UZASADNIENIE

D. B. działająca w imieniu małoletniej M. B. (1) wniosła o:

a) zasądzenie od pozwanego M. B. (2) na rzecz małoletniej powódki alimentów w kwocie po 800 zł miesięcznie, płatnych do rąk matki powódki do 10 dnia każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat,

b) zasądzenie od pozwanego na rzecz małoletniej powódki kwoty 23.700 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wymagalności poszczególnych rat, tytułem zaległych świadczeń alimentacyjnych za okres od 01.05.2013 r. do 30.09.2015 r.,

c) zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu matka powódki podniosła, że od kwietnia 2013 r. rodzice powódki żyją w rozłączeniu, a pozwany z wyjątkiem kwoty 1.100 zł nie przekazał w tym czasie na rzecz małoletniej córki żadnych pieniędzy. D. B. podniosła, że źródłem utrzymania powódki są oszczędności, które w czasie wnoszenia pozwu (28.10.2015 r.) są już na ukończeniu, pomoc rodziny i dochód matki powódki z pracy dorywczej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

M. B. (1) urodziła się (...) Jest córką M. B. (1) i M. B. (2).

M. B. (1) jest jedyną osobą pozostającą na utrzymaniu swych rodziców.

Rodzice małoletniej powódki rozstali się 11.04.2013 r. Powódka wraz z matką zamieszkały w (...).05.2014 r. Przed zamieszkaniem w K. D. B. zarabiała 1.200 zł miesięcznie.

Matka powódki nie ponosi żadnych kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania z wyjątkiem opłaty z telewizję w kwocie 30 zł miesięcznie. Ponosi je znajomy matki powódki od początku jej zamieszkiwania w K.. Ponadto matka powódki może liczyć na pomoc swej siostry. D. B. podejmuje prace dorywcze, z których uzyskuje 500 – 600 zł miesięcznie. Do września 2015 r. włącznie oszczędności D. B. pozwalały na ponoszenie kosztów utrzymania małoletniej powódki.

D. B. pali do pół paczki papierosów dziennie.

M. B. (1) jest uczennicą I klasy szkoły podstawowej.

Powódka ma wadę zgryzu. Koszt wizyty u ortodonty wynosi 100 zł.

Ponadto miesięczne koszty utrzymania powódki obejmują:

1) wyżywienie i zakup odzieży i obuwia – co najmniej 450 zł,

2) koszt zakupu środków czystości i higieny – co najmniej 50 zł,

3) koszty związane z edukacją szkolną – co najmniej 50 zł miesięcznie,

4) wydatki na książki, gazety, słodycze – około 50 zł miesięcznie,

5) udział małoletniej w generowaniu kosztów utrzymania mieszkania – co najmniej 100 zł.

W okresie od 16.05. do 14.06.2014 r. D. B. wykonywała umowę zlecenie, z czego uzyskała wynagrodzenie w kwocie 1.100 zł brutto.

Pozwany pracuje w delegacjach na terenie Polski. Jego dochód miesięczny netto wynosi 3.000 – 3.500 zł.

dowód: bezsporne, umowa zlecenie k. 5 – 6, rachunek k. 7, zeznania D. B. k. 31, dokumenty w aktach III Nsm 426/14

Sąd nie dał wiary zeznaniom D. B. w części, w której wynikało z nich, że w latach 2013 – 2015 nie było jej stać na wysyłanie córki na wycieczki szkolne. W tym wypadku sąd miał na względzie fakt, iż z zeznań matki powódki złożonych w sprawie I. N. 426/14 wynikało, iż oszczędności pozwalały jej na utrzymanie córki jeszcze w czasie ich składania (01.09.2015 r.). Z tych samych względów sąd nie dał wiary zeznaniom matki powódki w części, w której wynikało z nich, że oszczędności pozwalały jej na utrzymanie córki jedynie do końca 2014 r. Zaznaczyć przy tym należy, że z pozwu wynika, że oszczędności, którymi dysponuje D. B. w dniu 28.10.2015 r. nie były jeszcze wyczerpane, przy tym nie były one jedynym źródłem dochodu powódki i jej matki. W pozostałym zakresie sąd uznał zeznania M. B. (1) za wiarygodne, w tej części były bowiem spójne i logiczne, nie budziły przy tym wątpliwości w świetle pozostałego materiału dowodowego.

Dokumenty w oparciu o które sąd ustalił powyższy stan faktyczny nie budziły wątpliwości sądu, nie były również kwestionowane przez uczestników.

Sąd zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 133 § 1 krio rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 krio).

Matka małoletniej powódki nie potrafiła sprecyzować poszczególnych miesięcznych kosztów związanych z utrzymaniem M. B. (1), wskazując jedynie, iż łącznie kształtują się one w granicach 1.000 – 1.500 zł.

W tej sytuacji w znacznym stopniu ustalenie miesięcznych kosztów utrzymania małoletniej powódki nastąpiło w oparciu o zasady doświadczenia życiowego.

Powódka ma 6 lat, prawdopodobnym jest zatem, że miesięczny koszt jej wyżywienia i ubrania wynosi co najmniej 450 zł. Do kosztów utrzymania powódki należy nadto zaliczyć koszt zakupu środków czystości i higieny w kwocie co najmniej 50 zł miesięcznie. Powódka od września 2015 r. chodzi do szkoły, z czego wynikają koszty związane z zakupem przyborów, składkami, kosztami wycieczek. Koszt ten, przy uwzględnieniu 10 – miesięcznego okresu ponoszenia wydatków z tym związanych należy ocenić na co najmniej 50 zł miesięcznie. Przy określaniu miesięcznych kosztów utrzymania powódki należy uwzględnić kwotę 50 zł na drobne wydatki, nie związane bezpośrednio z edukacją, jak np. zakup książek, gazet, słodyczy. Ponadto z pozwu wynika, że powódka wymaga leczenia ortodontycznego. Matka powódki wskazała koszty związane z leczeniem powódki na 100 zł. Przy ustalaniu kosztów związanych z utrzymaniem małoletniej należy wziąć także pod uwagę kwotę związaną z generowaniem przez małoletnią stałych kosztów utrzymania mieszkania. Biorąc pod uwagę zasady doświadczenia życiowego należy na obecnym etapie postępowania przyjąć, iż jest to kwota co najmniej 100 zł miesięcznie. Wprawdzie koszty utrzymania mieszkania zajmowanego miedzy innymi przez powódkę są ponoszone przez znajomego jej matki, należy jednak uwzględnić je przy ustalaniu alimentów, nie ulega bowiem wątpliwości, że powódka w istotny sposób wpływa na powstanie tych kosztów, a osoba, która rzeczywiście je ponosi nie ma obowiązku alimentacyjnego wobec M. B. (1).

W konsekwencji sąd uznał, że miesięczny koszt związany z utrzymaniem małoletniej M. B. (1) wynosi co najmniej 800 zł. Matka małoletniej powódki ma dochód wyłącznie z prac dorywczych, a dochód ten wynosi 500 – 600 zł miesięcznie. Należy przy tym zwrócić uwagę, że to D. B. jest jedynym z rodziców powódki sprawującym nad nią pieczę, wychowującym ją i wykazującym na co dzień dbałość o zaspokajanie jej potrzeb życiowych. Z kolei dochód pozwanego wynosi 3.000 – 3.500 zł, przy tym powódka jest jedyną osobą pozostającą na jego utrzymaniu. Ponadto pozwany w niedalekiej przeszłości, to jest w lipcu 2015 r. przekazał na utrzymanie powódki kwotę 650 zł w ciągu jednego miesiąca kalendarzowego. W konsekwencji sąd uznał, że M. B. (2) powinien ponosić alimenty na rzecz powódki w kwocie 650 zł miesięcznie i jest w stanie przyczyniać się do pokrywania w takim zakresie kosztów utrzymania M. B. (1).

Mając powyższe na uwadze sąd na podstawie art. 133 § 1 krio w zw. z art. 135 § 1 krio orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Z przyczyn wyżej wskazanych i na podstawie powołanych wyżej przepisów sąd w punkcie 2 wyroku oddalił powództwo co do bieżących alimentów w zakresie przewyższającym kwotę 650 zł miesięcznie.

W tym samym punkcie wyroku sąd na podstawie art. 137 § 2 krio oddalił powództwo w zakresie świadczeń alimentacyjnych za okres od 01.05.2013 r. do 30.09.2015 r.

Zgodnie z art. 137 § 2 krio niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty sąd uwzględnia zasądzając odpowiednią sumę pieniężną.

Z treści uzasadnienia pozwu nie wynikało jakoby w przypadku małoletniej powódki istniały niezaspokojone potrzeby w okresie przed wytoczeniem powództwa o alimenty (to jest przed 28.10.2015 r.). Matka powódki wskazała w pozwie, że źródłem utrzymania rodziny są jej oszczędności ( z pozwu wynika, że źródło to nie jest jeszcze wyczerpane), pomoc jej rodziny oraz jej dochód z prac dorywczych. Z kolei w swych zeznaniach D. B. wskazała, że oszczędności pozwalały jej na ponoszenie kosztów utrzymania córki do końca 2014 r. O utrzymywaniu siebie i córki z oszczędności D. B. wspomniała również w swych zeznaniach z dnia 01.09.2015 r. złożonych w sprawie I. N. 426/14 (jako inne źródło utrzymania wskazała wówczas jedynie swoje prace dorywcze). Zaznaczyć należy, że matka powódki nie wskazała w swych zeznaniach jakoby oszczędności te nie wchodziły w skład majątku wspólnego jej i pozwanego, nie sposób zatem uznać za prawdopodobne, że pieniądze przeznaczane z tego źródła na utrzymanie powódki nie należały również do pozwanego.

W sytuacji, gdy z zeznań matki powódki wynika, że źródłem utrzymania jej i powódki są oszczędności, a zarazem oszczędności te wystarczają na pokrywanie kosztów utrzymania dwóch osób przez ponad 2 lata i jak wynika z pozwu nie były jeszcze wyczerpane w październiku 2015 r., nie sposób uznać za wiarygodne twierdzeń D. B., że nie była ona w stanie zaspokoić potrzeb M. B. (1) w zakresie wyjazdów na wycieczki szkolne. Ocena ta jest uzasadniona tym bardziej, że oprócz oszczędności matka powódki dysponowała w tym czasie dochodami z pracy dorywczej oraz wsparciem ze strony swoich krewnych. Dodać przy tym należy, że D. B. od dłuższego czasu (od blisko 2 lat) sama nie podejmuje stałej pracy zarobkowej poprzestając na dochodzie z prac dorywczych nie przekraczającym 600 zł miesięcznie, choć wykształcenie i stan zdrowia stwarzają jej takie możliwości. Taki stan nie świadczy o złej kondycji materialnej matki powódki w ciągu ostatnich 2 lat, tym bardziej, że od maja 2014 r. jej udział w ponoszeniu kosztów utrzymania mieszkania jest symboliczny. Dodać należy, że D. B. przyznała, że pali do pół paczki papierosów dziennie. Zestawiając koszty związane z paleniem papierosów w takich ilościach, z orientacyjnymi kosztami wycieczek szkolnych, nie sposób uznać za prawdopdoobne, że matka powódki nie była w stanie ponieść tych kosztów, jak również poczynić oszczędności w celu ich poniesienia.

W ocenie sądu nie sposób w kategoriach niezaspokojonych potrzeb traktować sytuacji, w której powódka musi oczekiwać 2 dni na wizytę u dentysty, stosowna pomoc została bowiem jej udzielona i to po relatywnie niedługim okresie oczekiwania.

Rozpatrując zasadność żądania zgłoszonego w punkcie 2 pozwu sąd zwrócił nadto uwagę na fakt, iż matka powódki nie występowała o alimenty za ten okres przez ponad 2,5 roku od początku tego okresu. Sytuacja taka z pewnością nie miałaby miejsca w razie istnienia pilnych niezaspokojonych potrzeb powódki. Nie sposób przy tym uznać, że motywacją dla bierności matki powódki w tym zakresie był jej strach przed pozwanym, należy bowiem zwrócić uwagę na to, że D. B. aktywnie działała w sprawie o ograniczenie pozwanemu władzy rodzicielskiej nad M. B. (1), która toczyła się od lutego 2014 r., co więcej jeszcze w kwietniu 2014 r. matka powódki powierzała pozwanemu pieczę nad małoletnią powódką.

Nie sposób również nie zwrócić uwagi na to, że wynik podzielenia żądanej w punkcie 2 pozwu kwoty 23.700 zł przez 29 miesięcy (od maja 2013 r. do września 2015 r.) daje średnio na miesiąc kwotę 817,24 zł, a zatem kwotę wyższą od alimentów bieżących żądanych w pozwie (800 zł miesięcznie), podczas gdy z zasad doświadczenia życiowego wynika, że koszty utrzymania osoby małoletniej z czasem wzrastają, a nie maleją. Z twierdzeń powódki nie wynikało przy tym jakoby w latach 2013 – 2015 istniały szczególne okoliczności skutkujące podwyższeniem kosztów utrzymania M. B. (1).

Zaznaczyć nadto należy, że w sytuacji, gdy koszty utrzymania osoby uprawnionej do alimentów pokrywane są przez osoby, które nie są do tego zobowiązane albo ich zobowiązanie wynika z tego, ze uzyskanie na czas świadczeń alimentacyjnych od osoby zobowiązanej w bliższej lub tej samej kolejności byłoby dla uprawnionego niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami, można żądać zwrotu od osoby, która powinna była te świadczenia spełnić (art. 140 § 1 krio). W tej sytuacji D. B. mogłaby żądać zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz stosownej kwoty w oparciu o powołany przepis. W pozwie nie zgłoszono jednak roszczenia D. B., a żądanie zawarte w punkcie 2 pozwu dotyczy zasądzenia od pozwanego kwoty 23.700 zł na rzecz M. B. (1).

Mając powyższe na uwadze sąd na podstawie art. 133 § 1 krio w zw. z art. 135 § 1 krio oraz art. 137 § 2 krio orzekł jak w punkcie 2 wyroku.

W punkcie 3 wyroku sąd nadał wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 krio, zgodnie z którym sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza alimenty – co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa.

Zgodnie z art. 98 § 1 kpc strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (art. 98 § 3 kpc).

Stronom reprezentowanym przez radcę prawnego zwraca się koszty w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata (art. 99 kpc).

Żądanie powódki obejmujące zasądzenie alimentów w kwocie 800 zł oraz zasądzenie kwoty 23.700 zł, wyznaczało wartość przedmiotu sporu na kwotę 33.300 zł [(12 x 800) + 23.700 zł]. Żądanie powódki w zakresie bieżących alimentów zostało uwzględnione do kwoty 650 zł miesięcznie, a dwunastokrotność tej kwoty jest równa 7.800 zł. Żądanie dotyczące kwoty 23.700 zł zostało w całości oddalone. Uznając że stopień, w jakim strona powodowa wygrała sprawę odpowiada relacji 7.800 do 33.300, sąd uznał, że powódka wygrała sprawę w około 25% i w takim zakresie należy uwzględnić jej żądanie strony powodowej co do zasądzenia od pozwanego zwrotu kosztów procesu.

Matka powódki była reprezentowana w niniejszym postępowania przez pełnomocnika będącego radcą prawnym. W związku z tym poniosła koszty procesu obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika 2.400 zł oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. Iloczyn kwoty 2.417 zł i 25% wynosi 604,25 zł.

Mając powyższe na uwadze sąd na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc orzekł jak w punkcie 5 wyroku.

Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz. U. z 2014 r., poz. 1025, z późn. zm.) kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Powódka jako strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych była zwolniona od kosztów sądowych w całości, nie uiściła zatem opłaty, która przy wartości przedmiotu sprawy wynoszącej 33.300 zł jest równa 1.665 zł (33.300 x 5%). Stosownie do wyników procesu wynikającymi stąd nieuiszczonymi kosztami sądowymi należało w 25% (to jest w kwocie 416,25 zł) obciążyć pozwanego.

Mając powyższe na uwadze sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych orzekł jak w punkcie 4 wyroku.

SSR Karol Dryjański

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE