UZASADNIENIE

A. P. wystąpiła z powództwem przeciwko Gminie K. domagając się ustalenia na podst. art. 691 k.c. wstąpienia przez nią w stosunek najmu lokalu mieszkalnego wchodzącego w skład zasobu mieszkaniowego pozwanego po zmarłym najemcy – matce H. M. (1) położonego w K. przy ul. (...).

Uzasadniając żądanie powódka argumentowała, że wyżej wskazany lokal jest lokalem komunalnym, który stanowi zasób pozwanej Gminy. Najemcą tego lokalu do daty śmierci była matka powódki H. M. (1). Powódka w tym lokalu wraz z mężem zamieszkiwała do zgonu matki, z tym zastrzeżeniem, że z uwagi na chorobę matki zmuszona została do tymczasowego opuszczenia swojego centrum życiowego. Jako podstawę materialnoprawną swojego roszczenia powódka wskazała art. 691 k.c.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki kosztów procesu. Pozwana przyznała, że co do zasady powódka należy do kręgu uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu lokalu po zmarłej matce w trybie przepisu art. 691 k.p.c. Pozwana podniosła jednak, że na datę śmierci H. M. (1) powódka nie spełniała warunku wynikającego z §2 przepis tj. stałego zamieszkiwania w tymże lokalu ze zmarłą najemczynią do chwili jej śmierci.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

H. M. (1)była najemcą lokalu mieszkalnego położonego przy (...) w K.pozostającego w zasobach pozwanej Gminy.

H. M. (1) zmarła w dniu 18.06.2014r.

Dowód: odpis skrócony aktu zgonu H. M. (1) k. 5 a , umowa o najem lokalu mieszkalnego k. 6-9, decyzja z dnia 3.08.1970 r. k. 29, odpis skrócony aktu zgonu H. M. (1) k. 5 a

A. P. jest córką H. M. (1).

Bezsporne.

W opisanym lokalu wraz z H. M. (1)stale mieszkała i była zameldowana A. P.i jej mąż J. P.. Zajmowali jeden z dwóch pokoi. Drugi pokój przeznaczony był dla H. M. (1). A. P.w mieszkaniu przy (...) w K.miała wszystkie swoje rzeczy, w tym meble i sprzęty domowe kupione przez nią i jej męża. A. P.i jej J. P.(mąż) przeprowadzali wszystkie remonty mieszkania, kupowali za własne oszczędności wyposażenie mieszkania. Opłaty z tytułu czynszu były podzielone w ten sposób, że H. M. (2)płaciła 1/3 czynszu, a powódka i jej mąż 2/3.

Dowód: zeznania świadka J. P. k.52’-53’, zeznania powódki A. P. k.59-60, karta informacyjna k. 30, wypis z rejestru gruntów z dnia 23.06.2014 r. k. 37

Stosunek rodzinny H. M. (2) do córki A. P. od wielu lat był nieprawidłowy, a negatywne relacje pomiędzy nimi uległy znacznemu pogorszeniu po przejściu H. M. (1) na emeryturę. Matka powódki zaczęła wykazywać dużą nerwowość, która coraz bardziej przeradzała się w agresję słowną skierowaną szczególnie wobec córki A. P.. H. M. (1) denerwowała sama obecność córki, miała zastrzeżenia do zwykłych, codziennych czynności przez nią wykonywanych. H. M. (1) była także słownie napastliwa, używając wobec powódki i jej męża wulgarnych wyrażeń czy zwrotów typu „wynoście się, bo to moje mieszkanie” czy „niech szlag was trafi”. J. P. – mąż powódki pozostawał obojętnym wobec niepoprawnych kontaktów z teściową. Natomiast A. P., nie potrafiła poradzić sobie emocjonalnie z panującą atmosferą, zwłaszcza, że jej sfera psychiczna była zachwiana również z powodu utraty wnuczki, która zginęła potrącona przez samochód. W związku z przeżyciami osobistymi, jak i specyficznym zachowaniem matki, A. P. leczyła się zresztą w poradni zdrowia psychicznego. Przebieg dolegliwości H. M. (1) nasilał się z wiekiem i pod koniec życia matka powódki miała problemy z pamięcią, nie poznawała bliskich, rzucała w powódkę różnymi przedmiotami. A. P. coraz bardziej obawiała się nieracjonalnych zachowań matki. Kiedy relacja stała się nie do zniesienia, powódka postanowiła opuścić mieszkanie na pewien czas, pozostawiając w nim jednak wszystkie swoje rzeczy. A. P. i jej mąż J. P. nie dysponowali jednak innym lokalem, wobec czego w okresie letnim powódka nocowała w domku murowanym znajdującym się w należącym do małżeństwa ogródku działkowym, następnie przez kilka dni u swojej córki, a także u sąsiadki M. K.. W okresie zimowym, dzięki uprzejmości znajomych, A. P. nocowała w ich mieszkaniu, mieszczącym się zresztą na parterze budynku przy ul. (...). Był to niezamieszkały lokal, wymagający odnowienia po powodzi w 1997r. Z lokalu przy ul. (...) w K. A. P. nigdy jednak nie zabrała swoich rzeczy, licząc, że sytuacja ulegnie poprawie i będzie mogła wrócić do domu. Tam też pozostało jej centrum życiowe. Do domu przychodziła regularnie, myła się tam i kąpała, zmieniała odzież, robiła pranie, przynosiła zakupy, gotowała. Czyniła to jednak wyłącznie wówczas, gdy poza matką, w mieszkaniu obecne były osoby trzecie, tj. bratowa powódki - L. M. lub mąż powódki J. P.. L. M. opiekowała się H. M. (1) i w związku z tym przebywała w mieszkaniu przy ul. (...) w godzinach od 9.00 do 16.00. Następnie pieczę nad teściową do godziny 9.00 następnego dnia, przejmował mąż powódki J. P.. Ten ostatni nie opuścił lokalu przy ul. (...) wraz z żoną, pomimo, że stanowili bardzo udane małżeństwo. On też wielokrotnie namawiał A. P. do powrotu do domu, ta jednak, z uwagi na słabą psychikę, odmawiała.

Powódka wróciła do mieszkania dopiero po śmierci matki. Zorganizowała jej również pogrzeb i sfinansowała pomnik.

Dowód: zeznania świadka J. P. k.52’-53’, zeznania powódki A. P. k.59-60, zeznania świadka M. K. k.53’-54, zeznania świadka L. M. k.54-54’, zeznania świadka R. Ł. k.54’-55, zaświadczenie z (...) z dn. 19.02.2015r. i 05.03.2015r.

Pismem z dnia 23.06.2014r. A. P. wystąpiła do Gminy K. z wnioskiem o wstąpienie w stosunek najmu po zmarłej matce. Pozwana odmówiła uwzględnienia wniosku, twierdząc, iż powódka nie spełniła wymogu stałego zamieszkiwania z najemcą.

Dowód: pismo pozwanego z dnia 27.08.2014 r. k. 10 i 21, pismo powódki z dnia 6.10.2014 r. k. 20, informacji uzyskanych od sąsiadów z dnia 27.08.2014 r. k. 22, pismo pozwanego z dnia 14.08.2014 r. k. 23 -24, pismo pozwanego z dnia 6.08.2014 r. k. 25 , pismo pozwanego z dnia 26.07.2014 r. k. 26, potwierdzenie odbioru pisma k. 27, pismo pozwanego z dnia 3.07.2014 r. k. 28, pismo MOPS w K. z dnia 16.07.2014 r. k. 31, oświadczenie powódki k. 32-33, pismo pozwanego z dnia 3.07.2014 r. k. 34, informacja k. 35-36, wniosek powódki z dnia 23.06.2014 r. k. 39-42.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w niniejszej sprawie zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że powódka A. P. należy do kręgu ustawowych osób uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu po zmarłej matce zgodnie z regulacją zawartą w art. 691 k.c. Spór ograniczał się natomiast do ustalenia, czy powódka spełniła określoną w § 2 art. 691 k.c. przesłankę stałego zamieszkiwania z najemcą przed jego śmiercią.

Sytuację po śmierci najemcy reguluje art. 691 k.c. W myśl § 1 tego artykułu w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Według § 2 osoby wymienione w § 1 wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci. Celem art. 691 k.c. jest zapewnienie praw do mieszkania osobom, dla których stanowiło ono centrum życiowe, najczęściej z uwagi na łączące ich z dotychczasowym najemcą więzy rodzinne i dla których pozbawienie ich praw najmu byłoby równoznaczne z utratą podstawowego dobra, jakim jest prawo do mieszkania.

Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o dowody z dokumentów prywatnych oraz zaoferowane przez stronę powodową dowody osobowe, w postaci zeznań świadków J. P., M. K., L. M. i R. Ł. oraz w postaci przesłuchania powódki w charakterze strony. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe dało podstawy do przyjęcia, że A. P. posiada status osoby stale zamieszkałej z najemczynią w przedmiotowym lokalu.

Niewątpliwie od kilkunastu lat model życia rodziny P. funkcjonował w rzeczywistości ukształtowanej negatywnymi relacjami rodzinnymi powódki. Z zeznań przesłuchiwanych w sprawie świadków, znajdujących odzwierciedlenie twierdzeniach powódki, wynika jednoznacznie, iż najemczyni wykazywała agresję wobec powódki, starsza pani była osobą skoncentrowaną wyłącznie na sobie, a z wiekiem zachowywała się coraz gorzej. Stosunki pomiędzy matką a córką miały zatem niecodzienny charakter, nieadekwatny do ról jakie osoby te powinny spełniać względem siebie. Zachowanie H. M. (1) zasadnie mogło u powódki wywoływać obawę i poczucie zagrożenia do tego stopnia, że chcąc „uciec” przed matką, podjęła bardzo trudną decyzję o opuszczeniu domu rodzinnego, w którym pozostawiła nie tylko cały dorobek życia, ale w którym pozostał jej mąż J. P.. Fakt ten jednak, w żadnej mierze nie może prowadzić do wysuwanego przez stronę pozwaną wniosku, wedle którego w sprawie nie została spełniona przesłanka stałego zamieszkiwania z najemcą określona w § 2 art. 691 k.c. Czasowej rezygnacji z prawa do przebywania w miejscu stanowiącym centrum życiowe powódki nie można niewątpliwie traktować jako utraty przez nią posiadania. Jakkolwiek powódka w istocie „wyprowadziła się” z domu, uczyniła to jednak nie w celu wyzbycia się władztwa, ale kierowana koniecznością. Zgodnie z treścią art. 340 k.c. domniemywa się ciągłość posiadania, a niemożność posiadania, wywołana przez przeszkodę z natury swojej przemijającą, nie przerywa posiadania. Na potrzeby niniejszej sprawy należy wskazać na treść wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 1981 r., III CRN 314/80, OSNC 1981, nr 6, poz. 119, który uznał, że przesłanka stałego zamieszkiwania wymaga, aby dana osoba nie miała innego mieszkania, a lokal mieszkalny zajmowany przez tę osobę z najemcą stanowił centrum jej spraw życiowych. Dopuszczalne są przy tym przerwy w tym wspólnym zamieszkiwaniu (np. spowodowane dłuższym wyjazdem lub chorobą), a o tym, czy mimo takich przerw nadal mamy do czynienia ze wspólnym stałym zamieszkiwaniem, decyduje zamiar osób wspólnie zamieszkujących, a więc czynnik „ze sfery ich świadomości i woli" – por. wyrok SN z dnia 7 lutego 2002 r., I CKN 1023/99, LEX nr 53288. Stan stałego zamieszkiwania z najemcą ma trwać do chwili jego śmierci, nie ma za to znaczenia stan po jego śmierci, który nie wpływa na wstąpienie w najem – por. wyrok SN z dnia 28 października 1980 r., III CRN 230/80, M. Praw. 1994, nr 9, poz. 273. Dostrzeżenia tymczasem wymaga, że powódka wyraźnie i konsekwentnie manifestowała na zewnątrz swój status, m.in. przez to, że mieszkanie przy ul. (...) traktowała nadal jako swoje centrum życiowe, w którym koncentrowało się przecież również jej życie rodzinne – z mężem. Nie zabrała z mieszkania żadnych swoich rzeczy. Żaden z przesłuchanych w sprawie świadków, w tym sąsiadka powódki, nie potwierdził tezy strony pozwanej, że A. P. wyprowadziła się z zamiarem opuszczenia dotychczasowego miejsca zamieszkania. Nikt nie widział, aby wynoszone były ze spornego lokalu i przenoszone w inne miejsce meble czy inne rzeczy. Przeciwnie, powódka widywana była, gdy wracała do swojego mieszkania z zakupami i przebywała w nim. W trakcie obecności męża i bratowej A. P. wykonywała typowe dla domownika czynności. Zdaniem sądu, okoliczności te potwierdzają, że obecność A. P. w innych miejscach, miała tylko doraźny charakter.

Strona przeciwna nie przedstawiła natomiast kontrargumentów (art. 6 k.c.). Jedynym dowodem, mającym, w ocenie pozwanej, świadczyć o braku spełnienia przez powódkę przesłanki stałego zamieszkiwania z najemcą, był dokument w postaci „informacji uzyskanych wśród sąsiadów lokalu przy ul. (...)” (k. 22), z którego wynika wyłącznie, że kobieta o nieustalonej tożsamości z lokalu nr (...), twierdzi, że powódka i jej mąż od czasu powodzi w 1997r. nie mieszkali z H. M. (1). Co więcej, strona pozwana, wezwana do wskazania danych osobowych i adresowych tejże osoby, celem przesłuchania jej w charakterze świadka (pkt 2 postanowienia sądu z dnia 13.02.2015r., k. 55), pod rygorem skutków procesowych z art. 233 § 2 k.p.c., wymaganych informacji nie podała. Sąd ostatecznie uznał, iż dokument ten nie posiada żadnej wartości dowodowej.

W tych okolicznościach, uznając, iż po stronie A. P. spełnione zostały wszystkie niezbędne przesłanki określone w art. 691 § 1 i § 2 k.c., uwzględnił żądanie pozwu w całości.

Biorąc pod rozwagę poczynione ustalenia faktyczne, treść przywołanych przepisów prawa oraz przeprowadzone rozważania, należało orzec jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE