UZASADNIENIE

Wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 12 lutego 2016 r.

Decyzją z dnia 19 maja 2015 r. nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił S. T. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia, których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15-letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy nie wskazując na konkretne okresy zatrudnienia podniósł ogólnie, że w dokumentacji brak jest świadectw potwierdzających wykonywanie pracy w szczególnych warunkach.
W przypadku zakładów pracy, które zostały zlikwidowane należy przedłożyć dokumentację osobową potwierdzającą wykonywanie pracy w szczególnych warunkach.

Decyzję tę zaskarżył S. T. reprezentowany przez pełnomocnika, domagając się jej zmiany, przyznania mu prawa do emerytury i zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu podniósł, że legitymuje się co najmniej 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, ponieważ pracę o takim charakterze wykonywał w okresie zatrudnienia w (...) w okresie od 12 września 1974r. do 14 listopada 1986r. U tego pracodawcy początkowo był robotnikiem przeładunkowym a od 16 czerwca 1976r., po uzyskaniu uprawnień kierowcą samochodów ciężarowych o masie całkowitej powyżej 3,5 tony., w tym pojazdu Kamaz o ładowności 5 ton z przyczepą
o ładowności 12 ton. Ponadto w szczególnym charakterze pracował jako palacz c.o.
w (...) w T. w okresie od dnia
1 grudnia 1987 r. do 31 marca 1988 r., w (...) w D. w okresie od dnia 1 kwietnia 1988 r. do 31 grudnia 1993 r., w (...) w D. od dnia 1 listopada 1996 r. do 9 maja 1997 r . Z kolei
w firmie (...) w O. w okresie od dnia
1 października 1998 r do 31 marca 1999 r. wykonywał pracę kierowcy samochodu marki M. o masie 12 ton.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji podał, że za sporne okresy wnioskodawca nie przedłożył świadectw pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze ani innych dokumentów potwierdzających wykonywanie prac w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zatem z uwagi na fakt, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udokumentował 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach oraz przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i nie złożył wniosku
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący S. T., urodzony (...)r., w dniu(...)r. osiągnął 60 lat. Na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udokumentował 25 lat 1 miesiąc i 14 dni okresów składkowych
i nieskładkowych.

We wniosku z dnia 12 maja 2015 r. wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 19 maja 2015 r. (...) Oddział w T. odmówił S. T. przyznania prawa do tego świadczenia, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował 15-letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Odwołujący w oparciu o zawartą w dniu 5 lipca 1999 r. umowę przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego (Nationale - Nederlanden OFE).

W dniu 7 stycznia 2016 r. złożył oświadczenie o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Oświadczenie powyższe wpłynęło do organu rentowego w dniu 8 stycznia 2016 r.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

W okresie od 12 września 1974 r. do 14 listopada 1986 r. odwołujący S. T. pracował w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) R. w Placówce Terenowej w D., które świadczyło usługi transportowe dla innych przedsiębiorstw zajmujących się budownictwem.

W początkowym okresie powierzono mu obowiązki robotnika przeładunkowego
w ekipie za i wyładunkowej. Pracował przy załadunku i wyładunku cementu, cegły, pustaków, które były przewożone ze S. na budowy do T.. Ponadto pracował przy załadunku węgla na wagony i przy jego wyładunku. W Placówce, w której świadczył pracę było ośmiu pracowników ekipy za i wyładunkowej, po dwóch na każdy samochód. Prace, którymi zajmował się odwołujący, były ciężkimi pracami załadunkowymi
i wyładunkowymi, ponieważ nie było wówczas palet i wszystkie materiały robotnicy przenosili ręcznie zaopatrzeni wyłącznie w rękawice.

Z dniem 9 września 1976 r., na mocy angażu z dnia 8 września 1976 r. odwołujący został przeniesiony ze stanowiska robotnika przeładunkowego i powierzono mu stanowisko kierowcy z wynagrodzeniem określonym wg. stawki godzinowej, nadto przyznano mu dodatek w wysokości 3 złotych za rodzaj prowadzonego pojazdu. Kolejnymi siedmioma angażami aż do 31 stycznia 1983 r. powierzano mu obowiązki kierowcy zaś do wynagrodzenia przyznawano dodatek za rodzaj prowadzonego pojazdu. Angażem z dnia
1 lutego 1983r. odwołującemu powierzono łączone stanowisko kierowcy-mechanika.

W oparciu o angaż z dnia 26 maja 1983 r., z dniem 1 kwietnia 1983 r. pracodawca powierzył na powrót odwołującemu obowiązki kierowcy. W okresie od 1 kwietnia 1984 r. do 30 czerwca 1985 r. odwołujący wykonywał obowiązki kierowcy-mechanika. Następnie od
1 lipca 1985 r. w oparciu o kolejne angaże już do końca zatrudnienia tj. do 14 listopada 1986 r. pracował na stanowisku kierowcy.

W Placówce Terenowej (...) w D., w której był zatrudniony S. T. znajdowała się Baza Sprzętu usytuowana przy ulicy (...). Dysponowała ona ciężarowymi samochodami transportowymi wyłącznie o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony typu S. (...), J., Z., K., T.. Zatrudniała około 30 kierowców podlegających pod kierownika Bazy. Każdy kierowca był przypisany do konkretnego pojazdu i tylko wyjątkowo, gdy jego pojazd był niesprawny jeździł innym, ale tez ciężarowym samochodem. W ramach dobowego wymiaru godzin kierowcy w tym S. T., nie byli kierowani do wykonywania jakichkolwiek innych czynności.

Odwołujący jako kierowca pojazdu typu J. (o ładowności 8 ton), K.(o ładowności 6 ton), czy J. (o ładowności 16 ton), tak jak i pozostali kierowcy przedsiębiorstwa przewoził materiały budowlane. Często jeździł na tych samych trasach, co J. K..

dowód:

- świadectwo pracy z dnia 12.11.1986 r.- k. 217cz.I akt ZUS, akta osobowe,

- podanie o przyjęcie do pracy z dnia 5.09.1974 r. akta osobowe,

- umowa o pracę z 12.09. 1974 r. akta osobowe,

- angaże z dnia 21.04.1974r., 8.09.1976r., 6.06.1978r., 6.03.1980r., 8.10.1980r., 7.11.1980r., 5.05.1982r., 12.08.1982r., 11.12.1982r., 2.02.1983r., 26.05.1983r., 16.05.1984r., 1.07.1985r., 15.05.1986r., 27.05.1986 r., akta osobowe,

- zeznania świadka J. K. 00:05:35-00:26:30,

- zeznania odwołującego S. T. 00:59:44-01:26:09.

W okresie od 1 grudnia 1987 r. do 31 marca 1988 r. odwołujący w oparciu o umowę
o pracę z dnia 1.12.1987 r. pracował w pełnym wymiarze czasu pracy w (...)w T. na stanowisku palacza c.o. Zatrudnienie powyższe podjął po odbyciu instruktażu wstępnego w zakresie BHP i p.poż., po którym został dopuszczony do samodzielnej pracy na stanowisku roboczym palacza w Zakładzie W.P.E.C.-O.E.C.-II.

Pracował na dwie zmiany (od godziny 7-19 i od 19 -7 rano), na każdej z nich był zatrudniony palacz i jego pomocnik. Odwołujący był palaczem niezautomatyzowanych pieców przemysłowych C.O. Do jego zakresu obowiązków należało utrzymywanie odpowiedniej temperatury, co wiązało się z kontrolą zegarów ciśnienia. Natomiast jego pomocnik dowoził materiał do pieca, czyli węgiel lub miał a wywoził maź.

Odwołujący starając się o przyjęcie do pracy na stanowisko palacza c.o. przedstawił pracodawcy Zaświadczenie Kwalifikacyjne „E” w zakresie Eksploatacji Urządzeń Energetycznych, potwierdzające nabycie uprawnień do obsługi kotłów wodnych do 100 stopni C z ważnością od 29marca 1987 r. do 29 marca 1992 r.

dowód:

- świadectwo pracy z dnia 31 marca 1988 r.- k.224,cz.I akt ZUZ, k 18 akt osobowych,

- umowa o pracę z dnia 1 grudnia 1987 r., k.15 akt osobowych,

- zaświadczenie kwalifikacyjne – k.13 akt osobowych,

- zaświadczenie w sprawie przeszkolenia (instruktażu wstępnego), na stanowisko palacza c.o. – k. 14 akt osobowych,

- zeznania odwołującego S. T. – 01:04:35 - 01:15:40.

W dniu 1 listopada 1996 r. S. T. zawarł umowę o pracę na sezon grzewczy 1996/1997 (do zakończenia sezonu), z (...) w D. mocą, której został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku palacza c. o. – kierowcy. Obowiązki te wykonywał w okresie od
1 listopada 1996 r. do 9 maja 1997 r.

dowód:

- umowa o pracę z dnia 1.11.1996 r.- k. akta osobowe,

świadectwo pracy z dnia 9.05.1997 r. akta osobowe,

- druk ZUS Rp 7 z dnia 26.05.2003 r.

W okresie od 1 kwietnia 1988 r. do 31 grudnia 1993 r. odwołujący pracował
w (...) w D. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku palacza c.o. w przetwórni mięsnej. Obowiązki swe wykonywał w kotłowni, w której były dwa kotły przemysłowe na wodę. Kotłownia była czynna 24 godziny na dobę, dlatego pracowało w niej na zmiany trzech palaczy. Kotłownia obsługiwała zarówno produkcję zaopatrując ją w ciepła wodę jak i centralne ogrzewanie
w zakładzie. Każdy z palaczy c.o. miał swojego pomocnika. Przez cały okres zatrudnienia pracodawca wypłacał odwołującemu wraz z wynagrodzeniem dodatek za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia w wysokości 22,5% od kwoty 300 000 zł. W ramach dobowego wymiaru godzin, poza obowiązkami palacza c. o., nie realizował żadnych innych czynności.

dowód:

- świadectwo pracy z dnia 27.12. 1993 r. – k.226 akt ZUS, akta osobowe,

- zaświadczenie o odbyciu instruktażu na stanowisku palacza c.o. z dnia
7.04.1998 r., - akta osobowe,

- angaże z dnia 30.07.1988 r., 9.09.1988 r., 16.03.1989 r., 20.09.1989 r., 6.03.1990 r., 23.01.1991 r., 16.04.1991 r., akta osobowe,

- zeznania świadka T. W. – 00:45:21-00:49:05,

- zeznania odwołującego S. T. – 01:10:33-01:26:09.

W okresie od 1 października 1998 r. do 31 marca 1999 r. odwołujący był zatrudniony w Zakładzie (...)w O. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Na co dzień jeździł M. o ciężarze ok 12 ton. S. T. był jedynym kierowcą samochodu ciężarowego i wywoził nim sprzęt oświetleniowy wyprodukowany w Zakładzie do hurtowni oraz przywoził klosze z hut.
Z wyprodukowanym towarem jeździł do hurtowni położonych na terenie całego kraju, w tym w rejony W. i (...). W ramach dobowego wymiaru godzin, poza obowiązkami kierowcy samochodu ciężarowego nie realizował żadnych innych czynności.

dowód:

- świadectwo pracy z dnia 1 kwietnia 1999 r., k- 235 cz. I akt ZUS,

zeznania świadka G. G. – 00:52:57-00:58:01,

- zeznania odwołującego S. T. – 00:59:44-01:24:10.

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, zeznania świadków i odwołującego.

Sąd pozytywnie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak i poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść
i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków J. K., T. W., G. G. oraz słuchanego w charakterze strony S. T., którzy wskazali na okoliczności istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia, dotyczące charakteru czynności wykonywanych przez ubezpieczonego w poszczególnych okresach zatrudnienia, w takim zakresie, w jakim pozostawały w zgodności z dokumentacją pracowniczą odwołującego.
W szczególności w odniesieniu do okoliczności zatrudnienia w (...) stwierdzić należy, że w aktach osobowych zachowało się podanie o przyjęcie do pracy
w charakterze robotnika przeładunkowego, umowa o pracę z dnia 12.09.1974 r. na podstawie, której powierzono mu to stanowisko, nadto angaż z dnia 8.09.1976 r., dotyczący przeniesienia ubezpieczonego z dniem 9 września 1976 r. ze stanowiska robotnika przeładunkowego
i powierzenia mu od tej daty stanowiska kierowcy wraz z dodatkiem do wynagrodzenia za rodzaj prowadzonego pojazdu. Kolejne czternaście angaży pozwoliło na ustalenie, że do 31 stycznia 1983 r., następnie od 1 kwietnia 1983 r. do 31 marca 1984 r. oraz od 1 lipca 1985 r. do 14 listopada 1986 r. odwołujący był kierowcą. W pozostałych okresach (od 1 luty 1983 r. do 31 marca 1983 r., oraz od 1 kwietnia 1984 r. do 30 czerwca 1985 r., zajmował stanowisko łączone kierowcy-mechanika). Natomiast zeznania świadka J. K. wraz ze spójnymi
z nimi twierdzeniami odwołującego pozwoliły na ustalenie, że na co dzień był kierowcą samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony typu J., K., J.. W tym zakresie te zeznania korespondują z treścią świadectwa pracy
i angaży, które to dokumenty zawierają adnotacje o przysługującym ubezpieczonemu w całym tym okresie dodatku do wynagrodzenia za rodzaj prowadzonego pojazdu.

Zeznania świadka T. W. i odwołującego na okoliczność zatrudnienia
w(...) w D. w charakterze palacza c.o. w przetwórni mięsnej zasługują na obdarzenie walorem wiarygodności albowiem w pełni zostały potwierdzone treścią świadectwa pracy z dnia 27 grudnia 1993 r. oraz ośmioma angażami, którymi powierzano ubezpieczonemu to stanowisko wraz z dodatkiem za pracę w warunkach szkodliwych w wysokości 22,5% od kwoty 300 000 zł.

Fakt wykonywania pracy palacza c.o. w (...)wynika bezspornie z podania o pracę w tym charakterze, zaświadczenia kwalifikacyjnego potwierdzającego uprawnienia ubezpieczonego do obsługi kotłów wodnych do 100 stopni C , zaświadczenia o dopuszczeniu do pracy na tym stanowisku po odbyciu wstępnego instruktażu oraz z umowy o pracę z dnia 1 grudnia 1987 r., a nadto ze świadectwa pracy z dnia 31 marca 1988 r. Mając na uwadze treść tych dokumentów należało podzielić zeznania odwołującego.

Z zeznań świadka G. G., które korespondowały z zeznaniami ubezpieczonego, wynika, że w Zakładzie (...) w O. odwołujący był, na co dzień kierowcą samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony typu M.. Zeznania te były wewnętrznie spójne, logiczne, a przy tym przekonujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Brak było jakichkolwiek podstaw by je kwestionować.

Natomiast, jeżeli chodzi o zatrudnienie w (...)w D. to Sąd dał prymat treści zachowanym dokumentom
w aktach osobowych, z których wynikało, że odwołującemu na mocy umowy o pracę powierzono stanowisko łączone palacza c.o. – kierowcy. Odmiennym w tym zakresie depozycjom świadka A. B. i twierdzeniom samego odwołującego utrzymującego, że był tylko palaczem nie dano wiary.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości, co do ich autentyczności. W szczególności zwrócić należy uwagę na fakt, iż organ rentowy w toku postępowania przed Sądem przyznał okoliczność złożenia w dniu
7 stycznia 2016 r. przez odwołującego oświadczenia o przekazaniu środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa, które to oświadczenie wpłynęło do organu w dniu 8 stycznia 2016 r.

Sąd rozważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 poz. 1440 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje
art. 27 powołanej ustawy, w świetle którego wynosi on co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

Przepis art. 32 ustawy statuuje natomiast, iż ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 1. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu- za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz
o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Stosownie do treści art. 32 ust. 4 ustawy, wiek emerytalny, o którym mowa
w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Mowa tu o rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Jak wynika z § 1 wskazanego rozporządzenia, stosuje się je do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

W myśl § 2 ust. 1, okresami uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

Zgodnie zaś z § 4 ust. 1, prawo do emerytury nabywa pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A rozporządzenia, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz legitymuje się wymaganym okresem zatrudnienia, w tym co najmniej okresem 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat, posiadał na dzień 1 stycznia 1999 r., wymagany, co najmniej 25-letni okres ubezpieczenia, przystąpił
w dniu 5 lipca 1999 r. do otwartego funduszu emerytalnego i złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku OFE, za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu Państwa.

Rozstrzygnąć natomiast należało, czy wnioskodawca legitymuje się, co najmniej
15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, co uprawniałoby go do tzw. wcześniejszej emerytury.

Kwestią sporną pozostawała, więc kwalifikacja pracy wnioskodawcy w następujących okresach:

od 12 września 1974 r. do 14 listopada 1986 r. w (...) – w R. PT w D.,

od 1 grudnia 1987 r. do 31 marca 1988 r., w (...) w T.,

od 1 kwietnia 1988 r. do 31 grudnia 1993 r. w (...)w D.,

od 1 listopada 1996 r. do 9 maja 1997 r. w(...)
w D.,

od 1 października 1998 r. do 31 marca 1999 r. (z ograniczeniem tego okresu do dnia wejścia w życie ustawy emerytalnej tj. do dnia 1 stycznia 1999 r.).

Odmawiając odwołującemu przyznania prawa do świadczenia, organ rentowy podniósł, że za okresy sporne wnioskodawca nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie przekreśla możliwości ustalania, że ubezpieczony pracę w takim charakterze rzeczywiście wykonywał. W szczególności wnioskodawca może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że jego praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. Zastosowanie mają zatem art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Świadectwo pracy
w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi tylko domniemanie, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych,
o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z FUS. W sytuacji zatem, kiedy brak wymaganego świadectwa wystawionego przez pracodawcę, sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była realizowana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia i czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych
w załącznikach do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W orzecznictwie podkreśla się również, że dla oceny, czy pracownik pracował
w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (por. wyroki SN: z dnia 19 maja
2011 r., III UK 174/10, LEX nr 901652; z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10,
LEX nr 950426; z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638; z dnia 14 września
2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325; z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia
22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75 i z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152).

Analiza zgromadzonych w sprawie dowodów prowadzi do wniosku, że S. T. legitymuje się, co najmniej 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach.

Z okresu zatrudnienia odwołującego w (...)zachowała się obszerna dokumentacja pracownicza (akta osobowe) zawierająca dokumenty, których treść pozwoliła na poczynienie pewnych ustaleń tak, co do rodzaju powierzonych odwołującemu stanowisk jak i czasokresu świadczenia pracy na konkretnych stanowiskach oraz przysługiwania mu na stanowisku kierowcy stałego dodatku za rodzaj prowadzonego pojazdu. Z podania o pracę z dnia 5 września 1974 r. wynika, że ubezpieczony zwrócił się z prośbą o przyjęcie go do pracy w charakterze robotnika przeładunkowego. W dniu 12 września 1974 r. zawarł umowę o pracę na początkowo na okres próbny 7 dni z powierzeniem mu obowiązków robotnika przeładunkowego. Pracę na tym stanowisku miał powierzaną w dalszym ciągu angażem z dnia 21 kwietnia 1975 r. aż do dnia 9 września 1976 r., kiedy to został przeniesiony na stanowisko kierowcy.

Z zeznań świadka J. K. i odwołującego wynika, że był zatrudniony w ekipie za i wyładunkowej bazy transportowej przy rozładunku wagonów z węglem, załadunku na samochody ciężarowe cegły, pustaków i cementu.

Prace powyższe robotnicy ekipy za i wyładunkowej wykonywali przenosząc te ciężkie materiały ręcznie bez użycia palet.

Odwołujący obowiązki swe realizował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,
a w ramach dobowego wymiaru godzin nie był kierowany do wykonywania jakichkolwiek innych czynności.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, uznać należało, że w okresie od 12 września 1974 r. do 8 września 1976 r. (1 rok 11 miesięcy i 26 dni) wnioskodawca świadczył pracę
w szczególnych warunkach wymienioną w Dziale VIII, zatytułowanym „W transporcie
i łączności”, poz. 1 (ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Od chwili powierzenia odwołującemu wspomnianym angażem z dnia 8 września
1976 r. stanowiska kierowcy, do którego przysługiwał mu do wynagrodzenia dodatek za rodzaj prowadzonego pojazdu, stanowisko to miał powierzane do końca zatrudnienia za wyjątkiem dwóch okresów: od 1 lutego 1983 r do 31 marca 1983 r. (2 miesiące) oraz od
1 kwietnia 1984 r do 30 czerwca 1985 r. (1 rok i 3 miesiące), kiedy zajmował stanowiska łączone kierowcy-mechanika.

Należy podkreślić, że stały charakter zatrudnienia ubezpieczonego w pełnym wymiarze godzin oraz zajmowane stanowisko kierowcy czy kierowcy-mechanika
w powyższych okresach były w tej sprawie w zasadzie bezsporne, skoro wynikają z treści angaży oraz świadectwa pracy.

Zasadniczą kwestią wymagającą ustalenia było to, jakiego rodzaju pojazdami kierował odwołujący. W tym zakresie świadek J. K. oraz wnioskodawca zgodnie wskazali, że był kierowcą samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej
3,5 tony. Na co dzień jeździł, bowiem J., K., J., którymi przewoził materiały budowlane na poszczególne budowy. Te zeznania korespondują z dokumentacją,
z której wynika, że odwołującemu przysługiwał do wynagrodzenia dodatek za rodzaj prowadzonego pojazdu. Należy zwrócić szczególną uwagę i na tę okoliczność, że w bazie transportowej, w której pracował odwołujący w ogóle nie było na stanie samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym poniżej 3,5 tony. Wszyscy zatrudnieni kierowcy w tym odwołujący byli przypisani do konkretnego pojazdu i nie byli w ramach dobowego wymiaru czasu pracy kierowani do żadnych innych czynności. Oczywiście ustalenia te dotyczą tych tylko okresów, w których odwołujący miał powierzone stanowisko wyłącznie kierowcy.

Pracę ubezpieczonego w okresie od 9 września 1976 r. do 31 stycznia 1983 r. (6 lat 4 miesiące i 22 dni), od 1 kwietnia 1983 r. do 31 marca 1984 r. (1 rok), od 1 lipca 1985 r. do 14 listopada 1986 r. (1 rok 3 miesiące i 14 dni) uznać należało za wykonywaną w szczególnych warunkach, zgodnie z Działem VIII, zatytułowanym: „W transporcie i łączności”, poz. 2 (prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r.

Pracę w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony wymienioną w Dziale VIII pod poz. 2 wykazu A, stanowiącego załącznik do wyżej cytowanego rozporządzenia odwołujący wykonywał w firmie (...) Zakład (...) w O. w okresie od 1 października 1998 r. do
31 grudnia 1998 r., (czyli do daty granicznej wejścia w życie ustawy emerytalnej), tj. przez okres 3 miesięcy. Przesłuchany w sprawie świadek G. G. oraz sam wnioskodawca wyraźnie podali, że w tym czasie ubezpieczony, jako jedyny kierowca samochodu ciężarowego marki M. (...) o ciężarze około 12 ton) zajmował się przewożeniem wyprodukowanego towaru do hurtowni zlokalizowanych na terenie całego kraju oraz przywożeniem do Zakładu kloszy z hut.

W ramach dobowego wymiaru godzin, odwołujący poza obowiązkami kierowcy samochodu ciężarowego, nie realizował żadnych innych czynności.

Pracę w szczególnych warunkach wnioskodawca wykonywał w (...)w T. w okresie od 1 grudnia 1987 r. do 31 marca 1988 r. (4 miesiące) gdzie, na co dzień, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy był palaczem c.o. Okoliczności dotyczące tego zatrudnienia zostały wykazane ponad wszelką wątpliwość treścią zachowanej w aktach osobowych dokumentacji. Z zaświadczenia kwalifikacyjnego w zakresie eksploatacji urządzeń energetycznych wynika, że od dnia 29 marca 1987 r. wnioskodawca posiadał uprawnienia do obsługi kotłów wodnych do 100 stopni C, z datą ważności do 29 marca 1992 r. Z umowy o pracę z dnia 1 grudnia 1987 r. oraz świadectwa pracy z dnia 31 marca 1988 r. wynika w sposób niebudzący jakichkolwiek wątpliwości, że został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze palacza c.o. na sezon grzewczy 1987/1988, pracę tę podjął po odbyciu wstępnego instruktażu. Te ustalenia dopełniły jedynie zeznania samego odwołującego, który podał, że pracował
w systemie dwu zmianowym, palił w niezautomatyzowanych piecach przemysłowych c.o., na każdej zmianie pracował palacz wraz z pomocnikiem.

Praca ta wymieniona została w Dziale XIV, zatytułowanym: „Prace różne”, pod poz.
1 (prace niezautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 r.

Pracę palacza c.o. odwołujący wykonywał również w okresie od 1 kwietnia 1988 r. do 31 grudnia 1993 r. (5 lat i 9 miesięcy) w (...) w przetwórni mięsnej. Świadectwo pracy z dnia 27 grudnia 1993 r. potwierdziło, że w całym tym okresie ubezpieczony pracował w pełnym wymiarze czasu pracy oraz, że miał wypłacany do wynagrodzenia dodatek za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia w wysokości 22, 5 % od kwoty 300 000 zł. Fakt zatrudnienia w tym charakterze wynika bezspornie z zachowanych w aktach osobowych siedmiu angażach (dwóch z 1988 r., dwóch z 1989 r., jednego z 1990 r., dwóch z 1991 r.) We wszystkich tych angażach pracodawca powierzał ubezpieczonemu stanowisko palacz c.o.
i przyznawał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych. W tej sytuacji zeznania świadka T. W. i samego odwołującego miały jedynie uzupełniający charakter względem dowodów z dokumentów. Z zeznań tych wynikało, że tak jak u poprzedniego pracodawcy wnioskodawca obowiązki palacza wykonywał pracując na zmiany, ponieważ kotłownia była czynna całą dobę. W kotłowni przemysłowej były dwa piece na węgiel, dzięki którym m.in. dostarczano ciepłą wodę do mycia na produkcji. Palacz miał pomocnika.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, uznać należało, że w okresie od 1 kwietnia 1988 r. do 31 grudnia 1993 r. tj. przez okres 5 lat i 9 miesięcy odwołujący świadczył pracę w szczególnych warunkach, wymienioną w Dziale XIV, zatytułowanym: „Prace różne”, poz.
1 (prace niezautomatyzowanych palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego) wykazu A, stanowiącego załącznik do cytowanego uprzednio rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Za pracę w warunkach szczególnych nie został natomiast uznany okres zatrudnienia wnioskodawcy w (...)w D. od 1 listopada 1996 r. do 9 maja 1997 r. (6 miesięcy i 9 dni), ponieważ zgodnie z treścią zachowanej w aktach osobowych umową o pracę powierzono mu stanowisko łączone palacza c.o. - kierowcy.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności uznać należało, że ubezpieczony legitymuje się, co najmniej 15 letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, co uprawnia go do tzw. wcześniejszej emerytury.

Jednocześnie już po wniesieniu odwołania, w toku postępowania przed Sądem spełnił ostatnią przesłankę wymaganą treścią art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej do nabycia prawa do emerytury, ponieważ w dniu 7 stycznia 2016r. (data wpływu do ZUS 8 styczeń 2016 r.) złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Nie ulega wątpliwości, że prawo do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego
i rentowego powstaje z dniem spełnienia wszystkich wymaganych prawem warunków (art. 100 ustawy emerytalnej). Tak, więc decyzja organu rentowego ma charakter deklaratoryjny. Pogląd ten jest powszechnie akceptowany w literaturze oraz orzecznictwie Sądu Najwyższego.

Problem czasu oceny decyzji przez sąd był już wielokrotnie rozstrzygany przez Sąd Najwyższy. Co do zasady przyjmuje się, że sąd ocenia legalność decyzji rentowej według stanu istniejącego w chwili jej wydania (por. wyrok z dnia 10 marca 1998 r., II UKN 555/97). Zasada badania przez sąd w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłącznie legalności decyzji organu rentowego nie ma charakteru absolutnego. Ma ona, bowiem uzasadnienie tylko wtedy, kiedy odwołanie się do art. 316 § 1 k.p.c. wypaczałoby charakter postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i prowadziłoby do jaskrawego pominięcia odrębności tego postępowania poprzez całkowite pozbawienie znaczenia postępowania administracyjnego poprzedzającego postępowanie sądowe. Niebezpieczeństwa takiego nie ma w sytuacji, kiedy spełnienie się ostatniej z przesłanek prawa do świadczenia w trakcie postępowania sądowego jest oczywiste i niekwestionowane przez organ rentowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2011 r., III UK 106/10).

Odnosząc powyższe poglądy na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że organ rentowy nie kwestionował spełnienia się ostatniej przesłanki prawa do emerytury w trakcie postępowania sądowego. Zatem, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do emerytury od dnia spełnienia ostatniej przesłanki warunkującej nabycie tego prawa, jaką był dzień wpływu do organu rentowego oświadczenia wnioskodawcy o przekazaniu środków zgromadzonych na rachunku w OFE, na dochody budżetu państwa tj. od dnia 8 stycznia 2016 r.

W pozostałym zakresie (przyznania świadczenia od daty złożenia wniosku) odwołanie podlegało oddaleniu, w oparciu o przepis art. 477¹⁴§ 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego odwołującego Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Zasądzając na rzecz odwołującego kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, Sąd działał zgodnie z treścią § 11 ust 2 w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 490; zm.: Dz. U. z 2015 r. poz. 617).

Zasądzając na rzecz odwołującego kwotę 120,00 zł Sąd miał na uwadze niezbędny nakład pracy radcy prawnego, charakter sprawy i wkład radcy prawnego w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE