UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 stycznia 2012 r. Nr (...) (...), Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego ustalił warunki udostępniania infrastruktury kolejowej na rozkład jazdy obowiązujący od dnia 11 grudnia 2011 r. do dnia 8 grudnia 2012 r. między (...) sp. z o.o. (dalej jako (...)) a (...) SA (dalej jako (...)).

Odwołanie od powyższej decyzji wniosły (...), zaskarżając decyzję w całości i zarzucając:

I. naruszenie prawa materialnego, polegające na błędnej wykładni art. 10 pkt l ustawy z dnia 28 marca 2003r. o transporcie kolejowym (tj. Dz.U. z 2007 Nr 16, póz. 94 - dalej u.t.k.) w zw. z art. 13 u.t.k. w zw. art. 29 ust. li u.t.k., skutkujące niezasadnym przyjęciem, iż Prezes Urzędu Transportu Kolejowego (dalej: Prezes UTK) w ramach zadań z zakresu regulacji, jest uprawniony do dowolnego kreowania praw i obowiązków licencjonowanego przewoźnika i zarządcy zamierzających zawrzeć umowę o udostępnienie do infrastruktury kolejowej, podczas gdy, prawidłowa interpretacja regulacji z art. 29 ust. li u.t.k. winna prowadzić do wniosku, iż Prezes UTK władny jest podjąć jedynie ograniczone działania w tym zakresie, w szczególności nie naruszających integralności ekonomicznej podmiotów gospodarczych oraz nie tworzących dodatkowych zobowiązań i uzgodnień nie postulowanych przez strony w trybie negocjacji;

II. naruszenie przepisów postępowania, mających wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, tj. art. 29 ust. l e u.t.k., poprzez wyznaczenie przez Prezesa UTK krótszego niż wynikającego z powyższego przepisu terminu na zakończenie przez strony negocjacji do zawarcia umowy o udostępnienie z infrastruktury kolejowej;

III. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 29 ust. li u.t.k., art. 32 ust. l w zw. z art. 384 k.c., § 19 ust l pkt l lit. c rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej (Dz.U. z 2009, Nr 35, póz. 274), dalej rozporządzenie w sprawie warunków dostępu, polegające na błędnym przyjęciu, iż regulamin przydzielania tras pociągów, o którym mowa w art. 32 ust. 1 u.t.k. jest wzorcem umowy w rozumieniu art. 384 k.c., co jednocześnie w odniesieniu do innych umów zawieranych przez zarządcę z licencjonowanymi przewoźnikami narusza zasadę równego traktowania wszystkich przewoźników w zakresie zawieranych z nimi umów;

IV. naruszenie prawa materialnego tj; art. 30 ust. o transporcie kolejowym, polegające na nałożeniu przez Prezesa UTK obowiązku wynikającego z treści § 4 ust. 7 i 8 Umowy zobowiązującej Zarządcę Infrastruktury do przekazywania „prawidłowo przygotowanego zastępczego rozkładu jazdy” i nakładającego karę umowną w wysokości 1000 zł wtedy gdy obowiązek ten przekracza nałożone na Zarządcę (przez art. 30 Ustawy oraz § 4 rozporządzania Ministra Infrastruktury w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej) obowiązki związane z przygotowaniem rozkładu jazdy, wprowadzając nieostre pojęcia „prawidłowego” i penalizując ich naruszenie przez bezprawną karę umowną;

V. naruszenie prawa materialnego tj. § 67 instrukcji Ir-1 zatwierdzonej decyzją Prezesa UTK oraz wprowadzenie sprzeczności wewnętrznej umowy (decyzji) pomiędzy § 4 ust. 11 oraz § 7 ust. 8 i 9 umowy poprzez niezasadne nałożenie na Zarządcę Infrastruktury kary w kwocie 50 zł za ograniczenie dysponowania taborem przewoźnika, wtedy gdy ograniczenie takie wypływa z zatwierdzonej przez Prezesa UTK instrukcji Ir - l oraz konieczności wykorzystania taboru przewoźnika do ściągnięcia innego uszkodzonego taboru z linii kolejowej;

VI. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 29 ust. li u.t.k., poprzez niezasadne nałożenie na zarządcę infrastruktury obowiązku informowania przewoźnika o potwierdzeniu przejęcia rezygnacji z przydzielonej trasy pociągu oraz informowania o błędnych danych zawartych w rezygnacji w terminie nie przekraczającym jednego dnia roboczego, podczas gdy, zapisy takie nie były przedmiotem negocjacji stron umowy, zaś ich wykonanie, z uwagi na ilość wpływających wniosków może nie być możliwe, zaś ewentualne uchybienie nie wpływa na wysokość opłaty rezerwacyjnej, do której poniesienia byłby zobowiązany przewoźnik;

VII. naruszenie prawa materialnego poprzez nałożenie na Zarządcę obowiązku, wynikającego z § 5 ust. 5 i 6 Umowy (decyzji) wtedy gdy zakres standardów został określony przez Rozporządzanie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie z dnia 10 września 1998 r. (Dz.U. Nr 151, póz. 987) i Zarządca Infrastruktury nie jest uprawniony do jego zmiany;

VIII. naruszenie prawa materialnego tj. § 5 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej z dnia 27 lutego 2009 r. (Dz.U. Nr 35, póz. 274) uprawniającego Zarządcę do odmowy przydzielenia trasy pociągu w przypadkach braku możliwości korzystania z infrastruktury kolejowej zarządcy w wyniku wyłączenia z eksploatacji linii kolejowej lub jej części, lub powstania ograniczeń przepustowości wynikających z prowadzenia remontów i modernizacji linii kolejowych, poprzez wprowadzenie zapisu § 4 ust. 5 w związku z § 7 ust. 10 i 11 umowy (decyzji), przy czym Rozporządzanie nie wprowadza obowiązku ponoszenia jakichkolwiek kosztów związanych z koniecznością wprowadzenia komunikacji zastępczej lub skierowania pociągów na trasę objazdową;

IX. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 29 li u.t.k., poprzez niezasadne przyjęcie przez Prezesa UTK, iż zarządca infrastruktury winien umożliwić niezbędne zjazdy taboru przewoźnika do punktów utrzymania przewoźnika i odwrotnie (W. G., W. O., S. i T.) oraz nie być upoważniony do pobierania opłaty podstawowej za dostęp do infrastruktury w razie konieczności poruszania się trasami tymczasowego dojazdu, podczas gdy wprowadzona regulacja winna pozostawać poza zakresem umowy o dostęp do infrastruktury kolejowej, narusza statutowe i ustawowe obowiązki zarządcy infrastruktury (art. 5 ust. 1 i 2 utk), a nadto uwzględnia jedynie interesy przewoźnika;

X. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 29 li u.t.k., poprzez niezasadne przyjęcie przez Prezesa UTK, iż zarządca infrastruktury winien zostać zobligowany do każdorazowego aktualizowania kategorii linii kolejowych w związku z prowadzonymi pracami remontowymi i modernizacyjnymi oraz przedłużającymi się ograniczeniami prędkości wynikającymi ze złego stanu infrastruktury kolejowej;

XI. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 29 li u.t.k., poprzez niezasadne przyjęcie przez Prezesa UTK, iż wobec wydania zaskarżonej decyzji zastępującej umowę o korzystanie z infrastruktury kolejowej, nie istnieje możliwość podjęcia przez zarządcę możliwości jej wypowiedzenia, podczas gdy, prawidłowe ustalenia w tym zakresie prowadzą do wniosków odwrotnych, a nadto brak jest podstaw prawnych do ograniczania zarządcy prawa o wnioskowanie do organu w tym zakresie.

Powołując się na powyższe zarzuty powód wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości ewentualnie o jej zmianę w postulowanym w odwołaniu zakresie.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu Transportu Kolejowego wniósł o jego oddalenie w całości oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zainteresowany pismem z dnia 14 września 2012 r. wniósł o zmianę decyzji w zakresie § 7 ust. 4 oraz § 9 ust. 1 i 3 w sposób wskazany w piśmie.

Wyrokiem z dnia 10 marca 2014 r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił odwołanie, zasądził od (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz zniósł wzajemnie koszty zastępstwa procesowego między zasądził od (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. a (...) sp. z o.o. w W..

Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Pismem z dnia 30 listopada 2011 r. nr (...) (...) Prezes UTK na podstawie art. 61 § l i § 4 K.p.a. oraz art. 29 ust. le oraz ust. li ustawy o transporcie kolejowym, zawiadomił Strony o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie zawarcia między (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz (...) S.A. z siedzibą w W. umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej, a także o przysługującym im prawie do zapoznania się ze zgromadzonymi aktami sprawy oraz wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań w każdym stadium postępowania.

Następnie postanowieniem z dnia l grudnia 2011 r. nr (...) (...) Prezes Urzędu Transportu Kolejowego wyznaczył termin zakończenia negocjacji dotyczących zawarcia umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej na dzień 9 grudnia 2011 r. Ponadto Prezes Urzędu Transportu Kolejowego nałożył na (...) sp. z o.o. z siedzibą w (...) (...)

Pismem z 2 grudnia 2011 r. (...) przesłała projekt umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej do przewozu osób w rozkładzie jazdy pociągów (...).

Pismem z dnia 9 grudnia 2011 r. (...)przesłała protokół z wykazu spornych elementów wraz z projektem negocjowanej umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej, w której zostały uwzględnione zapisy uzgodnione przez strony oraz zaznaczone kwestie sporne.

Pismem z 20 grudnia 2011 r. (...) przesłała treść umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej do przewozu osób w rozkładzie jazdy pociągów (...) wraz z naniesionymi proponowanymi zapisami oraz uzasadnieniem proponowanych zmian.

Pismem z 23 grudnia 2011 r. (...) przesłała informację dotyczącą rozbieżności w zapisach umowy, których nie uwzględniono na spotkaniach w dniu 8 grudnia 2011 r. oraz 19 grudnia 2011 r.

Pismem z dnia 28 grudnia 2011 r. nr (...) (...) Prezes Urzędu Transportu Kolejowego zawiadomił Strony, że przedmiotowe postępowanie nie zostanie zakończone w terminie z uwagi na złożony charakter sprawy oraz poinformował Strony o przysługującym im prawie do zapoznania się z aktami sprawy oraz wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań w każdym stadium postępowania.

Po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego Prezes Urzędu Transportu Kolejowego wydał decyzję, będącą przedmiotem niniejszej sprawy.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie jest bezzasadne.

Przede wszystkim Sąd Okręgowy nie uwzględnił zarzutu naruszenia art. 29 ust. 1i ustawy o transporcie kolejowym uznając, że wbrew wywodom skarżącego przepis ten nie zawiera ograniczeń działań Prezesa UTK do działania wyłącznie w zakresie treści prowadzonych negocjacji. Sąd Okręgowy uznał, że wydając decyzję w sprawie udostępnienia infrastruktury kolejowej Prezes UTK ma obowiązek stworzenia prawnych warunków dla zapewnienia minimalnego dostępu do infrastruktury kolejowej oraz dostępu na sieci kolejowej do urządzeń związanych z obsługą pociągów, a także do zapewnienia tej obsługi, określonych w części I załącznika do ustawy. Skoro decyzja o dostępie do infrastruktury kolejowej w zakresie objętym decyzją zastępuje umowę, to musi ona zawierać niezbędne elementy tej umowy, które umożliwią jej realne funkcjonowanie w obrocie. Nie sprzeciwia się temu ani treść art. 10 pkt 1 ustawy o transporcie kolejowym ani art. 13 tej ustawy, tym bardziej, że ust. 9 tego przepisu wymienia jako jedną z kompetencji pozwanego wydawanie decyzji w sprawie otwartego dostępu.

Sąd Okręgowy wskazał, że regulacja rynku jest działaniem administracyjnoprawnym podejmowanym w sytuacji, gdy na rynku nie funkcjonują mechanizmy rynkowe, zaś rolą Prezesa UTK jest ukształtowanie środkami administracyjnymi stosunku cywilnoprawnego pomiędzy podmiotami działającymi na rynku regulowanym w taki sposób, aby odpowiadał on równoprawnym relacjom pomiędzy kontrahentami występujących na rynkach konkurencyjnych. Zdaniem Sądu Okręgowego powód nie wykazał, aby przedłużenie negocjacji mogło doprowadzić do podpisania stosownej umowy, tym samym bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 29 ust. 1e utk.

