WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lutego 2016 r.

Sąd Rejonowy w Jędrzejowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSR Katarzyna Wysoczyńska
Protokolant:	st. sekr. sądowy Dagmara Pałka

po rozpoznaniu w dniu 2 lutego 2016 r. w Jędrzejowie na rozprawie

sprawy z powództwa S. P.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. we W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. we W. na rzecz powoda S. P. kwotę 8822,49 zł (osiem tysięcy osiemset dwadzieścia dwa złote 49/100) z odsetkami ustawowymi od dnia 17 października 2014 roku do dnia zapłaty

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie

III.  znosi między stronami koszty procesu

Sygn. akt I C 336/15

UZASADNIENIE

Wyroku z dnia 16 lutego 2016 roku

W dniu 14 października 2015 roku do tut. Sądu wpłynął pozew S. P. przeciwko Towarzystwu (...) S.A. we W. o zapłatę kwoty 20.332,18 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 października 2014 roku do dnia zapłaty oraz zwrot kosztów procesu. W uzasadnieniu swego żądania strona powodowa wskazała, że kwota objęta żądaniem stanowi część kwoty jaką powód wpłacił pozwanemu na podstawie deklaracji przystąpienia (...), dotyczącej ubezpieczenia na życie i dożycie. S. P. wskazał, że łącznie wpłacił stronie pozwanej kwotę 40.943 zł, z czego po wypowiedzeniu umowy otrzymał jedynie kwotę 20.585,82 zł tytułem tzw. wykupu całkowitego i 25 zł tytułem przedpłaty. S. P. wskazał nadto, że kwota tzw. wykupu całkowitego została ustalona na podstawie niedozwolonej klauzuli umownej.

W dniu 26 stycznia 2016 roku strona pozwana złożyła pismo procesowe wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu swego stanowiska strona pozwana wskazała, że postanowienia umowne zawarte w stosowanych przez niego wzorcach umownych nie zostały wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych. Nadto wskazała, że w trakcie trwania umowy postanowienia określające wysokość opłat likwidacyjnych zostały zmienione na korzyść powoda, a wysokość opłaty likwidacyjnej wyniosła 8822,49 zł tj. 30 % wartości rachunku powoda. TU na (...) S.A. wskazało nadto, że spadek wartości rachunku powoda do kwoty 29.408,31 zł wynikał ze spadku wartości jednostek funduszu
w dacie umorzenia jednostek w związku z rezygnacją powoda z ochrony ubezpieczeniowej (k. 35 – 66).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 maja 2009 roku pozwany podpisał deklarację przystąpienia (...), potwierdzoną certyfikatem (...). W ramach deklaracji powód zobowiązał się do wpłaty na rachunek ubezpieczyciela tj. Towarzystwa (...) S.A. pierwszej składki w kwocie 15.750 zł, składek bieżących w kwocie 413 zł. Łączna składka zainwestowana miała wynieść 78.750 zł. Na podstawie wskazanej deklaracji w przypadku zgonu suma ubezpieczenia miała wynieść 101 % wartości rachunku, a w przypadku dożycia 100% rachunku. Okres odpowiedzialności miał wynieść 180 miesięcy. Środki miały być alokowane w Ubezpieczeniowym Funduszu Kapitałowym ”P. – N. F.”.

Powodowi przy podpisaniu deklaracji doręczono warunki ubezpieczania, Regulamin Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego (...), tabele opłat i limitów składek.

Zgodnie z rozdziałem 14 ust. 6 Warunków (...) doręczonych powodowi przy zawarciu umowy w razie całkowitego wykupu, ubezpieczyciel wypłaca ubezpieczonemu kwotę równa wartości rachunku pomniejszona o podatek oraz opłatę likwidacyjną.

Na podstawie tabeli opłat doręczonych powodowi przy zawarciu umowy w przypadku 6 letniego okresu odpowiedzialności opłata likwidacyjna wynosi 30 % wartości rachunku, a w przypadku 5 letniego okresu odpowiedzialności 50 % wartości rachunku.

Dowód: warunki ubezpieczenia (...) (k. 11 – 18), tabela opłat i limitów składek (k. 19), deklaracja (k. 4-5), certyfikat (k. 8).

Powód wpłacił stronie pozwanej łącznie kwotę 40.943 zł (okoliczność niesporna).

Na dzień umorzenia rachunku tj. 14 października 2014 roku i całkowitego wykupu wartość rachunku powoda wyniosła 29.408,31 zł, a wysokość opłaty likwidacyjnej 8.822,49 zł.

Strona pozwana wypłaciła powodowi w dniu 17 października 2014 roku kwotę 25 zł tytułem zwrotu przedpłaty oraz kwotę 20.585,82 zł tytułem wykupu całkowitego.

Dowód: polecenia przelewu (k. 9,10), zestawienie operacji na rachunku (k. 76).

Wezwaniem do zapłaty z dnia 3 sierpnia 2015 roku powód wezwał stronę pozwaną do zapłaty kwoty 21.812,81 zł z umowy z dnia 30 maja 2009 roku.

Dowód: wezwanie do zapłaty (k. 20 – 22) wraz z dowodem nadania (k. 23).

Sąd zważył co następuje:

W ocenie Sądu żądanie zwrotu kwoty 20.332,18 zł jest niezasadne.

Zgodnie z przepisem art. 813 § 1 zd. 2 kc w przypadku wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia przed upływem okresu na jaki została zawarta umowa, ubezpieczającemu przysługuje zwrot składki za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej.

Ze wskazanego przepisu wynika, że w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia przed terminem na jaki została zawarta, nie podlega zwrotowi cała składka, a jedynie jej część ustalana w odniesieniu do okresu trwania umowy. Przepis ten jest korzystny dla obu stron umowy ubezpieczenia, a mianowicie dla ubezpieczającego, albowiem daje mu gwarancję zwrotu części składki, gdy wygasa stosunek zobowiązaniowy przed upływem okresu na jaki został zawarty, a dla ubezpieczyciela, albowiem ma on prawo zatrzymać część składki za okres w jakim zapewniał ubezpieczającemu ochronę na warunkach wskazanych w umowie. Jednocześnie ubezpieczyciel ma obowiązek zwrócić niewykorzystaną część składki, albowiem w tej części świadczenie jest dla niego świadczeniem nienależnym.

W niniejszej sprawie niespornym było to, że powód pozostał pod ochroną strony pozwanej przez okres ponad 5 lat tj. od dnia 30 maja 2009 roku dnia wypowiedzenia umowy tj. 14 października 2014 roku. Jeżeli w tym czasie nastąpiłby jego zgon, strona pozwana miałaby obowiązek wypłaty świadczenia zgodnie z deklaracją.

Z tych też względów powód nie mógł domagać się zwrotu całej kwoty uiszczonej na rachunek strony pozwanej, a tym samym nie mógł domagać się wypłaty kwoty 20.332,18 zł stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą ogólnie wpłaconą na rachunek strony pozwanej i kwotą wypłaconą mu w dniu 17 października 2014 roku.

W ocenie Sądu powód mógł domagać się zwrotu kwoty 8.822,49 zł tytułem opłaty likwidacyjnej. W ocenie Sądu kwota ta stanowiąca aż 30 % wartości rachunku na dzień likwidacji była wygórowana, a ustalenie jej na tym poziomie było krzywdzące dla powoda i niezgodne z dobrymi obyczajami.

W ocenie Sądu postanowienia ogólnych warunków w zakresie ustalenia wysokości opłaty likwidacyjnej wraz z tabelą opłat w tym wysokością opłaty likwidacyjnej nie były wiążące.
Sąd orzekając w tym zakresie miał na uwadze treść art. 385 ³ pkt 17 kc w zw. z art. 385 ¹ kc.

Zgodnie ze wskazanym przepisem w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umowy są te, które nakładają na konsumenta rażąco wygórowaną karę umowną lub odstępne, jeżeli nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy; konieczne jest przy tym dokonanie oceny wskazanych postanowień pod kątem naruszenia dobrych obyczajów, rażącego naruszenia interesów konsumenta.

Przepis art. 385 ³ kc nie zawiera wykazu klauzul niedozwolonych, a jedynie stanowi regułę interpretacyjną dla Sądu orzekającego w konkretnej sprawie w zakresie dokonania ustaleń czy konkretne postanowienia umowne kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszają jego interesy (Wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 roku I CK 297/05 lex 179741; komentarz do kodeksu cywilnego cz. III zobowiązania pod red. A. Kidyba Lex 2014).

Niewątpliwym jest, że przy podpisaniu deklaracji powód otrzymał ogólne warunki ubezpieczenia oraz tabelę opłat, z których wynikała także wysokość opłaty likwidacyjnej.

Należy w szczególności wskazać, że warunki te oraz wysokość opłaty nie została ustalona z powodem indywidualnie, powód nie miał wpływu na ustalenie wysokości wskazanej opłaty. Powód zawierając umowę ze stroną pozwaną miał nadzieję na zysk, a przynajmniej na uzyskanie świadczenia w kwocie odpowiadającej składce zainwestowanej, nie przewidywał, że jego składa może spaść i że będzie musiał zapłacić wygórowaną opłatę likwidacyjną. Tymczasem po kilku latach wartość jego rachunku nie tylko nie wzrosła, ale i drastycznie zmalała w stosunku do sumy kwoty jaką wpłacił. Z kwoty 40530 zł, wartość rachunku na dzień likwidacji wyniosła 29.408,31 zł, zatem stanowiła 72 % środków wpłaconych. Oczywiście należy się zgodzić, że umowa jaką zawarły strony i wynik finansowy były obarczone ryzykiem, nie mniej pomniejszenie o 30 % ustalonego na dzień likwidacji świadczenia przysługującego powodowi było dla niego zbyt krzywdzące i naruszające dobre obyczaje. Ustalenie opłaty likwidacyjnej na tym poziomie w ocenie Sądu było równoznaczne z przerzuceniem całego ryzyka wyniku finansowego z umowy na S. P., przy jednoczesnym pozbawieniu go w ogóle wpływu na mechanizm inwestycji składki, zasady ustalenia wartości jednostki oraz rachunku. Zdaniem Sądu powód winien otrzymać całą opłatę likwidacyjną. W ocenie Sądu zwrot powodowi całej opłaty likwidacyjnej nie narusza praw strony pozwanej. Co prawda powód przez okres około 5 lat pozostawał pod ochroną strony pozowanej, jednak w tym okresie nie nastąpiło żadne zdarzenie, z którym wiązałaby się odpowiedzialność TU na (...) S.A. Różnica pomiędzy kwotą wpłaconą przez powoda tj. 40.530 zł, a kwota do wypłaty tj. 29.408,31 zł stanowiła aż 11.121,69 zł i w ocenie Sądu stanowiła wystarczające zaspokojenie praw strony pozwanej. Istotne jest i to, że przez cały okres trwania umowy z kwot wpłacanych przez powoda, strona pozwana potrącała opłatę administracyjną, której wysokość za cały okres trwania umowy wyniosła 2580 zł, zatem strona pozwana otrzymała już „wynagrodzenie” za zarządzanie rachunkiem powoda. Pozostała zaś kwota 8541,69 zł stanowiła wysokość składki przeznaczonej na ochronę powoda w okresie trwania umowy. Zatem dodatkowa opłata likwidacyjna zatrzymana przez pozwanego nie była świadczeniem należnym TU na życie (...) S.A. i dlatego podlegała zasądzeniu na rzecz powoda (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 czerwca 2012 roku (...) lex 1220721).

Z uwagi na powyższe orzeczono jak w pkt I sentencji wyroku, zasądzając od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 8822,49 zł. Odsetki zasądzono od dnia 17 października 2014 roku albowiem w tej dacie strona pozowana winna była zwrócić należne mu świadczenie wraz z opłata likwidacyjną.

W pkt II oddalono powództwo ponad kwotę 8822,49 zł z przyczyn wskazanych wyżej.

Jeżeli chodzi o warunki ubezpieczenia (...), to ich postanowienia nie zostały wpisane na dzień orzekania do rejestru klauzul niedozwolonych (rejestr www.uokik.gov.pl/rejestr).
W stosunku do strony pozwanej została wydana jedynie decyzja UOKiK (...), ale dotyczyła ona jedynie umów wykonywanych w dacie orzeczenia (2 listopada 2015 rok), a nadto nie odnosiła się dozorca warunków (...), ale do wysokości opłat likwidacyjnych, postanowień wzorców umów ofertowanych przez stronę pozwaną wymienionych w decyzji (www.decyzje.uokik.gov.pl). Zatem decyzja ta nie mogła mieć zastosowania w niniejszej sprawie.

Nadto nie zostało wydane w stosunku do strony pozwanej orzeczenie Sądu Okręgowego
w W. – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów odnoszące się do całości wzorca umowy jaką zawarł pozwany, a wydane w odniesieniu do innych podmiotów orzeczenia nie mogły wiązać strony powodowej, tak jak i decyzja (...) dotycząca (...) S.A. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 listopada 2014 roku VI ACa 74/14 legalis 1186665).

Nadto orzeczenia sądów powszechnych w konkretnych sprawach nie mogły dotyczyć stron niniejszego postępowania (m.in. sprawa I Cupr 1176/14 Sądu Rejonowego we Wrocławiu – dot. (...) na (...) S.A.).

W pkt III wyroku orzeczono na podstawie art. 100 kpc. Powód wygrał w 43% w stosunku do swych żądań, a strona pozwana w 57 %.

Powód poniósł koszty procesu w kwocie 3447 zł, natomiast strona pozwana w kwocie 2417 zł. Powodowi zatem należała się kwota 1482,21 zł, a stronie pozwanej kwota 1377,69 zł. Zatem różnica na korzyść powoda wyniosła zaledwie 104,52 zł.

Sąd uznał, że z uwagi na procentowe wygranie sprawy przez każdą ze stron i wysokość kwoty podlegającej rozliczeniu, zasadnym będzie zniesienie kosztów procesu między stronami.