WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Patrycja Bogacińska-Piątek
Protokolant:	Agata Kędzierawska

po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2014 r. w Gliwicach

sprawy Z. A. (A.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania Z. A.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 12 lutego 2013 r. nr (...)5- (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję częściowo w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu Z. A. prawo do zastosowania przelicznika 1,8 przy obliczeniu emerytury górniczej do 3.503 dniówek przepracowanych w okresie od 1 października 1984 roku do 16 listopada 2006 roku;

2.  w pozostałej części oddala odwołanie;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz ubezpieczonego kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Patrycja Bogacińska-Piątek

Sygn. VIII U 738/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 lutego 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał ubezpieczonemu Z. A. prawo do emerytury górniczej od 1 grudnia 2012 roku. ZUS odmówił zastosowania przelicznika 1,8 do okresu pracy górniczej od 1 października 1984 roku do 16 listopada 2006 roku. Okres ten został zaliczony z uwzględnieniem przelicznika 1.2 ponieważ praca, którą wykonywał ubezpieczony w tym okresie nie figuruje w załączniku nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku.

Ubezpieczony w odwołaniu domagał się zaliczenia okresu od 1 października 1984 roku do 16 listopada 2006 roku według przelicznika 1,8 ponieważ pracował w pełnym wymiarze czasu pracy w przodku i zajmował stanowisko operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce.

Decyzją z 8 kwietnia 2013 roku ZUS przeliczył ubezpieczonemu emeryturę. W okresie od 17 listopada 2006 roku do 11 czerwca 2012 roku ZUS zaliczył ubezpieczonemu z przelicznikiem 1, (...) dniówki / od 17 listopada 2006 roku do 30 listopada 2006 roku 7 dniówek przodkowych./

ZUS wniósł o oddalenie odwołania z przyczyn podanych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Z. A. w Kopalni (...) pracuje od 25 czerwca 1982 roku do nadal. Decyzją z 12 lutego 2013 roku przyznano ubezpieczonemu prawo do emerytury górniczej. Do ustalenia wysokości emerytury przyjęto 30 lat i 7 miesięcy okresów składkowych oraz 2 miesiące okresów nieskładkowych. Do 271 miesięcy zastosowano przelicznik 1,2, a przelicznik 1,8 do 63 miesięcy od 25 czerwca 1982 roku do 24 sierpnia 1982 roku i od 17 listopada 2006 roku do 11 czerwca 2012 roku.

dowód – akta osobowe, akta emerytalne karta 40-44 a.e.

W świadectwie wykonywania pracy górniczej z 10 lipca 2012 roku pracodawca podał, że ubezpieczony zajmował stanowiska:

- od 1 czerwca 1982 roku do 24 sierpnia 1982 roku i od 17 lipca 1984 roku do 30 września 1984 roku– rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy , wykonujący prace mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu, i demontażu koparek i zwałowarek – dział III, poz. 7 załącznika nr 3 do rozp. (...) z 23 grudnia 1994 roku;

- od 1 października 1984 roku do nadal - operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce - dział III, poz. 4 załącznika nr 3 do rozp. (...) z 23 grudnia 1994 roku.

dowód – świadectwo wykonywania pracy górniczej /karta 6 a.e./, akta osobowe ubezpieczonego.

W spornym okresie ubezpieczony był pracownikiem:

- oddziału rs-1 od 1 października 1984 roku do 31 grudnia 1986 roku z angażem operatora maszyn budowlanych,

- oddziału rs-1 od 1 stycznia 1987 roku do 30 listopada 1988 roku z angażem operatora,

- oddziału rs- 1 od 1 grudnia 1988 roku do 28 lutego 1989 roku z angażem operatora maszyn budowlanych,

- oddziału rs-1 od 1 marca 1989 roku do 31 lipca 1990 roku z angażem operatora sprzętu budowlanego,

- oddziału rs-1 od 1 sierpnia 1990 roku do 31 sierpnia 1991 roku z angażem operatora maszyn budowlanych,

- oddziału rs-1 od 1 września 1991 roku do 30 kwietnia 1992 roku z angażem operatora sprzętu technologicznego,

- oddziału rs-1 od 1 maja 1992 roku do 31 maja 1994 roku z angażem operatora maszyn budowlanych,

- oddziału rs-1 od 1 czerwca 1994 roku do 16 listopada 2006 roku z angażem operatora sprzętu technologicznego,

- oddziału rs-1 od 17 listopada 2006 roku do 14 stycznia 2007 roku z angażem operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce.

Eksploatacja w odkrywkowej kopalni węgla brunatnego odbywa się w ten sposób, że we wkopie są poziomy robocze nadkładowe i węglowe. Urabianie węgla lub nadkładu odbywa się przez urabianie ściany. Ściana jest podzielona na tarasy. Zasadniczy proces urabiania jest wykonywany przez koparki wielonaczyniowe nadkładowe i węglowe, które urabiają ścianę za pomocą koła czerpakowego poruszając się ruchem okrężnym po łuku. W procesie urabiania uczestniczą także spycharki. Odbywa się to w ten sposób, że pracują one bezpośrednio w ścianie i poruszają się po tarasie urabianej ściany. Spycharki zaopatrzone w pług urabiają kamienie ze ściany. Są one elementem urobku. Następnie spadają one w dół i są hałdowane przez spycharki. Na poziomach roboczych - zarówno węglowych jak i nadkładowych poziom roboczy utworzony jest z węgla lub nadkładu. Występujące na nim kamienie są elementem urobku i są one podpychane pod koło czerpakowe przez spycharki. Spycharki pracują także na zwałowisku. Główny proces zwałowania jest wykonywany przez zwałowarki. Poruszają się one po poziomie roboczym utworzonym ze zwałowanego nadkładu. Zadaniem spycharek jest wyrównywanie zwałowanego materiału. Ponadto zarówno w rejonie koparek wielonaczyniowych jak i zwałowarek spycharki wykonują pługiem zagłębienie w nadkładzie lub węglu, z którego utworzony jest poziom roboczy. Zagłębieniem tym spływa woda. Ponadto wyrównują pługiem poziomy robocze celem umożliwienia dojazdu do maszyny podstawowej. Nie są to obiekty inżynieryjne ani budowlane.

Na oddziale rs-1 ubezpieczony wykonywał pracę spycharkami. Według charakterystyki stanowiska pracy prace są wykonywane na terenie całej odkrywki i zwałowiska. Zadaniem operatora jest wykonywanie niwelacji terenu w obrębie maszyn podstawowych, przemieszczanie mas ziemi w rejonie zabierki, roboty udostępniające i oczyszczające urobek do eksploatacji, wypychanie kamieni i skał z zabierki maszyn podstawowych, wymiana gruntu pod koparką i zwałowarką, wykonywanie pochylni zjazdowych i dróg transportowych i dojazdowych do maszyn podstawowych , osiowanie przenośników, prace przy transporcie maszyn podstawowych. Obróbka studni odwadniających w rejonie zabierki.

Praca ubezpieczonego polegała głównie na urabianiu węgla lub nadkładu ze ściany. Była ona wykonywana spycharką zaopatrzoną w zrywak. Ubezpieczony wykonywał także pracę przy odcinaniu studni. Studnia ma postać rury umieszczonej w pokładzie węgla lub nadkładu. Wraz z postępem prac koparki wielonaczyniowej zostaje ona odkryta. W jej rejonie urabiania nie prowadzi koparka wielonaczyniowa z uwagi na niebezpieczeństwo uszkodzenia koła czerpakowego. W takim rejonie urabianie jest prowadzone przez spycharki. Następnie pracownicy oddziału odwodnieniowego ucinają studnię. Podpychał także urobek pod koło czerpakowe . Ubezpieczony pracował w systemie 4 brygadowym. Na miejscu wykonywania pracy zmieniał się z pracownikiem kolejnej zmiany stykowo. W związku z powyższym był zobowiązany stawić się na placu stykowym 15 minut przed rozpoczęciem zmiany – celem dojazdu do wkopu. Po pracy na miejscu pozostawał jeszcze 15 minut oczekując na zmiennika. Zatem dziennie w związku ze stykami pracował 30 minut dłużej. Z tego tytułu pracownicy otrzymywali dodatek stykowy w okresie od 1988 roku do lutego 1998 roku, a pracodawca prowadził ewidencję dniówek stykowych. W okresie od marca 1998 roku pracownicy otrzymywali wynagrodzenie za godziny nadliczbowe z tytułu styków. Ubezpieczony poza nadgodzinami wynikającymi ze styków nie pracował w innych nadgodzinach. Nie było to z resztą możliwe przy organizacji pracy w systemie, przy zmienianiu się przez operatorów spycharek bezpośrednio na maszynie, a innej pracy ubezpieczony nie wykonywał.

W okresie od stycznia 1988 roku do lutego 1998 roku ubezpieczony przepracował (...) dniówek stykowych. W okresie od 1 marca 1998 roku do 16 listopada 2006 roku przepracował 1827 dni z dodatkiem z tytułu nadgodzin w związku ze stykami – przyjmując, że na 1 dzień przypada 30 minut.

d owód – zaświadczenie o dniówkach stykowych / karta 34 a.s./, zaświadczenie o nadgodzinach / karta 35 a.s./, zeznania świadków J. N. karta 47 a.s., P. K. karta 48 a.s., L. W. karta 49 a.s., charakterystyka stanowiska pracy karta 27 a.e., przesłuchanie ubezpieczonego karta 60 a.s, informacja o przepracowaniu 7 dniówek przodkowych w okresie od 17 listopada 2006 roku do 30 listopada 2006 roku karta 45 a.e .

Kwestią zatrudnienia Z. A. zajmowała się Komisja Weryfikacyjna, która z posiedzenia swojego sporządziła protokół. Komisja ta na podstawie przesłuchania świadków i ubezpieczonego ustaliła, że w okresie od 1 października 1984 roku do 14 stycznia 2007 roku ubezpieczony przez (...) dniówki stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce. W związku z powyższym pracodawca ubezpieczonego wystawił 10 lipca 2012 roku świadectwo wykonywania pracy górniczej.

dowód: protokół z posiedzenia Komisji Weryfikacyjnej / karta 7-9 a.e/., świadectwo wykonywania pracy górniczej / karta 6 a.e./.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej dowodów. Sąd w pełni oparł się na aktach osobowych, aktach emerytalnych uznając, że nie były one kwestionowane i mogły stanowić podstawę ustaleń faktycznych Sądu.

W ocenie Sądu charakterystyka stanowiska pracy ubezpieczonego nie opisywała szczegółowo rodzaju pracy wykonywanej przez ubezpieczonego, nie podawała w którym miejscu ubezpieczony wykonywał pracę. Charakterystyka ta jedynie ogólnie przedstawiała zakres obowiązków operatora spycharki. Praca spycharki przy odcinaniu studni faktycznie polega na urabianiu węgla lub nadkładu w rejonie studni. W charakterystyce stanowiska pracy nie podano, że jedynym materiałem, z którym ma do czynienia operator spycharki jest węgiel lub nadkład. Przepychane masy ziemi, kamienie podpychane pod koło czerpakowe są elementem urobku i podpychając je spycharka uczestniczy przy urabianiu.

Sąd dał wiarę świadkom i ubezpieczonemu.

Na podstawie protokołu Komisji Weryfikacyjnej ustalił Sąd jakich ustaleń dokonała Komisja. Oparła się ona na bardzo ogólnych stwierdzeniach świadków ograniczających się do powtórzenia sformułowań ustawowych i z rozporządzenia z 23 grudnia 1994 roku. Uwzględnił Sąd w całości zaświadczenie o dniówkach stykowych i nadgodzinach z tytułu styków. Dokumenty te jednoznacznie potwierdzały, że w takiej ilości dni ubezpieczony pracował jako operator spycharki w przodku.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje częściowo na uwzględnienie.

Art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach rentach z FUS stanowi, że przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3) 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4) 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Zgodnie z art. 50d powołanej ustawy, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego:

1) w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych;

2) w drużynach ratowniczych.

Spór dotyczy ustalenia, czy praca ubezpieczonego była pracą przodkową i odnosiła się do stanowisk, o których mowa w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczalnej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

Przepisy nie definiują pojęcia przodka i pracy przodkowej. Z powołanych wyżej przepisów wynika, że praca przodkowa musi być to praca na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczalnej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. Minister Pracy i Polityki Socjalnej w rozporządzeniu z 23 grudnia 1994 roku szczegółowo wymienił jakie prace są pracami przodkowymi. Z rozporządzenia wynika, że prace przodkowe dotyczą miejsca, w którym dokonuje się wydobycia kopaliny i zwałowania.

Postępowanie dowodowe dało podstawy do zmiany zaskarżonej decyzji. Kwalifikując daną pracę za pracę przodkową w pierwszej kolejności należy mieć na uwadze przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS – art. 50d. Natomiast rozporządzenie MPiPS z 23 grudnia 1994 roku ma charakter uściślający. W pierwszej kolejności należy podkreślić, że przodek to miejsce wydobywania kopaliny oraz zwałowania. Podzielając stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 5 maja 2011 roku, sygn. akt I UK 395/10 / niepublikowany/ stwierdzić należy, że na tle definicji pracy w przodkach – nie chodzi o jakąkolwiek pracę przy „maszynach urabiających, ładujących i transportujących” lecz tylko o pracę, która polegała na „ montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach”. Takiej pracy ubezpieczony nie wykonywał. Z definicji ustawowej wynika, że praca przodkowa to praca bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku. Zatem można uznać za pracę przodkową urabianie ze ściany węgla i nadkładu, podpychanie go pod koło czerpakowe koparki wielonaczyniowej. Także pracą przodkową jest praca polegająca na urabianiu węgla lub nadkładu w rejonie studni poprzedzająca jej odcięcie.

Sąd uznał odwołanie za zasadne w części dotyczącej przepracowania przez ubezpieczonego 3.503 dniówek przodkowych w spornym okresie tj okresie od 1 października 1984 roku do 16 listopada 2006 roku. Ustalona przez Sąd ilość dniówek przodkowych to suma dniówek stykowych i dni, za które ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie za nadgodziny z tytułu styków. Są to dniówki , w których bez wątpienia ubezpieczony wykonywał pracę przodkową. W tej części Sąd uznał odwołania za zasadne i zmienił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

W pozostałej części odwołanie zostało oddalone na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. ponieważ nie ma dowodów wykazujących w sposób nie budzący wątpliwości, że poza dniówkami odnotowanymi przez pracodawcę ubezpieczony wykonywał pracę w przodku. Zeznania świadków i przesłuchanie stron w tym zakresie jest niewystarczające ponieważ świadkowie i ubezpieczony nie są w stanie podać przez ile dni miesięcznie ubezpieczony pracował w przodku.

Z/

1. (...)

(...)