UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 stycznia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., na podstawie art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 j.t.), odmówił przyznania ubezpieczonemu T. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 27 grudnia 2012 r. nie stwierdziła niezdolności ubezpieczonego do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony, który wniósł o przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, iż jego aktualny stan zdrowia nie pozwala mu na wykonywanie pracy w zawodzie kierowcy, zaopatrzeniowca, handlowca noszącego ciężkie ładunki czy operatora koparki. Ubezpieczony od kilku lat leczy się m.in. na nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, bóle kręgosłupa.

W odpowiedzi na odwołanie ubezpieczonego organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony T. S. pracował w zawodach mechanika, operatora, kierowcy. Od 2011 r. ubezpieczony nie pracuje.

W dniu 20 listopada 2012 roku ubezpieczony złożył wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczony posiada wymagany okres ubezpieczenia. Organ rentowy poddał ubezpieczonego badaniu przez Lekarza Orzecznika ZUS i Komisję Lekarską ZUS, którzy w wydanych orzeczeniach uznali ubezpieczonego za osobę zdolną do pracy.

-okoliczności bezsporne

W celu zweryfikowania powyższych orzeczeń Sąd powołał biegłych lekarzy sądowych następujących specjalności: kardiologa, diabetologa, neurologa, specjalistę medycyny pracy.

Biegli lekarze sądowi w wydanym w dniu 8 kwietnia 2013 roku orzeczeniu lekarskim rozpoznali u ubezpieczonego następujące schorzenia:

- cukrzyca typu 2 leczona insuliną i lekami doustnymi,

- nadciśnienie tętnicze,

- torbielowatość wątroby i nerek,

- stłuszczenie wątroby,

- niedosłuch,

- otyłość brzuszna,

- zaburzenia adaptacyjne – reakcje depresyjne w wywiadach.

W ocenie biegłych sądowych ubezpieczony został uznany za częściowo niezdolnego do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji od 26.11.2012 r. na okres dwóch lat. Przyczyną częściowej niezdolności do pracy jest nadciśnienie tętnicze powikłane cukrzycą i otyłością brzuszną, która stwarza bardzo duże ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych, a cukrzyca dodatkowo stanowi przeciwwskazanie do pracy na wysokości i przy maszynach w ruchu. Zdaniem biegłych wskazane jest przeprowadzenie badania uzupełniającego laryngologicznego i psychiatrycznego, gdyż ubezpieczony cierpi na schorzenia laryngologiczne i psychiatryczne. Tym samym, biegli nie podzielili stanowisk wyrażonych przez lekarza orzecznika ZUS oraz komisję lekarską ZUS.

- dowód: opinia biegłych sądowych z dnia 8.04.2013 r. (k. 14-15 akt sądowych).

Po zapoznaniu się z opinią wydaną przez biegłych organ rentowy pismem procesowym z dnia 17 maja 2013 r. (k. 27 akt sądowych) wniósł zastrzeżenia do sporządzonej przez biegłych opinii. Organ rentowy opierając się na stanowisku Przewodniczącego Komisji Lekarskich ZUS wskazał, że schorzenia ubezpieczonego – nadciśnienie tętnicze i cukrzyca są dobrze kontrolowane, bez powikłań narządowych i nie ograniczają możliwości zatrudnienia. Pozwany organ wniósł o powołanie dowodu z opinii II zespołu biegłych, a w przypadku nie uwzględnienia wniosku – o oddalenie odwołania.

W celu ustalenia aktualnego stanu zdrowia ubezpieczonego, Sąd dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłych sądowych.

Biegli lekarze sądowi w wydanej w dniu 27 maja 2013 r. uzupełniającej opinii sądowo-lekarskiej stwierdzili, iż pozwany jest w błędzie, uważając, że ubezpieczony nie ma powikłań narządowych, gdyż otyłość jest powikłaniem cukrzycy, a nadciśnienie tętnicze jest również powikłaniem cukrzycy i otyłości. Zdaniem biegłych, nadciśnienie tętnicze powikłane cukrzycą i otyłością stwarza bardzo duże ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych, co powoduje częściową niezdolność do pracy dotychczas wykonywanej, ponieważ stwierdzone schorzenia są utrwalone i mają tendencję do progresji. Cukrzyca stanowi przeciwwskazanie do pracy na wysokościach i przy maszynach w ruchu, co stwarza ograniczone możliwości pracy przez ubezpieczonego w zawodzie technika mechanika, jak i kierowcy. Wobec tego biegli podtrzymali w całości wcześniejszą opinię.

- dowód: I uzupełniająca opinia biegłych z dnia 27.05.2013 r. (k. 32 akt sądowych).

Po zapoznaniu się z uzupełniającym orzeczeniem biegłych, organ rentowy pismem procesowym z dnia 27.06.2013 r. podtrzymał poprzednio złożone zastrzeżenia, wskazując, że otyłość nie jest powikłaniem narządowym cukrzycy, zaś ryzyko powikłań przy tym schorzeniu nie jest większe w przypadku aktywności zawodowej, co potwierdzają badania (...) Instytutu (...). Organ wniósł o powołanie dowodu z II zespołu biegłych, a w przypadku nie uwzględnienia wniosku – o oddalenie odwołania.

W celu ustosunkowania się biegłych do zastrzeżeń organu rentowego, Sąd dopuścił dowód z kolejnej uzupełniającej opinii biegłych sądowych.

Biegli lekarze sądowi w wydanej w dniu 8 lipca 2013 r. uzupełniającej opinii sądowo-lekarskiej stwierdzili, iż stwierdzone u ubezpieczonego schorzenia – cukrzyca, nadciśnienie tętnicze i otyłość brzuszna stwarzają bardzo duże ryzyko czyli zagrożenie powikłaniami sercowo-naczyniowymi i dlatego, aby zmniejszyć to ryzyko i tym samym zmniejszyć liczbę wypadków przy pracy – ubezpieczony został uznany za częściowo niezdolnego do pracy. W związku z powyższym biegli podtrzymali swoją wcześniejszą opinię w całości.

- dowód: II uzupełniająca opinia biegłych z dnia 8.07.2013 r. (k. 48 akt sądowych).

Po zapoznaniu się z uzupełniającym orzeczeniem biegłych, organ rentowy pismem procesowym z dnia 23.09.2013 r. wniósł zastrzeżenia, podnosząc, że biegły specjalista kardiolog nie uzasadnił swojego stanowiska, a jego ocena nie spełnia kryteriów rzetelnego protokołu medyczno-sądowego, a zatem nie może być brana pod uwagę. Organ wniósł o powołanie dowodu z opinii innego specjalisty kardiologa, a w przypadku nie uwzględnienia wniosku – o oddalenie odwołania.

W celu wyjaśnienia powyższych rozbieżności, Sąd dopuścił dowód z kolejnej uzupełniającej opinii biegłych sądowych.

Biegli lekarze sądowi w wydanej w dniu 14 października 2013 r. uzupełniającej opinii sądowo-lekarskiej stwierdzili, iż nadciśnienie tętnicze w powiązaniu z cukrzycą i otyłością stwarza bardzo duże zagrożenie powikłaniami sercowo-naczyniowymi (nagły zgon, udar mózgu, zawał serca) i z tego powodu ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy. Zdaniem biegłych sama tylko cukrzyca stanowi przeciwwskazanie do pracy na wysokości i przy maszynach w ruchu, a więc w zawodach wykonywanych przez ubezpieczonego. W związku z powyższym biegli podtrzymali swoją wcześniejszą opinię w całości.

- dowód: III uzupełniająca opinia biegłych z dnia 8.07.2013 r. (k. 48 akt sądowych).

Po zapoznaniu się z uzupełniającym orzeczeniem biegłych, organ rentowy pismem procesowym z dnia 29.11.2013 r. wniósł zastrzeżenia, cytując zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę według stanowiska (...) Towarzystwa (...) Organ wniósł o powołanie dowodu z II zespołu innych biegłych, w składzie specjalisty kardiologa i konsultanta ds. diabetologii, a w przypadku nie uwzględnienia wniosku – o oddalenie odwołania.

W celu ustalenia aktualnego stanu zdrowia ubezpieczonego, Sąd dopuścił dowód z II zespołu biegłych lekarzy sądowych o specjalnościach: kardiolog, diabetolog, neurolog, okulista, otolaryngolog, psychiatra, psycholog, specjalista medycyny pracy.

Biegli lekarze sądowi w wydanej w dniu 11 marca 2014 r. opinii sądowo-lekarskiej rozpoznali u ubezpieczonego następujące schorzenia:

- nadciśnienie tętnicze,

- cukrzyca typu 2 leczona metodą skojarzoną bez jawnych powikłań,

- otyłość, zespół metaboliczny,

- choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa z zespołem bólowym lędźwiowo-krzyżowym objawowym z okresami zaostrzeń,

- zaburzenia adaptacyjne – reakcja depresyjna,

- obustronny niedosłuch odbiorczy średniego stopnia.

W ocenie biegłych sądowych stan zdrowia ubezpieczonego nie upośledza sprawności organizmu w stopniu ograniczającym zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Zdaniem biegłych nadciśnienie tętnicze jest dobrze kontrolowane, cukrzyca t. 2 bez ciężkich niedocukrzeń i bez powikłań, objawowy zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego przebiega aktualnie w okresie remisji, bez objawów neurologicznych, stan psychiczny wyrównany, bez ostrych objawów psychotycznych. Stwierdzony niedosłuch stanowi przeciwwskazanie do pracy w hałasie oraz częstszą obserwację u kierowcy samochodu ciężarowego. Według biegłych z takim niedosłuchem ubezpieczony może pracować na stanowisku przedstawiciela handlowego – kierowcy kat. B. W związku z powyższymi wnioskami ubezpieczony został uznany za zdolnego do pracy z ustalonymi przeciwwskazaniami. Biegli podzielili orzeczenia lekarza orzecznika i komisji lekarskiej ZUS, zaś nie zgodzili się z orzeczeniem biegłych I-ego zespołu. Biegli ponadto wskazali, że z uwagi na trudności w pozyskaniu biegłego z dziedziny chorób oczu, nie opiniowali tego narządu.

- dowód: opinia II zespołu biegłych sądowych z dnia 11.03.2014 r. (k. 95-96 akt sądowych).

Po zapoznaniu się z opinią wydaną przez II zespół biegłych ubezpieczony wniósł pisemne zastrzeżenia do sporządzonej przez biegłych opinii. Ubezpieczony podniósł, iż jego obecny stan zdrowia i niedomagania organizmu nie pozwalają mu na pracę w dotychczas wykonywanym zawodzie, co jest zgodne z opinią I zespołu biegłych. Ubezpieczony załączył zaświadczenia lekarskie z Poradni (...)dotyczące niezdolności do wykonywania pracy na stanowiskach kierowcy-sprzedawcy oraz operatora koparko-ładowarki.

W celu wyjaśnienia rozbieżności między opiniami I-ego i II-ego zespołu biegłych, Sąd dopuścił dowód z opinii III-ego zespołu biegłych sądowych w składzie: diabetolog, okulista, nefrolog, neurolog, kardiolog, otolaryngolog, psychiatra, specjalista medycyny pracy.

Biegli sądowi III zespołu biegłych w składzie: neurolog, diabetolog, kardiolog, psychiatra, laryngolog w wydanym w dniu 18.08.2014 r. i 22.08.2014 r. orzeczeniu lekarskim rozpoznali u ubezpieczonego następujące schorzenia:

- cukrzyca typu 2,

- nadciśnienie tętnicze leczone kilkoma preparatami p/nadciśnieniowymi,

- obustronny niedosłuch,

- otyłość BMI 31,

- zaburzenia gospodarki lipidowej.

We wnioskach opinii biegli diabetolog, psychiatra oraz laryngolog zgodzili się z orzeczeniem biegłych z dnia 11.03.2014 r., w którym ubezpieczony został uznany za zdolnego do pracy. Z kolei biegły kardiolog stwierdził, że dokumentacja medyczna dostępna w aktach ZUS oraz aktach sprawy nie pozwala ustalić jednoznacznej opinii kardiologicznej. Biegły neurolog we wnioskach nie stwierdził objawów ogniskowego uszkodzenia układu nerwowego ani uszkodzenia układu obwodowego.

Biegły nefrolog z III zespołu biegłych sądowych w wydanej w dniu 5 listopada 2014 r. opinii sądowo-lekarskiej rozpoznał u ubezpieczonego następujące schorzenia:

- torbiele nerek bez upośledzenia ich funkcji,

- łagodny przerost prostaty,

- pojedyncze torbiele wątroby,

- cukrzyca typu 2 leczona insuliną.

We wnioskach opinii biegły nefrolog stwierdził, że ubezpieczony z przyczyn nefrologicznych nie jest całkowicie ani częściowo niezdolny do pracy zarobkowej. W opinii biegłego istniejące u wnioskodawcy torbiele nerek występują od ponad 10 lat i nie powodują zaburzeń ich czynności. Mogą być jedynie niezależnym czynnikiem odpowiedzialnym za występowanie nadciśnienia tętniczego. Biegły zgodził się z opinią sądowo-lekarską II zespołu biegłych, którzy badali wnioskodawcę w dniu 11 marca 2014 r. oraz podzielił stanowisko organu rentowego.

Biegły okulista z III zespołu biegłych w wydanej w dniu 5.03.2015 r. opinii sądowo-lekarskiej nie stwierdził u ubezpieczonego zmian upośledzających widzenie. Zdaniem biegłego na dnie oka nie ma powikłań cukrzycowych, zaznaczone są zmiany naczyniowe nadciśnieniowe, ale zmiany te nie powodują niezdolności do pracy.

Biegła z dziedziny medycyny pracy powołana w III zespole biegłych, w wydanej w dniu 23.03.2015 r. opinii sądowo-lekarskiej, rozpoznała u ubezpieczonego następujące schorzenia:

- nadciśnienie tętnicze,

- cukrzyca typu 2 leczona w sposób skojarzony, bez jawnych powikłań,

- nadwaga,

- choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa z okresowym zespołem bólowym L-S,

- obustronny niedosłuch odbiorczy średniego stopnia,

- angiopatia nadciśnieniowa I/II ST.

Po przeanalizowaniu dokumentacji zawartej w aktach i badaniu ubezpieczonego, biegła doszła do przekonania, że aktualnie stan zdrowia badanego nie ogranicza sprawności organizmu w stopniu ograniczającym zdolność do pracy zgodnie z poziomem kwalifikacji. W związku z powyższym, zdaniem biegłej ubezpieczony jest zdolny do pracy. Biegła podzieliła orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, komisji lekarskiej ZUS i nie zgodziła się z orzeczeniem I zespołu biegłych.

- dowód: opinie sądowo-lekarskie III zespołu biegłych sądowych z dnia: 18.08.2014 r., 22.08.2014 r., 5.11.2014 r., 5.03.2015 r., 23.03.2015 r. (k. 142-144, k. 157-158, 169, 176-177 akt sądowych).

Po zapoznaniu się z opiniami wydanymi przez III zespół biegłych sądowych, ubezpieczony wniósł pisemne zastrzeżenia do przedmiotowych opinii. Ubezpieczony podniósł, iż opinie nie odzwierciedlają prawdziwego stanu jego zdrowia. Ubezpieczony wskazał, ze torbiele, które posiada na nerkach i wątrobie, a także schorzenia zwyrodnieniowe kręgosłupa powodują bardzo duży ból. Zdaniem ubezpieczonego praca na stanowisku operatora koparki czy kierowcy wiąże się z dyspozycją 24 h na dobę, często w nocy, i taka praca spowodowałaby rozregulowanie organizmu i nieprzestrzeganie rygorów związanych z podawaniem insuliny. Ubezpieczony nie jest w stanie nosić ciężarów z jego schorzeniami, obecnie także słabo słyszy. Do pisma ubezpieczony dołączył dokumentację medyczną.

Organ rentowy pismem procesowym z dnia 20 kwietnia 2015 r. poinformował, ze nie wnosi zastrzeżeń do opinii biegłych III zespołu, gdyż są one zgodne ze stanowiskiem ZUS.

Sąd zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie spór dotyczył tego, czy ubezpieczony spełnia przesłankę nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013r. poz. 1440 j.t.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy,

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3) niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych w ustawie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Przepisu ust. 1 pkt. 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący, co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy. Przy czym w myśl art. 12 wspomnianej wyżej ustawy – niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w myśl art. 57 ust. 1 pkt. 2 uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie między innymi pięć lat, jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Pięcioletni okres winien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy, do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej ( art. 58 ust. 1 i 2 w/w ustawy).

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 w/w ustawy). Oceniając stopień niezdolności do pracy należy, w myśl art. 13 wymienianej ustawy, uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Sąd powołał w niniejszej sprawie dowody z opinii trzech zespołów biegłych sądowych.

Postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie wykazało, w ocenie Sądu dostatecznie, że ubezpieczony nie jest osobą niezdolną do pracy. Sąd dokonał istotnych ustaleń na podstawie opinii biegłych sądowych drugiego i trzeciego zespołu biegłych, którzy zgodnie potwierdzili, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy zgodnej z poziomem posiadanych przez niego kwalifikacji. Wprawdzie, pierwszy zespół biegłych sądowych, którego opinię Sąd także wziął pod uwagę, orzekł że istnieje częściowa niezdolność do pracy, ale dopiero zgodne opinie drugiego i trzeciego zespołu biegłych, w składzie uwzględniającym wszystkie schorzenia ubezpieczonego, pozwoliły na dokonanie istotnych ustaleń w sprawie.

W ocenie Sądu opinia drugiego, a zwłaszcza trzeciego zespołu biegłych odnosi się kompleksowo do wszystkich schorzeń występujących u ubezpieczonego. Sąd uwzględnił powyższe opinie sądowo-lekarskie i uznał je za wyczerpujące, poddające obiektywnej analizie stan zdrowia ubezpieczonego w odniesieniu do jego możliwości zawodowych. Opinie biegłych zostały należycie uzasadnione, a ponadto wnioski w nich zawarte nie nasuwały wątpliwości co do ich trafności, zatem brak było podstaw do dalszego prowadzenia postępowania dowodowego, tym bardziej, że zawarte w nich wnioski zostały następnie potwierdzone w opiniach uzupełniających. Biegli sądowi są doświadczonymi specjalistami z tych dziedzin medycyny, które odpowiadały schorzeniom ubezpieczonego. Opinie wydali po zapoznaniu się z wszystkimi dokumentami leczenia znajdującymi się w aktach, przedłożonymi przez ubezpieczonego oraz po przeprowadzeniu stosownego badania przedmiotowego. Analiza stanu zdrowia ubezpieczonego miała charakter kompleksowy i szczegółowy. W jej wyniku Sąd doszedł do przekonania, że ubezpieczony, jako osoba nie będąca niezdolna do pracy, nie spełnia wszystkich wymaganych przesłanek do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Należy przy tym zaznaczyć, że ocena niezdolności do pracy nie ogranicza się wyłącznie do względów medycznych, ale musi uwzględniać także inne elementy, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Ocena taka ma charakter prawny i może jej dokonać wyłącznie sąd, a nie biegły. Opinia biegłych w sprawach o świadczenia, do których prawo uzależnione jest od ustalenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji ma jednak charakter podstawowy (por. wyrok SN z dnia 17 stycznia 2002 r., II UKN 717/00).

Mając na uwadze, że biegli sądowi wszechstronnie ocenili kwalifikacje zawodowe ubezpieczonego oraz to, że opinie te są zgodne tak co do rozpoznanych schorzeń, jak i ich wpływu na funkcjonowanie organizmu badanego, Sąd Okręgowy ostatecznie uznał, że odwołanie ubezpieczonego nie zasługiwało na uwzględnienie. Skoro w niniejszej sprawie, jak wyżej wskazano, opinie biegłych nie stwierdziły u ubezpieczonego niezdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami, to odwołanie od decyzji odmawiającej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres podlegało oddaleniu.

Z tych powodów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO Ewa Milczarek

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE