UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 marca 2015 roku w sprawie (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił M. K. prawa do emerytury podnosząc w uzasadnieniu decyzji, iż wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku posiada okresy składkowe i nieskładkowe w łącznym wymiarze 27 lat, 3 miesiące, 6 dni, w tym staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 3 lata, 6 miesięcy i 15 dni. Do okresów pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w P. od dnia 1 maja 1979 roku do dnia 31 grudnia 1981 roku na stanowisku monter maszyn i urządzeń przemysłowych oraz od dnia 1 stycznia 1982 roku do dnia 21 sierpnia 1990 roku na stanowisku elektroautomatyk oraz okresu zatrudnienia w (...) w P. od dnia 29 sierpnia 1990 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku rzemieślnika - elektryka, ponieważ podane stanowiska nie są wymienione w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji w dniu 27 marca 2015 roku M. K. wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury, podnosząc iż w spornym okresie wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. K., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 27 lutego 2015 roku wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akt emerytalnych)

Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się okresem ubezpieczenia w wymiarze łącznym 27 lat, 3 miesiące, 6 dni, w tym staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 3 lata, 6 miesięcy i 15 dni. Do stażu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy zaliczył wnioskodawcy następujące okresy zatrudnienia:

- od dnia 18 lutego 1972 roku do dnia 27 października 1973 roku na stanowisku konserwatora aparatury kontrolno pomiarowej w Hucie (...) w P.;

- od dnia 25 czerwca 1977 roku do dnia 31 kwietnia 1979 roku na stanowisku operatora węzła betoniarskiego w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w P.

Do okresów pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresów:

- od dnia 1 maja 1979 roku do dnia 31 grudnia 1981 roku na stanowisku monter maszyn i urządzeń przemysłowych oraz od dnia 1 stycznia 1982 roku do dnia 21 sierpnia 1990 roku na stanowisku elektroautomatyk w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w P.;

- oraz okresu od dnia 29 sierpnia 1990 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku rzemieślnika – elektryka w (...) w P.,

ponieważ podane stanowiska nie są wymienione w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

(dowód: decyzja- k. 34 akt emerytalnych; odpowiedź na odwołanie k. 5-6 akt).

W okresie od dnia 2 listopada 1973 roku do dnia 10 maja 1977 roku M. K. był zatrudniony w (...) Spółdzielni Pracy (...) w P. na podstawie umowy o pracę na stanowisku mechanika maszyn szwalniczych.

(dowód: podanie w aktach osobowych; kwestionariusz osobowy w aktach osobowych; świadectwo pracy z dnia 10 maja 1977 roku w aktach osobowych; legitymacja ubezpieczeniowa k. 7 akt kapitałowych)

M. K. w (...) Spółdzielni Pracy (...) pracował początkowo jako elektryk. Po roku pracy na stanowisku elektryka, gdy skończyły mu się uprawnienia i nie został wysłany przez pracodawcę na kurs został mechanikiem maszyn szwalniczych.

Przedsiębiorstwo zajmowało się produkcją tkanin oraz szyciem tkanin.

Na Oddziale w S. znajdowały maszyny szwalnicze oraz maszyny dziewiarskie do produkcji dzianin. Na maszynach dziewiarskich produkowano z przędzy dzianiny. Łącznie w oddziale było około 300 maszyn szwalniczych i dziewiarskich. Na oddziale były również maszyny parowe do prasowania, na których pracowały prasowaczki oraz eklektyczne noże krojcze.

Wnioskodawca jako elektryk pracował przy utrzymaniu ruchu maszyn pod względem elektrycznym. Naprawiał zasilanie i urządzenia napędowe maszyn w razie awarii.

Jako mechanik maszyn szwalniczych pracował na hali przy utrzymaniu ruchu wszystkich maszyn dziewiarskich i szwalniczych. Naprawiał wszystkie maszyny na oddziale w razie ich awarii. Prace wykonywał na hali, w trakcie ruchu maszyn znajdujących się na hali. Pracę swoją wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie był kierowany do innej pracy.

(dowód: zeznania M. K. protokół z dnia 22 września 2015 roku k. 105 – 106 nagranie od minuty 00.40.13 do minuty 00.45.50 płyta k. 107 oraz protokół z dnia 24 lutego 2016 k. 215 nagranie od minuty 00.26.50 do minuty 00.28.08 płyta k. 216)

W okresie od dnia 25 czerwca 1977 roku do dnia 21 sierpnia 1990 roku wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w P. w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o pracę.

W dniu 23 czerwca 1977 roku wnioskodawca na podstawie umowy o pracę został zatrudniony na stanowisku operatora węzła betoniarskiego.

Od dnia 1 maja 1979 roku wnioskodawca został zatrudniony na stanowisko monter maszyn i urządzeń przemysłowych, które zajmował do dnia 31 grudnia 1981 roku. Od 1 lipca 1980 roku został zatrudniony w D. Głównego (...).

Od dnia 1 stycznia 1982 roku do dnia 21 sierpnia 1990 roku wnioskodawca był zatrudniony jako elektroautomatyk w D. (...).

(dowód: umowa o pracę k. 54; świadectwo pracy k. 53; kwestionariusz osobowy k. 55; skierowanie do pracy k. 56; podanie k. 57; wniosek w sprawie zatrudnienia k.58; angaże k. 59, k. 61-65, k. 68-71, k. 74; karta obiegowa zmian k. 77; zaświadczenie k. 15 akt emerytalnych)

Przedsiębiorstwo Produkcji (...) w P. zajmowało się produkcją prefabrykatów na potrzeby budowy bloków system (...). Oddział (...) zajmował się wielkotowarową produkcją betonu kruszywowego.

Oddział (...) składał się z budynku (...) oraz hal produkcyjnych. Najniżej w budynku (...) znajdował się oddział wózków eklektycznych do wywozu betonu tzw. gondoli oraz wózków do wywozu betonu towarowego do gruszek. Oprócz wózków znajdowały się w tej części budynku podajniki do podawania betonu na halę produkcyjną.

Wyżej znajdowały się 4 betoniarki o pojemności 1000m(3) każda. Nad betoniarkami były podajniki kruszywa i betonu. Podajniki podawały kruszywo i beton do betoniarek. Na wyższej kondygnacji budynku znajdowały się taśmociąg, który z samego dołu do góry podawał kruszywo i cement.

W odległości około 20-30 metrów od (...) znajdowały się silosy na cement.

Z silosów do głównego budynku cement podawały taśmociągi. Następnie transportowały one cement i kruszywo do góry nad betoniarki.

W budynku (...) cement i kruszywo były podawane do betoniarek podajnikami. Na dole podajników znajdowała się dozownia. Operator dozowni dozował poszczególne składniki betonu zgodnie z recepturą. Gdy składniki zostały odmierzone były kierowane do betoniarek. W betoniarkach mieszały się tworząc beton. Operatorzy betoniarek po wymieszaniu betonu wydawali beton na produkcję albo jako beton towarowy.

Wnioskodawca pracował początkowo jako operator węzła betoniarskiego.

W 1978 roku wnioskodawca rozpoczął pracę na stanowisku operatora sterowni i betoniarek w dozowni. Obsługiwał pulpit sterowniczy, był odpowiedzialny za dozowniki, które odmierzały ilość surowca w postaci kruszywa, piasku, żwiru, cementu i wody według receptur do produkcji betonu kruszywowego oraz odmierzyć czas mieszania betonu na zegarach znajdujących się na każdym z dozowników. Następnie kontrolował prawidłowość podawania składników podajnikami do betoniarek na zegarach. W przypadku, gdy doszło do zapchania dozownika czy zegara musiał sprawdzić czy całość odmierzonych składników wpadła do betoniarek. Gdy cały materiał został przekazany do betoniarek, beton się wymieszał i zegary się wyzerowały wnioskodawca mógł ustawiać kolejne dane. W dozowni unosił się kurz, gdyż cement się kruszył. Po wsypaniu cementu do betoniarek kurz unosił się i w dozowni było widać cementowy pył. Był również duży hałas. Zdarzało się, że wnioskodawca był kierowany do obsługi taśmociągu lub obsługi betoniarek. Stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował przy produkcji betonu kruszywowego. Nie był kierowany do innych prac.

W 1982 roku wnioskodawca został zatrudniony jako elektroautomatyk w D. (...). Było na zmianie 2-3 elektryków. Angaże elektryków były łączone z angażami automatyków. Każdy oddział miał swoich elektroautomatyków. Zadaniem elektroautomatyków było utrzymanie ruchu i linii produkcyjnej przedsiębiorstwa. Miejscem pracy w wnioskodawcy był oddział (...).

Wnioskodawca zajmował się w ramach swoich obowiązków usuwaniem awarii elektrycznych i wykonywaniem planowych remontów urządzeń do produkcji betonu kruszywowego, tj. betoniarek, taśmociągów, podajników czy mieszarek. Naprawy i remonty wykonywał wnioskodawca w hali na maszynach w trakcie ruchu maszyn znajdujących się na oddziale (...). Prace wykonywał stale w pełnym wymiarze czasu pracy. Na tym stanowisku pracował do końca zatrudnienia.

(dowód; zeznania świadka R. C. k. 89-90 v; zeznania P. D. k. 91-91v; zeznania W. D. k. 91v-92; zeznania M. K. protokół z dnia 22 września 2015 roku k. 105 v– 106 nagranie od minuty 00.45.50 do minuty 00.57.35 płyta k. 107)

Powołany w sprawie biegły ds. BHP J. C. (1) stwierdził, iż wnioskodawca w okresie od dnia 1 maja 1979 roku do dnia 31 grudnia 1981 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora maszyn do produkcji betonu kruszywowego stale wykonywał pracę określone jako prace w warunkach szczególnych w wykazie A Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1982 roku dział V w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych poz. 15.

W okresie od dnia 1 stycznia 1982 roku do dnia 21 sierpnia 1990 roku wnioskodawca w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku elektroautomatyka wykonywał stale pracę określoną jako prace w warunkach szczególnych w wykazie A dział XIV poz. 25.

(dowód: opinia biegłego k. 119-193)

Od dnia 29 sierpnia 1990 roku M. K. został zatrudniony w (...) (wówczas (...)) w P. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku rzemieślnika – specjalisty elektryka. Wnioskodawca rozpoczął pracę w pełnym wymiarze czasu pracy z uwagi na przeniesienie siedziby (...) do budynku (...) na ul. (...).

Wnioskodawca posiada uprawnienia w zakresie eksploatacji urządzeń i instalacji elektroenergetycznych od dnia 24 lipca 1985 roku i nadal.

(dowód: umowa o pracę z dnia 29 sierpnia 1990 roku k. B-27 akt osobowych; angaże k. B - 28-29, B – 32-35, k. B- 39-45, k. B - 48-50, k. B – 53-54 akt osobowych; zaświadczenia k. B-4, k. B-8, k. B-45 akt osobowych)

Wnioskodawca w początkowym okresie zatrudnienia w (...) (poprzednio (...)) jako elektryk zajmował się remontem istniejącej instalacji elektrycznej. W zakresie w jakim doszło do jej uszkodzenia czy zniszczenie zajmował się odtworzeniem tej instalacji. Wnioskodawca wykonywał również demontaż starej zużytej lub zniszczonej instalacji, a także montażem nowej instalacji. Wykonał także przebudowę istniejącej instalacji elektrycznej znajdującej się w budynku i dostosował ją do potrzeb (...) Okręgowego.

W trakcie wykonywania ww. prac wnioskodawca przebudował około 20 rozdzielnic elektrycznych, wymienił instalację elektryczną w ponad 200 obwodach, dokonał modernizacji instalacji elektrycznej wewnętrznej i zewnętrznej, wykonał montaż instalacji elektrycznej w każdej (...) i w pomieszczeniach utworzonych lub przekształconych z innych istniejących pomieszczeń.

Wnioskodawca zajmował się też łączami napowietrznymi do ulicy.

Do budynku (...) dostarczana jest energia elektryczna o napięciu znamionowym wynoszącym 0,40 kV.

W roku 1991 budynek (...) został podłączony do miejskiej stacji ciepłowniczej. Do obowiązków wnioskodawcy należało obsługiwanie węzła cieplnego w zakresie elektrycznych urządzeń – silników, pomp, układów sterowania automatyką i regulatorów. Węzeł cieplny jest obsługiwany przez pompy elektryczne.

Wnioskodawca był jedynym elektrykiem w (...).

(dowód: zeznania świadka J. M. protokół z rozprawy z dnia 22 września 2015 roku k. 103v-104 nagranie od minuty 00.03.39 do minuty 00.15.23 płyta CD k. 107; zeznania świadka W. K. protokół z rozprawy z dnia 22 września 2015 roku k.104 – 104v nagranie od minuty 00.15.23. do minuty 00.22.39 płyta CD k. 107; zeznania świadka A. F. protokół z rozprawy z dnia 22 września 2015 roku k. 104v nagranie od minuty 00.22.39 do minuty 00.27.51 płyta CD k. 107; zeznania świadka B. A. protokół z rozprawy z dnia 22 września 2015 roku k. 104v-105 nagranie od minuty 00.27.59 do minuty 00.38.18 płyta CD k. 107; zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 22 września 2015 roku k. 106 nagranie od minuty 00.57.35 do minuty 01.06.11 płyta CD k. 107)

W wydanej w 1993 roku ocenie stanu technicznego instalacji elektrycznych w kompleksie budynków (...) (...)o ((...)) w P. Naczelna Organizacja Techniczna dokonała oceny zapotrzebowania mocy, wymaganego stopnia pewności zasilania na potrzeby (...). Dokonała oceny stanu rozdzielni, tablic rozdzielczych obwodowych, instalacji odbiorczych, instalacji odgromowej. Wskazano ich konieczne jest wykonanie modernizacji, remontu i prac konserwacyjnych w zakresie m.in. wykonania schematu zasilania obiektów, opisów poszczególnych rozdzielni i tablic obwodowych, remontu urządzeń elektrycznych rozdzielni T1/1 w zakresie wymiany zużytych podstaw bezpiecznikowych, zdemontowania zbędnego okablowania, wymiany wszystkich wyłączników, przełączników i gniazd wtykowych; wymianę instalacji elektrycznej w akumulatorowni, demontażu wszystkich nieczynnych i zbędnych fragmentów instalacji elektrycznych i urządzeń, wymianę instalacji odgromowej na budynku głównym i garażach, wykonanie instrukcji eksploatacji i konserwacji instalacji elektrycznych w (...).

(dowód: ocena NOT k. 183-193)

Powołany w sprawie biegły ds. BHP J. C. (1) na podstawie dokumentacji oraz zeznań świadków i wnioskodawcy ustalił, że budynek (...) Okręgowego to obiekt zabytkowy posiadający powierzchnię użytkową około 10.000 m², kubaturę około 43. (...), wysokość kondygnacji od 4,3m do 9 m. W 1990 roku budynek został przejęty od poprzedniego użytkownika i poddany przebudowie oraz modernizacji na potrzeby (...).

Prace budowlane polegające na remoncie i modernizacji budynku obejmowały również pełny zakres robót elektrycznych polegających na:

- przebudowie około 20 rozdzielni prądu elektrycznego;

-wymianie instalacji elektrycznej w ponad 200 obwodach ( przednio wykonanej częściowo z przewodów aluminiowych i częściowo z miedzianych);

- modernizacji oświetlenia wewnętrznego i zewnętrznego;

-montażu instalacji elektrycznej urządzeń węzła cieplnego po przekształceniu kotłowni węglowej w przyłącze czynnika grzewczego dostarczanego z sieci miejskiej.

M. K. był jedynym elektrykiem w (...) i wykonywał wszystkie wskazane prace.

W spornym okresie do (...) dostarczana była energia elektryczna o napięciu znamionowych co najmniej 380 – 400 V. Urządzenia o napięciu 110 V i wyższym są zaliczane do urządzeń elektroenergetycznych.

Wnioskodawca w spornym okresie wykonywał prace przy urządzeniach elektroenergetycznych.

Przy ustaleniach dotyczących braku dokumentacji technicznej oraz inwentaryzacji instalacji elektrycznej budynku, iskrzenia w instalacji i palenie się instalacji spowodowanej przegrzewaniem niezinwentaryzowanej połączonej instalacji częściowo z przewodów aluminiowych częściowo miedzianych biegły uznał, iż wnioskodawca wykonywał prace konserwacyjne i remontowe przy urządzeniach elektroenergetycznych znajdujących się całkowicie lub częściowo pod napięciem oraz w pobliżu nie osłoniętych urządzeń elektroenergetycznych znajdujących się pod napięciem.

Wnioskodawca posiadł stosowne uprawnienia do wykonywania tych prac, tj. dyplom mistrza w zawodzie elektromonter, zaświadczenia kwalifikacyjne E.

Biegły dokonał również analizy aktów prawnych w zakresie wskazanych stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach. Załączniki do zarządzeń ministrów branżowych zawierają uszczegółowione stanowiska pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach w energetyce przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Wyszczególnione w załącznikach stanowiska pracy podlegają i są objęte wykazem A dział II w energetyce. Stanowiska pracy przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych w pełni odpowiadają zakresowi prac wykonywanych przez powoda na stanowisku elektryka.

Wobec powyższego biegły stwierdził, iż wnioskodawca w okresie od dnia 29 sierpnia 1990 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku elektryk wykonywał stale prace przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych, które jednocześnie posiadały charakter prac szczególnie niebezpieczne na wysokościach oraz wykonywanych w warunkach szczególnego zagrodzenia dla życia i zdrowia. Były to prace w szczególnych warunkach określone jako prace w warunkach szczególnych w wykazie A dział II w energetyce Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1982 roku.

Odnosząc się do uwag organu rentowego biegły podał, iż w okresie spornym kiedy wnioskodawca pracował od 29.08.1990 roku do 31.12.1998 roku obowiązywało rozporządzenie, które jest w załączniku 6 opinii sprawy Sądu Rejonowego, która została dołączona jako dowód niniejszej sprawy i tam jest definicja co się rozumie przez prace przy urządzeniach elektrycznych. Została wykonana ocena stanu technicznego przez NOT załącznik nr 19 opinii, gdzie są wszystkie niedomagania i stan techniczny urządzeń elektrycznych w budynku. Biegły odnosił opinie do podstawy prawnej obowiązującej w dacie kiedy wnioskodawca pracował. Wnioskodawca w spornym okresie montował rozdzielnie i montował linie. To są prace energetyka i wnioskodawca miał odpowiednie kwalifikacje. Miał też okresowo wystawnie uprawnienia E do eksploatacji. W całym okresie spornym miał ważne uprawnienia. Te czynności, które wnioskodawca wykonywał były to czynności energetyka. Wnioskodawca odbudowując te urządzenia odtwarzał urządzenia służące do wytwarzania i przesyłu energii elektrycznej. NOT podkreślił, że nie ma w ogóle dokumentacji. Trzeba było dostosowywać i budować nowe rozdzielnie. Wnioskodawca wykonywał czynności energetyczne przy budowie węzła cieplnego. Wnioskodawca ten węzeł odtwarzał pod względem energetycznym dla potrzeb (...). Nie było schematów, planów Jest to przesyłanie na terenie tego budynku energii elektrycznej. Te warunki w jakich pracował wnioskodawca są porównywalne pod względem szkodliwości do tych prac w energetyce. Te warunki były porównywalne do pracowników w energetyce w przedsiębiorstwach przesyłowych. To była praca przy przesyle wewnątrz tego budynku, to było ale do użytku niedostosowane. Not ocenił, że stan tego jest taki zły, że wymaga przebudowy. Cały okres sporny trwały te prace. To był okres wieloletni na pewno dłuższy niż dwa miesiące. Te czynności zajmowały panu stale w pełnym wymiarze czasu pracy. Te pracy podlegały pod przepisy BHP w energetyce. Te prace były w zagrożeniu pod napięciem, bo nie było wiadomo gdzie i jakie są, pan dochodził sam do tego. Wnioskodawca pracował bez wyposażenia ochronnego. Te prace na wysokości wykonywane w sposób nieprawidłowy z punktu bhp. Wnioskodawca był zatrudniony na stałe na pełny etat jako jedyny i był za to odpowiedzialny. Miał uprawnienia do eksploatacji więc wykonywał te czynności i za nie odpowiadał.

(dowód: opinia biegłego k. 119-193, k. 18-50 w związku z k. 156-158; opinia uzupełniająca protokół rozprawy z dnia 24 lutego 2016 roku k. 214-215 nagranie od minuty 00.01.44 do minuty 00.24.15 płyta CD k.216 )

W świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych wydanym w dniu 20 listopada 2000 roku wskazano, iż wnioskodawca zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w P. od dnia 25 czerwca 1977 roku do dnia 21 sierpnia 1990 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od dnia 25 czerwca 1977 roku do dnia 31 kwietnia 1979 roku wykonywał prace zbrojarskie i betoniarskie na stanowisku operatora węzła betoniarskiego wymienionym w wykazie A dział V poz. 4 pkt 5 stanowiącym załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku.

(dowód: świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych k. 11 akt emerytalnych)

W zaświadczeniu z dnia 26 stycznia 2015 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. stwierdził, że wnioskodawca od dnia 29 sierpnia 1990 roku do nadal jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku rzemieślnika – elektryka. W związku z wyrokiem Sądu (...)o w Piotrkowie Tryb. Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 listopada 2014 roku w sprawie IVP 55/14 pracodawca zaświadczył, iż wnioskodawca od dnia 29 sierpnia 1990 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku będąc zatrudnionym na stanowisku elektryka wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace w warunkach szczególnych opisane w wykazie A dział II Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, tj. prace przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych.

(dowód: zaświadczenie k. 23 akt emerytalnych; wyrok SR z dnia 25.11.2014 roku w sprawie IVP 55/14 k. 24 akt emerytalnych)

S ąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,
-: ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem OFE.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w spornych okresach był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę, tj. czy wnioskodawca posiadał wymagany staż pracy w warunkach szczególnych – 15 lat, a zatem czy praca wnioskodawcy była wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie.

Organ rentowy zakwestionował, aby wnioskodawca w spornym okresie pracował w szczególnych warunkach, gdyż nie dysponował on świadectwem pracy w szczególnych warunkach w zakresie spornych okresów zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) oraz (...) Spółdzielni Pracy (...), zaś odnośnie zatrudnienia w (...) wnioskodawca posiadał stosowane zaświadczenia, jednakże organ rentowy zakwestionował je. Wprawdzie stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), okresy pracy w warunkach szczególnych, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Wnioskodawca sprostał wymogom postępowania dowodowego i wykazał, że spełnił wszystkie przesłanki niezbędne do przyznania mu prawa do emerytury, w tym wykazał, że legitymizuje się stażem pracy wykonywanych w warunkach szczególnych, przekraczający 15 lat.

Odnośnie charakteru pracy wnioskodawcy w okresie od dnia 1 maja 1979 roku do dnia 21 sierpnia 1990 roku Sąd poczynił ustalenia faktyczne w oparciu o zeznania świadków P. D., R. C., W. D., wnioskodawcy oraz dokumentów z akt osobowych wnioskodawcy. Należy podnieść, iż świadkowie były to osoby, które w spornym okresie pracowały razem z wnioskodawcą P. D. jako elektryk (elektromonter, elektroautomatyk, automatyk) w dziale (...), R. C. starszy mistrz w dziale (...), W. D. jako elektryk automatyk w dziale (...). Świadkowie zatem dysponują bezpośrednią, szczegółową, a co za tym idzie wiarygodną wiedzą co do zakresu obowiązków wnioskodawcy oraz warunków w jakich jego praca była świadczona. Zeznania te były spójne i jasne, znajdowały ponadto potwierdzenie w dokumentacji z akt osobowych. Świadkowie oraz wnioskodawca w sposób szczegółowy opisali zatem charakter pracy wnioskodawcy w spornym okresie i czynności jakie wykonywał w tym okresie, a także opisali szczegółowo proces produkcji betonu kruszywowego oraz jakie maszyny pracowały na oddziale. Podstawę ustaleń faktycznych stanowiła również opinia biegłego J. C. (1).

Z zeznań wszystkich przesłuchanych w sprawie świadków oraz samego wnioskodawcy wynika, że w okresie od dnia 1 maja 1979 roku do dnia 31 grudnia 1981 roku do podstawowych obowiązków wnioskodawcy jako operatora dozowni i betoniarek należała obsługa pulpitu sterowniczego. Wnioskodawca był bowiem odpowiedzialny za dozowniki, które odmierzały ilość surowca w postaci kruszywa, piasku, żwiru, cementu i wody według receptur do produkcji betonu kruszywowego oraz odmierzyć czas mieszania betonu na zegarach znajdujących się na każdym z dozowników. Następnie kontrolował prawidłowość podawania składników podajnikami do betoniarek na zegarach. W przypadku, gdy doszło do zapchania dozownika czy zegara musiał sprawdzić czy całość odmierzonych składników wpadła do betoniarek. Gdy cały materiał został przekazany do betoniarek, beton się wymieszał i zegary się wyzerowały wnioskodawca mógł ustawiać kolejne dane. W dozowni unosił się kurz, gdyż cement się kruszył. Po wsypaniu cementu do betoniarek kurz unosił się i w dozowni było widać cementowy pył. Był również duży hałas. Zdarzało się, że wnioskodawca był kierowany do obsługi taśmociągu lub obsługi betoniarek. Stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował przy produkcji betonu kruszywowego. Nie był kierowany do innych prac.

Mając powyższe na uwadze nie może budzić wątpliwości, iż wnioskodawca w okresie od dnia 1 maja 1979 roku do dnia 31 grudnia 1981 roku wykonywał pracę na stanowisku operatora maszyn do produkcji betonu kruszywowego określone jako prace w warunkach szczególnych w wykazie A Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1982 roku dział V w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych poz. 15.

Powyższe znalazło również potwierdzenie w opinii biegłego J. C. (1), nie kwestionowanej w tym zakresie. Opinia była jasna i pełna. Została sporządzona w oparciu o ustalenia faktyczne poczynione przez sąd i uwzględniała cały materiał dowodowy zebrany w sprawie przez biegłego specjalistę.

Od dnia 1 stycznia 1982 roku do końca zatrudnienia wnioskodawca został zatrudniony jako elektroautomatyk w D. Mechaniczno-Energetycznym. Z ustaleń poczynionych w sprawie wynikało, iż było na zmianie 2-3 elektryków. Angaże elektryków były łączone z angażami automatyków. Każdy oddział miał swoich elektroautomatyków. Zadaniem elektroautomatyków było utrzymanie ruchu i linii produkcyjnej przedsiębiorstwa. Miejscem pracy w wnioskodawcy był oddział (...). Wnioskodawca zajmował się wówczas w ramach swoich obowiązków usuwaniem awarii elektrycznych i wykonywaniem planowych remontów urządzeń do produkcji betonu kruszywowego, tj. betoniarek, taśmociągów, podajników czy mieszarek. Naprawy i remonty wykonywał wnioskodawca w hali na maszynach w trakcie ruchu maszyn znajdujących się na oddziale (...). Prace wykonywał stale w pełnym wymiarze czasu pracy. Na tym stanowisku pracował do końca zatrudnienia.

W tym zakresie również Sąd poczynił ustalenia faktyczne w oparciu o zeznania ww. świadków i wnioskodawcy, na podstawie dokumentów z akt osobowych oraz opinii biegłego J. C. (1). Materiał dowodowy był jasny, pełny, wzajemnie się uzupełniał. W sposób szczegółowy również w tej części świadkowie opisali zakres czynności wnioskodawcy i charakter jego pracy.

Nie może budzić wątpliwości, iż wnioskodawca nadal wykonywał prace na oddziale (...). Wykonywał prace polegające na utrzymaniu ruchu stale i w pełnym wymiarze czasu na tym oddziale. Był to oddział będący w ruchu, gdzie jako podstawowe wykonywane były race wymienione w wykazie A poz. V, poz. 15. Z ustaleń faktycznych wynikało bowiem, że przedsiębiorstwo Produkcji (...) w P. zajmowało się produkcją prefabrykatów na potrzeby budowy bloków system (...), zaś oddział (...) zajmował się wielkotowarową produkcją betonu kruszywowego. Oddział (...) składał się z budynku (...) oraz hal produkcyjnych. Najniżej w budynku (...) znajdował się oddział wózków eklektycznych do wywozu betonu tzw. gondoli oraz wózków do wywozu betonu towarowego do gruszek. Oprócz wózków znajdowały się w tej części budynku podajniki do podawania betonu na halę produkcyjną. Wyżej znajdowały się 4 betoniarki o pojemności 1000m(3) każda. Nad betoniarkami były podajniki kruszywa i betonu. Podajniki podawały kruszywo i beton do betoniarek. Na wyższej kondygnacji budynku znajdowały się taśmociąg, który z samego dołu do góry podawał kruszywo i cement.

W odległości około 20-30 metrów od (...) znajdowały się silosy na cement.

Z silosów do głównego budynku cement podawały taśmociągi. Następnie transportowały one cement i kruszywo do góry nad betoniarki.

W budynku (...) cement i kruszywo były podawane do betoniarek podajnikami.

W tym stanie rzeczy należało uznać, iż wnioskodawca od dnia 1 stycznia 1982 roku do dnia 21 sierpnia 1990 roku wnioskodawca wykonywał pracę na stanowisku elektroautomatyka określone jako prace w warunkach szczególnych w wykazie A dział XIV poz. 25 w związku z wykazem A dział V poz. 15.

Powyższe potwierdził również powołany w sprawie biegły J. C. (1), który stwierdził, iż wnioskodawca w okresie od dnia 1 stycznia 1982 roku do dnia 21 sierpnia 1990 roku wnioskodawca wykonywał pracę na stanowisku elektroautomatyka określone jako prace w warunkach szczególnych w wykazie A dział XIV poz. 25. Opinia w tym zakresie nie była kwestionowana przez strony. Stanowiła zatem podstawę ustaleń faktyczny również w tym względzie.

Na marginesie tylko należało podnieść, iż Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie VU132/13 w wyroku z dnia 6 czerwca 2013 roku przyznał P. D. prawo do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Sąd Okręgowy uznał bowiem, iż P. D. (świadek w niniejszej sprawie) w danym okresie zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) również jako elektromonter, elektroautomatyk i automatyk oraz wykonujący takie same prace jak wnioskodawca, pracował w warunkach szczególnych określonych w wykazie A dział XIV poz. 25.

Mając na uwadze powyższe należało zaliczyć wnioskodawcy stażu pracy w warunkach szczególnych również sporny okres zatrudnia w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w P. od dnia 1 maja 1979 roku do dnia 21 sierpnia 1990 roku, tj. łącznie okres 11 lat, 3 miesiące i 21 dni.

Łącznie z uznanym przez organ rentowy okresem zatrudniania w warunkach szczególnych – tj. 3 lata, 6 miesięcy i 15 dni, wnioskodawca legitymował się stażem pracy w warunkach szczególnych w łącznym wymiarze 14 lat, 10 miesięcy i 6 dni.

Ww. okres ten nie był zatem wystarczający do uznania spełniania przesłanek do emerytury w obniżonym wieku, wnioskodawcy brakowało około 2 miesięcy.

Sąd zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia od dnia 2 listopada 1973 roku do dnia 10 maja 1977 roku w (...) Spółdzielni Pracy (...) w P., tj. łącznie okres 3 lat, 6 miesięcy i 8 dni na stanowisku mechanika maszyn szwalniczych.

Odnośnie charakteru pracy wnioskodawcy w okresie od dnia 2 listopada 1973 roku do dnia 10 maja 1977 roku w (...) Spółdzielni Pracy (...) w P. Sąd poczynił ustalenia faktyczne w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach osobowych wnioskodawcy z zatrudniania w (...) oraz skorelowanych z nimi zeznaniach wnioskodawcy. Ze spójnego i jednoznacznego materiału dowodowego wynikało zatem, iż wnioskodawca był zatrudniony w (...) Pracy na podstawie umowy o pracę na stanowisku mechanika maszyn szwalniczych. Przedsiębiorstwo zajmowało się produkcją tkanin oraz szyciem tkanin.

Wnioskodawca pracował w S.. Na Oddziale w S. znajdowały maszyny szwalnicze oraz dziewiarskie. Na maszynach dziewiarskich produkowano z przędzy dzianiny. Łącznie na oddziale było około 300 maszyn szwalniczych i dziewiarskich. Na oddziale były również maszyny parowe do prasowania, na których pracowały prasowaczki oraz eklektyczne noże krojcze. Przedsiębiorstwo zajmowało się produkcją tkanin.

Wnioskodawca jako elektryk pracował przy utrzymaniu ruchu maszyn pod względem elektrycznym. Naprawiał zasilanie i urządzenia napędowe maszyn w razie awarii. Oznaczało to, że wnioskodawca cały dzień musiał przebywać na oddziale, gdzie pracowały maszyny dziewiarskie, szwalnicze, noże elektryczne krojcze oraz parowe maszyny do prasowania tkanin. Na oddziale tym odbywała się praca polegająca na produkcji dzianin oraz szycie z bawełny bielizny i ubrań lekkich.

Jako mechanik maszyn szwalniczych pracował przy utrzymaniu ruchu wszystkich maszyn dziewiarskich i szwalniczych. Naprawiał wszystkie maszyny na oddziale w razie ich awarii. Pracę swoją wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie był kierowany do innej pracy.

Materiał dowody jest spójny i logiczny. Skoro na oddziale znajdowało się około 300 maszyn, których ruch miał utrzymywać wnioskodawca oznaczało to, że przez cały dzień było zapotrzebowanie na jego pracę. Należy podkreślić, iż Spółdzielnia była zakładem dziewiarskim. Na oddziale, gdzie pracował wnioskodawca zatem, jako podstawowe były wykonywane prace w warunkach szczególnych przy produkcji dzianin, tj. wskazanych w wykazie A dział VII poz. 4 – prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych oraz w wykazie A dział VII poz. 8 – prace polegające na obsłudze urządzeń do prasowania (parowe maszyny do prasowania) i wykrawania wyrobów w przemyśle odzieżowym (noże krojcze). Prace zatem jakie wykonywał wnioskodawca czy to jako mechanik czy to jako elektryk, a polegające na bieżącej konserwacji urządzeń na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, tj. prace wskazane w wykazie A dział XIV poz. 25 w związku z wykazem A dział VII poz. 4 i 8 są pracami, które należało zaliczyć do prac wykonywanych w warunkach szczególnych. Jest to okres przekraczający brakujące 2 miesiące, gdyż okres zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Spółdzielni Pracy (...) wynosił 3 lata, 6 miesięcy i 8 dni.

Łącznie wnioskodawca legitymował się zatem okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych przekraczającym wymagane 15 lat, łącznie bowiem okres zatrudnienia w warunkach szczególnych wynosił 18 lat, 4 miesiące i 14 dni.

Powyższy okres był zatem wystarczający do uznania spełnienia warunku stażu pracy w warunkach szczególnych.

Niezależnie od powyższego należało dokonać oceny czy wnioskodawca w okresie zatrudnienia w (...) w P. pracując na stanowisku rzemieślnika - elektryka od dnia 29 sierpnia 1990 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku wykonywał prace w warunkach szczególnych. Należało bowiem podnieść, iż w zakresie ustalania czy ww. okres był okresem zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych w sprawie IV P 55/14 z powództwa M. K. przeciwko (...) w P. jako pracodawcy toczyło się postępowanie o ustalenie wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Wyrokiem z dnia z dnia 25 listopada 2014 roku w sprawie IVP 55/14 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił, iż wnioskodawca od dnia 29 sierpnia 1990 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku będąc zatrudnionym na stanowisku elektryka wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace w warunkach szczególnych opisane w wykazie A dział II Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, tj. prace przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych.

W konsekwencji powyższego w zaświadczeniu z dnia 26 stycznia 2015 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. stwierdził, że wnioskodawca od dnia 29 sierpnia 1990 roku do nadal jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku rzemieślnika – elektryka oraz w związku z wyrokiem Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 listopada 2014 roku w sprawie IVP 55/14 pracodawca zaświadczył, iż wnioskodawca od dnia 29 sierpnia 1990 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku będąc zatrudnionym na stanowisku elektryka wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace w warunkach szczególnych opisane w wykazie A dział II Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, tj. prace przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych.

Nie budzi wątpliwości, iż wyrok zapadły w sprawie IV P55/14 jako zapadły między innymi stronami nie wiąże organu rentowego i sądu w niniejszej sprawie, podobnie jak przedstawione przez wnioskodawcę zaświadczenie pracodawcy.

Odnosząc się zatem do okresu pracy wnioskodawcy w (...) od dnia 29 sierpnia 1990 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku Sąd poczynił ustalenia faktyczne w oparciu o zeznania wskazanych świadków, zeznania wnioskodawcy, dokumenty z akt osobowych, a także w oparciu częściowo o opinię biegłego J. C. (2).

Stan faktyczny był niesporny. Sporna była ocena czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w tym okresie była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych.

Dokonując oceny charakteru pracy wnioskodawcy jako elektryka w (...) w P. należało mieć na uwadze, iż w zakresie oceny prac w energetyce stanowisko Sądu Najwyższego w ostatnim okresie czasu zmierza do ściśle literalnej, branżowej interpretacji prac wskazanych w wykazie A dział II Rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku.

Z przepisu wynika, iż do prac w szczególnych warunkach ustawodawca zalicza prace (w energetyce) przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych (dział II wykaz A).

Zgodnie z wymienionymi regulacjami znaczenie dla nabycia uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, ze względu na wykonywanie prac w szczególnych warunkach, mają prace wykonywane stale i w pełnym wymiarze w energetyce, tzn. prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych (Wykaz A, dział II - w energetyce). Co do wykładni tego przepisu, to Sąd w pełni aprobuje pogląd prawny wyrażony w szeregu wyroków Sądu Najwyższego, zgodnie z którym energetyka, jest to gałąź przemysłu zajmująca się wytwarzaniem (przetwarzaniem) energii elektrycznej oraz cieplnej i dostarczaniem jej odbiorcom. Nie jest więc uzasadnione zaliczanie do prac szkodliwych w "energetyce" wszystkich prac związanych z montowaniem oraz eksploatacją wszelkich instalacji i urządzeń elektrycznych. Wówczas wykonywanie tak szeroko rozumianego rodzaju prac czyniłoby bezprzedmiotowymi granice pojęcia "energetyka" z działu II i przenosiłoby wcześniejsze uprawnienia emerytalne na różne roboty elektryczne nienależące do "energetyki". Jak podkreślał Sąd Najwyższy w szeregu orzeczeń wszak w samej "energetyce" nie chodzi o wszelkie roboty elektryczne, lecz tylko o wskazane w dziale II literalnie prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych.

Nie wystarcza zatem wykonywanie prac przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, jeżeli nie są związane i nie wynikają z podstawowej działalności jaką jest wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej. (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 września 2015 roku, IIUK 301/14, Legalis i powołane tam orzecznictwo).

Z powyższego wynika zatem, iż branżowy charakter pracy w energetyce ma znaczenie decydujące. Za aktualne uważa się również stanowisko, w myśl którego "pojęcie pracy w szczególnych warunkach w energetyce należy rozumieć ściśle, zresztą taka wykładnia jest właściwa do prac w szczególnych warunkach z wykazu A do rozporządzenia" (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 roku, I UK 24/09, LEX). Dlatego też, w ocenie Sądu, za prace w szczególnych warunkach w energetyce mogą być uznane tylko takie prace, które są realizowane w przedsiębiorstwie działającym w ramach tej gałęzi przemysłu (branży) i które polegają na montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, ściśle związanymi z wytwarzaniem i przesyłaniem energii elektrycznej i cieplnej. Chodzi przy tym o kwalifikowany charakter tych prac wynikający właśnie z wykonywania ich w obrębie "systemu energetycznego", w skład którego wchodzą zakłady wytwarzające (przetwarzające) energię elektryczną i cieplną oraz przesyłające (dostarczające) tę energię do odbiorców. Z kolei, umieszczenie w dziale II wykazu A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) (na takich samych, równych zasadach) prac montażowych, remontowych i eksploatacyjnych oznacza, iż każdy z tych rodzajów prac musi charakteryzować się narażeniem na ekspozycję takich samych czynników szkodliwych oraz takim samym stopniem owej ekspozycji. Jeśli bowiem prawodawca wymienia jedynie rodzaje czynności, których wspólną cechą jest ich realizacja przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej, to bez względu na to, czy są one wykonywane przy montażu, remoncie bądź eksploatacji urządzeń służących do wytwarzania i przesyłania energii, muszą charakteryzować się takim samym stopniem szkodliwości dla zdrowia i uciążliwości. Jest to natomiast możliwe tylko wówczas, gdy wszystkie te prace są wykonywane w takich samych (albo przynajmniej bardzo zbliżonych) warunkach i stanowią pewien ciąg technologiczny, który rozpoczyna się od montażu urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych służących wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej, a następnie jest związany z ich bieżącą eksploatacją, w ramach której będzie też występować konieczność przeprowadzenia remontów tych urządzeń. (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2014 roku, LEX). Odstępstwo od zasady branżowej interpretacji oceny charakteru pracy znajduje się w dziale XIV - prace różne - które nie zostały przypisane do określonego działu gospodarki. Zatem tylko w tym obszarze zatrudnienie w określonej branży nie będzie miało znaczenia w kontekście emerytury. Natomiast dalsze odkodowywanie rodzaju prac powinno odbywać się w granicach branży, do której przynależy zakład pracy zatrudniający pracownika. Również zakres czynności konkretnego pracownika wskazywać może na pewne podobieństwo do prac typowych w innej branży. W obu sytuacjach jednakże to specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje charakter świadczonej pracy i warunków, w jakiej jest wykonywana, jej uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia.

Umieszczenie zatem w dziale II Wykazu A (na takich samych, równych zasadach) prac montażowych, remontowych i eksploatacyjnych oznacza, iż każdy z tych rodzajów prac musi charakteryzować się narażeniem na ekspozycję takich samych czynników szkodliwych oraz takim samym stopniem owej ekspozycji. Jeśli bowiem prawodawca wymienia jedynie rodzaje czynności, których wspólną cechą jest ich realizacja przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej, to bez względu na to, czy są one wykonywane przy montażu, remoncie bądź eksploatacji urządzeń służących do wytwarzania i przesyłania energii, muszą charakteryzować się takim samym stopniem szkodliwości dla zdrowia i uciążliwości. Jest to natomiast możliwe tylko wówczas, gdy wszystkie te prace są wykonywane w takich samych (albo przynajmniej bardzo zbliżonych) warunkach i stanowią pewien ciąg technologiczny, który rozpoczyna się od montażu urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych służących wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej, a następnie jest związany z ich bieżącą eksploatacją, w ramach której będzie też występować konieczność przeprowadzenia remontów tych urządzeń. Należy podnieść bowiem, że istotą pracy w szczególnych warunkach jej ich szkodliwe oddziaływanie na organizm człowieka, prowadzące do szybszego obniżenia wydolności organizmu. Stan faktyczny stanowiący podstawę dochodzonych uprawnień musi więc opisywać sytuację mieszczącą się w definicji pracy w szczególnych warunkach ujętej w art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, czyli pracę o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagającą wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Za w pełni uprawniony Sąd uznaje zatem pogląd Sądu Najwyższego również w tym zakresie, zgodnie z którym prace montażowe czy remontowe (wymienione w dziale II Wykazu A) powinny być wykonywane przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej. W łączności bowiem z podstawową działalnością danego przedsiębiorstwa ( tj. wytwarzaniem i przesyłaniem energii elektrycznej) należy interpretować dalszą część przepisu z działy II wykaz A. Nie wystarcza wykonanie pracy przy montażu, remoncie czy eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych, jeżeli nie są związane i nie wynikają z podstawowej działalności jaką jest wytwarzanie i przesyłanie energii eklektycznej. Odnosi się to również do prac elektromonterów. ( tak por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 września 2015 roku, II UK301/14, Legalis; w wyroku z dnia 24 czerwca 2015 roku, I UK 359/14, LEX; w wyroku z dnia 17 kwietnia 2014 roku, I UK 384/13, LEX; w wyroku z dnia 16 czerwca 2009 roku, I UK 24/09, LEX).

Sąd Okręgowy uwzględniał w rozważaniach powyższe stanowisko Sądu Najwyższego. W takim ścisłym rozumieniu prac w warunkach szczególnych wskazanych w wykazie A dział II w energetyce należało uznać, że prace wnioskodawcy wykonywane w (...) na stanowisku elektryka nie mogłyby być uznane za prace w warunkach szczególnych wskazanych w wykazie A dział II. Nie przeczą temu wnioski opinii biegłego J. C. (2). Prace wnioskodawcy były to bowiem niewątpliwie prace przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych. Biegły natomiast nie stwierdził, co było zgodne z ustalonym w sprawie przez Sąd Okręgowy stanem faktycznym, że były to prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej. Skoro zaś również Sąd Okręgowy nie jest przedsiębiorstwem energetycznym zajmującym się wytwarzaniem i przesyłaniem energii elektrycznej czy cieplnej to również prace wnioskodawcy przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych nie były pracami związanymi czy wynikającymi z działalności jaką jest wytwarzanie czy przesyłanie energii elektrycznej.

W takim ścisłym rozumieniu przepisu i wskazanego w wykazie A dział II rodzaju prac w warunkach szczególnych prace wnioskodawcy nie mogłyby być zaliczone do prac w warunkach szczególnych uprawniających do emerytury w obniżonym wieku. Stanowisko organu rentowego byłoby zatem w tym zakresie całkowicie uprawnione.

Sąd jednakże miał na uwadze, co umknęło organowi rentowemu, iż niezależnie od powyższych rozważań, w sytuacji, gdy stopień szkodliwości lub uciążliwości danego rodzaju pracy nie wykazuje żadnych różnic od stopnia szkodliwości czy uciążliwości rodzaju prac wykonywanych na stanowiskach przynależnych do innych gałęzi gospodarski, w której praca ta jest wykonywana, to, jak wskazywał Sąd Najwyższy, brak jest podstaw do zanegowania świadczenia jej w warunkach szczególnych jedynie dlatego, że w załączniku została przyporządkowana do innego działu przemysłu. Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 6 lutego 2014 roku podkreślił, że jeżeli pracownik w ramach swych obowiązków był narażony na działanie takich samych czynników, na jakie byli narażeni pracownicy działu przemysłu wspomnianego w załączniku, i przez co których praca była pracą w szczególnych warunkach, to zróżnicowanie sytuacji tych pracowników jedynie z tego powodu naruszałoby zasadę równości w traktowaniu podmiotów (osób) znajdujących się w tej samej sytuacji.

Innymi słowy jest pracą w szczególnych warunkach praca wykonywana przy takim samym oddziaływaniu szkodliwych czynników niezależnie od branży w jakiej jest świadczona, chyba, że właśnie ze specyfiki tej branży wynika szkodliwość i uciążliwość warunków pracy.

Przy takim rozumieniu pojęcia wykonywania prac w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 1983 r. (§ 4 ust. 1 rozporządzenia) koniecznym staje się, w przypadku gdy zakład pracy osoby zainteresowanej nie mieści się wprost w gałęzi gospodarki, do której w wykazie przypisano stanowisko pracy przez niego zajmowane, ustalenie charakteru wykonywanej przez nią pracy, a więc warunków w jakich ją świadczy. Następnie należy zbadać czy owe warunki czymkolwiek się różniły w tym zakresie, a więc czy na szkodliwość danej pracy i w konsekwencji jej zakwalifikowaniu do prac w szczególnych warunkach, wpływ miała specyfika branży. Jeżeli tak, a więc jeżeli to fakt wykonywania zatrudnienia w przedsiębiorstwie należącym do takiej a nie innej gałęzi gospodarki czyni warunki pracy tak uciążliwymi w porównaniu do tego samego stanowiska pracy ale w innej branży, to praca świadczona w jakimkolwiek innym przedsiębiorstwie nie jest pracą w szczególnych warunkach. Jeżeli jednak rodzaj przedsiębiorstwa nie ma żadnego wpływu na szkodliwość warunków pracy, to wykonywanie pracy wymieniona w wykazie, choć w ramach innej branży, niż ta do której pracę tą przypisano, nie neguje jej szczególnego charakteru w rozumieniu ustawy emerytalnej.

Odnosząc powyższe do poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych należało stwierdzić, iż wnioskodawca wykonywał w pełnym wymiarze przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych w początkowym okresie zatrudnienia w warunkach porównywalnych do prac elektryka w energetyce, tj. określonych w dziale II załącznika - w energetyce - prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. W początkowym bowiem okresie prace wnioskodawcy faktycznie polegały na zajmował się remontem istniejącej instalacji elektrycznej. W zakresie, w jakim doszło do jej uszkodzenia czy zniszczenia, zajmował się również odtworzeniem tej instalacji. Wnioskodawca wykonywał ponadto demontaż starej zużytej lub zniszczonej instalacji, a także montaż nowej instalacji. Wykonał także przebudowę istniejącej instalacji elektrycznej znajdującej się w budynku i dostosował ją do potrzeb (...) Okręgowego.

W trakcie wykonywania ww. prac wnioskodawca przebudował około 20 rozdzielnic elektrycznych, wymienił instalację elektryczną w ponad 200 obwodach, dokonał modernizacji instalacji elektrycznej wewnętrznej i zewnętrznej, wykonał montaż instalacji elektrycznej w każdej S. (...) i w pomieszczeniach utworzonych lub przekształconych z innych istniejących pomieszczeń.

W ww. okresie wnioskodawca wykonywał pracę bez posiadania jakiejkolwiek dokumentacji dotyczącej przebiegu istniejącej instalacji. Okablowanie było zniszczone, wystawało ze ścian i rozdzielni. Szereg prac wnioskodawca wykonywał na wysokości. Wnioskodawca zajmował się też łączami napowietrznymi do ulicy. Do budynku (...) dostarczana jest energia elektryczna o napięciu znamionowym wynoszącym 0,40 kV.W roku 1991 budynek (...) został podłączony do miejskiej stacji ciepłowniczej. Do obowiązków wnioskodawcy należało obsługiwanie węzła cieplnego w zakresie elektrycznych urządzeń – silników, pomp, układów sterowania automatyką i regulatorów. Węzeł cieplny jest obsługiwany przez pompy elektryczne. Wnioskodawca był jedynym elektrykiem w (...).

Sąd podzielił zatem ocenę biegłego charakteru pracy wnioskodawcy w tym okresie. Przy ustaleniach dotyczących braku dokumentacji technicznej oraz inwentaryzacji instalacji elektrycznej budynku, iskrzenia w instalacji i palenie się instalacji spowodowanej przegrzewaniem niezinwentaryzowanej połączonej instalacji częściowo z przewodów aluminiowych częściowo miedzianych słusznie biegły ocenił, iż wnioskodawca wykonywał prace konserwacyjne i remontowe przy urządzeniach elektroenergetycznych znajdujących się całkowicie lub częściowo pod napięciem oraz w pobliżu nie osłoniętych urządzeń elektroenergetycznych znajdujących się pod napięciem. Mając zaś na uwadze zakres prac jakie wykonywał wnioskodawca, konieczność faktycznego odtworzenia całej instalacji przesyłowej, poprzez demontaż pozostałej instalacji, montaż nowej w miejsce uszkodzonej oraz zakładanie instalacji w miejscu, gdzie jej nie było w celu przystawania poszczególnych pomieszczeń na potrzeby sądu każdy z tych prac charakteryzowało się narażeniem wnioskodawcy na ekspozycję takich samych czynników szkodliwych jak w pracy elektryka zatrudnionego w przedsiębiorstwie wytwarzającym i przesyłającym energię eklektyczną.

Wnioskodawca posiadł przy tym stosowne uprawnienia do wykonywania tych prac, tj. dyplom mistrza w zawodzie elektromonter, zaświadczenia kwalifikacyjne E.

Wobec powyższego sąd podzielił opinię biegłego, w zakresie w jakiej biegły stwierdził, iż wnioskodawca w okresie od dnia 29 sierpnia 1990 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku elektryk wykonywał stale prace przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i że były to prace w szczególnych warunkach określone jako prace w warunkach szczególnych w wykazie A dział II w energetyce Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1982 roku z uwagi na fakt, że charakter pracy i jej szkodliwość była porównywalna z pracami elektryków zatrudnionych przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Biegły bowiem odnosząc się do uwag organu rentowego wskazał jednoznacznie, iż czynności, które wnioskodawca wykonywał były to czynności energetyka. Wnioskodawca odbudowując te urządzenia odtwarzał urządzenia służące do wytwarzania i przesyłu energii elektrycznej. NOT podkreślił, że nie ma w ogóle dokumentacji. Trzeba było dostosowywać i budować nowe rozdzielnie. Wnioskodawca wykonywał czynności energetyczne przy budowie węzła cieplnego. Wnioskodawca ten węzeł odtwarzał pod względem energetycznym dla potrzeb (...). Nie było schematów, planów Jest to przesyłanie na terenie tego budynku energii elektrycznej. Biegły podkreślił zatem, że warunki, w jakich pracował wnioskodawca są porównywalne pod względem szkodliwości do tych prac w energetyce. Te warunki były porównywalne do pracowników w energetyce w przedsiębiorstwach przesyłowych. To była praca przy przesyle wewnątrz tego budynku, to było, ale niedostosowane do użytku. Not ocenił, że stan tego jest taki zły, że wymaga przebudowy. Cały okres sporny trwały te prace. To był okres wieloletni na pewno dłuższy niż dwa miesiące. Te czynności zajmowały panu stale w pełnym wymiarze czasu pracy. Te pracy podlegały pod przepisy BHP w energetyce. Te prace były w zagrożeniu pod napięciem, bo nie było wiadomo gdzie i jakie są, pan dochodził sam do tego. Wnioskodawca pracował bez wyposażenia ochronnego. Te prace na wysokości wykonywane w sposób nieprawidłowy z punktu bhp. Wnioskodawca był zatrudniony na stałe na pełny etat jako jedyny i był za to odpowiedzialny. Miał uprawnienia do eksploatacji więc wykonywał te czynności i za nie odpowiadał.

W takim rozumieniu należałoby sporny okres zatrudnienia w (...) zaliczyć wnioskodawcy do prac w warunkach szczególnych jako prace wykonywane w warunkach szczególnych wymienionych w wykazie A, dział II.

Powyższe jednakże nie miało o tyle znaczenia, iż zaliczony okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...), w (...) Spółdzielni Pracy (...) w P. oraz niesporne okresy zaliczone do prac w warunkach szczególnych były wystarczające do uznania, iż wnioskodawca wypełnił wszystkie warunki do uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku. Nawet zatem w przypadku niezaliczenia do prac w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w (...)skutkował uznaniem, że wnioskodawca wykazał 15 letni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł 25 lat, należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Sąd przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z pierwszym dniem miesiąca, w którym wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę, tj. z dniem 1 lutego 2015. Wówczas bowiem skarżący spełnił ostatnią przesłankę, od które zależało jego prawo do emerytury.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477¹⁴§ 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

WYROK

UZASADNIENIE