UZASADNIENIE

Powodowie, B. S., A. S., M. S. (1), I. S., T. S. i W. Ł., wnieśli przeciwko pozwanemu, (...) Spółce Akcyjnej w W. pozew z żądaniem zapłaty kwot: po 100.000 zł. na rzecz B. S. i A. S. oraz po 80.000 zł na rzecz M. S., I. S., T. S. i W. Ł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego powodów wskutek zerwania więzi rodzinnych z M. S. (2), zmarłym w wypadku komunikacyjnym(...)Powodowie wnieśli również o zasądzenie od pozwanego na ich rzecz kosztów procesu.

Pozwany, (...) Spółka Akcyjna w W., wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na swą rzecz kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 21 maja 2015 r. Sąd Okręgowy w S. zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki B. S. kwotę 40.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 04.02.2015 r. do dnia zapłaty; na rzecz powoda A. S. kwotę 20.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 04.02.2015 r. do dnia zapłaty; na rzecz powódki M. S. kwotę 20.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 04.02.2015 r. do dnia zapłaty; na rzecz powódki I. S. kwotę 20.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 04.02.2015 r. do dnia zapłaty; na rzecz pozwanego T. S. kwotę 25.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 04.02.2015 r. do dnia zapłaty; na rzecz powódki W. Ł. kwotę 30.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 04.02.2015 r. do dnia zapłaty; w pozostałym zakresie oddalił powództwo; nie obciążył powodów kosztami procesu; nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w S. kwotę 7.750 zł tytułem kosztów sądowych od uiszczenia których powodowie byli zwolnieni.

Sąd Okręgowy ustalił w niniejszej sprawie, że (...)na trasie pomiędzy miejscowościami M.-G. doszło do wypadku drogowego, w wyniku którego śmierć na miejscu zdarzenia ponieśli M. S. (2) oraz J. C.. Oprócz nich w samochodzie znajdowali się jeszcze T. S. i P. W.. (...)Kierowcą pojazdu był J. C. (...)na łuku drogi w lewo, nie dostosował prędkości do panujących warunków, zjechał na prawe pobocze i uderzył w przydrożne drzewo. Prowadzone w sprawie wypadku dochodzenia zostało umorzone postanowieniem Prokuratury Rejonowej w C. z dnia 25 października 2015 roku wobec śmierci sprawcy. Sprawca wypadku, w skutek którego śmierć poniósł M. S. (2), był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w (...) Spółce Akcyjnej w W.. M. S. (2) w chwili śmierci (...) Był synem powodów B. S. i A. S. (...) oraz bratem powodów, M. S., I. S., T. S. i W. Ł.. (...) (...) (...)rodzina S. funkcjonowała prawidłowo. Między powodami a M. S. (2) istniała silna więź rodzinna. Spędzali wspólnie święta i uroczystości rodzinne. (...). M. S. (2) był także oddany swemu rodzeństwu. Wspólnie jeździli nad jezioro, grali w gry, pomagali sobie w lekcjach. B. S. o wypadku dowiedziała się nocą od męża. (...). Wraz z mężem udała się na miejsce zdarzenia, które oddalone było około 4 km od rodzinnego domu. (...). (...) (...) (...) (...)W sierpniu 2014 r. powodowie zwrócili się do pozwanego ubezpieczyciela o wypłatę zadośćuczynienia w wysokości po 10.000 zł na rzecz każdego z nich. Pismem z dnia 24 września 2014r. pozwany ubezpieczyciel odmówił powodom wypłaty zadośćuczynienia, wskazując, że brak jest przepisów prawa do uwzględnienia tego żądania.

W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy stwierdził, że żądania powodów są słuszne co do zasady, jednakże zasługują w części na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy wskazał, że w sprawie bezsporne jest, że M. S. (2) poniósł śmierć w związku ze zdarzeniem drogowym z (...)oraz, że sprawca wypadku drogowego, J. C., posiadał ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego ubezpieczyciela. Strona pozwana nie kwestionowała samej zasady swojej odpowiedzialności, tj. że roszczenie powodów znajduje uzasadnienie w przepisie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c., zgodnie z którym najbliższemu członowi rodziny przysługuje zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę w sytuacji, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r.

Sąd Okręgowy stwierdził, że niewątpliwie śmierć M. S. (2) wywołała u powodów silny wstrząs. Nagłe i niespodziewane zerwanie więzi emocjonalnej, jaka łączyła ich z synem i bratem, stanowiło źródło długotrwałego bólu, poczucia krzywdy i pustki. W wyniku zdarzenia(...)powodowie B. S. i A. S. stanęli przed koniecznością zmierzenia się ze śmiercią własnego dziecka. (...)

W konsekwencji powyższego Sąd Okręgowy uznał, że kwota adekwatnego zadośćuczynienia dla B. S. (...)to 80.000 zł., dla W. Ł. (...) to 60.000 zł, dla T. S. (...) 50.000 zł, dla A. S. (...), M. S. i I. S. (...)– kwota 40.000zł.

Kwotę zadośćuczynienia Sąd Okręgowy pomniejszył o 50 %, uznając, że M. S. (2), właśnie w takim zakresie, przyczynił się do powstania szkody.

O kosztach procesu sąd rozstrzygnął w oparciu o treści art. 102 k.p.c.

Od powyższego wyroku apelację wniósł pozwany, zaskarżając go w punkcie pierwszym w części ponad kwotę 25.000 zł, tj. co do kwoty 15.000 zł, w punkcie trzecim w części ponad kwotę 10.000 zł, t. co do kwoty 10.000 zł, w punkcie czwartym w części ponad kwotę 10.000 zł co do kwoty 10.000 zł, w punkcie 5 w części ponad kwotę 15.000 zł, tj. co do kwoty 10.000 zł, w punkcie szóstym w części ponad kwotę 15.000 zł, tj. co do kwoty 15.000 zł, w punkcie ósmym i dziewiątym w zakresie kosztów postępowania.

Skarżący zarzucił wyrokowi:

1. naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności :

a) art. 445 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie,

b) art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że zostały spełnione przesłanki uzasadniające zasądzenie zadośćuczynienia w kwotach żądanych przez powodów,

2. naruszenie przepisów postępowania:

a) art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów.

Skarżący domagał się zmiany punktu pierwszego zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie kwoty 25.000 zł w miejsce kwoty 40.000 zł, zamiany punktu trzeciego zaskarżonego wyroku poprzez zasadzenie kwoty 10.000 zł w miejsce kwoty 20.000 zł, zmiany punktu czwartego zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenia kwoty 10.000 zł w miejsce kwoty 2.000 zł, zmiany punktu piątego zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenia kwoty 15.000 zł w miejsce kwoty 25.000 zł, zmiany punktu 6 zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenia kwoty 15.000 zł w miejsce kwoty 30.000 zł, zmiany punktów 8 i 9 wyroku w zakresie kosztów postępowania, a także zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku w części i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania w tym zakresie, przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego jako części kosztów procesu.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenia oraz o zasądzenie od pozwanego na swoja rzecz kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja - jako bezzasadna - podlega oddaleniu.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i czyni je podstawą również własnego rozstrzygnięcia. Podziela także dokonaną przez ten Sąd ocenę przeprowadzonych w sprawie dowodów jako nienaruszającą zasady oceny dowodów, która wynika z art. 233 § 1 k.p.c. Podziela również stanowisko tego Sądu w zakresie podstawy prawnej rozstrzygnięcia i się do niej odwołuje bez potrzeby jej powtarzania.

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów wskazanych w apelacji, w pierwszej kolejności należy zauważyć, że nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego znajdują oparcie w dowodach przeprowadzonych w sprawie, których ocena dokonana przez ten Sąd nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów. Zgodnie z brzmieniem art. 233 § 1 k.p.c. są docenia wiarygodności i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Zachowanie wymogów określonych tym przepisem wymaga, aby sąd wziął pod uwagę wszystkie dowody przeprowadzone w sprawie, dokonał ich konfrontacji i na tej podstawie wyciągnął logicznie uzasadnione wnioski, zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego i wiedzy, o ile te ostanie z uwagi na charakter dowodów mają także zastosowanie. Powyższe wymogi spełnia ocena dokonana przez Sąd pierwszej instancji. Wyciągnięte przez Sąd pierwszej instancji wnioski, co do wiarygodności i mocy dowodowej poszczególnych dowodów są nie tylko logiczne, ale także zgodne z zasadami doświadczenia życiowego. Zasadności tej oceny nie podważają zarzuty zawarte w apelacji sprowadzające się jedynie do ogólnikowego stwierdzenia, że w sprawie przekroczono granice swobodnej oceny dowodów poprzez naruszenie logicznego powiązania wniosków z zebranym w sprawie materiałem.

Odnosząc się z kolei do zarzutu naruszenia art. 448 k.c. należy przywołać utrwalone w orzecznictwie zapatrywanie, że korygowanie przez sąd odwoławczy wysokości zasądzonej kwoty zadośćuczynienia możliwe jest wówczas, gdy stwierdza się oczywiste i rażące naruszenie ogólnych kryteriów ustalenia wysokości zadośćuczynienia (por. przykładowo wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2006r., II PK 102/06, z dnia 18 listopada 2004r., ICK 110/03, z dnia 9 listopada 2003 r., V CK 110/03, z dnia 9 lipca 1970, III PRN 39/70). W ramach kontroli instancyjnej nie jest natomiast możliwe wkraczanie w sferę swobodnego uznania sędziowskiego. O oczywistym i rażącym naruszeniu zasad ustalenia "odpowiedniego" zadośćuczynienia mogłoby świadczyć przyznanie zadośćuczynienia wręcz symbolicznego zamiast stanowiącego rekompensatę doznanej krzywdy, bądź tez kwoty wygórowanej, prowadzącej do niestosownego wzbogacenia się tą drogą.

Ustalając w rozpoznawanej sprawie wysokość zadośćuczynienia Sąd Okręgowy nie naruszył w sposób rażący oczywisty ogólnych kryteriów ustalenia wysokości zadośćuczynienia. Dokonane w sprawie szczegółowe ustalenia dotyczące obiektywnych przesłanek rzutujących na rozmiar krzywdy nie dają podstaw do uznania zasadzonych kwot tytułem zadośćuczynienia za nieodpowiednie w świetle art. 448 k.c. Stanowisko swoje Sąd Okręgowy szczegółowo umotywował, nie ma więc potrzeby przytaczania w tym miejscu wszystkich argumentów. Podkreślić jedynie należy, że prawidłowo Sąd pierwszej instancji

stwierdził, że w wyniku zdarzenia z dnia 2 września 2001 r. nastąpiło nieodwracalne zerwanie głębokiej więzi rodzinnej, co niewątpliwie wywołało u powodów krzywdę, która podlegała rekompensacie przez przyznanie odpowiedniego zadośćuczynienia. Również trafnie Sąd pierwszej instancji ocenił, że natężenia uczucia skutku i bezradności, jakie towarzyszyły powodom były znaczne ze względu na silną i intensywną więź, jak łączyła ich ze zmarłym. Nie sposób przyjąć, że o rażącym naruszeniu przez Sąd pierwszej instancji przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia kryteriów świadczy fakt, że wypadek, w wyniku którego zmarł syn i brat powodów miał miejsce 2001 r., skoro sam skarżący przyznał, że było to dla powodów traumatyczne przeżycie, a okoliczność, że obecnie krzywda jest odczuwana przez powodów mniej intensywnie została przez Sąd pierwszej instancji uwzględniona przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia.

Nie ma racji skarżący, gdy twierdzi do wniosku o zawyżeniu w niniejszej sprawie kwoty zadośćuczynienia prowadzi porównanie wysokość kwot zasądzanych w innych, podobnych sprawach. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 stycznia 2014r. w sprawie I CSK 215/13 (Lex 1438640), za ograniczoną należy uznać przydatność kierowania się przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia sumami zasądzonymi z tego tytułu w innych przypadkach, co podyktowane jest subiektywnym charakterem krzywdy, która ma ono rekompensować. Przesłanka ta nie jest całkowicie pozbawiona znaczenia, o tyle o ile pozwala ocenić, czy na tle innych podobnych przypadków zadośćuczynienie nie jest całkowicie nadmierne i wygórowane lub nadmiernie zaniżone. Jednolitość orzecznictwa sądowego w tym zakresie odpowiada poczuciu sprawiedliwości i równości wobec prawa. Postulat ten może być jednak uznany za słuszny, jeżeli daje się pogodzić z zasadą indywidualizacji okoliczności określających rozmiar krzywdy w odniesieniu do konkretnej osoby poszkodowanego i pozwala uwzględnić przy orzekaniu specyfikę poszczególnych przypadków. Zatem postulat zachowania jednolitości orzecznictwa sądowego nie może polegać jedynie na prostej konfrontacji danego przypadku z innymi, celem uzyskania orientacyjnych wskazówek co do poziomu odpowiedniego zadośćuczynienia (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 maja 2008r., II CSK 78/08, Lex 420389). O zastosowanie takiej prostej konfrontacji niewątpliwie wnosił skarżący, skoro nawet nie zindywidualizował okoliczności spraw, do których odnosiło się porównanie.

Nie można również zgodzić się z prezentowaną w apelacji tezą, że krzywda rekompensowana na podstawie art. 448 k.c. obejmuje jedynie pewien wycinek ujemnych przeżyć, a mianowicie krzywdę związana z naruszeniem dóbr osobistych, a tym samym kwota zadośćuczynienia winna być odpowiednio mniejsza niż z art. 446 § 4 k.c. Treść tych regulacji nie daje podstaw do wprowadzenia takiego wniosku. Podstawę przyznania kwoty zadośćuczynienia w każdym z tych przypadków stanowi rozmiar doznanej przez pokrzywdzonego krzywdy. Niezależnie od powyższego należy podkreślić, że w orzecznictwie podkreśla się, iż dobro osobiste w postaci prawa do życia w rodzinie zasługuje na wzmożoną w porównaniu z innymi dobrami ochronę.

Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c.

Sąd Apelacyjny przyjął, że pomimo występującego po stronie pozwanej współuczestnictwa mamy do czynienia w niniejszym przypadku z jedna sprawą cywilną, co oznacza, że występuje w niej jedna strona pozwana, choć skumulowana podmiotowo. Jeżeli stronę tę reprezentuje jeden pełnomocnik będący adwokatem lub radcą prawnym, to w razie wygrania przez nią sprawy przysługuje jej zwrot kosztów w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego tylko pełnomocnika. Pogląd ten jest ugruntowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtowanym na tle uchwały Składu Siedmiu Sędziów SN z dnia 20 grudnia 1963r., III PO 17/63 (OSNC 1964/6/107), z których przywołać można postanowienie SN z dnia 7 kwietnia 2011r., III CZ 142/10 (LEX nr 785282), uchwałę SN z dnia 30 stycznia 2007r., III CZP 130/06.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE