UZASADNIENIE

A. D. i S. C. zostali oskarżeni o to, że w nocy z 1/2 sierpnia 2011 roku, w D., przy ulicy (...), pow. (...), działając wspólnie i w porozumieniu, dokonali kradzieży 7 sztuk wieloparowych przewodów telekomunikacyjnych o długości 180 metrów każdy, powodując straty w kwocie 29.175,44 zł na szkodę (...) S.A. – Oddział w S., przy ul. (...), to jest o czyn z art. 278 § 1 kk.

Sąd Rejonowy w Choszcznie wyrokiem z dnia 11 września 2012r., wydanym w sprawie o sygn. akt II K 766 / 11, uznał oskarżonych za winnych tego, że w nocy z 1/2 sierpnia 2011 roku, w D., przy ulicy (...), działając wspólnie i w porozumieniu oraz razem z T. K. (1), dokonali kradzieży 7 sztuk wieloparowych przewodów telekomunikacyjnych o długości 180 metrów każdy, powodując straty w kwocie 51.331,89 zł na szkodę (...) S.A. – Oddział w S., przy ul. (...), to jest popełnienia występku kwalifikowanego na podstawie art. 278 § 1 kk w zw. z art. 4 § 1 kk ( w stanie prawnym obowiązującym na dzień 01. 08. 2011r.) i za tak opisany czyn, na podstawie art. 278 § 1 kk w zw. z art.4 § 1 kk ( w stanie prawnym obowiązującym na dzień 01. 08. 2011r. ), wymierzył A. D. karę 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności, zaś S. C. wymierzył karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art.46 § 1 kk orzekł wobec A. D. i S. C. solidarny obowiązek naprawienia szkody w całości poprzez zapłatę na rzecz (...) S.A. – Oddział w S., przy ul. (...) kwoty 51.331,89 zł.

Na podstawie art. 44 § 2 kk orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodu rzeczowego w postaci nożyc, zarejestrowanego pod pozycją (...)Prokuratury Rejonowej w Choszcznie.

Na podstawie art. 230 § 2 kpk zwrócił (...) S.A.– Oddział w S.dowód rzeczowy w postaci końcówek przewodów, zarejestrowany pod pozycją (...)Prokuratury Rejonowej w Choszcznie oraz zwrócił właścicielowi samochodu V. (...)o nr rej. (...)dowód rzeczowy w postaci obudowy kolumny kierownicy, zarejestrowany pod pozycją (...)Prokuratury Rejonowej w Choszcznie.

Zasądził od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa zwrot kosztów sądowych wynikających z ich udziału w sprawie oraz wymierzył każdemu z nich opłatę w wysokości po 400 zł.

Apelacje od powyższego wyroku wnieśli oskarżony S. C. oraz obrońca oskarżonego A. D. adw. T. K. (2).

Oskarżony S. C. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

- obrazę przepisów postępowania karnego, tj. art. 4 kpk, art. 5 kpk, art. 16 kpk, art. 79 kpk, art. 410 kpk, art. 439 § 1 pkt 10 kpk, mającą wpływ na treść wyroku, polegającą na błędnym przyjęciu, że okoliczności popełnienia przestępstwa nie uzasadniają, by koniecznym było orzeczenie kary złagodzonej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania;

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mający wpływ na jego treść poprzez pominięcie okoliczności, iż oskarżony od wielu lat cierpi na głęboką depresję, ma za sobą kilka prób samobójczych, przebywał w zakładzie psychiatrycznym oraz to, że ze względu na powyższe powinien pozostawać pod opieką lekarza psychiatry i regularnie przyjmować leki psychotropowe.

Podnosząc powyższe zarzuty S. C. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Choszcznie do ponownego rozpoznania.

Obrońca oskarżonego A. D. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił rażącą niewspółmierność i surowość orzeczonej kary pozbawienia wolności i brak podstaw do orzeczenia obowiązku naprawienia szkody w kwocie 51.331,89 zł.

W związku z powyższym wniósł o zmianę wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, ewentualnie o znaczne złagodzenie orzeczonej kary pozbawienia wolności oraz o uchylenie orzeczonego obowiązku naprawienia szkody.

W uzupełnieniu apelacji wniesionej przez adw. T. K. (2), obrońca A. D. adw. P. Z. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1) obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 278 § 1 kk w zw. z art. 115 § 2 kpk poprzez uznanie nagminności przestępstwa kradzieży na lokalnym terenie za okoliczność wpływającą na stopień społecznej szkodliwości czynu popełnionego przez oskarżonego, w sytuacji, gdy okoliczność ta nie ma dla tego stopnia znaczenia;

2) obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych, a mianowicie art. 4 kpk w zw. z art. 7 kpk w zw. z art. 193 § 1 kpk w zw. z art. 424 § 1 pkt 1 kpk, poprzez ustalenia przez Sąd wysokości wyrządzonej przestępstwem szkody wyłącznie na podstawie prywatnych wyliczeń pokrzywdzonej, z pominięciem dokonania przez Sąd oceny rozbieżności między tymi wyliczeniami na etapie postępowania przygotowawczego i sądowego oraz z pominięciem przeprowadzenia na tę okoliczność dowodu z opinii biegłego w sytuacji gdy ustalenie rzeczywistej wartości wyrządzonej szkody wymagało wiadomości specjalnych – bez należytego uzasadniania takiego stanu rzeczy;

3) obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych, a mianowicie art. 6 kpk w zw. z art. 399 § 1 kpk poprzez brak formalnego uprzedzenia oskarżonego o możliwości zmiany opisu czynu zarzucanego mu katem oskarżenia w zakresie wysokości wyrządzonej przez niego szkody;

4) obrońca wniósł nadto o rozważenie zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej wskazanej w art. 439 § 1 pkt 9 kpk, tj. braku skargi uprawnionego oskarżyciela z uwagi na nieujęcie w akcie oskarżenia wartości skradzionego mienia, co uniemożliwiło kwalifikację prawną czynu zarzuconego oskarżonemu.

Stawiając powyższe zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez stosowne obniżenie oskarżonemu wymierzonej kary pozbawienia wolności i warunkowe zawieszenie jej wykonania na ustalony przez Sąd okres próby, a nadto stosowne zmniejszenie zakresu obowiązku naprawienia szkody, ewentualnie o uchylenie przedmiotowego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja S. C. oraz apelacja obrońcy oskarżonego A. D. okazały się zasadne o tyle, że zainicjowana nimi kontrola instancyjna doprowadziła do częściowej zmiany zaskarżonego wyroku.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że brak jest podstaw do skutecznego formułowania zarzutu obrazy przepisów prawa procesowego. Analiza sposobu procedowania Sądu merytorycznego, a także lektura pisemnych motywów skarżonego orzeczenia nie wykazała, aby przeprowadzone postępowanie było dotknięte wadami, a w szczególności nastąpiło z naruszeniem przepisów art. 193 § 1 kpk czy art. 399 § 1 kpk, w sprawie nie wystąpiły także bezwzględne przesłanki odwoławcze, o których mowa w art. 439 § 1 pkt 9 i 10 kpk.

Za chybiony należało uznać podniesiony w apelacji wniesionej przez S. C. zarzut zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 10 kpk. Wskazywane bowiem przez skarżącego wątpliwości co do poczytalności oskarżonego nie zostały potwierdzone przez biegłych lekarzy psychiatrów, którzy, po zbadaniu S. C., sporządzili opinię sądowo – psychiatryczną. W opinii tej biegli stwierdzili, że nie rozpoznają u oskarżonego choroby psychicznej w sensie procesu psychotycznego ani upośledzenia umysłowego, rozpoznali natomiast u niego cechy osobowości nieprawidłowej typu dyssocjalnego oraz nadużywanie alkoholu, stwierdzili także, że w stosunku do S. C. nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 31 § 1 lub § 2 kk. Z opinii tej wynika nadto, że w 2003r. oskarżony przebywał na oddziale psychiatrycznym, podczas którego przeprowadzone zostało badanie psychologiczne, które wykazało, że S. C. ma osobowość nieprawidłową o tendencjach do manipulowania innymi i unikania odpowiedzialności; w trakcie pobytu w szpitalu okazało się także, że ma on do odbycia karę, od której uchylał się, w związku z czym został wypisany do Aresztu Śledczego. W związku z powyższym, stwierdzić należy, że w stosunku do S. C. nie zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności (art. 79 § 1 pkt 3 kpk ), która obligowałaby Sąd do wyznaczenia mu obrońcy z urzędu. Tym samym stwierdzić należy, że w niniejszej sprawie nie zostało naruszone prawo do obrony S. C..

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy zebrał pełny materiał dowodowy niezbędny do dokonania ustaleń faktycznych. Zarówno ocena zebranych dowodów, jak i dokonane na ich podstawie ustalenia faktyczne są prawidłowe.

Zastrzeżenia Sądu odwoławczego budziło natomiast wskazanie w opisie czynu przypisanego oskarżonym, w ślad za aktem oskarżenia, znamienia wartości straty jaką poniosła pokrzywdzona, bez odniesienia się do wartości skradzionego przez oskarżonych mienia, a także zmiana jakiej dokonał Sąd Rejonowy w opisie czynu polegająca na wskazaniu wartości wyliczonej przez pokrzywdzoną szkody, zamiast prawidłowo wartości skradzionego mienia.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że dokonana przez Sąd meriti ww. zmiana w opisie czynu, choć błędna, nie stanowiła naruszenia art. 399 § 1 kk poprzez brak uprzedzenia oskarżonych o możliwości zmiany opisu czynu zarzucanego im aktem oskarżenia. Powołany przepis obliguje bowiem sąd wyłącznie do uprzedzenia obecnych na rozprawie stron o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej czynu zarzuconego oskarżonemu, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca, Sąd Rejonowy dokonał bowiem wyłącznie zmiany w zakresie opisu czynu.

Za całkowicie chybiony należało także uznać zarzut zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 9 kpk, polegający – zdaniem skarżącego - na braku skargi uprawnionego oskarżyciela z uwagi na nieujęcie w akcie oskarżenia wartości skradzionego mienia, co uniemożliwiło kwalifikację prawną czynu zarzuconego oskarżonym. Wskazać jednak należy, że w akcie oskarżenia prokurator, będący uprawnionym oskarżycielem, mimo że błędnie wskazał znamię straty poniesionej przez pokrzywdzoną, to prawidłowo określił kwotę odpowiadającą wartości skradzionego mienia, która pozwoliła na dokonanie prawidłowej kwalifikacji prawnej czynu zarzuconego oskarżonym.

Wskazać należy, że do znamion przestępstwa z art. 278 § 1 kk należy wartość skradzionych rzeczy, bowiem decyduje ona o kwalifikacji kradzieży jako przestępstwa albo wykroczenia. A zatem opis działania zarzucanego oskarżonemu musi uwypuklać te cechy działania oskarżonego, które decydują o kwalifikacji prawnej zarzucanego mu czynu w ten sposób, by wyczerpane zostały wszystkie znamiona przestępstwa ( por . postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 października 1995r., II KRN 131 / 95, Prok. .i Pr.-wkł. 1996 / 5 / 8 ).

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dostrzegł swój błąd polegający na pomyleniu kwestii wartości skradzionych przez oskarżonych rzeczy z wartością straty jaką w wyniku popełnionego przez nich czynu poniosła pokrzywdzona, wskazując, iż do znamion przestępstwa z art. 278 § 1 kk należy wartość skradzionych rzeczy.

Wskazać zatem należy, że powyższy błąd Sądu I instancji implikował koniecznością dokonania zmiany w opisie czynu przypisanego oskarżonym poprzez ustalenie wartości skradzionego przez oskarżonych mienia.

Ustalając powyższą wartość, zauważyć należy, że co prawda z notatki urzędowej sporządzonej w dniu 2 sierpnia 2011r. przez funkcjonariusza Policji wynika, że pracownik pokrzywdzonej powiadomił o kradzieży 7 sztuk kabla wieloparowego, na szkodę (...), szacując ich wartość na kwotę ponad 10.000 zł, było to jednak wstępne wyliczenie. W dniu 18 sierpnia 2011r. pokrzywdzona złożyła bowiem pisemne zawiadomienie o popełnieniu na jej szkodę przestępstwa wskazując zarówno zakres skradzionego jej mienia, tj. 7 kabli telefonicznych o długości 180 m każdy, jak i wartość tego mienia ( kwota 29.175,44 zł ) oraz wartość poniesionej w wyniku tego przestępstwa szkody ( kwota 51.331,89 zł ). Pokrzywdzona, po zweryfikowaniu zatem ilości oraz wartości skradzionego mienia, wskazała precyzyjnie wyliczoną przez siebie kwotę. Również we wniosku o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody (...) S. A. wskazała jako wartość szkody, tę samą co w ww. zawiadomieniu, kwotę 51.331,89 zł, obejmującą, m. in. wartość skradzionego mienia. Do wniosku tego dołączyła także kosztorys powykonawczy obejmujący szczegółowe wyliczenia.

Wskazana zatem wartość skradzionych kabli, podobnie jak obejmująca ją wartość szkody poniesionej przez pokrzywdzoną, znane były w toku postępowania tak oskarżonym, jak i obrońcy A. D., mimo to żadna ze stron nie kwestionowała ich wartości, ani nie wnosiła o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego celem wyliczenia wartości skradzionego mienia ( ani wartości szkody ). Zgodnie zaś z treścią art. 167 kpk dowody przeprowadza się na wniosek stron, podmiotu określonego w art. 416 albo z urzędu. W niniejszej sprawie żadna ze stron nie wnioskowała o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, oskarżeni oraz obrońca A. D. nie kwestionowali wartości skradzionego mienia ( ani wartości szkody ) wskazanych przez pokrzywdzoną w pisemnym zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa oraz we wniosku o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody, w ocenie natomiast Sądu odwoławczego, rzetelne wyjaśnienie sprawy nie wymagało przeprowadzenia przez Sąd I instancji takiego dowodu z urzędu, albowiem zgromadzony materiał dowodowy okazał się wystarczający do ustalenia wartości skradzionego mienia, a wyliczona przez pokrzywdzoną kwota nie budzi wątpliwości również Sądu odwoławczego. (...) S.A. wyliczyła ww. wartość skradzionych jej kabli załączając do akt sprawy kosztorys powykonawczy, Sąd Rejonowy zasadnie zaś uznał go w tym zakresie za w pełni wiarygodny dowód w sprawie.

W świetle powyższego, stwierdzić należy, że Sąd I instancji zgromadził kompletny materiał dowodowy, który prawidłowo ocenił, ustalając prawidłowo stan faktyczny. Również ocena prawna zachowania oskarżonych nie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego. Błędnie jedynie, o czym była mowa wyżej, Sąd Rejonowy wskazał w opisie czynu przypisanego oskarżonym kwotę odpowiadającą wartości szkody poniesionej przez pokrzywdzoną, zamiast prawidłowo wartość skradzionego przez oskarżonych mienia, a zatem w tym zakresie zaskarżony wyrok wymagał zmiany polegającej na ustaleniu, że wartość skradzionych przez oskarżonych przewodów telekomunikacyjnych wynosiła 29.175,44 zł.

Korekty wymagała również wysokość kar orzeczonych przez Sąd Rejonowy wobec oskarżonych, a także wysokość orzeczonego obowiązku naprawienia szkody poniesionej przez pokrzywdzoną w wyniku przestępstwa popełnionego przez oskarżonych.

Odnosząc się do okoliczności, które Sąd I instancji miał na uwadze ustalając rodzaj oraz rozmiar kar orzeczonych wobec oskarżonych, wskazać należy w pierwszej kolejności, że rację ma skarżący, iż nie może stanowić okoliczności przemawiającej za surowym ukaraniem sprawców nagminność popełnianych na tym samym terenie czynów polegających na kradzieżach kabli telekomunikacyjnych. Ze względu bowiem na niedopuszczalność rozszerzającej interpretacji art. 115 § 2 kk, należy przyjąć, iż nagminność przestępstw nie zalicza się do wyznaczników stopnia społecznej szkodliwości czynu ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2002r., WA 50/02, OSNKW 2003 / 1 – 2 / 9, Biul. SN 2003 / 2 / 22 ).

W pozostałym zakresie okoliczności obciążające i łagodzące, istniejące w dacie orzekania przez Sąd Rejonowy, zostały prawidłowo uwzględnione przez ten Sąd. Wskazać jednak należy, że na dzień orzekania przez Sąd meriti oskarżeni byli uprzednio karani – co wynika ze znajdujących się w aktach sprawy kart karnych z dnia 13. 06. 2012r., przy czym A. D. pięciokrotnie ( k. 219 – 220 ), a S. C. sześciokrotnie ( k. 237 – 238 ). Zasadnie zatem, Sąd I instancji, ustalając wymiar kar, poczytał na niekorzyść oskarżonych okoliczność ich uprzedniej wielokrotnej karalności. Zauważyć jednak należy, że z informacji uzyskanych z Krajowego Rejestru Karnego z dnia 2 lipca 2013r., wynika że obecnie obydwaj oskarżeni nie figurują w kartotece karnej jako osoby uprzednio karane, ani też poszukiwane listem gończym ( k. 365 – 366 ). Powyższa okoliczność stanowi zatem istotny, przy ustalania wymiaru kar, argument przemawiający na korzyść A. D. oraz S. C.. Ponadto na korzyść A. D. należało uwzględnić, iż stara się on naprawić wyrządzoną pokrzywdzonej szkodę, na dowód czego przedłożył potwierdzenia przelewów kwoty 3.200 zł z dnia 24 czerwca 2013r. oraz kwoty 500 zł z dnia 24 lipca 2013r. ( k. 374 i 376 ). Przedstawione powyżej okoliczności i argumenty przemawiają za obniżeniem orzeczonych przez Sąd I instancji wobec oskarżonych kar pozbawienia wolności.

Mając zatem na uwadze uprzednią niekaralność oskarżonych, przyznawanie się przez nich od początku do popełnienia zarzuconego im czynu oraz prowadzenie ustabilizowanego trybu życia – z jednej strony, z drugiej zaś biorąc pod uwagę wysoki stopień społecznej szkodliwości popełnionego przez nich występku, należało obniżyć wymierzone im w I instancji kary pozbawienia wolności, wobec S. C. do 1 roku i 2 miesięcy, wobec zaś A. D. do 1 roku – mając na uwadze, że rozpoczął on naprawianie szkody wyrządzonej pokrzywdzonej.

Sąd odwoławczy uznał za zasadne również dokonanie zmiany zaskarżonego wyroku w kierunku postulowanym apelacjami, tj. poprzez warunkowe zawieszenie wykonania wymierzonych oskarżonym kar pozbawienia wolności. A. D. oraz S. C. przyznali się bowiem do popełnienia zarzuconego im czynu, zadeklarowali także wolę naprawienia wyrządzonej pokrzywdzonej szkody, przy czym A. D. rozpoczął jej naprawianie, nadto prowadzą oni ustabilizowany tryb życia oraz nie byli uprzednio karani. Wskazane okoliczności nie mogą zatem prowadzić do wniosku, że brak jest podstaw do skorzystania przez oskarżonych z instytucji probacji, jaką jest warunkowe zawieszenie wykonania kary. Przeczy temu ugruntowane orzecznictwo w tym przedmiocie, zgodnie z którym: „ Kara pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jest ostatecznością wśród stosowanych środków, której należy unikać, a nie jej nadużywać. Wymierza się tę karę jedynie wtedy, gdy inne środki nie spełnią celów postępowania (art. 58 § 1 k.k.” ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20. 11. 2003 roku, sygn. II AKa 306 / 03, KZS 2004 / 1 /29 ).

Kierując się powyższymi okolicznościami odnoszącymi się do oskarżonych, oraz zasadą prymatu kar wolnościowych, Sąd odwoławczy uznał, że wymierzenie oskarżonym kar pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania będzie wystarczające dla osiągnięcia wobec nich celów kary, w szczególności zapobiegnie ich powrotowi do przestępstwa.

Zmiany wymagała również kwota orzeczonego przez Sąd I instancji wobec oskarżonych obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej popełnionym przez nich czynem. Uznając zatem, że wysokość szkody w sposób bezsporny została udowodniona w ramach postępowania karnego co do kwoty odpowiadającej wartości skradzionego przez oskarżonych mienia, należało obniżyć, orzeczony przez Sąd Rejonowy w pkt II części dyspozytywnej wyroku, obowiązek solidarnego naprawienia szkody do kwoty 29.175,44 zł. W pozostałym zakresie natomiast pokrzywdzona będzie mogła dochodzić naprawienia szkody na drodze postępowania cywilnego.

Tak argumentując i podzielając częściowo zarzuty apelującego, a częściowo z urzędu, Sąd odwoławczy, na podstawie art. 437 § 2 kpk, zmienił częściowo wyrok, zaś na podstawie zaś art. 437 § 1 kpk w pozostałej części utrzymał go w mocy.

Na podstawie art. 627 kpk w zw. z art. 633 kpk w zw. z art. 634 kpk orzeczono o wydatkach związanych z postępowaniem odwoławczym, zaś o opłacie wobec A. D. na mocy art. 2 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych ( t. j. Dz. U. z 1983 r., nr 49, poz. 223 ze zm. ), wobec zaś S. C. na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 10 ust. 1 powołanej ustawy o opłatach w sprawach karnych.

SSO Władysława Motak SSO Ryszard Małachowski SSO Małgorzata Jankowska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE