UZASADNIENIE

Ubezpieczony Z. Z. (1) wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 21 września 2015r., znak (...), odmawiającej mu prawa do emerytury. Skarżący podniósł, że spełnił wszystkie warunki przyznania mu wnioskowanego prawa, przy czym nie jest w stanie przedłożyć świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z okresu zatrudnienia w Prefabet-G. w G. z uwagi na likwidację tego zakładu, wobec czego wniósł o przesłuchanie świadków.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie po przeprowadzeniu dowodu z akt osobowych skarżącego za okres pracy w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w G.. Pozwany wskazał na art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie Dz.U. z 2015r., poz. 748 ze zm.; dalej: ustawa emerytalna) i przepisy, do których ten przepis się odwołuje, w tym na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zmianami; dalej: rozporządzenie RM z 1983r.). Podniesiono, że wprawdzie wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny wymagany do przyznania wcześniejszej emerytury, osiągnął wymagany na dzień 1 stycznia 1999r. staż ogólny 25 lat oraz wprawdzie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, jednak złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w tym funduszu na dochody budżetu państwa, jednak nie wykazał wymaganego na dzień 1 stycznia 1999r. stażu pracy w warunkach szczególnych, wynoszącego 15 lat.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Skarżący urodził się w dniu (...), zatem w dniu (...) 2015r. ukończył 60 lat.

(bezsporne)

Po ukończeniu 16. roku życia wnioskodawca w okresie od dnia 13 czerwca 1971r. do dnia 22 października 1973r. pracował w gospodarstwie rolnym swoich rodziców. Następnie w okresie od dnia 24 października 1973r. do dnia 6 kwietnia 1974r. skarżący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w Komornikach jako zbrojarz. Od dnia 29 października 1975r. do dnia 13 października 1977r. skarżący odbył zasadniczą służbę zawodową, po czym w okresie od dnia 14 października 1977r. do dnia 21 marca 1978r. ponownie pracował w gospodarstwie rolnym swoich rodziców. Następnie, tj. od dnia 4 września 1978r. do dnia 30 czerwca 1992r., skarżący pracował w Przedsiębiorstwie (...) w G. (dalej: (...)), gdzie był zatrudniony jako ślusarz do dnia 1 września 1991r., a następnie betoniarz-zbrojarz. W trakcie tego zatrudnienia skarżący w okresie od dnia 25 października 1982r. do dnia 2 grudnia 1982r. został powołany do czynnej służby wojskowej.

W dniach od 3 lipca 1992r. do 9 maja 1993r. i od 3 stycznia 1995r. do 9 lipca 1995r. skarżący był uprawniony do zasiłku dla bezrobotnych.

Następnie ubezpieczony pracował w (...) Zakładzie Produkcyjnym (...) w G. jako ślusarz (od 23 czerwca 1993r. do 30 kwietnia 1994r.), w Przedsiębiorstwie Produkcyjnym Handlowo-Usługowym (...) w G. jako operator wózka widłowego (od 2 maja 1994r. do 31 grudnia 1994r.) oraz w (...) S.A. w M. jako zbrojarz (od 10 lipca 1995r. do 31 grudnia 1998r.).

Wnioskodawca nie miał innych okresów ubezpieczenia przed 1999r.

(bezsporne, ponadto odpisy świadectw pracy, zaświadczenie PUP, książeczka wojskowa w pliku dot. kapitału początkowego oraz świadectwo pracy i angaże z akt osobowych koperta k. 22 a.s.)

W Prefabecie produkowano elementy betonowe takie jak m.in. dźwigary, płyty stropowe, czy słupy. Wnioskodawca był ślusarzem remontowym, który wykonywał bieżącą konserwację agregatów i urządzeń w Prefabecie, w trakcie ruchu zakładu, polegającą przede wszystkim na spawaniu, a także szlifowaniu, prostowaniu oraz wymianie pojedynczych części urządzeń. Nadto skarżący zajmował się konserwacją suwnic, znajdujących się w tych samych halach produkcyjnych. Wszystkie czynności zawodowe skarżący wykonywał w halach, w których pracowali głównie zbrojarze i betoniarze. W trakcie pracy skarżący był narażony na wysoki hałas i zapylenie. W trakcie tego zatrudnienia od dnia 2 września 1991r. skarżący pracował jako betoniarz-zbrojarz.

(dowód: umowy o pracę, angaże, opinie, świadectwo pracy z akt osobowych koperta k. 22 a.s., zeznania świadków J. G. i Z. Z. (2) z rozprawy w dniu 8 stycznia 2016r., zeznania wnioskodawcy z tej samej rozprawy, także w związku z jego wyjaśnieniami)

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwołanie zasługiwało na uwzględnienie, przy czym trzeba zaznaczyć, że dopiero w świetle okoliczności ustalonych w toku procesu.

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić podstawę materialnoprawną wniosku skarżącego, co pozwoli na wskazanie i omówienie okoliczności spornych, istotnych dla rozstrzygnięcia. Z art. 184 ustawy emerytalnej wynika, iż ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, a więc w dniu 1 stycznia 1999r., osiągnęli po pierwsze okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz po drugie okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. w niniejszej sprawie wynoszący 25 lat. Przy tym emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie na dochody budżetu państwa środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu. Stosownie do powołanego w części wstępnej uzasadnienia §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie z § 2 ust. 1 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Skarżący niewątpliwie spełnia kryterium dotyczące wymaganego wieku oraz tego, że na dzień 1 stycznia 1999r. legitymował się sumą okresów składkowych i nieskładkowych przekraczającą 25 lat. Do tego bezspornym było, że skarżący jest wprawdzie członkiem otwartego funduszu emerytalnego, jednak wniósł o przekazanie za pośrednictwem organu rentowego na dochody budżetu państwa środków zgromadzonych na rachunku tego funduszu.

Niesporna była także praca wnioskodawcy w warunkach szczególnych w łącznym wymiarze 3 lat, 4 m-cy i 8 dni (od dnia 10 lipca 1995r. do dnia 31 grudnia 1998r.) jako zbrojarza). Spór ograniczał się do tego, czy pracą w warunkach szczególnych była praca w Prefabecie, gdyż okresy te łącznie z niekwestionowanymi dawały 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Co do pracy skarżącego w warunkach szczególnych należy wobec tego wyjaśnić, że zgodnie z § 2 ust. 2 powoływanego wcześniej rozporządzenia RM z 1983r. okresy pracy m.in. w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo pracy z adnotacją o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, bądź bez niej, nie jest jednak bezwzględną przesłanką do zaliczenia danej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach. Świadectwo nie jest wiążące dla organu rentowego i może podlegać weryfikacji. Decydujące znaczenie ma zawsze fakt rzeczywistego wykonywania pracy w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Dopiero w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie okresów pracy w warunkach szczególnych także w oparciu o inne dowody niż zaświadczenie z zakładu pracy, nawet jeśli pracownik nie posiada świadectwa w określonej w przepisie formie, albo jego treść budzi wątpliwości, które uzasadniały kwestionowanie tego zaświadczenia przez organ rentowy w fazie administracyjnej postępowania.

Trzeba też wskazać, że skoro art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej odwołuje się do przepisów dotychczasowych, to obowiązujące w tym zakresie rozporządzenie RM z 1983r. wydane zostało w oparciu o delegację z art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zmianami), w którym Radzie Ministrów powierzono w szczególności określenie rodzaju prac lub stanowisk pracy oraz warunków, na podstawie których osobom m.in. zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury w niższym wieku. Z art. 53 ust. 2 tej samej ustawy wynika, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników stale zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia – jest to regulacja tożsama z zawartą w obecnie obowiązującym art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej. W wykazie A, stanowiącym załącznik do wspomnianego rozporządzenia, w dziale V „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” wymienia się pod poz. 4 prace zbrojarskie i betoniarskie, zaś w dziale XIV „Prace różne” wymienia się pod poz. 25 bieżącą konserwację agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. W ocenie Sądu obowiązki wnioskodawcy w Prefabecie ściśle odpowiadały takim właśnie pracom. Pomocniczo w tej kwestii można odwołać się do przepisów resortowych, wydanych w oparciu o §1 ust. 2 tegoż rozporządzenia RM z 1983r., w niniejszej sprawie do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach. W zarządzeniu tym w dziale V pod poz. 4 wymienia się stanowiska zbrojarza, zbrojarza prefabrykatów, betoniarza, zestawiacza surowców i mieszanek oraz operatora betoniarki – betoniarza. Produkcja Prefabetu wiązała się z koniecznością zatrudniania przede wszystkim zbrojarzy, betoniarzy, zbrojarzy-betoniarzy, zestawiaczy surowców i mieszanek, operatorów betoniarek i urządzeń formujących, a więc wnioskodawca wykonywał swoje czynności na wydziale, na którym jako podstawowe były wykonywane prace wymienione w wykazie. Pracę skarżącego można zresztą zakwalifikować nie tylko jako bieżącą konserwację agregatów i urządzeń, ale jednocześnie co najmniej jako pracę robotnika w przemyśle materiałów budowlanych, wykonującego stale prace pomocnicze. Również praca skarżącego w okresie od 2 września 1991r. w charakterze betoniarza-zbrojarza była pracą uznawaną za pracę w warunkach szczególnych. Trzeba dodać, że spójny obraz takiego właśnie zakresu obowiązków wynika nie tylko z dokumentów zawartych w aktach osobowych, ale i z zeznań zarówno świadków, jak i wnioskodawcy. Nie ujawniły się przy tym żadne okoliczności, które mogłyby podważać wiarygodność tych dowodów. Konkluzją rozważań musiało być przyjęcie, że w świetle zebranego materiału dowodowego wnioskodawca legitymował się na dzień 1 stycznia 1999r. stażem pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu, wynoszącym około 17 lat i 3 m-ce.

Przy ustalaniu uprawnień skarżącego do wcześniejszej emerytury Sąd uwzględnił również okres powołania skarżącego do czynnej służby wojskowej w okresie od dnia 25 października 1982r. do dnia 2 grudnia 1982r., zgodnie z art. 120 ustawy z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (w brzmieniu obowiązującym w okresie pełnienia przez wnioskodawcę służby wojskowej, Dz.U. z 1979r. Nr 18 poz. 111 ze zmianami), z których wynika, że pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych.

Podsumowując powyższe rozważania, należy stwierdzić, że udowodnienie przez wnioskodawcę dopiero na etapie postępowania sądowego, iż zachodzą wszystkie przesłanki przyznania mu wnioskowanej emerytury, skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji na podstawie art. 477¹⁴§2 kpc i przyznaniem prawa do tejże emerytury od dnia 11 sierpnia 2015r. (dnia złożenia wniosku o przekazanie do budżetu państwa środków z OFE; pkt I. wyroku) oraz stwierdzeniem na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej a contrario, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt II. wyroku).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE