UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Krośnie rozpoznawał sprawę Z. G. i S. G. obwinionych o to, że w dniu 8 maja 2013 r. na działce nr (...) w miejscowości R., przy ul. (...), wspólnie i w porozumieniu dokonali wycięcia metalowej huśtawki stanowiącej własność A. S., której koszt wyceniono na 100 zł, tj. o wykroczenie z art. 124 § 1 k.w.

Wyrokiem z dnia 10 grudnia 2014 r. sygn. akt II W 1467/15 Sąd Rejonowy w Krośnie:

I. Uznał obwinionych Z. G. i S. G. za winnych popełnienia czynu zarzucanego im we wniosku o ukaranie, stanowiącego wykroczenie z art. 124 § 1 k.w. i za to na podst. art. 124 § 1 k.w. skazał ich na kary grzywny w kwotach po 100 zł;

II. Na podstawie art. 124 § 4 k.w. zobowiązał obwinionych Z. G.
i S. G. solidarnie do naprawienia wyrządzonej szkody, poprzez przywrócenie do stanu poprzedniego huśtawki stanowiącej własność A. S., poprzez jej ponowne zamontowanie;

III. Na podstawie art. 118 § 1 k.p.w. zasądził od obwinionych Z. G. i S. G. zryczałtowane wydatki postępowania w kwocie 100 zł, a na podst. art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych wymierzył im opłaty w kwotach po 30 zł na rzecz Skarbu Państwa, a ponadto zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adwokata M. L. kwotę 354,24 zł tytułem nieopłaconych kosztów obrony z urzędu.

Wyrok powyższy zaskarżył apelacją, w części dotyczącej obwinionego S. G. w całości obrońca obwinionego zarzucając temu wyrokowi:

1. obrazę prawa materialnego, a to art. 124 § 1 w zw. z art. 47 § 1 k.w. poprzez przypisanie obwinionemu popełnienia wskazanego wykroczenia pomimo, iż opis czynu nie zawiera wszystkich ustawowych znamion tegoż czynu zabronionego, bowiem nie wskazuje by obwiniony zniszczył, uszkodził lub uczynił huśtawkę niezdatną do użytku,

2. obrazę prawa materialnego, a to art. 124 § 1 k.w. w zw. z art. 191 k.c. poprzez przypisanie obwinionemu popełnienia wskazanego wykroczenia, pomimo iż Sąd dokonując ustaleń faktycznych nie stwierdził by działka nr (...) z której wycięto huśtawkę stanowiła własność A. S., a tylko wówczas możliwym byłoby przypisanie obwinionemu sprawstwa, gdyż własność huśtawki z chwilą jej połącznia z gruntem przeszła na rzecz właściciela działki nr (...) ( art. 191 k.c.), a Sąd w ramach ustaleń faktycznych nie wykluczył by właścicielem działki nr (...) ( w rezultacie również właścicielem huśtawki) był obwiniony,

a na wypadek nieuwzględnienia powyższych zarzutów;

3. obrazę przepisu postępowania, a to art. 82 § 2 pkt 1 k.p.s.w., poprzez niewłaściwe jego zastosowanie i pominięcie w opisie czynu oraz kwalifikacji prawnej działania obwinionego w stanie ograniczonej poczytalności (art. 17 § 2 k.w.)

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca obwinionego niósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie obwinionego,

2. przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej obwinionemu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, bowiem nie uiścił on ich ani w całości ani w części,

3. zwolnienie obwinionego w całości od kosztów sądowych w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy obwinionego jest nieuzasadniona w zakresie jej podstawowych zarzutów - obrazy prawa materialnego – art. 124 § 1 k.w., zaistniałej rzekomo przez przypisanie obwinionemu popełnienia zarzucanego mu wykroczenia, mimo iż opis czynu nie zawiera wszystkich ustawowych znamion czynu i nie wskazuje aby działka nr (...), z której wycięto huśtawkę, stanowiła własność pokrzywdzonej i w związku z tym żaden z wniosków apelacji nie mógł zostać uwzględniony.

Sąd I instancji w sentencji wyroku, sformułowanej w punkcie I, przez odwołanie się do zarzutu wniosku o ukaranie, nie wskazał wprawdzie czynności sprawczej przypisanego obwinionym wykroczenia z art. 124 § 1 k.w. w sposób ściśle odwołujący się do brzmienia tego przepisu, a mianowicie nie wskazał czy obwinieni huśtawkę stanowiącą własność A. S. zniszczyli, uszkodzili czy też uczynili niezdatną do użytku, jednak z uwagi na sformułowanie wniosku o ukaranie, przyjęte w wyroku za opis czynu, nie sposób zasadnie stwierdzić, aby w ten sposób doszło do przypisania obwinionym czynu o niekompletnych jego znamionach.

Opis czynu wymagany przepisem art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. ( mającym także zastosowanie w sprawach o wykroczenia) nie musi być bowiem dokonywany w języku stricte prawnym, a wystarcza aby zawierał on ujęcie czynu sprawcy obejmujące pełen zestaw znamion przypisanego oskarżonemu typu przestępstwa ( wyrok SA w Katowicach z 5 czerwca 2014 r. sygn.. II AKa 136/14, LEX 1480411 ).

Polski proces karny nie jest również procesem formułkowym, w którym wymagane byłoby posługiwanie się określonymi formułami prawnymi, lecz procesem, w którym przepisy określają jedynie sposób postępowania organów procesowych, w tym przy redagowaniu opisu czynu zarzuconego i przypisanego tak, aby odzwierciedlał on zdarzenie przestępne, ze wskazaniem znamion. Niedociągnięcia w tym zakresie, gdy jednak ustalenia faktyczne jednoznacznie wykazują, że zdarzenie odpowiadające zachowaniu przestępnemu miało rzeczywiście miejsce i to przy stronie podmiotowej wymaganej w danej sytuacji przez prawo karne, nie może prowadzić do uwolnienia oskarżonego od odpowiedzialności karnej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2014 r. sygn.akt II KK 141/14, LEX nr 1551899 ).

Tymczasem w sytuacji, gdy przedmiotem działania obwinionych była metalowa huśtawka widoczna na zdjęciach ( k. 5 ) oczywistym jest, że jej odcięcie od podłoża, nieprecyzyjnie określane jako „wycięcie”, stanowiło jej uszkodzenie, w rozumieniu art. 124 § 1 k.w.

Wbrew poglądowi Sądu Orzekającego, przedstawionemu w uzasadnieniu wyroku ( k. 56a/2 ) nie sposób było jednak przyjąć, że było to uczynienie tej huśtawki niezdatną do użytku, bowiem uczynienie rzeczy niezdatną do użytku, to w rozumieniu art. 124 § 1 k.w. spowodowanie, że nie nadaje się ona do wykorzystania, nie powodujące jednak naruszenia jej substancji, co w niniejszym przypadku, przez przecięcie wsporników konstrukcji huśtawki niewątpliwie zaistniało.

Uszkodzenie rzeczy jest przy tym bardziej radykalnym działaniem sprawcy wobec rzeczy niż uczynienie jej niezdatną do użytku, w związku z czym, z uwagi na zaskarżenie wyroku wyłącznie na korzyści obwinionego, nie jest już możliwe zmienienie opisu zachowania obwinionych na ich niekorzyść.

Nie jest również trafnym zarzut, iż niewskazanie w ustaleniach faktycznych właściciela działki, na której znajdowała się przedmiotowa huśtawka uniemożliwiło przypisanie obwinionemu popełnienia wykroczenia z art. 124 § 1 k.w., którym penalizowane jest opisane w nim działanie wobec cudzej rzeczy.

W pierwszym rzędzie stwierdzić jednak należy, że ewentualne braki ustaleń co do własności działki na której znajdowała się huśtawka, nie mogły stanowić podstawy do formułowania zarzutu obrazy prawa materialnego, gdy w opisie czynu wskazano, iż działanie obwinionych dotyczyło huśtawki własności A. S..

Obraza prawa materialnego polega bowiem na jego wadliwym zastosowaniu lub niezastosowaniu w orzeczeniu, które jest oparte na trafnych i niekwestionowanych ustaleniach faktycznych. Nie można zatem mówić o naruszeniu przepisów prawa materialnego w sytuacji gdy wadliwość orzeczenia w tym zakresie jest wynikiem błędnych ustaleń faktycznych przyjętych za jego podstawę ( postanowienie SN z dnia 9 lipca 2014 r., sygn. akt II KK 156/14, LEX nr 1482370).

Tymczasem to właśnie błędne ustalenie, że uszkodzona huśtawka stanowiła własność pokrzywdzonej, stanowiło istotę zarzutu apelacji w tym zakresie.

Jednak również w wypadku rozpatrywania zarzutu apelacji w kategoriach błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, stwierdzić trzeba, że zarzut błędnego ustalenia, iż uszkodzona przez obwinionych huśtawka stanowiła dla nich cudzą rzecz, jest nieuzasadniony.

Dysponowanie przez pokrzywdzoną wpisem własności działki nr (...) w księdze wieczystej, przy obowiązującej regule rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych, powoduje bowiem, że twierdzenia obwinionego S. G., iż to jemu przysługuje prawo własności powyższej działki nie mogły być uznane za uzasadnione, a zwłaszcza nie mogły skutkować przyjęciem, iż pokrzywdzona nie była właścicielką huśtawki znajdującej się na tej działce.

Znamiennym dla oceny poprawności przyjęcia, iż huśtawka zainstalowana na tej działce stanowiła własność pokrzywdzonej, jest w końcu zachowanie samych obwinionych, którzy po odcięciu huśtawki od podłoża przenieśli ją pod dom A. S.. Mieli oni zatem niewątpliwie świadomość, że rzecz którą uszkodzili nie stanowi własności któregokolwiek z nich, a zatem jest rzeczą cudzą.

Apelacja obrońcy obwinionego jest natomiast uzasadniona w zakresie jej zarzutu obrazy przepisu art. 82 § 2 pkt 1 k.p.s.w., wynikającej z nieprzyjęcia działania obwinionego S. G. w warunkach ograniczonej w stopniu znacznym poczytalności tego obwinionego.

Sąd I instancji nie przyjmując działania obwinionego S. G. w warunkach art. 17 § 2 k.w. poczynił ustalenie oczywiście sprzeczne z treścią wydanej co do tego obwinionego opinii psychiatrycznej ( opinia sądowo-psychiatryczna, k. 29-30), a jednocześnie doprowadził do sprzeczności zapadłego wyroku z treścią jego uzasadnienia, jak również do wewnętrznej sprzeczności samego uzasadnienia.

Wbrew treści powyższej opinii, w której biegła E. R. stwierdziła, iż co do obwinionego zachodzą przesłanki z art. „17 § 2 k.k.” Sąd Orzekający stwierdził w uzasadnieniu nieprawdziwie, że biegła stwierdziła, że przesłanki z tego przepisu nie zachodzą ( k. 57 ), a jednocześnie wbrew przyjęciu w ślad za opinią, iż obwiniony S. G. miał pokierowanie swoim postępowaniem ograniczone w stopniu znacznym, niezasadnie stwierdził, że nie zachodzą co do obwinionego przesłanki z art. 17 § 2 k.w.

Orzekając w powyższy sposób Sąd Orzekający pozostawił poza sferą swoich rozważań ewentualność odstąpienia od wymierzenia obwinionemu kary lub środka karnego, podczas gdy w razie przyjęcia co do niego przesłanek z art. 17 § 2 k.w., ewentualność taką zobowiązany był rozważyć.

Czynienie takich rozważań dopiero na etapie postepowania odwoławczego pozbawiałoby natomiast strony możliwości dokonania kontroli instancyjnej rozstrzygnięcia w tym zakresie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy na zasadzie art. 109 § 2 k.p.s.w. w zw. z art. 437 § 2, art. 449 k.p.k. i art. 456 k.p.k. i uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej obwinionego S. G. i sprawę przekazał w tym zakresie Sądowi Rejonowemu w Krośnie do ponownego rozpoznania, który to Sąd winien rozstrzygnąć odnośnie tego czy obwiniony działał w stanie ograniczonej w stopniu znacznym poczytalności i prawidłowo w związku z tym ukształtować kwalifikacje prawną czynu przypisywanego obwinionego oraz rozważyć zasadność wymierzenia obwinionemu kary bądź możliwość odstąpienia od jej wymierzenia.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE