UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 października 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w O. odmówił wnioskodawcy Z. D. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Od powyższej decyzji wnioskodawca odwołał się w dniu 19 listopada 2013 roku wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do emerytury. W uzasadnieniu wskazał,
że w okresie od 1 czerwca 1968 roku do 5 września 1991 roku pracował jako kierowca samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony, na pojazdach ponadgabarytowych 40 ton
i więcej (ciągniki balastowe tj. tatra balast, kraz, stayer balast) oraz na ciężkim sprzęcie budowlanym (ładowarki, walce, koparki).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wskazując, że brak było podstaw do zaliczenia wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych nie okresu zatrudnienia od 1 czerwca 1968 roku do 5 września 1991 roku, z uwagi na brak świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

Postanowieniem z dnia 22 maja 2014 roku Sąd Okręgowy w Opolu- V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uznał się za niewłaściwy i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Piotrkowie Trybunalskim.

Na rozprawie w dniu 16 września 2014 roku Z. D. sprecyzował odwołanie w ten sposób, że wniósł o zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach następujących okresów zatrudnienia:

- od 25 kwietnia 1973 roku do 14 marca 1974 roku w (...) w S., gdzie pracował jako kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony;

- od 15 marca 1974 roku do 13 września 1974 roku w (...) Ośrodku (...), gdzie pracował jako traktorzysta, kierowca samochodu ciężarowego oraz kierowca N.;

- od 17 września 1974 roku do 31 maja 1975 roku w (...) S., gdzie pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony;

- od 10 czerwca 1975 roku do 20 marca 1976 roku w (...) Przedsiębiorstwie (...) w D., gdzie pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony;

- od 25 marca 1976 roku do 9 grudnia 1977 roku w (...) M. P. D., gdzie pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony;

- od 10 grudnia 1976 roku do 31 lipca 1978 roku w (...) L., gdzie pracował jako konserwator urządzeń maszyn i mieszalni pasz;

- od 17 lipca 1978 roku do 5 września 1991 roku w Zakładzie (...) w B., gdzie pracował jako kierowca operator maszyn ciężkich.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca Z. D., urodzony w dniu (...) 1951 roku, złożył
w dniu 13 lipca 2012 roku wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i nie pozostaje w stosunku pracy.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 3-7 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 26 lat
11 miesięcy i 12 dni, w tym 4 lata i 10 miesięcy okresów składkowych zagranicznych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy żadnego okresu pracy.

(dowód: decyzja z dnia 24 października 2013 roku k. 61 akt emerytalnych)

Wnioskodawca od 13 października 1972 roku posiada uprawnienia do kierowania pojazdami kategorii A, B, C i E.

(dowód: odpis prawo jazdy w aktach osobowych )

Z. D. w okresie od 25 kwietnia 1973 roku do 14 marca 1974 roku był zatrudniony w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Państwowej (...)
w S. Oddział (...) w S. na podstawie umowy o pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego ponad 3,5 tony. Do jego stałych obowiązków należało kierowanie samochodami ciężarowymi o ładowności powyżej 3,5 tony marki J. oraz S. (...), którymi przewoził materiały budowlane, urządzenia okrętowe, a także garderobę damską. Pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Innych prac nie wykonywał.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 14 marca 1974 roku k. 11 akt rentowych, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 16 kwietnia 2015 roku 3 minuta 17 sekunda – 17 minuty 10 sekundy k.141-142 i protokół rozprawy z dnia 4 lutego 2016 roku 3 minuta 40 sekunda -13 minuta 34 sekunda k.210-211 )

W okresie od 15 marca 1974 roku do 13 września 1974 roku wnioskodawca pracował w Państwowym (...) Ośrodek (...) w R. na stanowisku kierowcy.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 13 września 1974 roku k. 13 akt rentowych, umowa o pracę z dnia 1 kwietnia 1974 roku w aktach osobowych, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 16 kwietnia 2015 roku 3 minuta 17 sekunda – 17 minuty 10 sekundy k.141-142 i protokół rozprawy z dnia 4 lutego 2016 roku 3 minuta 40 sekunda -13 minuta 34 sekunda k.210-211 )

W okresie od dnia 17 września 1974 roku do 31 maja 1975r. wnioskodawca był zatrudniony w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w S. Oddział (...) w S. na podstawie umowy o pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony. Do jego stałych obowiązków należało kierowanie samochodem ciężarowym o ładowności powyżej 3,5 tony marki S. 200 , którym przewoził węgiel i konstrukcje stalowe. Pracował w takim charakterze stale w pełnym wymiarze czasu pracy. Innych prac nie wykonywał.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 2 czerwca 1975 roku k. 15 akt rentowych, angaż z dnia 17 września 1974 roku k.5 akt osobowych, angaż z dnia 10 lutego 1975 roku k.23 akt osobowych, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 16 kwietnia 2015 roku 3 minuta 17 sekunda – 17 minuty 10 sekundy k.141-142 i protokół rozprawy z dnia 4 lutego 2016 roku 3 minuta 40 sekunda -13 minuta 34 sekunda k.210-211)

W okresie od 10 czerwca 1975r. do 20 marca 1976r. wnioskodawca pracował na podstawie umowy o pracę w (...) Przedsiębiorstwie (...) Oddział w D. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony. Miał przypisany do siebie samochód marki S. A – 29. Wnioskodawca przewoził tym samochodem zboże, ziemniaki i nasiona do odbiorców, a jeśli towar przeznaczony był na eksport to zawoził towar do portu w G.. Pracował tak w pełnym wymiarze czasu pracy. Innych prac nie wykonywał.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 20 marca 1976 roku k. 17 akt rentowych, powierzenie k. 16 akt osobowych, opinia k.2 akt osobowych, umowa o pracę z dnia 10 czerwca 1975 roku k.18 akt osobowych, zeznania świadka B. Z. protokół rozprawy z dnia 14 października 2015 roku 3 minuta 35 sekunda – 10 minuta 32 sekunda k.184 -185, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 16 kwietnia 2015 roku 3 minuta 17 sekunda – 17 minuty 10 sekundy k.141-142 i protokół rozprawy z dnia 4 lutego 2016 roku 3 minuta 40 sekunda -13 minuta 34 sekunda k.210-211 )

W okresie od 25 marca 1976 roku do 9 grudnia 1977 roku wnioskodawca pracował
w Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w W. Oddział (...) w M. na podstawie umowy o pracę jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony. Początkowo kierował samochodem marki S.
o ładowności ponad 8 ton z przyczepą, a od dnia 1 lutego 1977 roku samochodem ciężarowym marki S. także o ładowności ponad 8 ton. Samochodami tymi przewoził żwiru. Wnioskodawca oprócz wynagrodzenia zasadniczego otrzymywał dodatek za rodzaj prowadzonego pojazdu. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Innych prac nie wykonywał.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 10 grudnia 1977 roku k. 19 akt rentowych, umowa z dnia 24 marca 1976 roku w aktach osobowych, angaże z dnia 27 stycznia 1977 roku, z dnia 1 lutego 1977 rok, z dnia 18 lutego 1977 roku w aktach osobowych, arkusz obiegowy kierowcy w aktach osobowych, zeznania świadka T. O. protokół rozprawy z dnia 14 października 2015 roku 10 minuta 52 sekunda- 14 minut 9 sekund k.184 -185 )

W okresie od dnia 10 grudnia 1977 roku do dnia 16 lipca 1978r. Z. D. pracował w (...) w L. Zakładzie Rolnym w T. na stanowisku konserwatora urządzeń maszyn i mieszalni pasz.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 31 lipca 1978 roku k. 21 akt rentowych zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 16 kwietnia 2015 roku 3 minuta 17 sekunda – 17 minuty 10 sekundy k.141-142 i protokół rozprawy z dnia 4 lutego 2016 roku 3 minuta 40 sekunda -13 minuta 34 sekunda k.210-211)

W okresie od dnia 17 lipca 1978 roku do 5 września 1991 roku wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w B.. Przedsiębiorstwo zajmowało się transportem samochodowym.

Wnioskodawca pracował tam na następujących stanowiskach:

- kierowca samochodu ciężarowego marki M. o całkowitej masie powyżej 18 ton w oddziale (...) w okresie od 17 lipca 1978r. do 31 stycznia 1979r.;

- kierowca samochodu dostawczego N. przez okres jednego miesiąca lutego 1979 roku;

- kierowca ciągnika balastowego K. o masie powyżej 20 ton od 1 marca 1979 roku do 24 lutego 1982 roku.

(dowód: umowa o pracę z dnia 16 sierpnia 1978 roku k.85, świadectwo pracy z dnia 3 października 1991 roku k.23 akt rentowych, angaże k.83-86, zeznania świadka K. M. protokół rozprawy z dnia 16 września 2014 roku 17 minuta 35 sekunda – 25 minuta 59 sekunda k.116-119, zeznania świadka C. M. protokół rozprawy z dnia 16 września 2014 roku 25 minuta 59 sekunda – 37 minuta 14 sekunda ,zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 16 kwietnia 2015 roku 3 minuta 17 sekunda – 17 minuty 10 sekundy k.141-142 i protokół rozprawy z dnia 4 lutego 2016 roku 3 minuta 40 sekunda -13 minuta 34 sekunda k.210-211 )

W okresie od dnia 25 lutego 1982 roku do 28 lutego 1984r. wnioskodawca pracował na budowie eksportowej do J. w NRD jako kierowca samochodów ciężarowych. Kierował samochodami marki K. i (...) z przyczepą o ładowności powyżej 18 ton, którymi przewoził towary budowlane.

Z budowy eksportowej wnioskodawca wrócił 1 marca 1984 roku i do 29 marca 1984 roku przebywał na urlopie wypoczynkowym.

(dowód: umowa o pracę na czas określony ze zmianami k. 71-73 k.79, ,rozwiązanie umowy o pracę k.75 i k.77, charakterystyka służbowa k.76, karta obiegowa k.78, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 16 kwietnia 2015 roku 3 minuta 17 sekunda – 17 minuty 10 sekundy k.141-142 i protokół rozprawy z dnia 4 lutego 2016 roku 3 minuta 40 sekunda -13 minuta 34 sekunda k.210-211 )

W dniu 30 marca 1984 roku wnioskodawca wrócił do pracy w macierzystym zakładzie tj. do Przedsiębiorstwa (...) w B.. Po powrocie z budowy eksportowej wnioskodawca pracował do dnia 6 marca 1988r. cały czas wyłącznie jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 ton. W tym okresie wnioskodawca samochodami ciężarowymi (S. o ładowności powyżej 40 ton) przewoził sprzęt budowlany tj. ładowarki i koparki.

W angażach raz jego stanowisko było określane jako kierowca-mechanik (angaż z 12 kwietnia 1984r. i z 18 czerwca 1985r. ), raz jako kierowca ( angaż z czerwca, sierpnia i listopada 1986r., a raz jako kierowca samochodu ciężarowego (angaż z 16 września 1987r.)

Wnioskodawca nigdy nie pracował jako mechanik. Miał jedynie za zadanie dbać o stan techniczny przypisanego mu samochodu. Jeżeli samochód uległ awarii, to była ona usuwana przez pracowników pracujących w warsztacie

Od dnia 7 marca 1988 roku do 24 maja 1990r. wnioskodawca pracował jako operator walca wibracyjnego o masie powyżej 18 ton, którym utwardzał drogi w wykopach.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 3 października 1991 roku k.23 akt rentowych, angaże k. 42, k.51, k.54-62,k.70, zeznania świadka K. M. protokół rozprawy z dnia 16 września 2014 roku 17 minuta 35 sekunda – 25 minuta 59 sekunda k.116-119, zeznania świadka C. M. protokół rozprawy z dnia 16 września 2014 roku 25 minuta 59 sekunda – 37 minuta 14 sekunda ,zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 16 kwietnia 2015 roku 3 minuta 17 sekunda – 17 minuty 10 sekundy k.141-142 i protokół rozprawy z dnia 4 lutego 2016 roku 3 minuta 40 sekunda -13 minuta 34 sekunda k.210-211 )

Od 25 maja 1990 roku do 24 maja 1991 roku wnioskodawca pracował na budowie eksportowej w S. jako kierowca samochodu ciężarowego marki T. o ładowności powyżej 20 ton (tzw. gruszka). Samochodem przywoził na budowę beton. Pracował tak w pełnym wymiarze czasu pracy. Innych prac nie wykonywał.

Po powrocie z S. wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym do końca zatrudnienia ( tj. od 5 czerwca 1991 roku do 5 września 1991 roku).

(dowód: rozwiązanie umowy o prace na budowie eksportowej k.27 akt rentowych, świadectwo pracy z dnia 3 października 1991 roku k.23 akt rentowych, umowa o pracę na czas określony k.52, zeznania świadka K. M. protokół rozprawy z dnia 16 września 2014 roku 17 minuta 35 sekunda – 25 minuta 59 sekunda k.116-119, zeznania świadka C. M. protokół rozprawy z dnia 16 września 2014 roku 25 minuta 59 sekunda – 37 minuta 14 sekunda ,zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 16 kwietnia 2015 roku 3 minuta 17 sekunda – 17 minuty 10 sekundy k.141-142 i protokół rozprawy z dnia 4 lutego 2016 roku 3 minuta 40 sekunda -13 minuta 34 sekunda k.210-211 )

Pracodawcy nie wystawili wnioskodawcy za sporne okresy świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych (okoliczność bezsporna).

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl natomiast ust. 2 art. 184 w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2012 roku emerytura przysługiwała pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Od 1 stycznia 2013 roku nastąpiła zmiana wskazanego przepisu, w ten sposób, że został wyeliminowany wymóg rozwiązania stosunku pracy.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie był członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac
w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Podnoszona zatem przez organ rentowy okoliczność nie dysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach, nie przesądza jeszcze, że wnioskodawca takiej pracy nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy od 25 kwietnia 1973 roku do 14 marca 1974 roku w (...) w S., od 15 marca 1974 roku do 13 września 1974 roku w (...) Ośrodku (...), od 17 września 1974 roku do 31 maja 1975 roku w (...) S., od 10 czerwca 1975 roku do 20 marca 1976 roku w (...) Przedsiębiorstwie (...) w D., od 25 marca 1976 roku do 9 grudnia 1977 roku w (...) M. P. D., od 10 grudnia 1976 roku do 31 lipca 1978 roku w (...) L. oraz od 17 lipca 1978 roku do 5 września 1991 roku w Zakładzie (...) w B., był niesporny między stronami w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych oraz osobowych.

Sporny pozostawał jedynie charakter wykonywanych przez wnioskodawcę prac tj. czy były to prace wykonywane w szczególnych warunkach, czy też nie.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę
w okresie zatrudnienia od 17 września 1974 roku do 31 maja 1975 roku w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w S. Oddział (...) w S. Sąd oparł się na dokumentach zgromadzonych w aktach osobowych wnioskodawcy oraz na zeznaniach samego wnioskodawcy. Angaż z dnia 17 września 1974 roku i z dnia 10 lutego 1975 roku potwierdza zeznania wnioskodawcy co do pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego. Wnioskodawca wyjaśnił, że jeździł (...) i przewoził nim głównie węgiel oraz konstrukcje stalowe.

Charakter pracy wnioskodawcy w okresie od 10 czerwca 1975 roku do 20 marca 1976 roku w (...) Przedsiębiorstwie (...) w D., Sąd ustalił na podstawie zeznań świadka B. Z., które korespondują z zeznaniami wnioskodawcy oraz w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach osobowych wnioskodawcy. B. Z. w spornym okresie była pracownikiem działu handlowego w (...) Przedsiębiorstwie (...) w D. i miała bezpośredni kontakt z kierowcami, w tym z wnioskodawcą. Dysponowała zatem bezpośrednią i szczegółową, a co za tym idzie wiarygodną wiedzą co do stałych obowiązków wnioskodawcy. Świadek potwierdziła, że wnioskodawca w całym spornym okresie był kierowcą samochodów ciężarowych o ładowności powyżej 3,5 tony, którymi przewoził zboże, ziemniaki i nasiona. Potwierdzają to również dokumenty. W opinii z dnia 23 marca 1976 roku wystawionej wnioskodawcy wskazano, iż pracował on na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego. Również z pisma z dnia 14 czerwca 1975 roku zatytułowanego powierzenie odpowiedzialności materialnej mienia społecznego wynika, że wnioskodawca miał przypisany do siebie samochód marki S. A – 29 tj. samochód ciężarowy o ładowności powyżej 3,5 tony.

Prace kierowcy samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony wnioskodawca wykonywał także w okresie zatrudnienia od 25 marca 1976 roku do 9 grudnia 1977 roku w (...) M. P. D., co potwierdził pracujący razem z nim na tym samym stanowisku świadek T. O.. Świadek T. O. zeznał, że w tym czasie skarżący kierował samochodami ciężarowymi marki S. i S. o ładowności ponad 8 ton z przyczepą, którym przewoził żwir. Z zeznaniami świadka korelują również dokumenty osobowe tj. umowa o pracę z dnia 24 marca 1976 roku, z której wynika, że wnioskodawca podjął pracę na stanowisku kierowcy towarowego oraz arkusz obiegowy przy przyjęciu do pracy w (...), który precyzuje rodzaj prowadzonych przez skarżącego pojazdów ( samochód ciężarowy marki S.). O tym, że skarżący w spornym okresie był kierowcą samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony świadczy również fakt otrzymywania przez niego oprócz wynagrodzenia zasadniczego dodatku za rodzaj prowadzonego pojazdu tj. S. plus przyczepa, a od dnia 18 lutego 1977 roku za (...) plus przyczepa, co wynika z angażu z dnia 27 stycznia 1977 i z dnia 1 lutego 1977 roku.

Rodzaj prac wykonywanych przez wnioskodawcę w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w B. od 17 lipca 1978 roku do 5 września 1991 roku, Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków: K. M. i C. M., zeznań wnioskodawcy oraz dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych.

Należy podkreślić, że świadkowie pracowali razem z wnioskodawcą i wykonywali te same co on obowiązki, a mianowicie byli kierowcami samochodów ciężarowych o ładowności powyżej 3,5 tony. Co więcej K. M. był zmiennikiem wnioskodawcy. Świadkowie dysponowali zatem bezpośrednią i szczegółową wiedzą na temat charakteru wykonywanej przez skarżącego pracy. Byli także ze skarżącym na budowie eksportowej w S.. Świadkowie potwierdzili, że wnioskodawca przez pierwsze kilka lat pracował w firmie (...) jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony, a następnie jako operator ciężkiego sprzętu budowlanego tj. walca drogowego. Jako kierowca samochodu ciężarowego ładowności powyżej 3,5 tony skarżący – jak wynika z zeznań świadków – pracował także na budowie eksportowej w S..

Zeznania świadków korespondują co do zasady z dokumentami osobowymi i potwierdzają twierdzenia skarżącego co wykonywania pracy kierowcy samochodów ciężarowych o ładowności powyżej 3, 5 tony. I tak z umowy o pracę z dnia 16 sierpnia 1978 roku wynika, że wnioskodawca podjął pracę na stanowisku kierowcy (...) z dniem 17 lipca 1978 roku. Na tym stanowisku pracował do 31 stycznia 1978 roku, gdyż z dniem 1 lutego 1979 roku powierzono mu na okres jednego miesiąca stanowisko kierowcy samochodu dostawczego N. ( angaż z dnia 20 lutego 1979 roku). Z dniem bowiem 1 marca 1979 roku jak wynika z angażu z dnia 8 marca 1979 roku powierzono mu ponownie obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony tj. ciągnika balastowego K. o masie powyżej 20 ton. Wnioskodawca na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony pracował do dnia 6 marca 1988r., z tym że w okresie od 25 lutego 1982r. do 28 lutego 1984r. na budowie eksportowej J. w NRD. Na budowie eksportowe skarżący - jak wynika z jego podzielonych przez Sąd zeznań oraz z charakterystyki służbowej sporządzonej za okres pracy na budowie eksportowej z dnia 27 lutego 1984r. (k. 76 akt) - kierował samochodami ciężarowymi o ładowności powyżej 3,5 tony, tj. przez pierwszy rok samochodem ciężarowym marki K., a przez następny rok samochodem ciężarowym marki B. z przyczepą.

Charakter pracy skarżącego nie zmienił się pomimo, iż pracodawca w angażu z kwietnia 1984 roku i września 1985r. określił jego stanowisko jako kierowca-mechanik. Wnioskodawca pomimo takiego angażu – jak zeznali świadkowie i sam skarżący - nigdy nie pracował jako mechanik. Miał jedynie dbać o stan techniczny przypisanych mu samochodów. Natomiast awarie samochodów usuwała brygada pracująca w warsztacie. Zresztą w kolejnych angażach z lat 1986- 1987r. pracodawca ponownie określa stanowisko skarżącego jako kierowca ( angaże z 1986r.) lub jako kierowca samochodu ciężarowego (angaże z 1987r.). Świadczy to o tym, że pracodawca nie był precyzyjny w określaniu stanowiska zajmowanego przez skarżącego i używał różnych zamiennych nazw, pomimo niezmienności charakteru jego pracy.

Ten charakter pracy zmienił się wnioskodawcy dopiero z dniem 7 marca 1988 roku. Wówczas bowiem jak wynika z angażu z dnia 25 lutego 1988 roku (k. 58 akt) wnioskodawca objął nowe stanowisko operatora walca. Był to ciężki sprzęt budowlany o masie powyżej 18 ton. Przy użyciu tej maszyny budowlanej skarżący utwardzał nowo budowane drogi. I na tym stanowisku, jak wynika z zeznań świadków, oraz kolejnych angaży z dnia: 16 września 1987 roku, 7 listopada 1987 roku, 1 kwietnia 1988 roku, 25 lutego 1989 roku, 14 marca 1989 roku, 18 czerwca 1989 roku i 31 sierpnia 1989 roku) pracował do końca swojego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) tj. do 5 września 1991r., za wyjątkiem okresu gdy przebywał na budowie eksportowej w S. tj. okresu od 25 maja 1990 roku do 24 maja 1991 roku. Tam bowiem wnioskodawca pracował, jak potwierdzają świadkowie K. M. i C. M., którzy pracowali razem z nim na budowie eksportowej w S., jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony tj. marki T. o ładowności powyżej 20 ton (tzw. gruszka), którym przewoził beton.

Należy przypomnieć, że o tym czy praca jest wykonywana w szczególnych warunkach decyduje nie nazwa stanowiska pracy, lecz faktycznie wykonywane obowiązki. A obowiązki skarżącego - w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego – w całym spornym okresie były takie same i polegały na kierowaniu samochodami ciężarowymi o ładowności powyżej 3,5 tony bądź operowaniu walcem drogowym.

Prace na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony są pracami zaliczonymi przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A, działem VIII pkt 2 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Do prac w szczególnych warunkach ustawodawca zalicza także prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych ( wykazie A dział V (w budownictwie) pkt. 3, załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku). Walec drogowy jest maszyną, która mieści się w definicja ciężkiej maszyny budowlanej.

Wnioskodawca wykazał, że w/w prace w szczególnych warunkach wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w następujących okresach:

- od 17 września 1974 roku do 31 maja 1975 roku w (...) S. na stanowisku kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony (8 miesięcy 14 dni );

- od 10 czerwca 1975 roku do 20 marca 1976 roku w (...) Przedsiębiorstwie (...) w D. na stanowisku kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony (9 miesięcy 10 dni);

- od 25 marca 1976 roku do 9 grudnia 1977 roku w (...) M. P. D. na stanowisku kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony (1 rok 8 miesięcy 14 dni);

- od 17 lipca 1978 roku do 31 stycznia 1979 roku w Zakładzie (...) w B. na stanowisku kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony ( 6 miesięcy i 14 dni) ;

- od 1 marca 1979 roku do 24 lutego 1982 roku w Zakładzie (...) w B. na stanowisku kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony ( 3 lata) ;

- od 25 lutego 1982 roku do 29 lutego 1984 roku budowa eksportowa w J. w NRD na stanowisku kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony ( 2 lata) ;

- od 30 marca 1984 roku do 6 marca 1988 roku w Zakładzie (...) w B. na stanowisku kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony ( 3 lata 11 miesięcy);

- od 7 marca 1988 roku do 24 maja 1990 roku w Zakładzie (...) w B. na stanowisku operatora maszyn ciężkich ( 2 lata 2 miesiące 18 dni);

- od 25 maja 1990 roku do 24 maja 1991 roku na budowie eksportowej w S. na stanowiskach kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony i operatora maszyn ciężkich ( 1 rok);

Okresy te łącznie wynoszą ponad 15 lat ( 15 lat 10 miesięcy i 9 dni) i Sąd zaliczył je skarżącemu do pracy w szczególnych warunkach

Sąd nie zaliczył natomiast wnioskodawcy do prac w warunkach szczególnych okresu:

- od 25 kwietnia 1973 roku do 14 marca 1974 roku w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w S. Oddział (...) w S.,

- od 15 marca 1974 roku do 13 września 1974 roku w Państwowym (...) Ośrodku (...) w R.

- od 10 grudnia 1976 roku do 31 lipca 1978 roku w (...) L.,

Wnioskodawca pomimo spoczywającego na nim ciężaru dowodu nie wykazał, aby w w/w okresach wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Same zeznania wnioskodawcy co do pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony w okresach od 25 kwietnia 1973 roku do 14 marca 1974 roku i od 15 marca 1974 roku do 13 września 1974 roku, wobec braku dokumentów z których ten fakt by wynikał oraz nie zgłoszeniu świadków, którzy mogliby potwierdzić szczególne warunki pracy, należy uznać za gołosłowne. Tym bardziej, że z dokumentów wynika li tylko, że skarżący pracował na stanowisku kierowcy.

Wnioskodawca nie przedstawił także jakichkolwiek dowodów (świadków) na okoliczność charakteru pracy w okresie od 10 grudnia 1976 roku do 31 lipca 1978 roku w (...) L. na stanowisku konserwatora urządzeń i mieszalni pasz, co uniemożliwiło Sądowi poczynienie ustaleń co do szczególnych warunków pracy. Dlatego również ten okres nie podlega zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych.

Do szczególnego stażu pracy Sąd nie zaliczył wnioskodawcy okresu od 1 lutego 1979 roku do 28 lutego 1979 roku w Przedsiębiorstwie (...) w B., gdyż z angażu wynika, że w tym okresie był kierowcą samochodu N., który jest samochodem poniżej 3,5 tony. Ustawodawca nie zalicza pracy na takim stanowisku do pracy w warunkach szczególnych.

Do szczególnego stażu pracy nie podlega zaliczeniu także okres urlopu bezpłatnego, na którym wnioskodawca przebywał Po powrocie z S. tj. okres od 5 czerwca 1991 roku do 5 września 1991 roku. Przebywanie na urlopie bezpłatnym nie jest bowiem okresem wykonywania pracy w szczególnych warunkach,

Nie mniej po zaliczeniu wnioskodawcy do stażu pracy w szczególnych warunkach tylko uznanych przez Sąd okresów pracy wykazał on, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez łączny czas przekraczający 15 lat (15 lat 10 miesięcy i 9 dni).

Reasumując należy stwierdzić, że wnioskodawca spełnił wszystkie wymagane przepisami rozporządzenia warunki do uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, to jest: ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 25 lat, wykazał ponad 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i na datę złożenia wniosku emerytalnego nie pozostawał w stosunku pracy. Wobec powyższego należy stwierdzić, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Z uwagi na to, że ostatnią przesłanką, od której spełnienia zależało prawo do emerytury było złożenie wniosku emerytalnego, Sąd przyznał skarżącemu emeryturę z pierwszym dniem miesiąca, w którym to nastąpiło tj. z dniem 1 lipca 2012 roku.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477¹⁴§ 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

WYROK

UZASADNIENIE