UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 15.09.2015r. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt. 1, art. 68 ust. 1 pkt. 1 lit.a ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. jedn. Dz. U. z 2015r., poz. 121 ze zm.), art. 83 § 1 ustawy z dnia 23.04.1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014r., poz. 121 ze zm.) w zw. z art. 300 ustawy z dnia 26.06.1974r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2014r., poz. 1502) stwierdził, iż A. W. (1) , jak pracownik płatnika składek pani M. B., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowym i wypadkowemu od 1.07.2014r. do 31.12.2014r.

W uzasadnieniu decyzji wywodził, że umowa o pracę pomiędzy M. B. a A. W. (1) była pozorną czynnością prawną. Została zawarta nie w celu faktycznej realizacji stosunku pracy, lecz dla uzyskania przez ubezpieczonego statusu pracownika, którego zdobycie uprawniałoby w przyszłości zainteresowanego do nabycia prawa do zasiłku przedemerytalnego. Za takim stanowiskiem przemawia bowiem szereg argumentów. Mianowicie została zawarta pomiędzy córką a ojcem, który wcześniej w tym samym sklepie prowadził działalność gospodarczą do 31.05.2014r., zaś jego córka rozpoczęła swoją od 16.05.2014r. W związku z tym trudno w tej sytuacji mówić o stosunku podporządkowania pracowniczego A. W. (1) wobec swojej córki. Tym bardziej o tym można mówić, że z wyjaśnień M. B. wynikało, iż zakres obowiązków A. W. (1) nie był sporządzony na piśmie, obowiązki ustalili tylko w formie ustnej, polegały zaś one na sporządzaniu zakupów towarów handlowych w (...) hurtowniach i dostarczaniu ich do sklepu. Pisemny tymczasem zakres obowiązków jest jedną z cech, które konstruują stosunek pracy, a brak tej cechy powoduje, że łączący stosunek prawny w żadnym razie nie może być uznany za stosunek pracy.

Poza tym nie przedstawiono żadnych obiektywnych dowodów na potwierdzenie faktu świadczenia pracy przez A. W. (1). Wprawdzie podpisy A. W. (1) znajdują się na listach obecności oraz listach płac, jednak są to dokumenty kadrowe i nie mogą stanowić miarodajnego dowodu potwierdzającego, że świadczył on pracę przez 8 godzin godzinnie, zwłaszcza że, mimo iż jako świadków świadczenia pracy przez A. W. (1) wskazano pracowników i właścicieli hurtowni oraz klientów, to nie podano ich danych adresowych ani też nie dołączono żadnych oświadczeń.

W sprawie nie przedłożono także zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do podjęcia pracy na stanowisku zaopatrzeniowca. Żaden zaś odpowiedzialny pracodawca nie może dopuszczać do pracy bez odbycia takich badań w związku z aktualnie podejmowanym zatrudnieniem. Artykuł 229 § 4 Kodeksu pracy zawiera mianowicie bezwzględny zakaz dopuszczania przez pracodawcę do wykonywania obowiązków pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Poza tym za pozornością zawartej umowy o pracę świadczy również fakt, iż M. B. przed zawarciem umowy o pracę z A. W. (1), a także po jej rozwiązaniu, nie zatrudniła innego pracownika.

W odwołaniu od tej decyzji A. W. (1) wniósł o jej zmianę poprzez ustalenie, że podlegał ubezpieczeniom społecznym w okresie od 1.07.2014r. do 31.12.2014r. W jego ocenie pozwany Zakład nie ustalił okoliczności mogących doprowadzić do jednoznacznego stwierdzenia, że nie podlegał on ubezpieczeniom społecznym w okresie od 1.07.2014r. do 31.12.2014r.

W uzasadnieniu odwołania twierdził, że nie można z góry zakładać, że umowa o pracę była fikcyjna, gdyż służyła później do uzyskania świadczenia przedemerytalnego. Można świadczyć pracę, a jej celem może być późniejsze skorzystanie z prawa do wcześniejszej emerytury. Niedopuszczalne jest zabronienie czynienia ze swojego prawa użytku, którego celem będzie skorzystanie ze świadczeń emerytalnych. Wręcz przeciwnie, taki jest długofalowy cel świadczenia pracy.

Odnosząc się do twierdzeń pozwanego Zakładu co do braku pisemnego zakresu obowiązków, jak również nieprzedłożenia zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do podjęcia pracy na stanowisku zaopatrzeniowca, to stwierdził, że twierdzenia te obciążają pracodawcę co do ewentualnego przestrzegania przepisów prawa pracy, a już na pewno nie pracownika. Nie może ponosić negatywnych konsekwencji działań osób trzecich, na które nie ma on wpływu.

Niezrozumiałym też jest dla odwołującego twierdzenie pozwanego o braku racjonalnej potrzeby jego zatrudnienia. Pozwany Zakład wchodzi w kompetencje pracodawcy i chce decydować o strukturze zatrudnienia. Niemniej zatrudnienie odwołującego było jak najbardziej racjonalne, gdyż niemożliwym jest prowadzenie sklepu spożywczego przez jedną tylko osobę, gdyż w taki sposób nie można dokonywać sprzedaży i jednocześnie robić zaopatrzenie.

Ostatecznie podniósł, że organ rentowy nie mógł ustalać, jaki był cel świadczenia pracy, a winien tylko ustalić, czy praca była świadczona. Pracę natomiast świadczył, na co wskazuje szereg dowodów znajdujących się w aktach sprawy oraz oświadczenia i zeznania świadków. To zaś, że cel świadczenia pracy nie był zgodny z poglądem pozwanego, nie może podważać faktu świadczenia pracy.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumenty z zaskarżonej decyzji.

Wezwana do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanej M. B. poparła odwołanie, podtrzymując twierdzenia i argumenty jak wskazane przez odwołanie.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie należało uznać za uzasadnione.

W sprawie ustaleniu podlegała okoliczność, czy na podstawie zawartej z M. B. umowy o pracę A. W. (1) faktycznie pracę świadczył. Zgodnie mianowicie z art. 6 ust. 1 pkt. 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, pracownik obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Obowiązek ten trwa od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Cel natomiast świadczenia pracy może być oczywiście i taki, aby ostatecznie otrzymać świadczenie emerytalne czy też przedemerytalne. Zgodzić też należy się w całości z odwołującym się, że nie można zabronić zatrudnienia się, aby w konsekwencji otrzymać jedno z tych świadczeń. Prawo nie zabrania zatrudniania się nawet na krótko w celu otrzymania tych świadczeń. Istotne jest jednak, aby praca faktycznie była świadczona, a nie pozorowana. Zawarcie pozornej umowy o pracę, zmierzającej do obejścia obowiązujących przepisów prawa, nie daje bowiem podstaw do nabycia prawa do świadczenia.

W sprawie natomiast nie można mówić o zawarciu pozornej umowy o pracę. Przesłuchany mianowicie szereg świadków wiarygodnie potwierdził pracę A. W. (1) u córki M. B.. Byli to: S. D., M. K., M. R., A. W. (2) oraz J. F. (1). Wszyscy oni jako mieszkańcy (...) z reguły codziennie robili zakupy w sklepie, wcześniej prowadzonym przez A. W. (1), i stało się im wiadomym, że od połowy roku 2014r., gdzieś od wakacji, sklep ten już prowadziła jego córka M. B., a on był u niej tylko zatrudniony. J. F. (2) przy tym zeznała, że jako również pracownik hurtowni, w której A. W. (1) dokonywał zaopatrzenia, wiedziała o tym, gdyż tak jej oświadczył, przedkładając stosowną dokumentację. Nie sposób zaś im wszystkim odmówić wiary; Sąd powodów do tego nie znalazł. Z drugiej strony nie sposób uważać, aby odwołujący się większą ilością świadków dowodził swojego zatrudnienia u córki bądź innymi środkami dowodowymi mógł to czynić. Gdyby tak uważać, musiałby przedstawić nieograniczoną ilość dowodów na każdą godzinę swojej pracy, co jest w jego przypadku niewykonalne. Uznać więc należało, że zeznania pięciu świadków są wystarczające do wykazania przez odwołującego się zatrudnienia u córki M. B.. Z ich zeznań wynika bowiem, że po przekazaniu sklepu córce pracował u niej, sprzedając w nim towar i dokonując zaopatrzenia do niego.

Uznać też należało, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby ojciec przekazał dziecku swoją działalność gospodarczą, jak w niniejszym przypadku, i zatrudnił się u tego dziecka. Przepisy prawa tego nie zabraniają. Skoro zatem była taka możliwość w przypadku A. W. (1), mógł tak uczynić, nawet jeżeli ostatecznym tego celem było przejście na świadczenie przedemerytalne. Trzeba wskazać, że osoba prowadząca działalność gospodarczą nie musi sama „fizycznie” pracować, choć oczywiście może. Jest to jej wybór. Jeżeli sama „fizycznie” nie pracuje, to tylko zmniejsza swoje przychody. Tego jej jednak zabronić nie można. Stąd zatrudnienie A. W. (1) przez M. B. mogło mieć miejsce, a z zeznań świadków wynika, że faktycznie miało miejsce i A. W. (1) pracował u córki.

Ponadto należy zwrócić uwagę i na to, że M. B. zaczęła prowadzić działalność gospodarczą od dnia 16.05.2014r. Od tego też dnia podjęła się prowadzenia sklepu, który przekazał jej ojciec. Mogła więc nie dawać sobie - jak twierdziła – rady z jego prowadzeniem, w tym z prowadzeniem dokumentów, a zwłaszcza zaopatrzeniem sklepu w towar (z uwagi na brak doświadczenia i umiejętności w tym zakresie), zatem podjęła decyzję o zatrudnieniu w sklepie drugiej osoby. Owszem, w takim układzie pokrewieństwa nie będzie typowego podporządkowania pracowniczego, na które wskazał organ rentowy. Niemniej jednak, jeżeli praca jest świadczona, tak jak w niniejszym przypadku, to z uwagi na taki stosunek pomiędzy zatrudniającym a pracownikiem, nie może być uznana za niewykonywaną. Zresztą należy zauważyć, że z samego faktu pokrewieństwa nie wynika brak możliwości wykonywania pracy podporządkowanej, zwłaszcza kiedy osoby nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego, co w sprawie zostało bezspornie ustalone. Rodzaj natomiast wykonywanej przez odwołującego się pracy nie wymagał stałego nadzoru czy też wydawania szczegółowych dyspozycji pracownikowi, gdyż posiadał on odpowiedni staż pracy i doświadczenie zawodowe związane ze sprzedażą, prowadząc własną działalność gospodarczą związaną ze sprzedażą w tym właśnie sklepie.

Odnosząc się do zarzutu pozwanego Zakładu, że brak było pisemnego zakresu obowiązków A. W. (1), to wskazać należy, że przepisy prawa takiego obowiązku na stronę nie nakładają. Nie może więc taka okoliczność sama przez się dowodzić realizacji stosunku pracy. Podobnie odnieść się i należy do braku badań lekarskich, choć przepisy prawa taki obowiązek nakładają. Jak wskazał na to Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 5.11.2013r., III AUa 526/13, uchybienie związane z brakiem zaświadczenia lekarskiego w aktach osobowych nie dyskwalifikuje pracowniczego zobowiązania, które w rzeczywistości było faktycznie realizowane, a jedynie może nieść za sobą ryzyko związane z bezpiecznymi warunkami pracy.

Mając zatem to wszystko na względzie, Sąd orzekł jak w wyroku, zmieniając decyzję i ustalając, że A. W. (1) jako pracownik płatnika składek M. B. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1.07.2014r. do 31.12.2014r. z podstawą wymiaru w wysokości 1.680 zł brutto miesięcznie oraz zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w O. na rzecz A. W. (1) kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (art. 98 § 1 i 3 w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę ustanowionego z urzędu (t. jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 490).

PW/mmw

Przewodniczący:	SSO Piotr Witkowski
Protokolant:	sekr. sądowy Beata Dzienis

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE