UZASADNIENIE

Ubezpieczona Z. G. w dniu 26 czerwca 2013r. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. z 24 czerwca 2013 r. odmawiającej jej prawa do świadczenia przedemerytalnego na podstawie art.2 ust.1 pkt 2 oraz art.2 ust.5 pkt 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych ( j.t.: Dz.U. z 2013r., poz. 170 ze zm.). Ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie jej prawa do ww. świadczenia, wskazując, że była zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony, udowodniła okres nieskładkowy w wymiarze 11 lat i 7 miesięcy, co łącznie z niespornym okresem składkowym daje staż w wymiarze ponad 30 lat.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, ponieważ ubezpieczona nie spełnia ustawowych warunków do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego. Nie został spełniony warunek rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, jak też nie udokumentowano co najmniej 30-letniego okresu składkowego i nieskładkowego na dzień rozwiązania stosunku pracy, a wniosek o przyznanie świadczenia został zgłoszony z przekroczeniem ustawowego terminu.

Zaskarżonym wyrokiem z 17 marca 2015r., w sprawie o sygn. akt VI U 2116/13, Sąd Okręgowy w Płocku oddalił odwołanie.

Rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji zapadło w następującym stanie faktycznym:

Z. G., ur. (...), w okresie od 15 października 2008r. do 17 marca 2012r. była zatrudniona w R. (...) ( (...))
Sp. z o.o. z siedzibą w N. , początkowo na okres próbny do 15 stycznia 2009r., a następnie na czas określony do 16 stycznia 2014r. Umowa zawierała klauzulę o możliwości jej wcześniejszego rozwiązania za dwutygodniowym okresem wypowiedzenia. W dniu 1 marca 2012r. wręczono ubezpieczonej wypowiedzenie umowy o pracę za dwutygodniowym okresem wypowiedzenia, który wpłynął z dniem 17 marca 2012r. W okresie wypowiedzenia odwołująca została zwolniona ze świadczenia pracy.

Jak ustalił Sąd Okręgowy, do 30 kwietnia 2010r. ubezpieczona pracowała jako operator linii konfekcji 1, od 1 maja 2010r. do 17 marca 2012r. – na stanowisku operatora linii produkcyjnej 1. Po wstrzymaniu produkcji tabletek do zmywarek odwołująca była przenoszona na inne hale, a przez ostatnie dwa tygodnie zatrudnienia przyuczała do pracy inne pracownice. Nie było żadnych zastrzeżeń do pracy odwołującej. Stan zatrudnienia u pracodawcy na 1 stycznia 2012r. wynosił 1914 osób, a na 30 maja 2012r. - (...) osób. W ciągu 5 miesięcy zwolniono 67 pracowników. Umowy o pracę rozwiązywano za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron. Ponadto umowy o pracę zawarte na czas określony ulegały rozwiązaniu z upływem terminu, na jaki zostały zawarte. Nie przedłużono tych umów.

Wg ustaleń Sądu Okręgowego, na dzień rozwiązania ostatniego stosunku pracy odwołująca legitymowała się okresem składkowym i nieskładkowym wynoszącym 28 lat, 5 miesięcy i 21 dni. Na wymiar ten składa się: 18 lat, 4 miesiące, 24 dni okresów składkowych; 6 lat, 1 miesiąc, 18 dni okresów nieskładkowych (faktycznie odwołująca posiada 11 lat, 7 miesięcy i 24 dni okresów nieskładkowych, które zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy emerytalnej po ograniczeniu do 1/3 udowodnionych okresów składkowych wyniosły 6 lat, 1 miesiąc i 18 dni) ; 3 lata 11 miesięcy i 9 dni pracy w gospodarstwie rolnym.

Ubezpieczona zarejestrowała się jako bezrobotna w Powiatowym Urzędzie Pracy w C. od 19 marca 2012r. i pobierała zasiłek dla bezrobotnych od 27 marca do 16 lipca 2012r. W okresie od 17 lipca do 31 października 2012r. tj. 3 miesiące i 15 dni wykonywała pracę na podstawie umowy zlecenia. Po ustaniu zatrudnienia ponownie nabyła prawo do zasiłku dla bezrobotnych na okres od 5 listopada do 15 lipca 2013r. W dniu 4 czerwca 2013r. złożyła w organie rentowym wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego wraz z zaświadczeniem Powiatowego Urzędu Pracy z dnia 21 maja 2013r.

W konsekwencji powyższych ustaleń Sąd Okręgowy stwierdził, że ubezpieczonej nie przysługuje prawo do świadczenia przedemerytalnego przewidzianego w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz. 170). Odwołująca wprawdzie do dnia rozwiązania stosunku pracy ukończyła 55 lat, poświadczyła okres 6 miesięcznego pobierania zasiłku dla bezrobotnych oraz wykazała, że łącząca ją umowa o pracę w R. (...) ( (...)) Sp. z o.o. uległa rozwiązaniu z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami ustawy z 13 marca 2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Jednakże odwołująca nie udowodniła wymaganego stażu pracy w wymiarze co najmniej 30 lat, a wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego zgłosiła z przekroczeniem 14-dniowego terminu od ustania w dniu 31 października 2012r. pracy zarobkowej wliczonej do 6-miesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Tym samym odwołująca nie spełniła wszystkich wymaganych ustawowo przesłanek niezbędnych do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego, co skutkowało oddaleniem odwołania na postawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c.

W apelacji ubezpieczona zaskarżyła powyższy wyrok w całości, zarzucając naruszenie prawa materialnego poprzez niezakwalifikowanie do okresów składkowych urlopów wychowawczych i okresów opieki nad dziećmi zgodnie z obowiązującą w tym czasie ustawą z 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnemu pracowników i ich rodzin, w których te okresy były określane jako równorzędne z okresami zatrudnienia oraz błędne ustalenie, że odwołująca nie złożyła w terminie wniosku o przyznanie świadczenia przedemerytalnego.Nadto zdaniem apelującej okresy pracy w gospodarstwie rolnym powinny być doliczone do okresów składkowych i podlegać zsumowaniu, bowiem art. 10 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS mówi o traktowaniu tych okresów jako okresów składkowych. Odnośnie niezłożenia w terminie wniosku o świadczenie przedemerytalne apelująca podniosła, że wniosek ten złożyła uzyskawszy pismo z Powiatowego Urzędu Pracy z 21 maja 2013r., w którym został potwierdzony okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych z informacją, że nie odmówiła propozycji zatrudnienia. Wcześniej, po utracie pracy w firmie (...) uzyskała informację w ZUS, że prawo do świadczenia przedemerytalnego jej nie przysługuje, bo w świadectwie pracy nie ma informacji, iż rozwiązano umowę o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika. Odwołująca przerwała pobieranie zasiłku dla bezrobotnych i podjęła pracę w firmie (...) od 17 lipca do 31 października 2012r. Po zakończeniu umowy zlecenia ponownie uzyskała status bezrobotnej i pobierała zasiłek od 5 listopada 2012r. Decyzja o podjęciu pracy na umowę zlecenie była wymuszona bardzo trudną sytuacją finansową i informacją, że świadczenie przedemerytalne jej się nie należy.

Apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna. Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz w treści obowiązujących przepisów prawnych.

Ubezpieczona domagała się przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych ( j.t.: Dz.U. z 2013r., poz. 170 z późn. zm. ) . Zgodnie z treścią powołanego przepisu, prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2013r., poz. 674), w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz posiadała okres uprawniający do emerytury wynoszący – dla kobiety - co najmniej 30 lat. Wg niespornych ustaleń Sądu pierwszej instancji, wnioskodawczyni na datę zakończenia stosunku pracy, tj. na 17 marca 2012r., miała ukończone 55 lat ( z dniem 23 lipca 2011r.) oraz do rozwiązania stosunku pracy w rezultacie doszło z przyczyn niedotyczących pracownika, zgodnie z ustawą z 13 marca 2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników ( art.2 ust.1 pkt 29 ppkt a cyt. ustawy z 20 kwietnia 2004r.) . Natomiast ubezpieczona nie legitymuje się w pierwszej kolejności określonym w cyt. art. 2 ust.1 pkt 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych 30-letnim „okresem uprawniającym do emerytury”. Przy czym, zgodnie z art.2 ust. 2 cyt. ustawy, za okres uprawniający do emerytury uważa się okres ustalony zgodnie z przepisami art. 5-9, art. 10 oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( j.t.: Dz.U. z 2015r., poz. 748 ze zm.). ZUS ustalił ten staż na 28 lat, 5 miesięcy i 21 dni, do którego zostało uwzględnione 18 lat, 4 miesiące i 24 dni okresów składkowych, 11 lat, 7 miesięcy i 18 dni okresów nieskładkowych, które zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS zostały ograniczone do 1/3 udowodnionych okresów składkowych, to jest 6 lat, 1 miesiąc i 18 dni oraz okres uzupełniający pracy w gospodarstwie rolnym w wymiarze 3 lat, 11 miesięcy i 9 dni.

Niezasadny jest zarzut apelacji nieuwzględnienia do okresów składkowych w pierwszej kolejności okresów pracy w gospodarstwie rolnym, bowiem takie żądanie jest sprzeczne z art. 10 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepis ten jednoznacznie wskazuje i nie daje tym samym żadnego pola do interpretacji, że okresy pracy w gospodarstwie rolnym przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się, traktując jak okresy składkowe, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. A zatem słusznie, zgodnie z art.10 ust.2 ustawy emerytalnej, ustalił Sąd Okręgowy ( a wcześniej ZUS ) , że okres pracy w gospodarstwie rolnym , jako okres uzupełniających, podlega zaliczeniu do zsumowanych wcześniej okresów składkowych oraz okresów nieskładkowych ograniczonych do 1/3 okresów składowych w myśl zasady z art. 5 ust.2 ustawy emerytalnej.

Niezasadny jest również zarzut apelacji nieuwzględnienia do okresów składkowych okresów urlopów wychowawczych i opieki nad dziećmi, albowiem - jak prawidłowo wskazał to Sąd I instancji, w tym przypadku ma zastosowanie art. 7 pkt 5 a-b ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z tym przepisem do okresów nieskładkowych zalicza się przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy - z powodu opieki nad dzieckiem: w wieku do lat 4 - w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie - bez względu na liczbę dzieci - do 6 lat ( ppkt a), na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny - dodatkowo w granicach do 3 lat na każde dziecko ( ppkt b ). Przy czym należy dla porządku dodać, że okresy urlopów wychowawczych uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz ich wysokości jako okresy nieskładkowe, jeżeli zostały przebyte do dnia 31 grudnia 1998 r. , a po tej dacie okresy te objęto obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( j.t.: Dz.U. z 2015r., poz.121) w zw. z art. 16 ust. 8 tej ustawy, co wiąże się z zakwalifikowaniem ich do okresów ubezpieczenia sensu stricto. Jednocześnie z załączonych do akt ZUS dokumentów wynika , że wnioskodawczyni urodziła czworo dzieci: G. B. (ur. (...)), P. ( ur. (...)), A. ( ur. (...) ) i A. ( ur. (...)). Okresy urlopów wychowawczych przypadają poza sporem przed 1 stycznia 1999r. ( treść odwołania wskazuje, że miała prawo do urlopu wychowawczego do 1992r.) . Nadto Powiatowy Urząd Pracy wypłacał zasiłek pielęgnacyjny na syna A. w okresie od 1 maja 1995r. do 31 maja 1999r. ( zaświadczenie PUP –k.15 akt ZUS) oraz pracodawca Firma Budowlana (...)-77 z/s w W. wypłacał S. G. zasiłek pielęgnacyjny na synów: A. – od 1 stycznia 2000r. do 31 grudnia 2002r. oraz A. – od 1 czerwca 2000r. do 31 grudnia 2002r. ( zaświadczenie pracodawcy-k.32 akt ZUS ). Warto w tym miejscu podnieść, że apelująca nie formułuje zarzutu naruszenia prawa procesowego co do wadliwości ustaleń Sądu Okręgowego odnośnie nieopłacania składek na ubezpieczenie społeczne za okres udzielonych urlopów wychowawczych i okres niewykonywania pracy z powodu opieki nad dzieckiem. Nadto profesjonalny pełnomocnik, reprezentujący ubezpieczoną, na rozprawie apelacyjnej w dniu 14 stycznia 2016r. złożył oświadczenie , iż odwołująca się nie posiada dowodów opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za sporne okresy urlopów wychowawczych i opieki nad dziećmi. W rezultacie Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił w sprawie stan faktyczny, zgodnie z którym sporne okresy nie mogą być zaliczone do okresów składkowych w rozumieniu art.6 ust.1 pkt 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jednocześnie chybiony jest zarzut apelacji naruszenia prawa materialnego przez niezastosowanie w tym zakresie przepisów ustawy z 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267, z późn. zm.). W myśl cytowanego wyżej art.2 ust.2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych do stażu uprawniającego do nabycia spornego świadczenia należy stosować wyłącznie okresy ustalone zgodnie z przepisami art. 5-9, art. 10 oraz art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Te zaś przepisy nie przewidują odesłania do cyt. ustawy z 14 grudnia 1982r.

W rezultacie Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że odwołująca się nie udowodniła wymaganego ustawą 30-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, wskazanego w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, co czyni bezprzedmiotowym pozostałe zarzuty apelacji, ponieważ wszystkie przesłanki do nabycia świadczenia przedemerytalnego muszą być spełnione łącznie. A zatem brak spełnienia jednego z warunków czyni bezprzedmiotowym badanie kolejnych. Już tylko na marginesie można dodać , że apelująca nie podważyła skutecznie ustaleń Sądu pierwszej instancji , że w niniejszej sprawie nie został też spełniony warunek z art.2 ust.5 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Zasadniczo świadczenie przedemerytalne przysługuje po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych oraz spełnieniu dodatkowych przesłanek z art.2 ust.3 pkt 1-3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych . Przy czym do okresu 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ust. 3, wlicza też okresy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych podjętego w tym okresie; w przypadku gdy zatrudnienie lub inna praca zarobkowa ustanie po upływie 180-dniowego okresu, o którym mowa w ust. 3 pkt 3, prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje, jeżeli wniosek o przyznanie tego świadczenia zostanie złożony w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia ustania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych ( art.2 ust.5 pkt 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych w brzmieniu obowiązującym od 27 maja 2014r. nadanym mocą art.9 ustawy z 14 marca 2014r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2014r., poz.598). Jak wynika z niespornych ustaleń , ubezpieczona pobierała zasiłek dla bezrobotnych od 27 marca do 16 lipca 2012r. ( tj. 3 miesiące i 21 dni) , następnie od 17 lipca do 31 października 2012r. wykonywała pracę na podstawie umowy zlecenia ( tj. 3 miesiące i 15 dni), co w sumie daje ponad 180 dni. Po ustaniu zatrudnienia ponownie nabyła prawo do zasiłku dla bezrobotnych od 5 listopada do 15 lipca 2013r. a 4 czerwca 2013r. złożyła w organie rentowym wniosek o sporne świadczenie. Dla porządku warto zwrócić uwagę , że Sąd Okręgowy powołał stan prawny z daty wydania zaskarżonej decyzji ( a nie – daty wyrokowania) , ale pozostaje to bez wpływu na rozstrzygnięcie, ponieważ jak wyżej podkreślono , apelująca nie spełnia przesłanki stażu co najmniej 30 lat wymaganej w art.2 ust.1 pkt 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych . Nadto zmiany w cyt.art.2 ust.5 dotyczyły wydłużenia terminu z 14 do 30 dni do złożenia wniosku o świadczenie , liczonego od dnia ustania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, co w przypadku ubezpieczonej nie ma żadnego znaczenia, ponieważ termin od ustania ostatniego zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia ( 31 października 2012r. ) do złożenia wniosku o świadczenie ( 4 czerwca 2013r.) był zdecydowanie dłuższy niż ustawowy termin 30 dni.

W tym stanie rzeczy, nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił, jako bezzasadną.

Przewodnicząca: Sędziowie:

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE