UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego (...) G. kwoty 32.435,66 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania. Uzasadniając swoje żądanie wskazał, że w dniu 20 lutego 2012 r. zawarł z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W., jako generalnym wykonawcą przedsięwzięcia „Budowa budynków Wydziału Chemii (...) G.”, umowę o roboty budowlane, w oparciu o którą – jako podwykonawca – wykonał kompleksową obróbkę blacharską attyk w kolorze szarym w ilości 1356 mb oraz attyk w kolorze pomarańczowym w ilości 96 mb. Powód wskazał też, że na zabezpieczenie należytego wykonania umowy zobowiązany był wnieść na rzecz wykonawcy kwotę równą 10% należnego wynagrodzenia netto powiększonego o podatek VAT, to jest łącznie 35.516,13 zł – jako gwarancję ubezpieczeniową lub w innej formie, przy czym ostatecznie nastąpiło to, zgodnie z wolą zainteresowanych stron, poprzez zatrzymanie przez generalnego wykonawcę należnego powodowi wynagrodzenia w kwocie 32.435,66 zł z pierwszej wystawionej przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w O. faktury VAT. Zwrot wynagrodzenia zatrzymanego na poczet zabezpieczenia dobrego wykonania umowy miał nastąpić po zakończeniu prac przez powoda, w przeciwieństwie do kaucji pieniężnej, która stanowiła zabezpieczenie uprawnień zamawiającego na okres gwarancji i rękojmi. Kolejno powód stwierdził, że wykonał przedmiot umowy i zgłosił wykonanie prac do odbioru, który miał miejsce w dniu 15 czerwca 2012 r., a następnie wezwał generalnego wykonawcę do zwrotu zabezpieczenia, co jednak nie nastąpiło. Jako podstawę prawną swojego roszczenia powód wskazał art. 647¹ § 5 k.c.

W odpowiedzi na pozew, wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu, pozwany wskazał, iż nie miał wiedzy o umowie powoda z generalnym wykonawcą i nie wyrażał zgody na jej zawarcie ani zmianę. Stwierdził, że ani generalny wykonawca, ani powód, nie przedłożył mu umowy wraz ze stosowną dokumentacją. Podniósł również, że nie miał wiedzy o wykonywanych przez powoda pracach, ani nie znał istotnych postanowień umowy między generalnym wykonawcą a powodową spółką, wpływających na zakres jego solidarnej odpowiedzialności za dług (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.. Pozwany (...) G. zarzucił również, że zwrot przez generalnego wykonawcę kwot wynikających z umowy gwarancyjnej nie jest objęty art. 647¹ § 5 k.c.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Zgodnie z umową nr (...) z dnia 14 maja 2010 r., łączącą (...) G. z (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W., ten ostatni – jako generalny wykonawca zadania inwestycyjnego „Budowa budynków Wydziału Chemii (...) G.” – zobligowany był do dostarczenia pozwanemu, jako inwestorowi, wykazu wszystkich podwykonawców i zakresu powierzonych im do wykonania prac (§10 ust. 3 umowy) oraz do przedstawienia Uniwersytetowi G. do akceptacji umów z podwykonawcami (§ 10 ust. 4 zd. 1 umowy).

/ niesporne; potwierdzone umową nr (...) z dnia 14 maja 2010 r. – k. 66-77v./

Dnia 20 lutego 2012 r. powód – jako podwykonawca – zawarł z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W. umowę nr (...) o roboty budowlane, na podstawie której zobowiązał się wykonać kompleksową obróbkę blacharską attyk w kolorze szarym i pomarańczowym w ilości, odpowiednio, 1356 mb i 95 mb. Zgodnie z zawartym w dniu 8 maja 2012 r. aneksem nr (...) do tej umowy, zakresem obowiązków powoda objęte zostały również dostawa oraz montaż obróbek blacharskich w postaci parapetów w ilości 19 mb.

/ niesporne; potwierdzone umową nr (...) z dnia 20 lutego 2012 r. – k. 12-29, oraz aneksem nr (...) z dnia 8 maja 2012 r. – k. 30-31/

Roboty te zostały przez powoda wykonane.

/ niesporne; potwierdzone: protokołem odbioru technicznego – k. 35, zeznaniami świadka P. G. – k. 105-107, zeznaniami świadka R. R. – k. 205/

Strony tej umowy uzgodniły, że powód, w terminie 10 dni od daty jej zawarcia, wniesie zabezpieczenie należytego i terminowego wykonania robót, w wysokości 10% wynagrodzenia netto powiększonego o podatek VAT w stawce obowiązującej na dzień wpłaty.

/ niesporne; potwierdzone umową nr (...) z dnia 20 lutego 2012 r. – k. 19/

Jako zabezpieczenie należytego i terminowego wykonania robót generalny wykonawca zatrzymał, za zgodą powoda, kwotę 32.435,66 zł z pierwszej wystawionej przez powoda w związku z realizacją powołanej umowy nr (...) faktury VAT (nr (...) z dnia 29 lutego 2012 r.).

/ niesporne; nadto faktura VAT nr (...) z dnia 29 lutego 2012 r./

Pismem z dnia 2 kwietnia 2013 r. powód wezwał (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w W. do przekazania tej kwoty na swój rachunek bankowy tytułem zwrotu zabezpieczenia dobrego wykonania umowy.

/ dowód: wniosek o zwrot zabezpieczenia dobrego wykonania – k. 37/

Zarówno powołana umowa z 20 lutego 2012 r., jak również zawarty do niej aneks z 8 maja 2012 r., nie były przedstawione pozwanemu do akceptacji, ani zostały przez niego zaakceptowane. Istotne postanowienia tych dokumentów decydujące o wysokości należnego powodowi wynagrodzenia nie były znane pozwanemu również w chwili końcowego odbioru wykonanych zgodnie z nimi przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w O. prac, który miał miejsce w dniu 15 czerwca 2012 r.

/ dowód: zeznania świadka H. O. – k. 199-201; wezwanie do zapłaty z dnia 3 października 2012 r.; protokół odbioru technicznego z dnia 15 czerwca 2012 r./

O zapłatę tej należności powód wystąpił do (...) G. pismem z dnia 28 czerwca 2013 r.

/ dowód: pismo z dnia 28 czerwca 2013 r./

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo, jako niezasadne, nie zasługuje na uwzględnienie.

Ustalając stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd oparł się – poza dowodami z zeznań wskazanych w poprzedzającej części niniejszego uzasadnienia świadków, uznanymi w zakresie ustalonego stanu faktycznego za zasługujące na wiarę z uwagi na brak podstaw do ich podważenia, ich wzajemną korelację w tym zakresie lub też potwierdzenie innymi wiarygodnymi dowodami (z zastrzeżeniem, że za niewiarygodne Sąd uznał zeznania świadka P. P.) – na powołanych powyżej dokumentach, których autentyczność nie była przez żadną ze stron kwestionowana i nie nasuwała wątpliwości Sądu pozwalających na podważenie ich wiarygodności i mocy dowodowej.

Źródłem dochodzonej przez powoda jako podwykonawcę w niniejszym procesie należności była zawarta przezeń z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W., jako głównym wykonawcą realizowanego przez pozwanego przedsięwzięcia, umowa podwykonawcza nr (...) z dnia 20 lutego 2012 r. o roboty budowlane, zmieniona aneksem nr (...) z dnia 8 maja 2012 r. Odbiór wykonanych na tej podstawie przez powoda prac miał miejsce w dniu 15 czerwca 2012 r.

Art. 647¹ k.c., przewidujący odpowiedzialność gwarancyjną inwestora za cudzy dług, stanowi regulację prawną o charakterze wyjątkowym (zob.: uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2008 r., III CZP 6/08, OSNC 2008, nr 11, poz. 121; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2011 r., IV CSK 293/10, Legalis nr 354211; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 27 czerwca 2014 r., I ACa 614/14, Legalis nr 1185870; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 czerwca 2015 r., VI ACa 1067/14, niepubl.), i w konsekwencji – zgodnie z zasadą exceptiones non sunt extendendae – wymaga ścisłej interpretacji. Przewidziana w przepisie art. 647¹ § 5 k.c. solidarna odpowiedzialność inwestora ograniczona jest wyłącznie do przysługującego podwykonawcy wynagrodzenia, a tym samym nie odpowiada on na podstawie przedmiotowego unormowania za jakiekolwiek inne świadczenia należne podwykonawcy od generalnego wykonawcy (zob. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 maja 2015 r., I ACa 13/15, Legalis nr 1326270).

Na skutek uzgodnienia przez powoda i (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w W., że kwota 32.435,66 zł z pierwszej wystawionej przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w O. faktury VAT zostanie zatrzymana przez wykonawcę jako zabezpieczenie należytego i terminowego wykonania robót objętych przedmiotem umowy, mając jednocześnie na względzie faktyczną realizację tego uzgodnienia, przedmiotowa należność zyskała charakter zabezpieczenia. Odrębność tego świadczenia i wynagrodzenia w świetle systematyki i treści powołanej umowy – a także przez wzgląd na zatrzymanie przez generalnego wykonawcę powołanej kwoty właśnie jako zabezpieczenia oraz z uwagi na stanowisko samego powoda wyrażone w piśmie z dnia 2 kwietnia 2013 r. ( k. 37 akt sprawy) – nie budziła wątpliwości Sądu. Zaakcentowania wymaga, iż powołanym pismem powód wezwał (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. do przekazania na swój rachunek bankowy dochodzonej wniesionym w niniejszej sprawie pozwem kwoty tytułem zwrotu zabezpieczenia dobrego wykonania, a nie tytułem zapłaty wynagrodzenia (pismo to zresztą zostało wyraźnie zatytułowane jako „ Wniosek o zwrot zabezpieczenia dobrego wykonania”). W konsekwencji, nie stanowiąc przysługującego powodowi wynagrodzenia, należność ta nie jest objęta dyspozycją przepisu art. 647¹ § 5 k.c. Tym samym brak jest podstaw pozwalających na przypisanie pozwanemu solidarnej z generalnym wykonawcą odpowiedzialności za jej zwrot powodowi.

Okoliczność ta stanowi samodzielną podstawę oddalenia powództwa.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, iż nawet wówczas, gdyby (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. dochodził w niniejszej sprawie nie zabezpieczenia należytego i terminowego wykonania robót, a zapłaty wynagrodzenia (co jednak nie miało miejsca), i tak brak byłoby podstaw pozwalających na przyjęcie odpowiedzialności pozwanego na podstawie art. 647¹ § 5 k.c. Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela w całej rozciągłości pogląd zaprezentowany przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 9 lutego 2015 r. wydanym w sprawie V ACa 798/14 ( Legalis nr 1241743), wedle którego dla przyjęcia skuteczności wyrażonej w sposób dorozumiany zgody inwestora, o jakiej mowa w art. 647¹ § 2 k.p.c., i w konsekwencji odpowiedzialności tegoż przewidzianej w art. 647¹ § 5 k.c. w zw. z art. 647¹ § 2 k.c., niezbędne jest, aby były mu znane wszystkie istotne postanowienia umowy łączącej wykonawcę z podwykonawcą, w tym decydujące o należnym temu ostatniemu wynagrodzeniu. Skoro bowiem odpowiedzialność inwestora uzależniona jest od wyrażenia zgody na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą (art. 647¹ § 2 k.c.), przy czym – co wymaga zaakcentowania – dotyczy ona właśnie wynagrodzenia (art. 647¹ § 5 k.c.), warunkiem koniecznym tej odpowiedzialności jest znajomość przez inwestora istotnych postanowień umowy wykonawcy z podwykonawcą dotyczących przysługującego podwykonawcy wynagrodzenia, w tym jego wysokości. W okolicznościach niniejszej sprawy brak było jednak podstaw pozwalających przyjąć, by pozwanemu znane były – oraz by zostały przez niego w jakikolwiek sposób (bierny lub czynny, w tym dorozumiany), kiedykolwiek (w tym również następczo), zaakceptowane – postanowienia umowy nr (...) z dnia 20 lutego 2012 r. wraz z aneksem nr (...) z dnia 8 maja 2012 r., decydujące o wynagrodzeniu pozwanego. Wbrew twierdzeniu powoda ( k. 80-80v. akt sprawy oraz k. 91 akt sprawy) dokumenty z akt sprawy 3 Ds. 250/15 Prokuratury Rejonowej (...) w W. ( k. 135-164 akt sprawy) – w tym zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa – nie dają żadnych podstaw pozwalających na ustalenie faktu wiedzy pozwanego o przysługującym (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w O. na podstawie umowy nr (...) z dnia 20 lutego 2012 r. (zmienionej z aneksem nr (...) z dnia 8 maja 2012 r.) wynagrodzeniu. Zaakcentowania wymaga, iż w odniesieniu do powoda mowa tam wyłącznie o gwarancji zabezpieczenia należytego i terminowego wykonania robót, która wynagrodzenia przecież nie stanowi. Zresztą znajdujące się wśród tych dokumentów zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa sporządzone zostało 16 lipca 2013 r., a więc w przeszło rok po odbiorze robót wykonanych przez powoda na podstawie umowy nr (...) z dnia 20 lutego 2012 r. zmienionej aneksem nr (...) z dnia 8 maja 2012 r. Wbrew twierdzeniu powoda ( k. 194 akt sprawy) o wiedzy tej nie sposób też wnioskować w oparciu o wezwanie do zapłaty z dnia 3 października 2012 r., skierowane przez pozwanego do (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. ( k. 195 akt sprawy). Skoro odbiór robót zrealizowanych przez powoda na podstawie źródłowej dla dochodzonej w niniejszej sprawie należności umowy z 20 lutego 2012 r., zmienionej aneksem nr (...) z dnia 8 maja 2012 r., miał miejsce jeszcze w czerwcu 2012 r., zaś wskazana w tym wezwaniu należność wynika z faktury wystawionej 31 lipca 2012 r., przy czym w tej dacie powoda i (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w W. łączyła już umowa nr (...) z dnia 9 lipca 2012 r., zasadne jest przyjęcie, że objęta tym wezwaniem kwota powstała właśnie w związku z realizacją powołanej umowy z 9 lipca 2012 r., a nie umowy z 20 lutego 2012 r. zmienionej aneksem nr (...) z dnia 8 maja 2012 r. Gdyby jednak nawet chcieć przyjąć, że wskazana w tym wezwaniu należność przysługiwała powodowi za prace wykonane na podstawie zmienionej 8 maja 2012 r. umowy z 20 lutego 2012 r., to należałoby wówczas stwierdzić, że przedmiotowe wezwanie potwierdza w istocie przeciwieństwo, tego, co (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zamierzał za pomocą tego dokumentu udowodnić, jako że pozwany wzywa w nim również do złożenia kopii umów wraz z załącznikami oraz kopii ewentualnych aneksów, wobec czego należy wnosić, iż dokumenty te – zawierające przecież postanowienia decydujące o wynagrodzeniu – nie były Uniwersytetowi G. znane. Również zeznania świadka P. G. ( k. 105-107 akt sprawy), zawnioskowanego przez powoda w szczególności na okoliczność wiedzy pozwanego o wynagrodzeniu uzgodnionym w umowie pomiędzy generalnym wykonawcą a (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. ( k. 80 akt sprawy), nie dają jakichkolwiek, ani pośrednich, ani tym bardziej bezpośrednich, podstaw do przyjęcia, by (...) G. miał faktycznie taką wiedzę. Na ustalenie takie nie pozwoliły też zeznania zawnioskowanego przez stronę powodową ( k. 127 akt sprawy) świadka R. R. ( k. 202-205 akt sprawy), ani żadne inne z przeprowadzonych w sprawie dowodów. Jakkolwiek za niewiarygodne Sąd uznał zeznania P. P. w części, w jakiej świadek ten twierdził, jakoby nie miał on świadomości przebywania na budowie pracowników powoda oraz wykonywania przez nich określonych robót i ich zakresu, to jednak nie jest to bynajmniej wystarczające dla przyjęcia, by pozwany miał wiedzę na temat decydujących o wynagrodzeniu powoda postanowieniach umowy łączącej (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z generalnym wykonawcą i by je zaakceptował. Gdyby jednak – co wszakże nie miało miejsca – P. P. miał nawet wiedzę w tym zakresie, nie byłoby to w ocenie Sądu bynajmniej równoznaczne z wiedzą samego pozwanego. Brak jest też w okolicznościach faktycznych sprawy jakichkolwiek podstaw pozwalających przyjąć, by pozwany wyraził zgodę następczą skutkującą jego solidarną odpowiedzialnością z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W..

Ustalając jednak, że dochodzona pozwem kwota nie stanowi należnego podwykonawcy wynagrodzenia, o jakim mowa w art. 647¹ § 5 k.c., działając na podstawie powołanego przepisu stosowanego a contrario, Sąd w punkcie I wyroku powództwo w niniejszej sprawie oddalił.

O kosztach w punkcie II wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.c. obciążając nimi, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, powoda. Składa się na nie wynagrodzenie reprezentującego pozwanego pełnomocnika w kwocie 2.400,-zł, ustalone stosownie do § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 461 ze zm.) – znajdującego zastosowanie w niniejszej sprawie zgodnie z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800), oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa powiększona o koszty opłaty pocztowej (łącznie 19,50 zł).

(...)

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE