UZASADNIENIE

W toku postępowania wszczętego z wniosków wierzycieli: (...) Bank (...) spółki akcyjnej w W. o ogłoszenie upadłości dłużnika K. B. obejmującej likwidację majątku upadłego oraz L. D. o ogłoszenie upadłości dłużnika K. B. z możliwością zawarcia układu, połączonych postanowieniem Sądu z dnia 5 sierpnia 2015 r. do wspólnego rozpoznania i orzekania - dłużnik wniósł o udzielenie zabezpieczenia jego majątku przez wstrzymanie postępowań egzekucyjnych, prowadzonych przez wskazanych Komorników Sądowych z wniosków jego wierzycieli i uchylenie dokonanych zajęć rachunków bankowych.

Postanowieniem z dnia 5 sierpnia 2015 r. Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie w punktach 1-9 zabezpieczył majątek dłużnika K. B. poprzez uchylenie zajęć rachunków bankowych oraz zawieszenie postępowań egzekucyjnych. Jako podstawę prawną wydanego orzeczenia Sąd Rejonowy wskazał art. 39 prawa upadłościowego, w myśl którego na wniosek dłużnika Sąd może zawiesić prowadzoną przeciwko niemu egzekucję wierzytelności objętej z mocy prawa układem jeżeli egzekucja mogłaby uniemożliwić lub utrudnić przyjęcie układu. Jeżeli zawieszenie dotyczy egzekucji z rachunku bankowego sąd może także uchylić zajęcie. Sąd Rejonowy podkreślił, że celem powyższego unormowania jest wyeliminowanie sytuacji uniemożliwiających zawarcie przez dłużnika w przyszłości układu z wierzycielami, wskazując że postępowania egzekucyjne, wymienione szczegółowo w sentencji postanowienia, dotyczą wierzytelności objętych z mocy prawa układem, nie są bowiem wierzytelnościami wymienionymi w art. 273 prawa upadłościowego i naprawczego. Sąd Rejonowy wskazał, że zajęcia komornicze dokonane w postępowaniach egzekucyjnych utrudniają dłużnikowi prowadzenie dalszej działalności, bowiem dłużnik nie może dysponować środkami finansowymi, co powoduje opóźnienia w realizacji zamówień, zagraża kontynuacji produkcji i uniemożliwia pokrycie kosztów związanych z bieżącą produkcją. Powyższe może w ocenie Sądu Rejonowego uniemożliwić przyjęcie ewentualnego układu z wierzycielami.

W piśmie z dnia 18 sierpnia 2015 r. wierzyciel Skarb Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe - Nadleśnictwo R. złożył zażalenie na powyższe postanowienie w pkt 7 w zakresie zawieszenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Goleniowie w sprawie o sygn. KM 246/15; w pkt 8 lit. c w zakresie uchylenia zajęcia bieżącego rachunku bankowego dłużnika prowadzonego przez (...) Bank (...) spółkę akcyjną w W. w postępowaniu egzekucyjnym pod sygn. KM 246/15 ; w pkt 9 w zakresie uchylenia zajęcia bieżącego rachunku bankowego dłużnika prowadzonego przez Bank Spółdzielczy w G. w postępowaniu egzekucyjnym pod sygn. KM 246/15.

Zaskarżonemu postanowieniu wierzyciel zarzucił naruszenie art. 39 prawa upadłościowego i naprawczego poprzez jego zastosowanie, mimo, iż Sąd nie miał podstaw do jego zastosowania z uwagi na brak wniosku wierzyciela o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu. Mając to na uwadze wierzyciel wniósł o zmianę postanowienia w zaskarżonej części poprzez oddalenie złożonego w sprawie wniosku o zabezpieczenie poprzez zawieszenie postępowania i uchylenie zajęć rachunków bankowych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia.

W uzasadnieniu zażalenia wierzyciel wskazał, że zawieszenie postępowania egzekucyjnego może nastąpić tylko wtedy, gdy wniosek o ogłoszenie upadłości obejmuje możliwość zawarcia układu z wierzycielami, tymczasem wnioskodawca w postępowaniu o ogłoszenie upadłości, tj. (...) SA w W. nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika z możliwością zawarcia układu, tylko obejmujący likwidację jego majątku. Powyższe przemawia przeciwko stosowaniu sposobu zabezpieczenia wskazanemu w art. 39 p.u.n. Skarżący wskazał również, że zmiana trybu prowadzonego postępowania upadłościowego wymaga wydania przez sąd stosownego postanowienia, na które przysługuje zażalenie, natomiast w niniejszej sprawie takie postanowienie nie zostało wydane. W postępowaniu o ogłoszenie upadłości nie zostało uprawdopodobnione, że w drodze układu wierzyciele zostaną zaspokojeni w wyższym stopniu, niż w drodze likwidacji majątku dłużnika. Natomiast ocena stopnia zaspokojenia powinna odbywać się w oparciu o przedstawione propozycje układowe oraz ocenę możliwości ich zaakceptowania przez wierzycieli. Zdaniem skarżącego dotychczasowe zachowanie dłużnika względem wierzycieli nie daje pewności, że zawarty w przyszłości układ będzie wykonany. Dłużnik na dzień złożenia wniosku nie był w stanie na bieżąco regulować swoich zobowiązań. Tym samym mało prawdopodobne jest, że będzie w stanie zaoszczędzić jakiekolwiek środki pieniężne na wykonanie ewentualnego układu.

Postanowieniem z dnia 9 września 2015 r. (sygn. akt XII GU 58/15) Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie odrzucił zażalenie Skarbu Państwa - Nadleśnictwa R. na postanowienie tego Sądu z dnia 5 sierpnia 2015 r. w zakresie pkt 7, 8 lit. c oraz pkt 9 postanowienia.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że postanowienie z dnia 5 sierpnia 2015 r. nie podlega zaskarżeniu w zakresie rozstrzygnięcia co do ustanowienia zabezpieczenia, ponieważ w powyższym zakresie ustawodawca nie przewidział możliwości ich zaskarżenia, co wynika z art. 33 p.u.n. w zw. z art. 42 p.u.n. Oznacza to, że strony nie mogą kwestionować samego faktu dokonania zabezpieczenia, a to właśnie czyni skarżący w treści zażalenia.

W piśmie z dnia 22 września 2015 r. wierzyciel Skarb Państwa Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe - Nadleśnictwo R. zaskarżył postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 9 września 2015 r. w całości, wnosząc o jego uchylenie oraz o zasądzenie od dłużnika kosztów postępowania zażaleniowego.

W uzasadnieniu wskazano, że niezasadnie Sąd Rejonowy przyjął, iż zażalenie dotyczy jedynie zasadności dokonania przez Sąd zabezpieczenia majątku dłużnika. Z petitum odrzuconego zażalenia jednoznacznie bowiem wynika, że postanowienie zostało zaskarżone w zakresie sposobu zabezpieczenia, tj. w zakresie zawieszenia postępowania egzekucyjnego oraz uchylenia zajęcia bieżącego rachunku bankowego dłużnika. Wierzyciel przyznał, że w uzasadnieniu zażalenia poczynił rozważania dotyczące samej zasadności zabezpieczenia, niemniej jednak sama treść żądania dotyczy sposobu zabezpieczenia. Sąd Rejonowy powinien, oceniając dopuszczalność danego środka, zwrócić uwagę nie tylko na treść uzasadnienia, ale również na jego wstępną część, obejmującą wnioski oraz żądania pisma. Dodatkowo skarżący wskazał, że w doktrynie funkcjonuje pogląd, że zażalenie w przedmiocie zasadności zabezpieczenia jest dopuszczalne. Wyjaśnił również, że nie ma możliwości kwestionowania sposobu zabezpieczenia w oderwaniu od przyczyny jego zastosowania. Tym samym dopuszczalne jest kwestionowanie zasadności zastosowania sposobów zabezpieczenia określonych w art. 39 p.u.n. i art. 40 p.u.n.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się nieuzasadnione.

Zarzuty i argumentacja przytoczona przez skarżącego na ich uzasadnienie nie podważają - w ocenie Sądu Okręgowego – zarówno ustaleń Sądu Rejonowego, jak i oceny prawnej przedstawionej przez ten Sąd co do niedopuszczalności - w świetle art. 42 prawa upadłościowego i naprawczego - wywiedzionego zażalenia.

Zgodnie z art. 33 ust. 1 p.u.n. zażalenie przysługuje na postanowienie sądu kończące postępowanie oraz w przypadkach określonych w ustawie. Jednym z przypadków wymienionych w ustawie przewidujących zażalenie w zakresie postępowania w przedmiocie zabezpieczenia majątku dłużnika jest mająca zastosowanie w niniejszej sprawie norma art. 42 p.u.n.

W myśl normy art. 42 p.u.n. na postanowienie co do sposobu zabezpieczenia przysługuje zażalenie. Zdaniem Sądu Okręgowego wykładnia tego przepisu prowadzi do wniosku, że uczestnicy postępowania o ogłoszenie upadłości nie mogą kwestionować samego faktu udzielenia zabezpieczenia, a jedynie sposób w jaki zabezpieczenie zostało dokonane. Zażalenie przysługuje bowiem „na postanowienie co do sposobu zabezpieczenia”. Natomiast przez „sposób zabezpieczenia” należy rozumieć środek, za którego pomocą Sąd dokonał zabezpieczenia.

Wobec powyższego badanie dopuszczalności zażalenia wymaga rozważenia treści zażalenia. Jeżeli w zażaleniu skarżący kwestionuje jedynie zasadność zabezpieczenia, potrzebę zabezpieczenia majątku dłużnika w jakikolwiek sposób, istnienie podstaw do ogłoszenia upadłości, a zgłoszone wnioski zmierzają do anulowania zastosowanego środka zabezpieczenia (zgłoszono np. wniosek o zmianę postanowienia poprzez oddalenie złożonego w sprawie wniosku o zabezpieczenie) zażalenie jest niedopuszczalne. Zarzuty podnoszone w tych kwestiach zmierzają bowiem do podważenia zasadności zabezpieczenia, a zażalenie przysługuje tylko co do sposobu zabezpieczenia.

Na gruncie rozważanej sprawy zarzutem podniesionym przez skarżącego w zażaleniu na postanowienie w przedmiocie wniosków dłużnika o zabezpieczenie majątku było naruszenie art. 39 p.u.n., polegające - zdaniem skarżącego - na błędnym zastosowaniu tego przepisu w przypadku, gdy podmiot, który zainicjował postępowanie o ogłoszenie upadłości dłużnika żądał ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację jego majątku. O ile przepis ten odnosi się do zastosowanego sposobu zabezpieczenia, to z analizy samego uzasadnienia oraz petitum zażalenia, w którym określono zarówno zakres zaskarżenia, jak i wnioski skarżącego wynika, że przedmiotem zaskarżenia jest nie tyle sposób zabezpieczenia, co sama zasadność zabezpieczenia. Przede wszystkim w uzasadnieniu zażalenia wierzyciel kwestionował w ogóle możliwość udzielenia zabezpieczenia, a więc samą zasadność udzielenia zabezpieczenia. Poza tym wskazując zakres zaskarżenia skarżący podał, że zaskarża postanowienie, w części w której dotyczyło zawieszenia prowadzonych przez niego egzekucji czy uchylenia dokonanych przez niego zajęć rachunków. Natomiast zakres zaskarżenia był tylko wynikiem istnienia interesu prawnego co do zaskarżenia postanowienia, w części dotyczącej prowadzonych z jego wniosku czynności egzekucyjnych. Tak więc z samego określenia zakresu zaskarżenia w oderwaniu od sformułowanego żądania oraz uzasadnienia tego żądania nie sposób przyjąć, że przedmiotem zaskarżenia jest tylko sposób zabezpieczenia. Z kolei sposób sformułowania wniosków zażalenia (w jego petitum skarżący wnosił o oddalenie złożonego w sprawie wniosku o zabezpieczenie w stosunku do wskazanych przez niego postępowań egzekucyjnych i zajęcia rachunku, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia) wskazuje na to, że przedmiotem zaskarżenia jest kwestionowanie samej zasadności zabezpieczenia. Z powyższego wynika, że wierzyciel nie kwestionuje zastosowanego sposobu zabezpieczenia, a samą dopuszczalność zabezpieczenia.

Nie sposób się przy tym zgodzić ze stanowiskiem skarżącego, że nie ma on możliwości kwestionowania sposobu zabezpieczenia w oderwaniu od przyczyny jego zastosowania. Skarżący mógłby się bowiem ograniczyć jedynie do wskazania, że sąd pierwszej instancji wybrał niewłaściwy sposób zabezpieczenia.

Sąd Okręgowy nie podziela przy tym powołanego przez skarżącego stanowiska o dopuszczalności w świetle treści art. 42 p.u.n. zażalenia w przedmiocie zabezpieczenia, co do zasady, opartego na poglądzie prezentowanym w doktrynie (M. Bieniak, Środki zaskarżenia w postępowaniu upadłościowym i naprawczym, C. H. Beck 2007 r., s. 36 i n.). Podkreślić należy, że pogląd ten jest odosobniony. Zarówno w doktrynie (M. Godlewska, [w:] S. Gurgul, Prawo upadłościowe i naprawcze..., s. 123–124; A. Jakubecki, [w:] A. Jakubecki, F. Zedler, Prawo upadłościowe i naprawcze..., s. 113. D. Zienkiewicz (red.), Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2006; S. Ociessa, [w: ] Witosz A.J. (red), Witosz A.S. (red.), Adamus R., Buk H., Chrapoński D., Dragon P., Guza L., Klyta W., Ociessa S., Pokora A., Zieliński L., Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, LexisNexis, 2014) jak i orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że art. 42 p.u.n. pozwala wyłącznie na zaskarżenie postanowienia o zabezpieczeniu, z tym zastrzeżeniem, że konsekwencją zaskarżenia może być wyłącznie zmiana postanowienia o zabezpieczeniu poprzez zmianę sposobu zabezpieczenia. Podane przez komentatora argumenty należy traktować jako postulat dla ustawodawcy, na co wskazuje również sam autor.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy - na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. 35 p.u.n. - oddalił zażalenie wierzyciela jako bezzasadne.

SSO P. Sałamaj SSO A. Woźniak SSO A Budzyńska

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE