skutku zakazanego przez prawo bądź też realizującą cel sprzeczny z prawem. Ważność porozumienia opartego na takiej czynności ocenia się wedle przesłanek z chwili zawierania porozumienia.

Brak jest podstaw aby małżonkom M. przypisać zmowę w celu uzyskania przez świadczeń wynikających z ciąży i macierzyństwa. Takim wnioskom przeczą realizowane czynności faktyczne. Zatem podjęcie współpracy i stosowne do tego zgłoszenie osoby współpracującej do ubezpieczeń społecznych nie było podyktowane jedynie zamiarem uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego skoro realizowany był cel gospodarczy. Ubocznie należy stwierdzić, iż każdym takim czynnościom towarzyszy perspektywa uzyskania świadczeń chorobowych na wypadek czasowej niezdolności do pracy.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, zaskarżona decyzja podlegała zmianie i na podstawie art. 477¹⁴§2 kpc w sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono w pkt.2 wyroku na podstawie art. 108§ 1 kpc i 98 kpc. Zgodnie z § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. 02.163.1348 ze zm.).

stawka minimalna w sprawie z ubezpieczenia społecznego wynosi 60 zł, a biorąc pod uwagę nakład pracy pełnomocnika odwołującego się Sąd zasądził od ZUS zwrot kosztów w wysokości podwójnej stawki minimalnej.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE