UZASADNIENIE

Powódka A. R. złożyła pozew z dnia 11 czerwca 2013 roku przeciwko A. O. i M. O. o zapłatę. Powódka zażądała zasądzenia na jej rzecz, solidarnie od pozwanych, kwoty 36.639,22 złotych z odpowiednimi odsetkami. Zażądała również zasądzenia na jej rzecz kosztów procesu. Powódka wskazała, że pozwani byli wspólnikami i członkami zarządu (...) Handel spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.. Powódka sprzedawała wymienione spółce określone towary, za które nie otrzymała zapłaty. W dniu 21 maja 2009 roku ogłoszona została upadłość spółki. Powódka złożyła zgłoszenie wierzytelności z tytułu sprzedaży spółce wymienionych towarów. Stosownie do wyciągu z listy wierzytelności, powódce uwzględniono w postepowaniu upadłościowym jedynie część wierzytelności. Syndyk wskazał, że pozostałej części zgłoszenia nie uznał albowiem brak było w księgach rachunkowych spółki dowodów przeprowadzenia transakcji sprzedaży. Powódka złożyła zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa, które zostało umorzone. Powódka nie uzyskała swojej wierzytelności do dnia złożenia pozwu. Powódka podniosła, że pozwani celowo, lub przynajmniej z rażącego niedbalstwa zataili przed syndykiem istnienie transakcji. Gdyby pozwani przyznali istnienie wierzytelności, syndyk ująłby ja na liście wierzytelności. Powódka wyraźnie wskazała, że swoje roszczenie wywodzi z treści art. 415 k.c. albowiem na skutek działania pozwanych powódka poniosła szkodę.

Postanowieniem z dnia 28 sierpnia 2013 roku (karta 63) oddalono wniosek powódki o zwolnienie od kosztów sądowych. Orzeczenie utrzymano w mocy postanowieniem z dnia 18 września 2013 roku (karta 69).

W sprawie wydano nakaz zapłaty z dnia 15 października 2013 roku (karta 81).

Pozwani złożyli sprzeciw od nakazu zapłaty (karta 131) z dnia 9 lutego 2015 roku. Zażądali oddalenia powództwa w całości i zasądzenia na ich rzecz od powódki kosztów procesu. W piśmie wskazano, że powódka nie wykazała, że przysługiwała im jakakolwiek wierzytelność wobec spółki, jednocześnie to spółka powinna być stroną pozwaną. Powódka była w toku postępowania upadłościowego reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika i nie kwestionowała w toku tego postępowania i we właściwym trybie odmowy uznania wierzytelności. Nie wykazano istnienia wierzytelności ani jej wysokości. Przede wszystkim powódka nie wykazała istnienia przesłanek odpowiedzialności deliktowej pozwanych. Nie można zarzucić im winy ani bezprawności. To nie pozwani nie uwzględnili wierzytelności ale syndyk. Nie wykazano związku przyczynowego między działaniem pozwanych a szkodą. Podniesiono zarzut przedawnienia roszczenia. Ostatecznie pozwani wskazali, że jeśli szkoda powstałaby, to jej wysokość nie stanowi kwota niezapłaconych faktur ale kwota, którą powódka mogłaby otrzymać gdyby syndyk ujął jej wierzytelność na liście wierzytelności i która to kwota zostałaby im wypłacona wobec tego uznania.

Postanowieniem z dnia 26 czerwca 2015 roku sprawę przekazano do rozpoznania tutejszemu sądowi (karta 152).

W piśmie z dnia 21 grudnia 2015 roku (karta 189) powódka podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie, wskazała, że umowa sprzedaży została zawarta. W piśmie podniesiono, że zaniechania dochodzenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym nie niweczy odpowiedzialności deliktowej pozwanych. Pozwany miał świadomość istnienia wierzytelności, zaś o zatajeniu przez pozwanych zobowiązań powódka dowiedziała się w dniu 1 kwietnia 2011 roku. Nie jest zdaniem powódki zasadne ograniczanie powództwa do kwoty, którą powódka mogłaby hipotetycznie otrzymać w toku postępowania upadłościowego.

Na rozprawie w dniu 7 stycznia 2016 roku strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. R. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej sprzedawała towary (...) Handel spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S..

Niesporne a ponadto dowód:

- odpis z KRS, karta 9 – 12;

- zeznania świadka M. R., karta 207 – 208;

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej A. R. wystawiła na rzecz wymienionej spółki faktury VAT: nr (...) z dnia 7 sierpnia 2008 roku na kwotę 6.571,19 złotych, nr 43/GR/08 z dnia 25 września 2008 roku na kwotę 2.253,42 złotych, nr 44/GR/08 z 25 września 2008 roku na kwotę 32.143,08 złotych. Faktury zostały wysłane spółce. Sporządzony został dokument „kompensata” datowany na dzień 7 października 2008 roku. A. R. wzywała do zapłaty spółkę (...).

Dowód:

- faktury VAT, karta 20-23;

- dowód nadania, karta 24;

- zestawienie, karta 25;

- dokumenty zamówienia, karta 26-29;

- wiadomość e-mail, karta 30;

- spis towarów, karta 31;

- faktura, karta 32-33;

- dokument, karta 34;

- wezwanie do zapłaty z dowodem nadania, karta 38 – 40;

- zeznania świadka M. R., karta 207 – 208;

Postanowieniem z dnia 21 maja 2009 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie ogłosił upadłość (...) Handel spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. obejmującą likwidację majątku dłużnika.

W toku postępowania upadłościowego A. R. złożyła zgłoszenie wierzytelności z dnia 13 lipca 2009 roku na kwoty 2.054,34 złotych, 2.253,42 złotych, 32.143,08 złotych z odpowiednimi odsetkami. Należności te miały wynikać z faktur VAT nr (...) z dnia 7 sierpnia 2008 roku, nr 43/GR/08 z dnia 25 września 2008 roku, nr 44/GR/08 z 25 września 2008 roku.

Na liście wierzytelności syndyk uwzględnił wierzytelność A. R. w kwocie 2.426,29 złotych, nie uznał zaś wierzytelności w wysokości 36.639,22 złotych. Odmowę uznania wierzytelności syndyk uzasadnił brakiem w księgach upadłego faktur (...). Upadły uznał tak jak syndyk.

Po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego spółka została wykreślona z Krajowego Rejestru S. w sposób prawomocny z dniem 22 października 2011 roku.

W toku postępowania upadłościowego wierzyciel był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika.

Niesporne a ponadto dowód:

- odpis postanowienia, karta 13 – 14;

- dokument, karta 15;

- zgłoszenie wierzytelności, karta 16 – 19;

- wyciąg z listy wierzytelności, karta 35;

- pismo, karta 36;

- pismo, karta 37;

- zeznania świadka M. R., karta 207 – 208;

- postanowienie w aktach XII GU 79/09;

Postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2011 roku Prokuratura Rejonowa S. P. w S. umorzyła postępowanie w sprawie wprowadzenia w błąd A. R. co do zamiaru uregulowania płatności za towar wynikający z zamówienia 1/08 a dostarczony do kontrahenta w dniu 24 września 2008 roku a tym samym doprowadzenie wymienionej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwotach 2.253,42 złotych i kwocie 32.143,08 złotych to jest o czyn z art. 286 § 1 k.k. wobec stwierdzenia, że czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego. Prokurator przyjął między innymi brak woli wprowadzenia A. R. w błąd przyjmując, że kontrahent miał pierwotnie zamiar uregulowania należności zaś brak zapłaty był skutkiem załamania rynku. Brak próby ugodowego załatwienia sprawy nie wyczerpywało znamion czynu zabronionego a wyłącznie mogło stanowić naruszenie zasad wtyki kupieckiej. Zauważono, że poszkodowana rozpoczynając współpracę ze spółką (...) podejmowała działania graniczące z ryzykiem gospodarczym. Prokurator przyjął, że niniejsze oceniać należy ewentualnie na gruncie prawa cywilnego.

Dowód:

- odpis postanowienia, karta 41 – 42;

- odpis postanowienia w aktach prokuratorskich 1 Ds 1208/11;

Na dzień 10 grudnia 2015 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. nie posiadała żadnych dokumentów finansowych z 2008 roku, które zostały zniszczone stosownie do treści norm regulujących kwestie rachunkowości i zobowiązań podatkowych.

Dowód:

- dokument, karta 185;

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się niezasadne.

W pierwszej kolejności sąd zauważa, że rozstrzygnięcie sądu oparte jest o żądanie strony (art. 321 § 1 k.p.c.). Sąd nie jest związany podstawą prawną żądania, nawet, gdy żądanie zgłasza zawodowy pełnomocnik strony. Nie mniej jednak sąd ustala tę podstawę w oparciu o zgłoszone żądania i twierdzenia strony poparte materiałem dowodowym.

W niniejszej sprawie powódka wystąpiła przeciwko pozwanym z żądaniem odszkodowawczym, wskazując, że z uwagi na ich zachowanie (zaniechanie) powódka nie uzyskała zaspokojenia w toku postępowania upadłościowego spółki (...), zaś pozwani byli jej wspólnikami i członkami zarządu. W toku postępowania upadłościowego, zdaniem powódki, pozwani celowo, bądź z rażącego niedbalstwa zataili przed syndykiem fakt istnienia i wysokości przedmiotowych zobowiązań. Skutkowało to nieujęciem tych zobowiązań na liście wierzytelności w toku postępowania upadłościowego (karta 7). Uniemożliwiło to syndykowi zweryfikowanie zasadności zgłoszenia wierzytelności i w jego rezultacie ujęcia jej na liście wierzytelności.

Reasumując powyższe wywody, stanowiące tak twierdzenia strony powodowej, jak i samo żądanie i określające podstawy faktyczne żądania, powódka dochodzi zapłaty tytułem odszkodowania. Szkoda powstała na skutek działania pozwanych polegającego na nieprzyznaniu w toku postępowania upadłościowego istnienia po stronie powodowej wierzytelności dochodzonej w niniejszej sprawie a efektem tego działania miało być nieujęcie wierzytelności na liście wierzytelności w pełnej wysokości. Sąd zauważa, że samo nieujęcie wierzytelności na liście nie stanowi szkody po stronie wierzyciela, szkoda powinna mieć charakter wymierny (kwotowy). Wysokość szkody powódka określiła jako wysokość należności z tytułu sprzedaży w całości a zatem kwoty objęte fakturami VAT na łączną wysokość 36.639,22 złotych. Dalej powódka wyjaśnia (karta 189v), że skutkiem tego działania (zaniechania) pozwanych było brak możliwości zaspokojenia pozwanej w tej kwocie w postępowaniu upadłościowym. Powódka wprost wskazała (karta 190 v akapit „Ad. 5”), że nie jest zasadne ograniczenie żądania co do hipotetycznej kwoty, jaką powódka mogłaby uzyskać w toku postępowania upadłościowego.

Prowadząc postępowanie dowodowe, sąd ustala okoliczności sporne. Stosownie do treści art. 229 k.p.c. nie wymagają również dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości. Stosownie zaś do treści art. 127 k.p.c. w pismach procesowych mających na celu przygotowanie rozprawy (pisma przygotowawcze) należy podać zwięźle stan sprawy, wypowiedzieć się co do twierdzeń strony przeciwnej i dowodów przez nią powołanych, wreszcie wskazać dowody, które mają być przedstawione na rozprawie, lub je załączyć. W pismach przygotowawczych strony mogą wskazywać podstawy prawne swoich żądań lub wniosków.

W tym miejscu wskazać należy, że strona pozwana zaprzeczyła wszelkim okolicznościom spornym (w sposób enumeratywny i konstruktywny) przyznając w zasadzie fakt współpracy handlowej pozwanej i upadłej spółki (...) oraz fakt zgłoszenia wierzytelności. Zaprzeczyła istnieniu wierzytelności po stronie powodowej w przedstawionej wysokości (karta 132), zaprzeczyła istnieniu przesłanek deliktowych, w tym bezprawnego działania pozwanych, istnienia po ich stronie winy albowiem to syndyk nie uwzględnił wierzytelności powódki na liście wierzytelności (karta 133), pozwani nie zataili żadnej okoliczności, albowiem ich oświadczenie oparte było na przepisach prawa upadłościowego i naprawczego. Powódka nie wykazała związku przyczynowego między zachowaniem pozwanych a faktem zaistnienia szkody (karta 134). Wreszcie pozwani zakwestionowali wysokość szkody wskazując, że ewentualna wysokość szkody powinna być określona nie przez całkowitą wysokość zobowiązania, ale przez kwotę, którą powódka mogłaby uzyskać w toku postępowania upadłościowego gdyby przedmiotowa wierzytelność została w całości ujęta na liście wierzytelności.

Mając na uwadze powyższe sąd zakwalifikował przedmiotowe żądanie jako znajdujące podstawę w normie art. 415 k.c., która stanowi, że kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Przesłankami odpowiedzialności deliktowej są zaistnienie szkody w określonej wysokości, wystąpienie faktu, za który ustawa czyni odpowiedzialnym określony podmiot, czyli czynu niedozwolonego, związek przyczynowy między czynem niedozwolonym a szkodą w tej postaci, że szkoda jest zwykłym jego następstwem.

Zdaniem sądu strona powodowa nie wykazała powyższego, zaś stosownie do treści art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. istnienie tych okoliczności (przesłanek odpowiedzialności deliktowej pozwanych) powinna była wykazać.

Przechodząc do szczegółowych rozważań należy przywołać odpowiednie regulacje ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze z dnia 28 lutego 2003 roku w zakresie zgłaszania wierzytelności, jego trybu, ustalania listy wierzytelności i zaspokojenia wierzycieli. Instytucję zgłaszania wierzytelności reguluje norma art. 236 ustawy i następne. Stosownie do normy art. 241 ustawy, jeżeli zgłoszenie wierzytelności odpowiada wymaganiom określonym w art. 239 i art. 240, sędzia-komisarz niezwłocznie, nie później niż w terminie dwóch tygodni, przekazuje odpis zgłoszenia syndykowi. Sędzia komisarz, jak z powyższego wynika, sprawdza wyłącznie wymogi formalne pisma – zgłoszenia wierzytelności, nie rozstrzygając przy tym o jego zasadności.

Nie może zejść z pola widzenia fakt, że syndyk nie był stroną relacji prawnych objętych zgłoszeniem wierzytelności. Zatem tryb jego postępowania określa norma art. 243 ustawy, której ustęp 2 stanowi, że syndyk sprawdza, czy zgłoszona wierzytelność znajduje potwierdzenie w księgach rachunkowych lub innych dokumentach upadłego albo we wpisach w księdze wieczystej lub rejestrach, oraz wzywa upadłego do złożenia w zakreślonym terminie oświadczenia, czy wierzytelność uznaje. Ustęp 2 przywołanej normy stanowi, że w przypadku gdy zgłoszona wierzytelność nie znajduje potwierdzenia w księgach rachunkowych lub innych dokumentach upadłego albo we wpisach w księdze wieczystej lub rejestrach, syndyk wzywa wierzyciela do złożenia w terminie tygodnia dokumentów wskazanych w zgłoszeniu wierzytelności pod rygorem odmowy uznania wierzytelności. Termin ten nie podlega przedłużeniu ani przywróceniu. Syndyk może jednak uwzględnić dokumenty złożone po upływie terminu, jeżeli nie spowoduje to opóźnienia w przekazaniu listy sędziemu-komisarzowi.

Syndyk nie może zatem opierać się na twierdzeniach wierzycieli a zgłoszone dowody na okoliczność istnienia wierzytelności oraz ich wysokości powinny być mu znane. W oparciu o powyższe, syndyk ustala listę wierzytelności (art. 244 ustawy i następne), która podlega zaskarżeniu (art. 256 i następne). Ostatnia ze wskazanych norm określa sposób złożenia sprzeciwu przez wierzyciela, który podlega rozpoznaniu przez sędziego komisarza (art. 259 ustawy). Po rozpoznaniu sprzeciwu, lista wierzytelności podlega zatwierdzeniu (art. 260 ustawy).

Po zatwierdzeniu listy wierzytelności sporządzony jest plan podziału (art. 347 i następne ustawy). Wykonując plan podziału syndyk wypłaca określone kwoty poszczególnym wierzycielom, stosownie do posiadanych środków.

Mając na uwadze powyższe, zauważyć należy, że powódka, w toku postępowania upadłościowego zaniechała dochodzenia swojej wierzytelności w sposób przewidziany w ustawie. Powódka nie naprowadziła dowodów ani twierdzeń, że po braku uznania wierzytelności przez syndyka, w wysokości dochodzonej przez powódkę w niniejszej sprawie, złożyła sprzeciw. Powyższe wskazywać może, że zgadzała się ona z ustaleniem poczynionym przez syndyka.

Odnosząc się zaś do zarzucanego zachowania pozwanych, wskazać należy, że ich oświadczenie o „uznaniu jak syndyk” (karta 35) stanowi wyraz realizacji obowiązku wyartykułowanego w normie art. 243 ust. 1 ustawy. Oświadczenie upadłego (jego przedstawicieli uprawnionych do reprezentacji upadłego) stanowi oświadczenie woli. Powinno być oparte na podstawach faktycznych. Powódka, stosownie do wyżej przywołanych norm powinna była wykazać, że pozwani, składając oświadczenie woli w imieniu spółki, wiedzieli tak o fakcie istnienia zobowiązania nieujętego na liście wierzytelności, o jego wymagalności i wysokość. Tej okoliczności powódka nie wykazała zaś do jej wykazania nie prowadziły również dowody zgłoszone a nie przeprowadzone w niniejszym postępowaniu o czym mowa będzie niżej. Zauważyć w tym miejscu należy, że oświadczenie upadłego ma charakter wtórny wobec ustalenia syndyka, nie ma charakteru prawnokształtującego, zaś jego treść nie wiąże syndyka. Zatem nawet wobec przyznania przez upadłą istnienia wierzytelności, syndyk może uznać wierzytelność w wysokości odmiennej od oświadczenia upadłego o jej istnieniu. Nawet gdyby zatem pozwanym przypisać świadomość, złą wolę, składając nieprawdziwe oświadczenie, w świetle powyższego nie sposób ustalić związku przyczynowego między treścią oświadczenia o ostatecznym kształtem listy wierzytelności w zakresie zgłoszenia wierzytelności pozwanej. Dodatkowo trudno wyjaśnić zaniechanie strony powodowej w złożeniu sprzeciwu od listy wierzytelności w zakresie odmowy jej uznania. Efektem takiego zaskarżenia mogło być przecież uznanie wierzytelności w całości.

Odnosząc się do wysokości szkody, słusznie pozwany zauważył, że wysokość szkody mogłaby być ustalona wyłącznie, mając na uwadze podstawę prawną i faktyczną żądania. W oparciu o ostateczny kształt listy wierzytelności. W przypadku bowiem uwzględnienia wierzytelności w całości, uległaby ona zaspokojenia z środków masy upadłości jedynie w takiej wysokości, na ile pozwalały na to owe środki. Warto zauważyć, że świadek, mąż powódki oświadczył, że powódka nie otrzymała (prawdopodobnie) żadnych środków pieniężnych z masy upadłości. Aby wykazać tę okoliczność należałoby złożyć przede wszystkim listę wierzytelności w całości, wraz z planem podziału. Takich wniosków dowodowych nie złożono, realizując wniosek dowodowy pozwanych, sąd załączył akta GU 79/09 w których to aktach takich dokumentów nie było. Jednocześnie pozwany zaprzeczył, aby w toku postępowania upadłościowego wierzyciele zostali zaspokojeni w całości, zaś w masie pozostały środki pozwalające na zaspokojenie powódki w zakresie objętym pozwem w niniejszej sprawie.

Gdyby uznać, że szkodą był sam fakt nieumieszczenia wierzytelności na liście, zauważyć należy, że spółka została wykreślona z rejestru, natomiast powódka nie wykazała, że spółce pozostał majątek do zaspokojenia powyższej kwoty (art. 263 i 264 ustawy).

Stąd sąd zauważa, że nie zostały spełnione przesłanki z art. 415 k.c. Ich istnienia powódka nie wykazała, brak było podstawy do uwzględnienia powództwa w całości lub części. Jednocześnie sąd zauważa, że mając na uwadze twierdzenia powódki, zgłoszone dowody oraz podstawy faktyczne, powództwo niniejsze nie mogło zostać rozpoznane jako z innej podstawy prawnej, niż wskazana.

Sąd pominął wnioski dowodowe strony powodowej w postaci jej przesłuchania albowiem powódka nie stawiła się na rozprawę nie usprawiedliwiając swojej nieobecności i nie wniosła o odroczenie rozprawy z uwagi na swoją nieobecność. W zakresie oddalonych wniosków dowodowych zmierzały one do wykazania faktu zawarcia umowy, oraz wysokości zobowiązania upadłej spółki, co w świetle powyższych ustaleń nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Sad przyjął, że nie pełniono przesłanek do uznania odpowiedzialności pozwanych za powstanie szkody a nawet w przypadku ustalenia takiej ich odpowiedzialności, w sposób wadliwy określono wysokość tej szkody i sposób jej ustalenia. Tezy dowodowe, nawet przy realizacji wszystkich wniosków dowodowych, nie spowodowałyby ustalenia zaistnienia wszystkich przesłanek odpowiedzialności pozwanych oraz wysokości szkody.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. Strona powodowa sprawę przegrała, zaś wygrali ją pozwani w całości. Na koszty procesu zasądzone od powódki na rzecz pozwanych solidarnie składa się wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika i opłata od pełnomocnictwa. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika określa § 2 ust. 1 i § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Przewodniczący:	SSR Mariusz Zawicki
Protokolant:	Weronika Szymczuk-Dąbkowska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE