WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 grudnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia 2015 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 2 kwietnia 2014 r., znak: (...)

w sprawie: M. K.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o emeryturę

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu M. K. prawo do emerytury od dnia (...) r.,

2)  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis.

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Odział w B. odmówił ubezpieczonemu M. K. prawa do emerytury na podstawie art. 184 ust z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS ponieważ ubezpieczony nie udokumentował wymaganego przepisami 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, bowiem świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie spełniało wymogów formalnych oraz między oznaczeniem stanowiska pracy w świadectwie pracy ubezpieczonego i świadectwie wykonywania pracy, wystawionym przez nieuprawnioną osobę, w szczególnych warunkach istniały rozbieżności.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczony wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury bowiem przepracował wymagany okres pracy w szczególnych warunkach od 14.12.1970r. do 14.10.1996r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie , podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 18.11.2014 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 2 kwietnia 2014r. nr (...) w ten sposób, że przyznał M. K. prawo do emerytury od dnia(...). oraz stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na skutek apelacji pozwanego, Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 26.06.2015r. uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy VI Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Sąd Apelacyjny w Gdańsku zlecił Sądowi przy ponownym rozpoznaniu sprawy zbadanie czy okresy zatrudnienia ubezpieczonego w Zakładach (...) w N. n. N.: od dnia 14 grudnia 1970 r. do dnia 19 lutego 1973 r., od dnia 03 kwietnia 1973 r. do dnia 13 czerwca 1973 r. i od dnia 13 czerwca 1975 r. do dnia 14 października 1996 r. podlegają zaliczeniu do wymaganego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Dla zaliczenia spornych okresów zatrudnienia niezbędne jest ustalenie, że w okresach tych M. K. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach, o których mowa w wykazie, stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Sąd Apelacyjny przesądził, że okres nauki zawodu połączonej z obowiązkiem dokształcania się w zasadniczej szkole zawodowej nie stanowi okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej na zasadach określonych w § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Przy ponownym rozpoznawaniu niniejszej sprawy Sąd I instancji w celu stwierdzenia, czy zachodzą łącznie wszystkie przesłanki ustalenia M. K. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z art. 184 ustawy emerytalnej, winien poprzez dopuszczenie dowodu z zeznań świadków, którzy pracowali z nim w spornych okresach zatrudnienia, jak również skonfrontowanie tych zeznań z treścią dokumentów zawartych w aktach osobowych ubezpieczonego oraz ponownego przesłuchania wnioskodawcy w charakterze strony ustalić, czy w tych okresach wykonywał on prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, a w przypadku odpowiedzi twierdzącej, czy prace te były świadczone stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Rozpoznając ponownie sprawę Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony M. K., urodzony (...), zatrudnił się 14.12.1970 r. w Zakładach (...) w N. jako uczeń w dziale rozbioru i wykrawania, naukę w zawodzie masarza zakończył 18.12.1972 r.. Od stycznia 1973 r. ubezpieczony pracował w dziale uboju i w ramach pracy odbywał staże jako ubojowiec, w jeliciarni, w dziale rozbioru mięsa i w magazynie skór. Nie wykonywał w tym okresie pracy przy uboju. Ubezpieczony odbywał służbę wojskową w okresie od 8.01.1974r. do 8.05.1975 r. Z treści dokumentów zawartych w aktach osobowych (k. 11 akt sprawy) wynika, że w spornych okresach zatrudnienia w Zakładach (...) w N. n/N. ubezpieczony był zatrudniony na stanowiskach: ucznia od dnia 14 grudnia 1970 r. do dnia 18 grudnia 1972 r., wędliniarza: od dnia 19 grudnia 1972 r. do dnia 02 stycznia 1973 r., od dnia 03 kwietnia 1973 r. do dnia 13 czerwca 1973 r. i od dnia 13 czerwca 1973 r. do dnia 14 października 1996 r. oraz bekoniarza od dnia 03 stycznia 1973 r. do dnia 19 lutego 1973 r.

Organ rentowy nie kwestionował zaliczenia do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach ubezpieczonego okresów zatrudnienia w Zakładach (...) w N. n/N. na stanowiskach: jeliciarza od dnia 20 lutego 1973 r. do dnia 02 kwietnia 1973 r. i ubojowca od dnia 14 czerwca 1973 r. do dnia 12 czerwca 1975 r. (w tym okresu zasadniczej służby wojskowej od dnia 08 stycznia 1974 r. do dnia 08 maja 1975 r.).Po obyciu służby wojskowej w okresie od 8.01.1974r. do 8.05.1975 r. ubezpieczony powrócił do działu uboju i i zabijał bydło pistoletem przez okres 1 roku. Potem ubezpieczony pracował w dziale wędlin, w latach 1976-1977 a następnie, najpóźniej w roku 1978 przeszedł do pracy do peklowni. Ubezpieczony został oddelegowany do peklowni z działu wędlin na stałe, żeby przygotowywać mięso w peklowni do wydawania do działu wędlin. Jego praca nie odbywała się w dziale wędlin mimo, że w 1987 r. podpisał umowę o odpowiedzialności materialnej, ale faktycznie przez cały czas pracował w peklowni. W peklowni odbywało się peklowanie mięsa i przygotowanie do produkcji wędlin. Ubezpieczony pracował w tym dziale aż do upadłości zakładu i końca zatrudnienia w 1996 r. Peklownia była faktycznie chłodnią o temperaturze wewnętrznej poniżej zera stopni Celcjusza. Znajdowały się tam duże pojemniki po 500 kg z mięsem. Mięso było mieszane z solą peklującą i układane w basenach gdzie leżakowało przez tydzień czasu. Pracownicy, w tym ubezpieczony, zajmowali się mieszaniem mięsa z solą, układaniem w basenach, wydawaniem mięsa na produkcję, co polegało na ładowaniu mięsa do mniejszych pojemników, robieniem solanek do głów szynek, karkówek, boczków, które wlewało się do basenów gdzie następnie układano odpowiednie partie mięsa, nastrzykiwaniem mięsa solankami. Wszystkie czynności pracownicze w okresie od 1978 r. do końca zatrudnienia -14 października 1996 r., wykonywane były przez ubezpieczonego w peklowni. Razem z ubezpieczonym pracował w tej peklowni jako peklowacz świadek A. S. a przełożonym powoda był świadek W. C.. Świadek Z. B. pracował w tym samym zakładzie pracy co ubezpieczony i potwierdził jego pracę do roku 1983 .W peklowni pracowało jednocześnie dwóch, trzech peklowaczy, którzy się zmieniali. Praca trwała ponad 8 godzin. Ubezpieczony nie pracował w spornym okresie w innych działach, mimo formalnej przynależności do działu wędlin. Faktycznie więc ubezpieczony najpóźniej od 1978r. do 1996 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracował jako peklowacz, w pomieszczeniu w którym panowała temperatura poniżej 0 ⁰ C. Pracownicy, w tym ubezpieczony, pracował w gumofilcach, w rękawicach, w impregnowanym fartuchu, bluzie i czapce. Dostawali ciepłe mleko i zupę regeneracyjną.

W świadectwie pracy pracodawca wpisał iż ubezpieczony w okresie zatrudnienia wykonywał tylko pracę wędliniarza a świadectwie pracy w szczególnych warunkach z dnia 28.07.2000 r., powołując się na przepisy zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wskazano, że ubezpieczony w okresach wskazanych w tym świadectwie pracował przy pracach wymienionych w dziale A pozycja 8, podpunkt 3 i 1 tego zarządzenia.

Ubezpieczony musiał podpisać umowę o odpowiedzialności materialnej z innymi pracownikami działu wędlin, bo tego wymagał pracodawca. Ubezpieczony nie korzystał w spornym okresie z urlopów bezpłatnych.

dowód: zeznania świadków Z. B., W. C. -zapis protokołu rozprawy k.91, zeznania świadka A. S., zeznania ubezpieczonego -zapis protokołu rozprawy k.102,świadectwo pracy, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w aktach rentowych, dokumenty w aktach osobowych ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach rentowych powódki i aktach sprawy, których prawdziwości strony nie kwestionowały oraz zeznań świadków Z. B., A. S. i W. C. oraz zeznań ubezpieczonego.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków, którzy pracowali razem z ubezpieczonym i jego pracę opisali na podstawie własnych obserwacji, bowiem ich zeznania były zgodne, wzajemnie się uzupełniały oraz były spójne z zeznaniami ubezpieczonego, którym z tego względu Sąd również dał wiarę. Ponadto zeznania powyższe znajdowały potwierdzenie w dokumentach zgromadzonych w sprawie.

Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd Okręgowy stwierdził , że ubezpieczony w spornym okresie tj. w Zakładach (...) w N. n/N. pracował w szczególnych warunkach na stanowiskach: jeliciarza od dnia 20 lutego 1973 r. do dnia 02 kwietnia 1973 r. i ubojowca od dnia 14 czerwca 1973 r. do dnia 12 czerwca 1975 r. co najmniej od 1978r. do 14.10.1996 r., wykonując pracę o jakiej mowa w wykazie A, dział X punkt 7 i 8 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. w sprawie w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze tj pracę przy uboju zwierząt i prace w chłodni przyzakładowej o temperaturze wewnętrznej poniżej 0°C.

Zwrócić trzeba uwagę na to, że cytowane rozporządzenie zawiera wykaz prac w szczególnych warunkach a nie stanowisk pracy. Dlatego też potwierdzenie, że ubezpieczony pracował w okresie ponad 15 lat przy uboju zwierząt i w chłodni w temperaturze poniżej O ⁰ C przy przygotowywaniu mięsa do dalszego przerobu, niezależnie od sposobu określenia zajmowanego przez ubezpieczonego stanowiska dawało ubezpieczonemu prawo do emerytury. Zwrócić też trzeba uwagę na to, że cytowane wyżej zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w załączniku 1 pod pozycją 8 punkt 5 wymieniało jako pracę w szczególnych warunkach pracę peklowacza kwalifikując ją jako pracę przy uboju ( peklowaniu).

Sąd dokonał następnie oceny ustalonego stanu faktycznego w kontekście przepisów art.184 i 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z treścią art. 184. ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.( art. 184 ust. 2)

Zgodnie z treścią art.32 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy -ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 ( 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet.) W myśl ustępu 2 art.32 cytowanej ustawy dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ustępie 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Przepisy rozporządzenia wykonawczego Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r, które nadal zachowały swoją moc na warunkach określonych w art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, mają zastosowanie do wszystkich pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a okresy te stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Niemniej jednak należy wskazać, iż w przypadku, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczeń potwierdzających okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach z przyczyn od siebie niezależnych, art. 472 i 473 k.p.c. umożliwiają ustalenie tych okoliczności w drodze postępowania odwoławczego przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z powołanymi przepisami w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych każdy fakt mający wpływ na prawo do świadczenia lub jego wysokość może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Zaliczenie nieudokumentowanych, spornych okresów pracy w szczególnych warunkach do stażu pracy uprawniającego do wcześniejszej emerytury wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych. Nie ulega wątpliwości, że w postępowaniu o świadczenie emerytalno-rentowe dopuszczalne jest – jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z 27 maja 1985 r. (III UZP 5/85, LEX nr14635) – przeprowadzenie przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy z powodu jego likwidacji lub zniszczenia dokumentów dotyczących zatrudnienia.

Okres pracy w warunkach szczególnych można również ustalić w postępowaniu sądowym na podstawie akt osobowych pracownika.

W myśl § 4 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Skoro postępowanie dowodowe potwierdziło fakt pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach o których mowa w dziale X pkt.7i 8 załącznika A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r., w okresie od dnia 20 lutego 1973 r. do dnia 02 kwietnia 1973 r., od dnia 14 czerwca 1973 r. do dnia 12 czerwca 1975r. ( tego okresu pracy jako pracy w szczególnych warunkach organ rentowy nie kwestionował, co potwierdził Sąd Apelacyjny ) i od 1978r. do 14.10.1996r. ( co potwierdziło postepowanie dowodowe przed Sądem Okręgowym ) a więc przez ponad 15 lat, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Na zasadzie art. 118 ust 1 a ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS Sąd Okręgowy orzekł o braku odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji z uwagi na braki formalne świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz rozbieżności między treścią świadectwa pracy a świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, których wyjaśnienie wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego przed Sądem.

SSO Ewa Milczarek