UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 maja 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił M. M. (1) prawa do emerytury podnosząc w uzasadnieniu decyzji, iż wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku posiada okresy składkowe i nieskładkowe w łącznym wymiarze 25 lat, w tym 8 lat i 9 miesięcy stażu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okresu od dnia 1 lutego 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1989 roku na stanowisku kierownika działu energetycznego oraz od dnia 1 czerwca 1998 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku głównego energetyka – kierownika technicznego utrzymania ruchu, gdyż nie można przyjąć, że kierownik kadry kierowniczej zakładu – wyższego szczebla – pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy stanowiskach roboczych wymienionych w wykazie Rozporządzenia RM. Zakres obowiązków pracowników wyższego szczebla kierowniczego wykracza poza stałe i osobiste dozorowanie oraz kontrolę pracy wykonywanej przez pracowników.

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji w dniu 17 czerwca 2015 roku M. M. (1) wniósł o zmianę decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury oraz o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu odwołania wnioskodawca podał, iż dopiero od 1 marca 1989 roku do 31 sierpnia 1989 roku pracował na stanowisku kierownika działu energetycznego wcześniej pracował na stanowisku energetyka i mistrza.

Decyzją z dnia 15 lipca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił M. M. (1) prawa do emerytury podnosząc w uzasadnieniu decyzji, iż wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku posiada okresy składkowe i nieskładkowe w łącznym wymiarze 25 lat, w tym 8 lat i 9 miesięcy stażu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte w decyzji z dnia 14 maja 2015 roku.

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji w dniu 17 sierpnia 2015 roku M. M. (1) wniósł o zmianę decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury oraz o zasądzenie kosztów procesu.

Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie przepisów art. 184 w zw. z art. 32 ust. 1, 2, i 4 ustawy emerytalnej w zw. z § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji przyjęcie, że odwołujący nie spełnia warunków uprawniających do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz poprzez uznanie iż w okresie od dnia 1 lutego 1979 roku do dnia 1 marca 1989 roku skarżący nie świadczył pracy w warunkach szczególnych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołań.

Na rozprawie pełnomocnik wnioskodawcy podtrzymał stanowisko zajęte w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. M. (1), urodzony w dniu (...) 1954 roku, złożył
w dniu 13 kwietnia 2015 roku wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-7 akta ZUS plik II)

M. M. (1), legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 r. okresem ubezpieczenia
w łącznym rozmiarze 25 lat, w tym 8 lat i 9 miesięcy okresu pracy w warunkach szczególnych.

Organ rentowy od okresu pracy w warunkach szczególnych zaliczył wnioskodawcy okres zatrudnienia od dnia 1 września 1989 roku do dnia 31 maja 1998 roku w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.na stanowisku głównego energeto-mechanika.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresu zatrudnienia:

- w Zakładzie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P. od dnia 1 lutego 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1989 roku na stanowisku kierownika działu energetycznego;

- w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.od dnia 1 czerwca 1998 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku głównego energetyka – kierownika technicznego utrzymania ruchu,

gdyż nie można przyjąć, że kierownik kadry kierowniczej zakładu – wyższego szczebla – pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy stanowiskach roboczych wymienionych w wykazie Rozporządzenia RM. Zakres obowiązków pracowników wyższego szczebla kierowniczego wykracza poza stałe i osobiste dozorowanie oraz kontrolę pracy wykonywanej przez pracowników.

Po dostarczeniu świadectwa wykonywania prac w szczególnym charakterze organ rentowy odmówił zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 1 lutego 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1989 roku na stanowiskach – energetyka, mistrza, kierownika, gdyż praca na tych stanowiskach nie jest wymieniona w wykazach ww. Rozporządzenia.

(okoliczności bezsporne; dowód: decyzja z dnia 14 maja 2015 roku k. 39 akt ZUS plik II; decyzja z dnia 15 lipca 2015 roku k.54 akt ZUS plik II; odpowiedź na odwołania k.28-29, k. 79)

M. M. (1) został zatrudniony w Fabryce (...) w P.., przekształconej w Zakład (...) Spółkę z ograniczona odpowiedzialnością w P.., na stanowisku energetyka na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy od dnia 1 lutego 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1989 roku.

W angażach wskazano stanowisko pracy wnioskodawcy jako energetyka.

Od dnia 1 kwietnia 1986 roku wnioskodawcy zostało powierzone stanowisko mistrza w dziele energetycznym. Wówczas otrzymał dodatek funkcyjny.

W angażach od dnia 1 kwietnia 1986 roku jako stanowisko pracy wnioskodawcy wskazano mistrz.

Wnioskodawcy jako mistrzowi podlegały działy m.in. sprężarkownia oraz palacze i konserwatorzy c.o.

Od dnia 1 listopada 1988 roku wnioskodawcy powierzono obowiązki kierownika działu energetycznego, zaś od dnia 1 marca 1989 roku wnioskodawca został zatrudniony jako kierownik działu energetycznego.

(dowód: podanie k. 40; umowa o pracę k. 42; karta obiegowa zmiany k. 41; angaże k. 45-46, k. 48-50, k. 52, k. 54, k. 59, k. 61-64; podanie k. 47; karta obiegowa zmiany k. 53; opinia k. 60; świadectwo pracy k. 35; karty płac k. 16-26; legitymacja ubezpieczeniowa k. 25 -25v akt kapitałowych)

Wnioskodawcy zostało wystawione w dniu 28 kwietnia 1994 roku świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazano, że wnioskodawca był zatrudniony w Zakładzie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.. od dnia 1 lutego 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1989 i stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierownika działu energetycznego wymienionym w wykazie A dział XIV poz. 25 wykazu danego resortu Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w wydziałach galwanizerni i lakierni.

(dowód: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k. 36)

Fabryka (...) w P.., przekształcona w Zakład (...) Spółkę z ograniczona odpowiedzialnością w P.., było to przedsiębiorstwo przemysłu metalowego produkujące okucia budowlane i zamki.

Zakład posiadał działy służące do produkcji okuć, w tym tłocznię ( dział ogólno mechaniczny), dział obróbki powierzchniowej galwanizernię, lakiernię, dział montażu, narzędziownię, szlifiernię, sprężarkownię, dział utrzymania ruchu. W skład działu utrzymania ruchu wchodził dział mechaniczny i dział energetyczny. Zakład posiadał własną kotłownię i agregaty prądotwórcze wytwarzające prąd na potrzeby zakładu.

Zakład produkował okucia budowlane metalowe i zamki. Surowcem wyjściowym były taśmy, które ulegały przetworzeniu w wydziale tłoczni, następnie podlegały obróbce powierzchniowej powłok cynkowych, niklowych i chromowanych w galwanizerni, następnie lakierni. Potem następował montaż i dystrybucja okuć.

M. M. (1) był zatrudniony jako energetyk w dziale energetycznym. Wnioskodawca był zatrudniony jako jedyny elektryk-energetyk w Zakładzie. Jako jedyny miał uprawnienia do wykonywania energetycznych napraw urządzeń. Zatrudnionych było jeszcze trzech eklektyków po jednym na zmianie, którzy wykonywali wyłącznie prace elektryczne, gdyż nie posiadali stosownych uprawnień do dokonywania napraw urządzeń znajdujących się w zakładzie.

Do obowiązków wnioskodawcy należało utrzymanie urządzeń zakładu w ruchu pod względem energetycznym i elektrycznym, w tym utrzymanie sprawności maszyn i urządzeń, naprawy, konserwacja.

Wnioskodawca pracował przy utrzymaniu ruchu maszyn i urządzeń na wydziale galwanizerni. W wydziale tym znajdowały się wanny galwaniczne. W wannach zanurzone były anody podłączone do prądu. Do kąpieli galwanicznej wkładano bęben z umieszczonymi w bębnie elementami okuć. Kąpiel była cyjankaliczna. Używano równego rodzaju cyjanków (np. cyjanek potasu, kwasów np. kwasu siarkowego, azotowego. W wyniku przepływu prądu między anodami i w wyniku wirowania bębna dochodziło do obróbki powierzchniowej okuć począwszy od polerowania, a następnie do odłtuszczania w wannach kwasowych i do nakładania powłoki cynkiem, niklem, chromem. Po kąpieli galwanicznej pozostałości spływały do neutralizatora, zaś elementy były wyciągane podnośnikiem i czyszczone (szlifowane).

W powietrzu unosiły się substancje chemiczne. Istniało duże zagrożenie pożarami i wybuchami. Wnioskodawca pracował w odzieży ochronnej.

W galwanizerni były cztery pomieszczania, w których było około 10 wanien, były również inne urządzenia – suszarki do suszenia metali, wirówki, wyciągi, wentylatory, motoreduktory napędzające bębny. Wszystkie urządzenia były napędzane elektrycznie.

Do obowiązków wnioskodawcy na oddziale galwanizerni należało utrzymanie ruchu maszyn i urządzeń znajdujących się na oddziale. Stale i w pełnym wymiarze pracy zabezpieczał dostarczanie energii do tych urządzeń. Wnioskodawca w razie awarii naprawiał maszyny i urządzenia znajdujące się na oddziale, w tym wymieniał silniki, oprawy galwaniczne, bębny, części elektryczne i napędy wanien galwanicznych i kwasowych oraz prostowniki galwaniczne, które zasilały wanny. Odłączał wówczas urządzenie z napędu elektrycznego, naprawiał i podłączał urządzenia ponownie. Naprawy wykonywał bezpośrednio na oddziale galwanizerni. Urządzenia były awaryjne, gdyż pracowały w ruchu ciągłym w środowisku kwasowym, następowało zjawisko korozji i zwarć. Wydzielało się dużo wodoru, co powodowało wybuchy podsufitowe. Wnioskodawca około 7 godzin w ciągu dnia pracy przebywał na wydziale galwanizerni. Musiał przebywać na bezpośrednio na oddziale, aby niezwłocznie zareagować w razie zwarcia czy awarii urządzeń. Do jego obowiązków należały również przeglądy urządzeń i działania prewencyjne. Zdarzało się również, że wnioskodawca był kierowany do pracy galwanizera wraz z innymi pracownikami galwanizerni.

Pozostały czas pracy około 1 godziny czasu pracy przebywał w lakierni. Lakiernia znajdowała się w tym samym budynku na tym samym piętrze co galwanizernia. Oba działy dzielił korytarz. W lakierni znajdowały się kabiny lakiernicze. Elementy do lakierowania układano na paletach i wkładano do kabiny, gdzie odbywało się lakierowanie elementów okuć natryskowo za pomocą pistoletów pneumatycznych. Nie był to układ zhermetyzowany, gdyż kabina nie była zamknięta. Detale były układane również na zawieszkach poza kabinami i pracownik nakładał na nie pistoletem lakier natryskowo. Do zadań wnioskodawcy należało zapewnienie dostarczenia energii elektrycznej do urządzeń w lakierni oraz sprężonego powietrza ze sprężarkowni do pistoletów. W razie awarii naprawiał znajdujące się na oddziale urządzenia i maszyny, naprawy wykonywał bezpośrednio na oddziale. Gdy doszło do zatkania sieci sprężonego powietrza wnioskodawca rozbrajał urządzenie i czyścił je. Wnioskodawca dbał o dostarczenie energii do urządzeń w lakierni w postaci wentylatorów oraz do mieszalni farb. Naprawiał również silniki eklektyczne w suszarniach elektrycznych z nawiewem.

Wnioskodawca w razie awarii naprawiał również silniki elektryczne w urządzeniach znajdujących się w szlifierni, gdzie polerowano okucia.

W sprężarkowni znajdowały się sprężarki produkujące sprężone powietrze, podawane ze sprężarkowni do innych wydziałów za pomocą systemu urządzeń. Wnioskodawca również w razie awarii wykonywał prace naprawcze przy tych urządzeniach.

Jako jedyny posiadał uprawnienia do uruchamiania, obsługi i naprawy agregatów prądotwórczych. Gdy doszło do przerw w dostawie prądu, wnioskodawca odłączał system ze stacji, włączał agregatory i przełączał zasilanie wszystkich urządzeń na zasilanie z agregatorów. Dokonywał również okresowych przeglądów agregatów poprzez kontrolę urządzeń, sprawdzenie zasilania, możliwość uruchomienia agregatów. Odbywało się to sporadycznie może 4 razy w roku.

Ponadto do zakresu obowiązków wnioskodawcy należał nadzór pracy kotłowni. W kotłowni znajdowały się 4 piece przemysłowe parowe. W sposób niezmechanizowany odbywało się podawanie opału przez palaczy. Kotłownia działała na rzecz zakładu, w tym dostarczała parę na potrzeby galwanizerni, do zasilania nagrzewnic. Do obowiązków wnioskodawcy należała kontrola prawidłowości działania pieców pod względem elektrycznym oraz usuwanie awarii. Należała do jego obowiązków również wymiana opraw przeciwwybuchowych. Gdy doszło do nagromadzenia gazów należało wymienić oprawy. Mogło to zajmować dziennie 10-15 minut.

Po powierzeniu obowiązków mistrza w zakresie obowiązków i charakteru pracy wnioskodawcy nic się nie zmieniło. Nadal wnioskodawca pracował na stanowisku pracowniczym.

Gdy wnioskodawca objął stanowisko kierownika wówczas połowę czasu pracy zajmowała mu praca na wydziałach połowę praca biurowa.

(dowód: zeznania świadka M. M. (3) protokół rozprawy z dnia 27 listopada 2015 roku nagranie od minuty 00.02.42 do minuty 00.25.51 k. 88v-89v, płyta CD k. 92; zeznania świadka J. P. protokół rozprawy z dnia 27 listopada 2015 roku nagranie od minuty 00.25.51 do minuty 00.59.24 k. 89v-90v, płyta CD k. 92; zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 27 listopada 2015 roku nagranie od minuty 00.59.44 do minuty 1.29.31 k. 90v-91v, płyta CD k. 92)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,
-: ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat,

ukończył 60 lat i nie był członkiem OFE.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Na wstępie wskazać należy, iż do okresów pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresu zatrudnienia w Zakładzie (...) Spółce z ograniczona odpowiedzialnością w P.. od dnia 1 lutego 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1989 roku.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w ww. Zakładzie w spornym okresie oraz zajmowanie przez niego wskazanych stanowisk (kolejno) – energetyka, mistrza, kierownika działu energetycznego - był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach rentowych i osobowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornym okresie, tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie.

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawca przy wniosku o emeryturę złożył zaświadczenie wykonania prac w szczególnych warunkach z dnia 28 kwietnia 1994 roku wystawione przez pracodawcę. Organ rentowy zakwestionował ten dokument kwestionując wykonywanie przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych jako kierownika w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy, z uwagi na inne obowiązki kierownika w zakresie kadrowym czy prowadzenia dokumentacji, ustalanie zakresu obowiązków podwładny, stałe i osobiste nadzorowanie oraz kontrola pracowników.

Należy w tym miejscu podnieść, iż świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c. ( por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 20 lutego 1991r., I PR 422/90, PS 18993, nr 4). Nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości tego co zostało w nim zaświadczone. Świadectwo pracy ma jedynie charakter informacyjny, samo przez się nie tworzy więc praw podmiotowych ani ich nie pozbawia. Nie stwarza ono cech wyłączności w zakresie dowodowym w postępowaniu o realizację tych praw. Świadectwo pracy jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c., i jako takie stanowi dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych.

Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe wykazało, iż w spornym okresie wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Charakter pracy wnioskodawcy Sąd ustalił w oparciu o spójne i logiczne, a co za tym idzie wiarygodne zeznania świadków: M. M. (3) i J. P., którzy w spornych okresach pracowali razem z M. M. (1), a zatem posiadają szczegółową wiedzę na temat jego codziennej pracy i obowiązków oraz zeznania samego wnioskodawcy. Zeznania świadków ani wnioskodawcy nie były zresztą kwestionowane przez organ rentowy. M. M. (3) pracował na stanowisku mechanika w dziale mechanicznym oddziału utrzymania ruchu, a zatem na tym samym oddziale utrzymania ruchu co wnioskodawca i spotykał na tych samych stanowiskach pracy wnioskodawcę, miał zatem szczegółową wiedzę na temat zakresu czynności i charakteru pracy wnioskodawcy. J. P. pracował jako pracownik kontroli, a następnie Prezes Zarządu i Dyrektor Wykonawczy. Zatem również posiadał szczegółową wiedzę o zakresie obowiązków wnioskodawcy. Świadkowie zatem posiadali wiedzę na temat rodzaju wykonywanej przez wnioskodawcę pracy. Widzieli na czym polega praca wnioskodawcy. Zeznania te znalazły potwierdzenia w dokumentacji z akt osobowych.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika w szczególności, iż wnioskodawca nie pracował w całym spornym okresie jako kierownik działu energetycznego. Wnioskodawcy bowiem powierzono pełnienie obowiązków kierownika dopiero od dnia 1 listopada 1988 roku, zaś na stanowisko kierownika został zatrudniony od dnia 1 marca 1989 roku. Dopiero też wówczas część obowiązków wnioskodawca wykonywał poza działami produkcyjnymi. Wnioskodawca nie wnosił też ostatecznie o zaliczenie tego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych wnosząc o zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 1 lutego 1978 roku do dnia 1 marca 1989 roku.

Z poczynionych na podstawie ww. wiarygodnego materiału dowodowego wynikało, iż w okresie od dnia 1 lutego 1978 roku do dnia 1 marca 1986 roku M. M. (1) był zatrudniony jako energetyk w dziale energetycznym, zaś od dnia 1 marca 1986 roku do dnia 30 października 1988 roku jako mistrz. Wnioskodawca był wówczas zatrudniony jako jedyny elektryk-energetyk w Zakładzie. Jako jedyny miał uprawnienia do wykonywania energetycznych napraw urządzeń. Zatrudnionych było jeszcze trzech eklektyków po jednym na zmianie, którzy wykonywali wyłącznie prace elektryczne, gdyż nie posiadali stosownych uprawnień do dokonywania napraw urządzeń znajdujących się w zakładzie.

Fabryka (...) w P.przekształcona w Zakład (...) Spółkę z ograniczona odpowiedzialnością w P.., było to przedsiębiorstwo przemysłu metalowego produkujące okucia budowlane i zamki. Zakład posiadał działy służące do produkcji okuć, w tym tłocznię ( dział ogólno mechaniczny), dział obróbki powierzchniowej galwanizernię, lakiernię, dział montażu, narzędziownię, szlifiernię, sprężarkownię, dział utrzymania ruchu. W skład działu utrzymania ruchu wchodził dział mechaniczny i dział energetyczny. Zakład posiadał własną kotłownię i agregaty prądotwórcze wytwarzające prąd na potrzeby zakładu. Zakład produkował okucia budowlane metalowe i zamki. Surowcem wyjściowym były taśmy, które ulegały przetworzeniu w wydziale tłoczni, następnie podlegały obróbce powierzchniowej powłok cynkowych, niklowych i chromowanych w galwanizerni, następnie lakierni. Potem następował montaż i dystrybucja okuć.

Do obowiązków wnioskodawcy należało utrzymanie urządzeń zakładu w ruchu pod względem energetycznym i elektrycznym, w tym utrzymanie sprawności maszyn i urządzeń, naprawy, konserwacja.

Z zeznań świadków i wnioskodawcy wynikało przy tym, iż głównymi obowiązkami wnioskodawcy było utrzymanie ruchu maszyn i urządzeń na wydziale galwanizerni. W wydziale tym bowiem wnioskodawca pracował w przeważającej części czasu pracy, tj. około 7 godzin w ciągu dnia pracy. Było to uzasadnione, gdyż na tym wydziale odbywały się główne prace zakładu. W wydziale galwanizerni znajdowały się wanny galwaniczne. W wannach zanurzone były anody podłączone do prądu. Do kąpieli galwanicznej wkładano bęben z umieszonymi w bębnie elementami okuć. Kąpiel była cyjankaliczna. Używano równego rodzaju cyjanków (np. cyjanek potasu, kwasów np. kwasu siarkowego, azotowego. W wyniku przepływu prądu między anodami i w wyniku wirowania bębna dochodziło do obróbki powierzchniowej okuć począwszy od polerowania, a następnie do odłtuszczania w wannach kwasowych i do nakładania powłoki cynkiem, niklem, chromem. Po kąpieli galwanicznej pozostałości spływały do neutralizatora, zaś elementy były wyciągane podnośnikiem i czyszczone (szlifowane). W galwanizerni były cztery pomieszczania, w których było około 10 wanien, były również inne urządzenia – suszarki do suszenia metali, wirówki, wyciągi, wentylatory, motoreduktory napędzające bębny. Wszystkie urządzenia były napędzane elektrycznie.

Do obowiązków wnioskodawcy na oddziale galwanizerni należało utrzymanie ruchu maszyn i urządzeń znajdujących się na oddziale. Świadkowie opisali przy tym szczegółowo jak wyglądała praca wnioskodawcy na tym wydziale. Wnioskodawca zatem stale i w pełnym wymiarze pracy zabezpieczał dostarczanie energii do tych urządzeń. W razie awarii naprawiał znajdujące się na oddziale urządzenia i maszyny, naprawy wykonywał bezpośrednio na oddziale. Wnioskodawca zatem wymieniał silniki, oprawy galwaniczne, bębny, części elektryczne i napędy wanien galwanicznych i kwasowych oraz prostowniki galwaniczne, które zasilały wanny. Odłączał wówczas urządzenie z napędu elektrycznego, naprawiał i podłączał urządzenia ponownie. Urządzenia były awaryjne, gdyż pracowały w ruchu ciągłym w środowisku kwasowym, następowało zjawisko korozji i zwarć. Wydzielało się dużo wodoru, co powodowało wybuchy podsufitowe. Wnioskodawca około 7 godzin w ciągu dnia pracy przebywał na wydziale galwanizerni. Musiał przebywać na bezpośrednio na oddziale, aby niezwłocznie zareagować w razie zwarcia czy awarii urządzeń. Do jego obowiązków należały również przeglądy urządzeń i działania prewencyjne. Świadkowie i wnioskodawca opisali warunki pracy wnioskodawcy, w tym, że w powietrzu unosiły się substancje chemiczne. Istniało duże zagrożenie pożarami i wybuchami. Wnioskodawca pracował w odzieży ochronnej.

Pozostały czas pracy około 1 godziny czasu pracy dziennie wnioskodawca przebywał w lakierni. Lakiernia znajdowała się w tym samym budynku na tym samym piętrze co galwanizernia. Oba działy dzielił korytarz. W lakierni znajdowały się kabiny lakiernicze. Elementy do lakierowania układano na paletach i wkładano do kabiny, gdzie odbywało się lakierowanie elementów okuć natryskowo za pomocą pistoletów pneumatycznych. Nie był to układ zhermetyzowany, gdyż kabina nie była zamknięta. Detale były układane również na zawieszkach poza kabinami i pracownik nakładał na nie pistoletem lakier natryskowo. Do zadań wnioskodawcy należało zapewnienie dostarczenia energii elektrycznej do urządzeń w lakierni oraz sprężonego powietrza ze sprężarkowni do pistoletów. W razie awarii naprawiał znajdujące się na oddziale urządzenia i maszyny, naprawy wykonywał bezpośrednio na oddziale. Gdy doszło do zatkania sieci sprężonego powietrza wnioskodawca rozbrajał urządzenie i czyścił je. Wnioskodawca dbał o dostarczenie energii do urządzeń w lakierni w postaci wentylatorów oraz do mieszalni farb. Naprawiał również silniki eklektyczne w suszarniach elektrycznych z nawiewem.

Z uwagi na zakres obowiązków jako pracownika działu utrzymania ruchu wnioskodawca w razie awarii naprawiał również silniki elektryczne w urządzeniach znajdujących się w szlifierni, gdzie polerowano okucia, w sprężarkowni, gdzie znajdowały się sprężarki produkujące sprężone powietrze, podawane ze sprężarkowni do innych wydziałów za pomocą systemu urządzeń, wnioskodawca również w razie awarii wykonywał prace naprawcze przy tych urządzeniach.

Z uwagi na fakt, że wnioskodawca był jedynym energetykiem w zakładzie i jako jedyny posiadał uprawnienia do uruchamiania, obsługi i naprawy agregatów prądotwórczych. Gdy doszło do przerw w dostawie prądu, wnioskodawca odłączał system ze stacji, włączał agregatory i przełączał zasilanie wszystkich urządzeń na zasilanie z agregatorów. Dokonywał również okresowych przeglądów agregatów poprzez kontrolę urządzeń, sprawdzenie zasilania, możliwość uruchomienia agregatów. Odbywało się to sporadycznie może 4 razy w roku.

Celem oddziału wnioskodawcy było utrzymanie ruchu urządzeń i maszyn na oddziałach produkcji, tj. oddziałach będących w ruchu.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia.

W sprawie spornym było, czy wnioskodawca wykonywał w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w warunkach szczególnych, wymienioną w wykazie A dziale XIV pod pozycją 25, określoną jako bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Mając na uwadze poczynione ustalenia faktyczne w sprawie oraz dokonaną ocenę materiału dowodowego należało uznać, iż wnioskodawca wykazał, że w spornym okresie, a przynajmniej w okresie od 1 lutego 1978 roku do dnia 1 marca 1986 roku, jako energetyk oraz od dnia 1 marca 1986 roku do 30 października 1988 roku jako mistrz, wykonywał remonty, naprawy oraz konserwacje urządzeń znajdujących się na halach produkcyjnych, silników maszyn które wykorzystywane były do produkcji okuć, utrzymywał w ruchu urządzenia niezbędne do produkcji okuć. Napraw te wykonywał bezpośrednio na halach produkcyjnych, w tym w znaczącej części w galwanizerni i lakierni. Wszystkie znajdujące się tam urządzenia i maszyny zaopatrzone były w silniki elektryczne. Wnioskodawca przeprowadzał remonty tych silników i usuwał awarie, aby zapewnić ciągły ruch maszyn, aby nie było przestojów w pracy. Był przy tym jedynym energetykiem zatrudnionym w Zakładzie i jako jedyny posiadał uprawnienia do napraw tych urządzeń i maszyn.

Praca galwanizerów cynkiem, chromem, niklem jest zaliczana do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział III ( w hutnictwie i przemyśle metalowym) poz. 76 będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku; prace przy lakierowaniu natryskowym niezhermetyzowane – zgodnie z wykazem A działem XIV poz. 17; prace niezutomatyzowane palaczy kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego – zgodnie z wykazem A dział XIV poz. 1; prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej oraz przy remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych – zgodnie z wykazem A dział II ( w energetyce).

W tym stanie rzeczy należało uznać, iż wnioskodawca wykonując prace energetyka na ww. wydziałach – galwanizerni, lakierni, a sporadycznie również w kotłowni, przy agregatach prądotwórczych, a zatem na wydziałach gdzie podstawowymi pracami były prace wykonywane w warunkach szczególnych zgodnie z wykazem A i będących w ruchu, wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik do powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku, tj. w dziale XIV, pod. poz. 25 przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń (...) na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Prace te wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Należy w tym miejscu podkreślić, iż zasadna jest wykładnia regulacji dotyczącej emerytury za pracę w szczególnych warunkach, która pozwala objąć nią również tych pracowników, których pełny wymiar czasu pracy zajmował nie tylko jeden rodzaj pracy w szczególnych warunkach, lecz również inne rodzaje prac z poszczególnych działów i pozycji wykazu A do rozporządzenia, które pracownik wykonywał stale w zatrudnieniu. Wykonywanie różnych prac na różnych stanowiskach w ramach dobowego wymiaru czasu pracy kwalifikuje się zatem jako spełnienie przesłanki wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako wykonywanej w warunkach szczególnych w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Kwestia dopuszczalności zaliczania różnych prac w ramach dobowego wymiaru czasu pracy do uprawnień emerytalnych w wieku obniżonym była przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego (m.in. w wyroku z dnia 27 stycznia 2012 r., II UK 103/11, LEX nr 1130388), który przyjął, że pracownik, który u jednego pracodawcy w tym samym czasie (okresie) wykonywał różne rodzaje pracy w szczególnych warunkach (wymienione w załączniku do rozporządzenia z 8 lutego 1983 roku. - wykaz A), stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie powinien być pozbawiony uprawnienia do zaliczenia tego okresu do zatrudnienia w szczególnych warunkach wymaganego do emerytury na podstawie art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lutego 2012 roku, I UK 227/11, stwierdził, iż nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, z czego a contrario wynika, że mogą i powinny być uwzględnione takie równocześnie wykonywane czynności, które miały szkodliwy wpływ na zdrowie zatrudnionego, bo zostały uznane przez ustawodawcę za pracę w warunkach szczególnych. W konsekwencji pracownik, który wykonywał łącznie różne rodzaje prac w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, jest uprawniony do zaliczenia tego okresu do zatrudnienia w szczególnych warunkach, wymaganego do wcześniejszej emerytury. Możliwe jest bowiem łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. ( tak por. wyroki SA w Krakowie z dnia 17 września 2013 roku, III AUa 130/13, LEX; SA w Łodzi z dnia 6 maja 2015 roku, IIIAUa 909/14,LEX).

Wnioskodawca co prawda pracował na różnych oddziałach, jednakże na każdym z nich podstawowymi pracami były prace zaliczane wg rozporządzenia do prac w warunkach szczególnych, były to oddziały w ruchu. Praca wnioskodawcy tj. praca polegająca na bieżącej konserwacji i naprawach urządzeń i agregatów na tych oddziałach była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Podsumowując wskazać należy, iż wnioskodawca wykazał, że zarówno ze względu na rodzaj wykonywanej pracy jak i warunki, w których praca była wykonywana, wykonywał prace w szczególnych warunkach przez łączny czas przekraczający 15 lat. Gdyby bowiem zaliczyć wnioskodawcy do stażu pracy wyłącznie okres zatrudnienia jako energetyka ( tj. od dnia 1 lutego 1978 roku do dnia 1 marca 1986 roku = 8 lat i 1 miesiąc), to już łącznie z uznanym przez organ rentowy okresem 8 lat i 9 miesięcy wynosiłby ten okres 16 lat, 10 miesięcy. Tym bardziej doliczając do tego okresu okres zatrudniania jako mistrza, gdzie zakres obowiązków i charakter pracy wnioskodawcy nie uległ zmianie, tj. okres od dnia 1 marca 1986 roku do dnia 30 października 1988 roku = 2 lata i 8 miesięcy, co łącznie daje okres 19 lat i 6 miesięcy stażu pracy w warunkach szczególnych.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca w dacie złożenia wniosku spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest osiągnął wiek emerytalny (60 lat) oraz wymagany okres zatrudnienia (25 lat), należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Dlatego też na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. Sad Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżone decyzje i przyznał wnioskodawcy M. M. (1) prawo do emerytury od dnia 1 kwietnia 2015 roku (tj. od pierwszego dnia miesiąca w którym zgłosił wniosek o emeryturę) .

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty zasądzone od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawcy w kwocie 60,00 złotych określone w § 2 ust. 1 w związku z § 11 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz.U. z 2013 roku Nr .490) – w zakresie odwołania od decyzji z dnia 14 maja 2015 roku oraz kwota 180 złotych określone w § 2 ust. 1 w związku w związku z § 11 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz.U. z 2013 roku Nr .490) w brzmieniu nadanym Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2015 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz.U.2015 poz.1078), który od dnia 1 sierpnia 2015 roku ustala stawkę minimalną w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego na kwotę 180 złotych. – w zakresie odwołania od decyzji z dnia 15 lipca 2015 roku, gdyż sprawa z odwołania od tej decyzji została wszczęta przed sądem danej instancji w dniu 7 września 2015 roku. W sprawie ma zatem zastosowanie nowa stawka minimalna. Łącznie należało zasądzić kwotę 240 złotych. Sprawy zostały bowiem połączone do łącznego rozstrzygnięcia w sposób techniczny i rozstrzygnięte wyrokiem łącznym.

WYROK ŁĄCZNY

UZASADNIENIE