UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 26 października 2015 roku, sygn. II Ko 1741/15, Sąd Rejonowy w Jędrzejowie odmówił rozstrzygnięcia wątpliwości w przedmiocie wykonania środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, który orzeczony został wobec skazanego A. C. wyrokiem tego Sądu z dnia 14 sierpnia 2015 roku w sprawie II K 377/15.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, iż orzekając wobec A. C. środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, zgodnie z treścią art. 42 k.k., był uprawniony do orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju i dlatego orzekł wobec skazanego jedynie zakaz prowadzenia motorowerów, pozostawiając mu jednocześnie inne nabyte przez niego uprawnienia do kierowania pojazdami. Nadto dodał, iż organy administracji nie mogą ingerować swoimi decyzjami w treść prawomocnego orzeczenia, odmawiając tym samym skazanemu wydania prawa jazdy konkretnej kategorii, gdyż wówczas wyrok sądu miałby charakter wyłącznie iluzoryczny.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył (...). W uzasadnieniu wskazał, iż nie kwestionuje wyroku Sądu, a jedynie brak możliwości jego wykonania w zakresie środka karnego polegającego na cofnięciu skazanemu uprawnień do kierowania motorowerem, podczas gdy uprawnienia kategorii B, które skazany nadal posiada, pozwalają także na kierowanie motorowerem. Skarżący podkreślił jednocześnie, że w obowiązującym stanie prawnym brak jest możliwości wydania dokumentu prawa jazdy, z którego wynikałoby, że skazany posiada uprawnienia do kierowania pojazdami kategorii ‘’B’’ z wyłączeniem motorowerów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przedmiotem rozważań Sądu Okręgowego w Kielcach jest ocena prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w Jędrzejowie, wydanego w dniu 26.10.2015 roku w trybie art. 13 § 1 kkw.

W postanowieniu tym Sad Rejonowy stwierdził, że w sprawie brak jest wątpliwości dotyczących wykonania wyroku sądu w zakresie orzeczonego A. C. zakazu prowadzenia pojazdów.

W ocenie Sadu Okręgowego w Kielcach wątpliwości takie istnieją.

Wyrokiem z dnia 14 sierpnia 2015 r. w sprawie II K 377/15 Sąd Rejonowy w Jędrzejowie skazując A. C. za przestępstwo z art. 178a § 1 kk orzekł wobec niego m. in. zakaz prowadzenia motorowerów w ruchu lądowym na okres 3 lat. Rozstrzygnięcie to zostało wydane w oparciu o przepis art. 42 § 2 kk w zw. z art. 43 § 1 kk. Przy zachowaniu przesłanek wskazanych w powołanym art. 42 § 2 kk, Sąd jest uprawniony do orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju. Sąd Rejonowy w Jędrzejowie skorzystał z powyższej możliwości i orzekł wobec A. C. jedynie zakaz prowadzenia motorowerów, pozostawiając mu inne nabyte wcześniej uprawnienia do kierowania pojazdami – w tym wypadku były to uprawnienia kategorii ‘’B’’.

Stosownie do treści art. 182 § 2 kkw, organ, do którego przesłano orzeczenie zawierające zakaz prowadzenia pojazdów, zobowiązany jest cofnąć uprawnienia do ich prowadzenia w orzeczonym zakresie oraz nie może wydać tych uprawnień w okresie obowiązywania zakazu.

Zgodnie z art. 103 ust. 1 pkt 4 Ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (DZ. U. z 2015 r., poz. 155), w przypadku orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów, starosta wydaje decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami.

W świetle art. 12 ust 1 pkt 2 w/w Ustawy, prawo jazdy nie może być wydane osobie, w stosunku do której został orzeczony prawomocnym wyrokiem sądu zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych – w okresie i zakresie obowiązywania tego zakazu. Z kolei ust. 2 powołanego przepisu stanowi, że prawo jazdy nie może być wydane osobie ubiegającej się o wydanie lub zwrot zatrzymanego prawa jazdy kategorii B lub B1 – w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii AM, A1, A2 lub A.

W związku z zachowaniem uprawnień do kierowania pojazdami kategorii ‘’B’’, skazany A. C. ubiegał się o wydanie mu prawa jazdy w (...). Dokumentu tego jednak nie odzyskał. Urzędnicy (...)powoływali się bowiem na w/w regulacje.

Na gruncie przytoczonych wyżej przepisów istnieje zatem sprzeczność, uniemożliwiająca wykonanie orzeczenia. Z jednej strony regulacje zawarte w kodeksie karnym dają sądom możliwość do orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów jedynie określonej kategorii, z drugiej strony przepisy ustawy o prowadzących pojazdami konstytuują zakaz wydania lub zwrotu dokumentu prawa jazdy osobie, wobec której taki zakaz orzeczono, bez względu na zakres tego zakazu. Dokument prawa jazdy, bez względu na ilość posiadanych przez daną osobę uprawnień (kategorii) jest tylko jeden, i jego obecna forma uniemożliwia dokonanie w jego treści stosownej adnotacji, iż konkretny człowiek posiada np. uprawnienia kategorii ‘’B’’ z wyłączeniem motorowerów.

Skoro jednak ustawodawca, w art. 42 § 2 kk przewidział możliwość ograniczenia zakresu zakazu jedynie do pewnej kategorii pojazdów, pozostawiając skazanemu inne posiadane wcześniej uprawnienia w zakresie pozostałych kategorii, to w ocenie Sądu Okręgowego dokument prawa jazdy, z którego te uprawnienia wynikają powinien być takiej osobie pozostawiony lub zwrócony.

Należy zaznaczyć, że na gruncie orzecznictwa sądów istnieje rozbieżność poglądów w przedmiotowym zakresie. W jednym z orzeczeń, (...) wskazał, że zakaz wydawania prawa jazdy kategorii B w sytuacji orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów kategorii A jest uzasadniony potrzebą ochrony użytkowników dróg publicznych (wyrok z dnia 11 września 2013 r., (...)). Z przytoczoną wyżej argumentacją Sądu nie sposób się jednak zgodzić. Należy mieć bowiem na uwadze, iż samo odebranie dokumentu prawa jazdy osobie, wobec której orzeczono zakaz nie koniecznie powstrzyma ją od złamania tego zakazu, a co za tym idzie nie zapobiegnie popełnieniu przez nią ewentualnego przestępstwa w ruchu drogowym. Nie trudno także wyobrazić sobie sytuację, w której osoba nie posiadająca uprawnień do kierowania pojazdami posługuje się np. duplikatem prawa jazdy, bądź też podrobionym dokumentem. Z drugiej zaś strony nie można wykluczyć odwrotnej sytuacji – gdy osoba posiadająca uprawnienia np. w zakresie kategorii ‘’B’’, prowadzi samochód, jednakże nie posiada przy sobie dokumentu prawa jazdy (został skradziony, zagubiony, zapomniała go).

Mając na uwadze powołane przykłady należy zaznaczyć, że sam fakt fizycznego władania dokumentem prawa jazdy w żaden sposób nie wpływa na stan prawny, w którym dana osoba posiada, bądź nie posiada uprawnień do prowadzenia pojazdów określonej kategorii. Nie mniej jednak, gdyby przyjąć, że wobec osoby, której orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów (np. kat. A) nie można było wydać dokumentu prawa jazdy, z którego wynika jej uprawnienie do prowadzenia pozostałych kategorii pojazdów (np. B) – osoba taka de facto nie mogłaby korzystać ze swojego uprawnienia w zakresie kat. B bez narażenia się na negatywne konsekwencje prawne. Trzeba w tym miejscu podkreślić, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, osoba prowadząca pojazd jest zobowiązana do posiadania przy sobie wymaganych dokumentów, m. in. prawa jazdy. Jeżeli zatem w trakcie ewentualnej kontroli drogowej osoba taka nie okaże ważnego dokumentu prawa jazdy, funkcjonariusz, niezależnie od poczynionego w systemie ustalenia, że osoba ta posiada stosowne uprawnienia – będzie mógł ukarać ją karą grzywny lub nagany. Zgodnie bowiem z treścią art. 95 kw karze takiej podlega osoba, która na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd, nie mając przy sobie wymaganych dokumentów. Skazany nie powinien jednak ponosić w tym zakresie żadnych niekorzystnych dla siebie skutków, bowiem brak możliwości wylegitymowania się dokumentem uprawniającym do prowadzenia pojazdów w tym wypadku jest od niego niezależny, a wynika ze sprzeczności w obowiązujących przepisach.

W tym miejscu należy przytoczyć orzeczenie WSA w Bydgoszczy, w którym stwierdzono, że prawidłowa wykładnia art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami prowadzi do wniosku, iż w przypadku zastosowania przez sąd powszechny art. 42 § 2 kk i orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych jedynie określonego rodzaju, organ administracji publicznej jest zobowiązany wydać (zwrócić) osobie, wobec której orzeczono taki zakaz, prawo jazdy kategorii, której ten zakaz nie obejmuje, jeżeli oczywiście ona je uprzednio posiadała (wyrok z dnia 17 grudnia 2013 r., (...)).

Z uwagi na powyżej przedstawione wątpliwości interpretacyjne w zakresie przytoczonych przepisów - uznając wniosek (...), a w konsekwencji jego zażalenie za uzasadnione - Sąd Okręgowy w Kielcach zmienił zaskarżone postanowienie i rozstrzygnął wątpliwości, co do wykonania orzeczonego wobec A. C. środka karnego w postaci zakazu prowadzenia motorowerów – poprzez wskazanie, iż dokument prawa jazdy, z którego wynika, że jest on uprawniony do kierowania pojazdami kategorii ‘’B’’ podlega wydaniu.

Z faktu, iż skazany w okresie obowiązywania środka karnego będzie posiadał dokument prawa jazdy nie wynika, że w tym okresie będzie on uprawniony do poruszania się motorowerem. W takim bowiem przypadku zachowanie skazanego będzie wyczerpywało znamiona przestępstwa, o którym mowa w art. 244 kk.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy orzekł jak w dyspozytywnej części postanowienia.

Sędzia SO Mirosław Gajek

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE