Sygn. akt VI Ka 806/12
Dnia 26 marca 2013 r.
Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny – Odwoławczy w składzie :
Przewodniczący SSO Małgorzata Bańkowska
Sędziowie SO Anita Jarząbek - Bocian (spr.)
SO Ludmiła Tułaczko
Protokolant asystent sędziego Tomasz Rozwadowski
przy udziale Prokuratora Wojciecha Groszyka
po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2013 r.
sprawy H. P.
oskarżonej o przestępstwo z art. 286§1kk w zb. z art. 270§1kk w zw. z art. 11§2kk
na skutek apelacji wniesionej przez oskarżoną i jej obrońcę
od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi Południe w Warszawie
z dnia 27 października 2011 r. sygn. akt IV K 249/07
zaskarżony wyrok uchyla i sprawę przekazuję do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie.
VI Ka 806/12
Odniesienie się do zarzutów podniesionych w obu apelacjach: osobistej oskarżonej i jej obrońcy, jest przedwczesne albowiem w toku rozpoznania niniejszej sprawy doszło do uchybienia proceduralnego mające wpływ na wynik postępowania, a sprowadzającego się do działanie obrońcy oskarżonej niezgodnie z przepisami procedury, co musiało skutkować uchyleniem wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania bez badania trafności zapadłego orzeczenia. Na wstępie podkreślenia jednak wymaga, iż uchybienie, które skutkowało takim rozstrzygnięciem Sądu Odwoławczego, nie powstało w wyniku niewłaściwego procedowania Sądu Rejonowego albowiem, a co wynika z akt sprawy, Sąd ten nie wiedział o zaistnieniu przyczyny stanowiącej podstawę tego uchybienia, bo ta ujawniona została już po wydaniu zaskarżonego orzeczenia. Jednakże przyczyna ta zaistniała w toku postępowania rozpoznawczego.
Sprawa H. P. oskarżonej o popełnienie czynu z art. 286§ 1 kk w zw. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i art. 12 kk rozpoznana została na rozprawach głównych, które odbyły się w dniach: 15.11.2010r., 17.12.2010r., 31.01.2011r., 30.05.2011r., 06.07.2011r., 06.09.2011r. i 24.10.2011r. W toku tego postępowania sądowego oskarżona korzystała z pomocy obrońcy: na rozprawie głównej w dniu 15.11.2010r. wyznaczonego z urzędu, a następnie, aż do zakończenia postępowania - na mocy oświadczenia woli wyrażonego w formie pełnomocnictwa - z pomocy obrońcy z wyboru w osobie adw. M. K. (1). W związku z ustanowieniem obrońcy z wyboru uprzednio pełniący te obowiązki adwokat wyznaczony z urzędu został zwolniony. Po wydaniu wyroku (co nastąpiło w dniu 27.10.2011r.), w toku postępowania odwoławczego zainicjowanego przez oskarżoną poprzez złożenie wniosku o uzasadnianie wyroku na piśmie i doręczenie jego odpisu wraz z uzasadnianiem, a przed przedstawieniem akt sądowi odwoławczemu, ujawnione zostało, iż pełniący obowiązki obrońcy oskarżonej adw. M. K. (1) został - na podstawie Uchwały Okręgowej Rady Adwokackiej w K. z dnia 30 marca 2011r. – zawieszony, z dniem 01 kwietnia 2011r., w czynnościach zawodowych (k. 262). Okoliczność ta spowodowała, iż adwokat M. K. (1) jako zawieszony w czynnościach zawodowych był - od dnia 01 kwietnia 2011r. - osobą nieuprawnioną do sprawowania obrony i nie mógł występować przed sądem (por. wyrok SN z dnia 26.06.2008r., II KK 324/07, post. SN z dnia 10.01.2006r., V KK 142/05). Zgodnie bowiem z art. 82 k.p.k. obrońcą w postępowaniu karnym może być jedynie osoba uprawniona do obrony według przepisów o ustroju adwokatury, a zatem adwokat. Sformułowanie „uprawniony” rozumieć należy w ten sposób, że obrońcą w postępowaniu karnym może być jedynie adwokat i to taki adwokat, który według przepisów o ustroju adwokatury, może w zupełności i bez przeszkód spełniać rolę obrońcy w toku całego postępowania. Przepisy o ustroju adwokatury, o których mowa w art. 82 k.p.k., to przede wszystkim ustawa z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058 z późn. zm.). Ustawa ta w art. 4b przewiduje szereg sytuacji (a w tym orzeczenie kary zawieszenia w czynnościach zawodowych), w których adwokat nie może wykonywać zawodu. Adwokat taki nie jest osobą uprawnioną do obrony według przepisów o ustroju adwokatury czyli ustawy - Prawo o adwokaturze. Nie może on bowiem wykonywać zawodu, który w myśl art. 4 ust. 1 cytowanej ustawy polega między innymi na świadczeniu pomocy prawnej i występowaniu przed sądami. Art. 4b pkt 5 cyt. ustawy stanowi, iż adwokat nie może wykonywać zawodu w razie orzeczenia kary zawieszenia w czynnościach zawodowych albo tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych. Skoro ustawodawca nie różnicuje podstaw i skutków zawieszenia w czynnościach zawodowych i tymczasowego zawieszenia w wykonywaniu czynności zawodowych, to nie ulega wątpliwości, iż podstawą zawieszenia w czynnościach zawodowych może być także – jak w rozpoznawanej sprawie - uchwała okręgowej rady adwokackiej w stosunku do adwokata, który zalega - pomimo wezwania - z zapłatą składki dłużej niż 6 miesięcy (art. 44 ust. 3 ustawy - Prawo o adwokaturze). To zaś zgodnie z art. 4d ust. 1 tej ustawy powoduje zakaz występowania przed sądami adwokata, zawieszonego w wykonywaniu czynności zawodowych. Jak wynika z powyższego występujący w toku postępowania przed Sądem I instancji, w okresie od 01 kwietnia 2011r., adwokat M. K. (2), jako zawieszony w czynnościach zawodowych, był osobą nieuprawnioną do sprawowania obrony i występowania przed sądem. To zaś niewątpliwie stanowiło naruszenie przepisów postępowania tj. art. 82 kpk i prawa oskarżonej do obrony.
Na marginesie zaznaczyć należy, iż w realiach rozpoznawanej sprawy nie pozbawionym podstaw byłoby także twierdzenie o obligatoryjnym charakterze obrony, dla którego podstawą nie byłby - wobec opinii biegłych psychiatrów - przepis art. 79 § 1 pkt 3 kpk ale art. 79 § 2 kpk. Zdaniem Sądu Odwoławczego podstawami do takiego przyjęcia są utrudniony bezpośredni kontakt z podsądną, co miało miejsce w toku rozprawy apelacyjnej, a także wskazanie biegłych psychiatrów co do jej poziomu intelektualnego. Te okoliczności powodują, iż oskarżona nie byłaby w stanie bez pomocy obrońcy należycie realizować swojej obrony. To z kolei sytuuje zaistniałą w sprawie sytuację, kiedy to zawieszony w czynnościach zawodowych adwokat jako osoba nieuprawniona sprawował obronę, jako bezwzględną przyczynę odwoławczą (art. 439 § 1 pkt 10 kpk).
Wobec powyższego koniecznym było uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, podczas którego powtórzone zostanie postępowanie dowodowe z udziałem obrońcy oskarżonej będącym adwokatem uprawnionym do występowania przed sądem. Z przyczyn wskazanych wyżej koniecznym jest bowiem by oskarżona korzystała z pomocy obrońcy. Stąd też gdyby z jakiś względów nastąpiła zmiana w zakresie obrony oskarżonej, którą obecnie pełni zastępca zawieszonego adwokata, to koniecznym będzie wyznaczenie obrońcy z urzędu (art.79§ 2kpk).
Tak więc z wyżej przedstawionych powodów Sąd Okręgowy orzekł w wyroku.