UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1.03.2015r., znak: KLE/400574291/1 sprostowaną postanowieniem z dnia 24.04.2015r. znak: 290000/72/2015-SER1-4005742 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w P. na podstawie ustawy z dnia 23.10.2014r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz. U. z 2014r. poz. 1682) dokonał waloryzacji przysługującej J. S. emerytury od dnia 1 marca 2015r.

Kwota świadczenia ustalonego na dzień 28.02.2015r., tj. 1126,28 zł podlega podwyższeniu poprzez pomnożenie przez wskaźnik waloryzacji 100,68% i wynosi 1133,94 zł. Kwota podwyżki jest niższa niż 36,00 zł, wobec powyższego wysokość zwaloryzowanej emerytury ustalono przez dodanie do kwoty świadczenia przysługującego na dzień 28.02.2015r., tj. 1126,28 zł kwoty waloryzacji, tj. 36,00 zł. Do emerytury przysługuje dodatek pielęgnacyjny w kwocie 208,17 zł (pkt. II. 1 decyzji). Emerytura po waloryzacji od 1.03.2015r. wynosi 1162,28 zł. W pkt. II. 3. decyzji wskazano, że świadczenie zmniejsza się z powodu egzekucji sądowej o 290,57 zł. Od 1 marca 2015r. wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 1.452,00 zł. W pkt. V decyzji wskazano, że z kwoty ekwiwalentu za deputat węglowy za 6 miesięcy – 732,97 zł została potrącona kwota 183,24 zł z tytułu wymienionego w cz. II, pkt. 3 decyzji.

Od powyższej decyzji odwołanie złożyła w przepisanym prawem trybie i terminie J. S., wskazując, że się z nią nie zgadza w związku z wątpliwościami dotyczącymi w szczególności potrąceń przysługujących do emerytury: dodatku pielęgnacyjnego i umniejszeniu z kwoty 732,97 zł – ekwiwalent pieniężny za węgiel kwoty 183,24 zł.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji i dodając, że Oddział dokonał potrąceń na podstawie tytułu egzekucyjnego i przepisów art. 139-140 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W marcu 2015r. odwołującej łącznie z ekwiwalentem za deputat węglowy przysługiwała kwota 1.452 zł (902,27 zł + 732,97 zł = 1.635,24 zł – 183,24 zł= 1.452 zł).

W piśmie z dnia 1.06.2015r. odwołująca podtrzymała odwołanie i wskazała, że nie zgadza się z potrącaniem kwoty 290,57 zł tytułem zajęcia komorniczego, potrącaniem z ekwiwalentu pieniężnego kwoty 183,24 zł. Pozostałe składniki emerytury nie budziły zastrzeżeń odwołującej. J. S. wskazała także, że nie zna kwoty zadłużenia wobec spółdzielni, a postępowania toczyły się bez jej udziału.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. S. od 1.12.1981r. pobiera emeryturę kolejową. Odwołującej przysługuje także ekwiwalent pieniężny za deputat węglowy, obecnie wypłacany na podstawie przepisów ustawy z dnia 8.09.2000r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...).

Ekwiwalent za deputat węglowy jest wypłacany za okres 6 miesięcy. W marcu 2015r. ekwiwalent ten wyniósł 732,97 zł.

W stosunku do odwołującej jest prowadzone postępowanie egzekucyjne z wniosku wierzyciela Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w P. (KM 1380/13). W związku z powyższym ze świadczenia emerytalnego odwołującej dokonywane są potrącenia na rzecz organu egzekucyjnego.

Decyzją z dnia 1.03.2015r., znak: KLE/400574291/1 sprostowaną postanowieniem z dnia 24.04.2015r. znak: 290000/72/2015-SER1-4005742 pozwany organ rentowy dokonał waloryzacji przysługującej J. S. emerytury od dnia 1 marca 2015r.

Kwota świadczenia ustalonego na dzień 28.02.2015r., tj. 1126,28 zł podlegała podwyższeniu poprzez pomnożenie przez wskaźnik waloryzacji 100,68% i wyniosła 1133,94 zł. Kwota podwyżki jest niższa niż 36,00 zł, wobec powyższego wysokość zwaloryzowanej emerytury ustalono przez dodanie do kwoty świadczenia przysługującego na dzień 28.02.2015r., tj. 1126,28 zł kwoty waloryzacji, tj. 36,00 zł.

W pkt. II. 1 decyzji wskazano, że do emerytury przysługuje dodatek pielęgnacyjny w kwocie 208,17 zł.

Emerytura po waloryzacji od 1.03.2015r. wyniosła 1162,28 zł.

W pkt. II. 3. decyzji wskazano, że świadczenie zmniejszono z powodu egzekucji sądowej o 290,57 zł.

Od 1 marca 2015r. podstawę opodatkowania stanowiła kwota 1162,28 zł. Zaliczka na podatek odprowadzona do urzędu skarbowego wyniosła 73,00 zł, a składka na ubezpieczenie zdrowotne 104,61 zł, w tym odliczana od podatku 90,08 zł, a odliczana z kwoty świadczenia 14,53 zł. Po potrąceniu podatku i składki na ubezpieczenie zdrowotne świadczenie wyniosło 984,80 zł, od czego odjęto kwotę 290,57 zł tytułem egzekucji sądowej. Dało to sumę 694,23 zł. Do kwoty 694,23 zł dodano kwotę 208,17 zł tytułem należnego dodatku pielęgnacyjnego, co razem dało 902,27 zł.

Dokonując ustalenia wysokości świadczenia do wypłaty organ rentowy potrącił z ekwiwalentu za deputat węglowy odwołującej kwotę 183,24 zł tytułem egzekucji sądowej (pkt. V decyzji). Po dokonaniu tego potrącenia organ rentowy ustalił, że wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 1.452,00 zł (902,27 zł +732,97 zł=1.635,24 zł – 183,24 zł=1.452 zł).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: dokumentów zawartych w aktach ZUS nr KLE/4005742/1 w aktach niniejszej sprawy.

Sąd uznał za przydatne i w pełni wiarygodne dokumenty zgromadzone w toku postępowania oraz ich kserokopie, albowiem sporządzone zostały przez osoby do tego powołane i w zakresie ich kompetencji. Prawdziwości i autentyczności wymienionych dowodów nie kwestionowała żadna ze stron a Sąd nie znalazł powodów, by uczynić to z urzędu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

W niniejszej sprawie spór sprowadzał się do tego, czy pozwany prawidłowo ustalił w decyzji waloryzacyjnej wysokość świadczenia odwołującej J. S., przysługującego do wypłaty, a w szczególności czy zasadnie potrącił kwotę 183,24 zł tytułem egzekucji sądowej z ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy.

Podstawę prawną przyznania odwołującej ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy stanowi obecnie przepis art. 74 ust. 1 ustawy z dnia 8.09.2000r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) (Dz. U. z 2014r., poz. 1160 ze zm.) wskazujący, że byłemu pracownikowi kolejowemu pobierającemu emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, przyznaną na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisów ustawy z dnia 12 czerwca 1975r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 1983r. Nr 30, poz. 144 z późn. zm.) albo przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118 z 1999r., Nr 38, poz. 360, Nr 70, poz. 774, Nr 72, poz. 801 i 802 i Nr 106, poz. 1215 oraz z 2000r. Nr 2, poz. 26, Nr 9, poz. 118, Nr 19, poz. 238 i Nr 56, poz. 678), a także członkom rodziny tego pracownika pobierającym po nim rentę rodzinną przyznaną na podstawie wymienionych przepisów, przysługuje prawo do deputatu węglowego w ilości 1800 kg węgla kamiennego rocznie, w formie ekwiwalentu pieniężnego.

Ekwiwalent pieniężny, o którym mowa w ust. 1, przyznaje i wypłaca w dwóch terminach wraz z wypłatą emerytury lub renty: w marcu – za okres od 1 stycznia do 30 czerwca i we wrześniu – za okres od 1 lipca do 31 grudnia każdego roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych z dotacji celowej z budżetu państwa (art. 74 ust. 5 ustawy z dnia 8.09.2000r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...)).

Z kolei kwestia potrąceń ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w tym emerytury jest uregulowana w art. 139 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015r., poz. 748 ze zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie - po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych - podlegają potrąceniu, z uwzględnieniem art. 141, następujące należności:

1)świadczenia wypłacane w kwocie zaliczkowej, a następnie kwoty świadczenia lub świadczeń podlegające rozliczeniu w trybie określonym w art. 98 ust. 3;

2)kwoty nienależnie pobranych emerytur, rent i innych świadczeń z tytułu:

a)zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego za okres przed dniem wejścia w życie ustawy,

b)ubezpieczeń społecznych, o których mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie,

c)zaopatrzenia określonego w odrębnych przepisach;

3)sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych;

4)należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego;

5)sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;

6)kwoty nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych lub pielęgnacyjnych, świadczeń rodzinnych oraz zasiłków dla opiekunów w razie braku możliwości potrącenia z wypłacanych zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych, świadczeń rodzinnych oraz zasiłków dla opiekunów, wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie;

6a)kwoty nienależnie pobranego dodatku weterana poszkodowanego;

7)kwoty nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego;

8)zasiłki wypłacone z tytułu pomocy społecznej, jeżeli przy wypłacie zastrzeżono ich potrącanie, oraz zasiłek stały lub zasiłek okresowy wypłacone na podstawie przepisów o pomocy społecznej za okres, za który przyznano emeryturę lub rentę;

9)zasiłki i świadczenia wypłacone na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu za okres, za który przyznano prawo do emerytury lub renty;

10)z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych - na wniosek dyrektorów tych placówek.

Stosownie do art. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych to świadczenia określone w ustawie obejmują:

1) emeryturę, w tym emeryturę częściową;

2) rentę z tytułu niezdolności do pracy, w tym rentę szkoleniową;

3) rentę rodzinną;

4) dodatek pielęgnacyjny;

5) dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej;

6) zasiłek pogrzebowy.

Z powyższego wynika, iż art. 139 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przewiduje możliwość dokonywania potrąceń tylko ze świadczeń wymienionych wyczerpująco w art. 3 tejże ustawy. Skoro ekwiwalent pieniężny za deputat węglowy nie jest świadczeniem wskazanym w treści art. 3 ustawy emerytalnej, to potrącenia z tego świadczenia dokonywane przez organ rentowy w oparciu o art. 139 tej ustawy dokonywane były bez podstawy prawnej. W ocenie Sądu art. 139 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie powinien być interpretowany rozszerzająco, ale zgodnie z zasadami wykładni językowej.

Regulacja art. 139 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ma na celu ochronę świadczeń emerytalnych przed bezprawnym pomniejszeniem i stwarza pewną dozę bezpieczeństwa dla przyszłego emeryta lub rencisty, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych samowolnie nie dokona jakichkolwiek potrąceń bez podstawy prawnej (wyrok Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 6.11.2013r., sygn. III U 873/13, LEX nr 1718747).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że organ rentowy niezasadnie dokonał potrącenia na rzecz organu egzekucyjnego z przysługującego odwołującej ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy. Ekwiwalent ten nie należy bowiem do świadczeń objętych ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a zatem podstawy prawnej do dokonania takiego potrącenia nie może stanowić art. 139 ustawy emerytalnej. Jak już powyżej zaznaczono tak szerokie rozumienie pojęcia „świadczenia pieniężnego określonego w ustawie” nie chroniłoby w wystarczającym stopniu świadczeniobiorcy przed nieprawnym pomniejszaniem świadczeń. Należy także dodać, że przepisy ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...), stanowiące podstawę do wypłacania ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy nie regulują kwestii dokonywania potrąceń z tego świadczenia.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że z kwoty ekwiwalentu za deputat węglowy za 6 miesięcy, wynoszącej 732,97 zł nie można potrącić kwoty 183,24 zł z powodu egzekucji sądowej.

W pozostałym zakresie decyzja organu rentowego okazała się prawidłowa.

Można dodać, że na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy nie miały wpływu zarzuty odwołującej dotyczące samej zasadności dokonywania potrąceń ze świadczenia emerytalnego. Kwestia ta wykraczała bowiem poza ramy niniejszego postępowania.

W sprawie wszczętej wskutek odwołania ubezpieczonego od decyzji obniżającej mu wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z potrąceniami dokonywanymi przez ZUS ocenie sądu nie podlega zasadność należności egzekwowanych z tego świadczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 października 2005 r., III AUa 1322/04, Biul. SAKa 2006, nr 1).

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Okręgowy na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w pkt. V i stwierdził, że z kwoty ekwiwalentu za deputat węglowy za 6 miesięcy, wynoszącej 732,97 zł nie potrąca się kwoty 183,24 zł z powodu egzekucji sądowej.

SSO Sylwia Dembska

WYROK

UZASADNIENIE