Zaskarżona decyzja w ocenie Sądu Okręgowego nie przekracza wyżej wskazanego zakresu regulacji. W szczególności odnosząc się do treści § 1 pkt 2 zawartej w decyzji umowy, w którym pozwany wprowadził zapis, że „Regulamin przydzielania tras…” jest wzorcem umownym w rozumieniu art. 384-385 k.c., Sąd Okręgowy wskazał, że postanowienie to trudno uznać za ingerencję w prawa powoda, skoro nie zawiera żadnych obowiązków, pozostając jedynie stwierdzeniem faktu, że skoro „Regulamin…” odpowiada definicji wzorca umownego zawartego w art. 384 § 1 k.c. to nim jest. Zdaniem Sądu Okręgowego nie zmienia tego fakt konsultowania Regulaminu z przewoźnikami, gdyż konsultacja jest jedynie zasięgnięciem opinii bez obowiązku jej uwzględnienia, a ostatecznie Regulamin sporządza jednostronnie (ustala) powód.

Także zapis § 4 ust. 7 i 8 umowy w ocenie Sądu Okręgowego, służy wyłącznie zapewnieniu realnego dostępu do infrastruktury kolejowej. Powód nie kwestionuje, że ciąży na nim obowiązek opracowania i udostępnienia rozkładu jazdy, a w razie konieczności robót na liniach przygotowania rozkładu „zastępczego”, którego istnienie warunkuje skuteczne korzystanie z infrastruktury. Jest oczywistym, że obowiązek ten jest spełniony, gdy rozkład taki sporządzony zostanie prawidłowo tj. w zgodzie z przepisami i zasadami sztuki. W wypadku nieścisłości lub utrudnień w interpretacji decyzji powodowi przysługuje możliwość wystąpienia o wykładnię decyzji.

Zdaniem Sądu Okręgowego zastrzeganie w przypadkach niewykonania umowy kar umownych jest normalną praktyką kontraktową i znajduje uzasadnienie w niniejszej sprawie, posiada także podstawę w przepisach kodeksu cywilnego.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest również sprzeczności pomiędzy § 4 ust. 11 i § 7 ust. 8 i 9 umowy. Uzasadnieniem podniesionego w tym zakresie zarzutu jest jedynie wskazanie, że zapis ten nie był przedmiotem negocjacji, co nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Uregulowanie zaś zasad odpłatności za wykorzystanie pojazdu trakcyjnego przewoźnika do „ściągnięcia” uszkodzonego pojazdu nie poszerza uprawnienia powoda do dysponowania cudzym taborem.

Wprowadzenie w zapisach § 5 pkt 1 ppkt 2 uściślenia terminów wysłania potwierdzenia przyjęcia lub odrzucenia „Rezygnacji z przydzielonej trasy pociągu”, w ocenie Sądu Okręgowego, również służy zapewnieniu skutecznego korzystania z infrastruktury, przez uzyskanie stanu pewności czy rezygnacja została dokonana skutecznie, a sprecyzowanie maksymalnego terminu bezsprzecznie temu służy. Sąd podkreślił przy tym, że powód nie zgłaszał wniosków co do wydłużenia tego terminu, nie uzasadnił także prawidłowo, dlaczego wskazany termin jest niewykonalny.

Sąd Okręgowy za niezrozumiały uznał zarzut dotyczący nałożenia na powoda obowiązków wynikających z § 5 ust. 5 i 6 umowy. Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy Prawo przewozowe, przewoźnik jest obowiązany do zapewnienia podróżnym odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny oraz wygody i należytej obsługi. Utrzymanie wobec podróżujących elementarnych zasad bezpieczeństwa, czystości infrastruktury kolejowej przez powoda, który pobiera za to odpowiednie opłaty nie powinno wymagać żadnego uzasadnienia. Zadanie to nie może także zostać przerzucone na przewoźników. Prawidłowe prowadzenie przedsiębiorstwa przewozowego powoduje, że przedsiębiorca ma zapewnić niezbędne środki dla utrzymania infrastruktury w należytym stanie.

Odnosząc się do zarzutu wprowadzenia do decyzji zapisów § 4 ust. 5 w zw. z § 7 ust. 10 i 11 umowy Sąd Okręgowy wskazał na treść art. 29 ust. 2 utk, zobowiązującego Zarządcę do udostępniania infrastruktury kolejowej przewoźnikom w zamian za opłatę podnosząc, że żaden przepis nie nakłada na przewoźnika wprowadzenia komunikacji zastępczej na jego koszt. W ocenie Sądu Okręgowego to na powodzie leży obowiązek takiego ukształtowania prac związanych z infrastrukturą kolejową, aby udostępnić ją przewoźnikowi. W czasie negocjacji powód wyrażał zgodę na zapis wprowadzony w § 7 ust.10 decyzji, natomiast nieprzewidziane „zamknięcia” infrastruktury kolejowej powodują potrzebę ponoszenia dodatkowych, niezawinionych kosztów, które zdaniem Sądu w całości powinien ponieść Zarządca. Zdaniem Sądu także treść zapisu jest jednoznaczna.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia zastrzeżeń powoda dotyczących treści § 16 ust. 3 i braku w nim zapisu umożliwiającego rozwiązanie umowy. Zdaniem Sądu art. 29 ust. 5 ustawy o transporcie kolejowym wskazuje kiedy Zarządca może wystąpić do Prezesa UTK o wydanie zgody na rozwiązanie umowy o udostępnieniu infrastruktury kolejowej, a wydana decyzja nie ogranicza tego prawa, nie ma też powodu, aby powielać zapis ustawowy w decyzji.

Sąd Okręgowy nie znalazł też podstaw do rozpoznania złożonego przez zainteresowanego wniosku o zmianę zaskarżonej decyzji, gdyż zainteresowany nie złożył samodzielnie odwołania.

Z tych względów Sąd Okręgowy odwołanie oddalił, o kosztach postępowania orzekając stosownie do wyniku sporu i zasądzając na rzecz pozwanego koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych zgodnie z art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł powód, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie:

1. przepisu art. 29 ust li ustawy z dnia 28 marca 2003 roku o transporcie kolejowym (dalej u.t.k.), polegające na niezasadnym oddaleniu odwołania powoda w całości, skutkującym pozostawieniem w decyzji (zastępującej umowę) przepisów wykraczających poza essentialia negotii umowy o udostępnienie infrastruktury, w sytuacji gdy organ nie ma kompetencji do obciążania adresatów zaskarżonej decyzji postanowieniami, wykraczającymi poza niezbędne postanowienia umowy;

2. przepisu art. 29 ust li u.t.k., polegające na niewłaściwym uznaniu, iż zaskarżone przez powoda przepisy decyzji Prezesa UTK z dnia 20 stycznia 2012 roku są niezbędnymi elementami funkcjonowania w obrocie umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej, w sytuacji gdy obowiązywanie zakwestionowanych przez (...) SA postanowień decyzji (umowy) nie ma wpływu na jej funkcjonowanie w obrocie;

3. przepisu art. 29 ust li u.t.k., polegające na niewłaściwym uznaniu, iż wydając decyzję zastępującą umowę o udostępnienie infrastruktury kolejowej Prezes UTK uprawniony jest do wprowadzania do jej treści zobowiązań nie będących przedmiotem negocjacji między stronami, w sytuacji gdy podstawą poszczególnych przepisów tejże decyzji winna być zgodna wola stron - niezależnych przecież podmiotów gospodarczych, a nie wola i koncepcje Prezesa UTK;

4. przepisu art. 10 ust 1 pkt 1 u.t.k., w zw. z art. 13 ust 6c u.t.k. w zw. z art. 29 ust li u.t.k. w zw. z art. 7 Konstytucji RP, polegające na niewłaściwym uznaniu przez Sąd, iż w ramach regulacji rynku kolejowego rolą Prezesa UTK jest dowolne ukształtowanie stosunku pomiędzy przewoźnikiem i zarządcą, działającymi na rynku regulowanym w taki sposób, aby stosunek ten odpowiadał równoprawnym relacjom pomiędzy kontrahentami na rynkach konkurencyjnych, w sytuacji gdy prawidłowa interpretacja powyższych przepisów prowadzi do konkluzji, iż organ nie ma uprawnień do nakładania na uczestników rynku obowiązków niemających podstaw w przepisach prawa i naruszania integralności ekonomicznej podmiotów gospodarczych;

5. przepisu art. 29 ust li u.t.k., w zw. z art. 32 ust 1 u.tk. w zw. z art. 384 k.c. w zw. z § 19 ust 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 roku w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej (Dz. U. z 2009 r., Nr 35, poz. 274) - dalej rozporządzenie w sprawie warunków dostępu, polegające na błędnym przyjęciu, iż regulamin przydzielania tras pociągów, o którym mowa w art. 32 ust 1 u.t.k. jest wzorcem umowy w rozumieniu przepisu art. 384 k.c.;

6. przepisu art. 29 ust li u.t.k. w zw. z art. 10 ust 1 pkt 1 u.t.k. poprzez niewłaściwe uznanie, iż następujące przepisy umowy mieszczą się w zakresie dopuszczalnej regulacji rynku kolejowego przez Prezesa UTK i są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa, polegające na:

a. błędnej ocenie, iż przepisy § 4 ust 7 i 8 zaskarżonej decyzji są właściwe i służą wyłącznie zapewnieniu realnego dostępu do infrastruktury, w sytuacji gdy przepisy te określą obowiązek zarządcy do przekazywania przewoźnikowi „prawidłowo przygotowanego zastępczego rozkładu jazdy” w sposób nieprecyzyjny i bezprawnie nakładają na zarządcę karę umowną, wykraczając poza ustawowe obowiązki zarządcy w tym zakresie określone w przepisie art. 30 u.t.k. i przepisie § 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej;

b. błędnej ocenie, iż brak jest sprzeczności pomiędzy przepisami § 4 ust 11 oraz § 7 ust. 8 i 9 decyzji oraz pominięciu okoliczności, iż organ nałożył na zarządcę karę w kwocie 50 zł za ograniczenie dysponowania taborem przewoźnika, rozumiane jako przejazd pracownika (...) SA w kabinie maszynisty, w sytuacji gdy uprawnienie do przejazdu pracowników zarządcy w kabinie maszynisty nie może być sklasyfikowane jako ograniczenie w dysponowaniu taborem przewoźnika, a uprawnienie takie zostało zagwarantowane zarządcy w przepisie § 67 instrukcji Ir-1 zatwierdzonej przez Prezesa UTK;

c. błędnej ocenie Sądu, iż wprowadzone w przepisie § 5 pkt 1 ust 2 decyzji jednodniowego terminu potwierdzenia przyjęcia lub odrzucenia rezygnacji jest uzasadnione z uwagi na zapewnienie skutecznego korzystania z infrastruktury, w sytuacji gdy brak jest podstaw prawnych do takiego ukształtowania obowiązku zarządcy, ponadto zapis ten nie był przedmiotem negocjacji stron umowy, a jego wykonanie z uwagi na okoliczności faktyczne nie będzie możliwe, zaś jego niewykonanie nie wpływa na wysokość opłaty rezerwacyjnej, do której poniesienia byłby zobowiązany przewoźnik;

d. niezasadnym przyjęciu, iż nałożenie na zarządcę zobowiązań wynikających z przepisów § 5 ust 5 i 6 decyzji uzasadnione jest obowiązkami przewoźnika płynącymi z przepisów prawa przewozowego, w sytuacji gdy zakres obowiązków zarządcy dotyczących parametrów technicznych i bezpieczeństwa peronów określony został w rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie z dnia 10 września 1998 r. (Dz. U. z 1998 r. Nr 151, poz. 987), a zawarte w decyzji obowiązki zarządcy wykraczają poza przepisy powszechnie obowiązującego prawa, a mianowicie powyższego rozporządzenia;

e. błędnej ocenie, iż zasadnym jest obciążenie zarządcy w przepisie § 4 ust 5 w zw. z § 7 ust. 10 i 11 zaskarżonej decyzji obowiązkiem zwrotu przewoźnikowi całości kosztów poniesionych z tytułu wprowadzenia komunikacji zastępczej w przypadku zamknięć torowych nieprzewidzianych w załączniku do decyzji, w sytuacji gdy przepis § 5 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej z dnia 27 lutego 2009 r. (Dz. U. z 2009 r. Nr 35, poz. 274) uprawnia zarządcę do odmowy przydzielenia trasy pociągu w przypadkach braku możliwości z korzystania z infrastruktury kolejowej zarządcy w wyniku wyłączenia z eksploatacji linii kolejowej lub jej części, lub powstania ograniczeń przepustowości wynikających z prowadzenia remontów i modernizacji linii kolejowych, przy czym powyższe rozporządzenie nie przewiduje możliwości obciążenia zarządcy jakimikolwiek kosztami związanymi z wprowadzeniem komunikacji zastępczej lub skierowaniem pociągów na trasę objazdową;

f. niezasadnym przyjęciu, że Zarządca infrastruktury winien umożliwić niezbędne zjazdy taboru przewoźnika do punktów utrzymania przewoźnika i odwrotnie (W. G., W. O., S. i T.) oraz nie może być uprawniony do pobierani opłaty podstawowej za dostęp do infrastruktury kolejowej w razie konieczności poruszania się trasami dotychczasowego objazdu w sytuacji, gdy taka regulacja winna znaleźć się poza zakresem umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej, ponadto narusza statutowe i ustawowe obowiązki zarządcy infrastruktury (określone w przepisie art. 5 ust. 1 i 2 utk), jak również uwzględnia jedynie interesy przewoźnika;

g. niezasadnym przyjęciu, iż z uwagi na zobowiązania przewoźnika wobec osób trzecich konieczne jest umowne zagwarantowanie uzgodnionych parametrów tras kolejowych i zobowiązanie zarządcy do każdorazowego aktualizowania kategorii linii kolejowych w związku z prowadzonymi pracami remontowymi i modernizacyjnymi oraz przedłużającymi się ograniczeniami prędkości, wynikającymi ze złego stanu infrastruktury kolejowej, w sytuacji gdy taki zapis nie był negocjowany przez strony, a kwestia obowiązku aktualizacji kategorii linii kolejowych była przedmiotem innego rozstrzygnięcia administracyjnego, a ponadto niezagwarantowanie parametrów przejazdu pociągu z przyczyn leżących po stronie zarządcy (a zatem również z obniżenia parametrów linii) uregulowane zostały w załączniku 7 do decyzji, w którym określono zasady naliczania kar umownych oraz rozliczeń z tytułu nienależytej realizacji rozkładu jazdy pociągów;

h. niezasadnej ocenie, iż przepis § 16 ust. 4 zaskarżonej decyzji nie wyłącza możliwości wystąpienia przez powoda z wnioskiem o rozwiązanie umowy do Prezesa UTK, w sytuacji gdy przedmiotowy przepis stanowi wyraz bezprawnego dążenia organu do pozbawienia zarządcy możliwości wnioskowania o uchylenie decyzji z uwagi na niewywiązywanie się przesz przewoźnika z jego zobowiązań;

7. przepisu art. 328 § 2 k.p.c. polegające na wadliwości uzasadnienia zaskarżonego wyroku, a mianowicie na:

a. zaniechaniu wyjaśnienia przez Sąd I instancji dlaczego zaskarżone przez powoda w oddalonym odwołaniu przepisy są zdaniem Sądu niezbędne dla funkcjonowania decyzji zastępującej umowę o udostępnienie infrastruktury kolejowej w obrocie prawnym;

b. wewnętrznej sprzeczności uzasadnienia, z uwagi na fakt, iż Sąd Okręgowy z jednej strony wskazuje, iż obowiązkiem Prezesa UTK jest zawarcie w decyzji zastępującej umowę o udostępnienie infrastruktury kolejowej tylko elementów niezbędnych do jej funkcjonowania w obrocie, a z drugiej jednak podnosi, iż rolą Prezesa UTK jest ukształtowanie między stronami stosunku cywilnoprawnego w taki sposób, aby odpowiadał on równoprawnym relacjom występującym pomiędzy kontrahentami występującymi na rynkach konkurencyjnych, rozszerzając tym samym kompetencje organu do wpływania na całokształt relacji gospodarczych między stronami umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej.

Podnosząc powyższe zarzuty powód wniósł o :

1. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie w całości decyzji Prezesa UTK j z dnia 20 stycznia 2012 roku nr (...) (...),

2. ewentualnie zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę powyższej decyzji w zakresie postulowanym w odwołaniu (...) SA z dnia 6 lutego 2012 roku, a mianowicie w zakresie:

- § 1 pkt 2 decyzji przez wykreślenie z jego treści słów: „stanowiący wzorzec umowy w rozumieniu art. 384-385 Kodeksu cywilnego”

- § 4 ust. 7 decyzji przez jego wykreślenie w całości

- § 4 ust. 8 decyzji przez jego wykreślenie w całości

- § 4 ust. 11 decyzji przez jego wykreślenie w całości

- § 5 ust. 1 pkt 2 decyzji przez wykreślenie z jego treści słów: „nie dłużej jednak niż w ciągu jednego dnia roboczego”

- § 5 ust. 5 decyzji przez jego wykreślenie w całości

- § 5 ust. 6 decyzji przez jego wykreślenie w całości

- § 7 ust. 10 decyzji przez wykreślenie z jego treści słów: „której konieczność uruchomienia wynika z Załącznika nr 5 do Regulaminu, tj. wykazu zamknięć torowych w okresie obowiązywania rozkładu jazdy (...) objętych planowaniem”

- § 7 ust. 11 decyzji przez jego wykreślenie w całości

- § 7 ust. 18 decyzji przez jego wykreślenie w całości

- § 9 ust. 3 decyzji przez jego wykreślenie w całości

- § 16 ust. 3 decyzji przez zastąpienie jego aktualnej treści słowami: „W przypadku nie uregulowania przez Przewoźnika opłat przewidzianych Umową za 3 okresy rozliczeniowe, Zarządca może wystąpić z wnioskiem do Prezes UTK o wydanie decyzji o rozwiązaniu Decyzji”;

3. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania przed Sądem I i II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed tymi instancjami według norm prawem przepisanych.

Ewentualnie w razie uznania, że Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z uwzględnieniem rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, w tym kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności konieczne jest odniesienie się do podniesionego na rozprawie przed Sądem Apelacyjnym zarzutu wadliwości powołania Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego. W ocenie Sądu Apelacyjnego zarzut ten nie mógł być przedmiotem rozpoznania w ramach niniejszego postępowania z uwagi na brak kompetencji do badania kwestii legalności powołania organu przez sąd powszechny.

Za bezzasadny Sąd Apelacyjny uznał też zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. uznając, że sporządzone przez Sąd Okręgowy uzasadnienie zaskarżonego wyroku odpowiada wymogom określonym w powyższym przepisie.

Ponadto w orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że zarzut obrazy tego przepisu może być skutecznym zarzutem apelacji tylko wtedy, gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie posiada wszystkich koniecznych elementów, bądź zawiera tak kardynalne braki, które uniemożliwiają kontrolę instancyjną, nie może zaś stanowić w ocenie Sądu Apelacyjnego podstawy tak postawionego zarzutu wskazywanie, że Sąd nie zawarł w uzasadnieniu pełnych wyjaśnień odnoszących się do przyjętej koncepcji rozstrzygnięcia.

Skarżący nie podniósł żadnych zarzutów odnoszących się do podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, zaś zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które to ustalenia Sąd Apelacyjny w całości podziela i przyjmuje za własne.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie doszło do naruszenia zarzucanego w apelacji naruszenia art. 10 pkt 1 i art. 29 ust 1i ustawy o transporcie kolejowym. Zgodnie z art. 10 pkt 1 tej ustawy Prezes Urzędu Transportu Kolejowego jest centralnym organem administracji rządowej, będącym krajową władzą bezpieczeństwa i krajowym regulatorem transportu kolejowego w rozumieniu przepisów Unii Europejskiej z zakresu bezpieczeństwa i regulacji transportu kolejowego, właściwym w sprawach m.in. regulacji transportu kolejowego.

Według art. 29 ust 1i „Po bezskutecznym upływie terminu zakończenia negocjacji, wyznaczonego w postanowieniu, o którym mowa w ust. 1e i 1h, Prezes UTK wydaje decyzję w sprawie udostępnienia infrastruktury kolejowej, która zastępuje umowę o udostępnienie infrastruktury kolejowej.”

Zdaniem Sądu Apelacyjnego treść przytoczonych wyżej przepisów uprawnia Prezesa UTK do kreowania w sposób kompleksowy praw i obowiązków przewoźnika i zarządcy w wydanej przez niego decyzji zastępującej umowę, której przewoźnik i zarządca ostatecznie nie zawarli. Przepisy ustawy o transporcie kolejowym dotyczące przedmiotowej kwestii nie wspominają o obowiązku regulowania wyłącznie kwestii spornych, czy też kwestii, na które wyraziły zgodę obie strony umowy bądź też jej istotnych postanowień, z wyłączeniem elementów mających wagę accidentalia negotti.

Wskazać należy, że zgodnie z § 20 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej, obowiązującego w dacie wydania decyzji (analogiczne unormowanie zawiera art. 9 § 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 5 czerwca 2014 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej) „umowę o korzystanie z przydzielonych tras pociągów zawiera się w formie pisemnej. W umowie w szczególności określa się:

1. rozkład jazdy pociągów przewoźnika;

2. warunki udostępniania oraz korzystania z infrastruktury kolejowej związanej z przydzieloną trasą pociągu;

3. usługi, które zarządca zapewnia na rzecz przewoźnika;

4. jednostki organizacyjne wyznaczone do współpracy;

5. zasady dokumentowania świadczonych usług;

6. zastosowane ulgi i współczynniki zwiększające stawki;

7. termin, a także sposób uiszczenia:

a) opłaty podstawowej,

b) opłat dodatkowych,

c) opłaty rezerwacyjnej,

7. innych zobowiązań finansowych wynikających z umowy;

8. zakres i sposób ustalania odpowiedzialności stron umowy w przypadku wystąpienia szkód;

9. zasady postępowania i regulowania ewentualnych zobowiązań w przypadku powstania przeszkód w wywiązaniu się z zobowiązań wynikających z umowy;

10. sposób odstąpienia od umowy albo jej rozwiązania;

11. sposób rozstrzygania sporów.”

Biorąc pod uwagę wyżej cytowane przepisy rozporządzenia, w umowie o udostępnienie infrastruktury kolejowej należy określić zarówno sposób zapłaty „wynagrodzenia dla zarządcy”, jak i dodatkowe koszty związane z wykonaniem umowy, istnienie lub nieistnienie kar umownych między stronami, czy też zabezpieczenia. Skoro zatem przepisy prawa nakładają zarówno na zarządcę infrastruktury kolejowej, jak i przewoźnika kolejowego obowiązek określenia w umowie o udostępnienie infrastruktury kolejowej kwestii wymienionych w § 20 ust. 1 ww. rozporządzenia, to obowiązek ten spoczywa także analogicznie na Prezesie UTK w przypadku wydawania decyzji zastępującej umowę o udostępnienie infrastruktury kolejowej.

Z uwagi na powyższe Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że pozwany uprawniony był do szczegółowego uregulowania całokształtu kwestii dotyczących relacji gospodarczych pomiędzy zarządcą infrastruktury kolejowej a przewoźnikami w zakresie dostępu do infrastruktury kolejowej w celu zapewnienia przewoźnikom prawa do korzystania z przydzielonych w rozkładzie jazdy tras pociągów. W ocenie Sądu Apelacyjnego pozwany przy rozpatrywaniu przedmiotowej sprawy nie przekroczył uprawnień wynikających z przepisu art. 29 ust. li ustawy o transporcie kolejowym. Zarzut powoda, iż pozwany nie był uprawniony do orzekania o stosunkach cywilnoprawnych i handlowych między stronami umowy uznać zatem należy za niezasadny i oparty jedynie na własnej interpretacji, nie mającej potwierdzenia w przepisach ustawy o transporcie kolejowym, w szczególności art. 29 ust. le-li tejże ustawy. Pozwany ma bowiem obowiązek uregulować całość stosunku zobowiązaniowego między stronami, w szczególności w zakresie zapisów § 20 ust. 1 rozporządzenia w sprawie warunków dostępu. Nie sposób się przy tym zgodzić z tezą powoda, że w zaskarżonej decyzji zakwestionowane przez zarządcę postanowienia należą do zbioru postanowień dodatkowych. Wymienione przez powoda postanowienia dotyczą warunków udostępniania oraz korzystania z infrastruktury kolejowej związanej z przydzieloną trasą pociągu (§ 20 ust. 1 pkt 2 ww. rozporządzenia), usług które zarządca zapewnia na rzecz przewoźnika (§ 20 ust. 1 pkt 2 ww. rozporządzenia), zakresu i sposobu ustalania odpowiedzialności stron umowy w przypadku wystąpienia szkód (§ 20 ust. 1 pkt 8 ww. rozporządzenia), zasad postępowania i regulowania ewentualnych zobowiązań w przypadku powstania przeszkód w wywiązaniu się z zobowiązań wynikających z umowy (§ 20 ust. 1 pkt 9 ww. rozporządzenia) oraz sposobu odstąpienia od umowy albo jej rozwiązania (§ 20 ust. 1 pkt 10 ww. rozporządzenia).

Sąd Apelacyjny podziela też stanowisko Sądu Okręgowego uznającego za prawidłowe sformułowania zawartego w § 1 pkt 2 skarżonej decyzji określającego Regulamin jako wzorzec umowny. Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej zarządca sam ustala Regulamin, po zgromadzeniu ewentualnych opinii przewoźników, co pozwala na uznanie, że regulamin stanowi wzorzec umowny w rozumieniu art. 384 k.c., zgodnie z którym wzorzec umowny ma być ustalany przez jedną ze stron. Sam fakt wcześniejszych konsultacji z przewoźnikami, w sytuacji gdy wyrażona przez nich opinia nie jest dla zarządcy wiążąca, nie oznacza że regulamin jest umową lub częścią zawartej przez strony umowy.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 stycznia 2011 r., I CSK 218/10, z mocy art. 384 § 1 k.c. regulamin jest jedną spośród wymienionych tym przepisem szczególnych postaci wzorca umowy, a więc, jak każdy wzorzec umowy, ustalany jest przez jedną ze stron i z tego już choćby powodu nie może być kwalifikowany czy utożsamiany z umową. Spełnienie się ustawowych przesłanek związania adresata wzorca umowy jego treścią nie nadaje temu wzorcowi charakteru umowy. Umowa zawarta między stroną będącą twórcą wzorca umowy i jej kontrahentem - adresatem wzorca, jest odrębną czynnością prawną, kreującą węzeł obligacyjny. Jednak treść tego stosunku obligacyjnego wyznaczają wówczas nie tylko postanowienia zawartej między stronami umowy, ale także i postanowienia wzorca umowy (a więc również regulaminu) ustalonego przez jedną ze stron, o ile spełniona została przesłanka związania tym wzorcem drugiej strony umowy tj. adresata wzorca.

Odnosząc się do zarzutów apelacji dotyczących treści postanowień § 4 ust 7 i 8 umowy trzeba zaznaczyć, że zgodnie z ustawą o transporcie kolejowym, zarządca zobowiązany jest do opracowania rozkładu jazdy pociągów. Rozkład ten jest ustalany raz w roku. Niemniej, mimo zasady stałości rozkładu jazdy, dopuszczalne jest dokonywanie zmian w trakcie roku obowiązywania danego rozkładu jazdy. Zgodnie z definicją rozkładu jazdy zawartą w art. 4 pkt. 23 ustawy o transporcie kolejowym, rozkład jazdy pociągów to plan, według którego mają się odbywać przejazdy pociągów na danej sieci kolejowej lub jej części w czasie, w którym on obowiązuje. Powyższa definicja mówi zatem o jednym rozkładzie jazdy pociągów, gdyż ustawodawca posłużył się liczbą pojedynczą rzeczownika „plan”. Zauważyć przy tym należy, że definicja ta nie definiuje pojęcia rocznego rozkładu jazdy pociągów, ale ogólnie rozkładu jazdy pociągów. Można z niej zatem wywieść, że zarówno roczny rozkład jazdy pociągów, jak i zastępczy rozkład jazdy pociągów powinny być przedstawiane przez powoda w formie jednolitej. Nałożenie na powoda obowiązku opracowania jednego zastępczego rozkładu jazdy wynika z faktu, że opisana w § 4 ust. 7 i 8 decyzji aktualizacja jest dokonywana z inicjatywy zarządcy infrastruktury. Rozkład ten powinien być wydany w takiej formie, która umożliwi przewoźnikowi jego stosowanie, w sposób spójny oraz nie budzący wątpliwości interpretacyjnych oraz umożliwiający przekazanie wiarygodnych informacji dla pasażerów w odpowiednim czasie. W ocenie Sądu Apelacyjnego powyższe możliwe jest do osiągnięcia tylko w przypadku przedstawiania jednego zastępczego rozkładu jazdy dla całej trasy pociągu zamówionej przez przewoźnika. Przekazując częściowe zastępcze rozkłady jazdy powód przerzuca na zainteresowanego obowiązek sprawdzenia poprawności i prawidłowości sporządzonego zastępczego rozkładu jazdy, który jest odstępstwem od rocznego rozkładu jazdy z uwagi na wykonywane przez powoda prace modernizacyjne infrastruktury. Wobec powyższego, skoro roczny rozkład jazdy przekazywany jest, zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, w jednolitej formie, to również zastępczy rozkład jazdy powinien być przekazywany w takiej samej postaci. Obowiązek ten wynika wprost z przepisów ustawy o transporcie kolejowym i powinien być respektowany przez powoda w stosunku do wszystkich przewoźników kolejowych. Postawą prawną do wprowadzenia zaskarżonych zapisów jest przepis § 20 ust. 1 pkt 1 i 2 rozporządzenia w sprawie warunków dostępu, zgodnie z którym w umowie w szczególności określa się rozkład jazdy pociągów przewoźnika i warunki udostępniania oraz korzystania z infrastruktury kolejowej związanej z przydzieloną trasą pociągu. Bez wątpienia obowiązek przygotowywania prawidłowo przygotowanego zastępczego rozkładu jazdy jest wypełnieniem w/w przepisów rozporządzenia.

Za bezzasadne Sąd Apelacyjny uznał też zarzuty dotyczące § 4 ust 11 w zw. z § 7 ust 8 i 9 umowy. Wbrew twierdzeniom skarżącego pozwany wprowadzając powyższe zapisy nie ograniczył uprawnienia, które zatwierdził w instrukcji Ir-1. Celem proponowanego zapisu jest wyłącznie wprowadzenie ochrony uprawnień przewoźnika odnośnie gospodarowania mieniem, zapisy te nie ograniczają powoda w zakresie bezpiecznego zarządzania infrastrukturą. Wprowadzenie przedmiotowego zapisu miało zapobiec sytuacji, w której powód w sposób nieuzasadniony będzie chciał skorzystać z uprawnienia nadanego mu w Instrukcji Ir-1, tj. będzie próbował wykorzystywać tabor przewoźnika w innych celach niż związane z bezpieczeństwem prowadzenia ruchu kolejowego.

Treść zarzutów odnoszących się do zakwestionowanych postanowień umowy opiera się na przyjętej przez skarżącego interpretacji jej zapisów, odbiegającej od literalnego brzmienia tych postanowień. § 4 ust. 11 umowy stanowi bowiem jedynie, że przepisy wewnętrzne zarządcy, o których mowa w załączniku nr 3 do Regulaminu, nie mogą być interpretowane jako ograniczające uprawnienia Przewoźnika dotyczące dysponowania własnym taborem kolejowym, poza przypadkami związanymi z bezpieczeństwem prowadzenia ruchu, zaś kara w wysokości 50 zł dotyczy wykazanego przez Przewoźnika naruszenia tych zasad poprzez nieuzasadnione ograniczanie uprawnień Przewoźnika do dysponowania własnym taborem kolejowym. Z kolei postanowienia §7 ust. 8 i 9 regulują kwestię rozliczeń w wypadku konieczności „ściągnięcia” uszkodzonego taboru przy użyciu pojazdu trakcyjnego innego przewoźnika, a więc dotyczą sytuacji, gdy użycie pojazdu przewoźnika służy zapewnieniu bezpieczeństwa prowadzenia ruchu.

Odnosząc się do zarzutów dotyczących zapisów § 5 ust. 1 pkt 2 decyzji, w którym uściślono termin wysłania potwierdzenia przyjęcia lub odrzucenia „Rezygnacji z przydzielonej trasy pociągu” wskazać należy, że zapis ten służy pasażerom, korzystającym z usług publicznego transportu zbiorowego, w celu zapewnienia prawidłowej, sprawnej i rzetelnej informacji o aktualnie obowiązującym rozkładzie jazdy. Przewoźnicy kolejowi są zobowiązani do udzielania pasażerom na ich żądanie m.in. informacji dotyczących rozkładu jazdy i warunków najszybszej podróży oraz działaniach mogących przerwać lub opóźnić połączenia. Wbrew twierdzeniom powoda przewoźnik nie może poinformować podróżnych o odwołaniu pociągu, dopóki powód nie potwierdzi przyjęcia rezygnacji z przydzielonej trasy pociągu. Podmiotem odpowiedzialnym za prowadzenie ruchu na sieci kolejowej jest bowiem powód i to on jest odpowiedzialny zarówno za przydzielanie, jak i odwoływanie przydzielonych tras pociągów. Biorąc zatem pod uwagę treść wprowadzonego przez pozwanego zapisu, zaproponowana zmiana powinna przyczynić się do sprawnej realizacji nałożonych na zainteresowanego obowiązków.

Niezasadne są też zdaniem Sądu Apelacyjnego zarzuty dotyczące treści § 5 ust. 5 i 6 umowy określone w decyzji. Kwestie, których dotyczą te zapisy nie zostały uregulowane w przepisach rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 września 1998 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie i dlatego musiały być uregulowane w skarżonej decyzji. Zmiany wskazane w w/w zapisach dotyczą m.in. utrzymywania peronów w czystości, niezwłocznego usuwania z peronów śniegu i lodu oraz likwidacji śliskości, odchwaszczania peronów, utrzymywania wiat (jeżeli na peronie znajduje się wiata) w czystości oraz w stanie zapewniającym schronienie pasażerom przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, czy utrzymywania ławek i innych urządzeń przeznaczonych do korzystania przez podróżnych w stanie zapewniającym bezpieczne z nich korzystanie. Przywołane przez powoda rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, nie reguluje jednak kompleksowo tego typu zagadnień.

Odnośnie zarzutów dotyczących § 4 ust. 5 i § 7 ust. 10 i 11 decyzji wskazać należy, że zgodnie z art. 29 ust. 2 ustawy o transporcie kolejowym, powód zobowiązany jest do udostępnienia infrastruktury kolejowej na podstawie złożonych przez przewoźników wniosków, składanych zgodnie z regulaminem przydzielania tras pociągów i korzystania z infrastruktury. Jednocześnie ust. 3a powyższego przepisu stanowi, że „w zakresie pasażerskich przewozów kolejowych zarządca w okresie obowiązywania umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej albo umowy ramowej obowiązany jest zachować parametry linii kolejowej i czas przejazdu pociągów zgodnie z danymi przekazanymi organizatorom publicznego transportu kolejowego w trybie art. 5b.” Przewoźnik zaś zobowiązany jest do uiszczania opłat za udostępnioną infrastrukturę kolejową. Przepis § 5 rozporządzenia w sprawie warunków dostępu stanowi natomiast, że „Zarządca może odmówić przydzielenia trasy pociągu w przypadkach:

1) wyczerpania zdolności przepustowej;

2) braku możliwości korzystania z infrastruktury kolejowej zarządcy w wyniku:

a) realizacji postanowień porozumień międzynarodowych,

b) wyłączenia z eksploatacji linii kolejowej lub jej części,

c) wszczęcia procedury likwidacji linii kolejowej lub jej części, o której mowa w art. 9 ustawy,

d) powstania ograniczeń przepustowości wynikających z prowadzenia remontów i modernizacji linii kolejowych.”

Wprowadzane przez powoda zmiany organizacji ruchu kolejowego, wynikające z planowanych robót na liniach powoda, jak również nieprzewidziane utrudnienia eksploatacyjne z przyczyn leżących po stronie powoda, mogą powodować nie tylko konieczność wprowadzenia przez przewoźnika komunikacji zastępczej, ale również i niedotrzymanie parametrów linii kolejowej i czasu przejazdu pociągów zgodnie z danymi przekazanymi organizatorom publicznego transportu kolejowego. Jednak z całą pewnością będzie je można zakwalifikować jako przeszkody w wywiązywaniu się z zobowiązań, wynikających z umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej bądź decyzji, która będzie ją zastępowała. Będą mogły być także przyczyną powstałych po stronie przewoźnika szkód, które przewoźnik poniesie w związku z niewywiązywaniem się ze zobowiązań umownych wobec np. organizatorów publicznego transportu zbiorowego, czy pasażerów korzystających z usług tego przewoźnika. Zgodnie natomiast z § 20 ust. 1 pkt 8 i 9 rozporządzenia w sprawie warunków dostępu, umowa o udostępnienie infrastruktury kolejowej powinna określać zakres i sposób ustalania odpowiedzialności stron umowy w przypadku wystąpienia szkód oraz zasady postępowania i regulowania ewentualnych zobowiązań w przypadku powstania przeszkód w wywiązywaniu się z zobowiązań wynikających z umowy. Skoro zatem wyżej wymieniony przepis rozporządzenia w sprawie warunków dostępu, obliguje do uwzględnienia powyższych warunków w umowie, to powinny się one także znaleźć w decyzji, która taką umowę zastępuje. Niezasadny jest zatem zarzut powoda, jakoby pozwany z przekroczeniem kompetencji obciążył powoda całością kosztów komunikacji zastępczej.

Sąd Apelacyjny za bezzasadne uznał też zarzuty odnoszące się do obowiązku zarządcy umożliwienia niezbędnych zjazdów taboru przewoźnika do punktów utrzymania przewoźnika. Powyższa regulacja dotyczy również udostępnienia infrastruktury kolejowej, w zakresie niezbędnym dla zjazdu do konkretnych punktów utrzymania przewoźnika, a zatem objęta jest zakresem art. 5 ust. 1 i 2 u.t.k.

Jak słusznie zauważył Sąd Okręgowy, zapis zawarty w § 16 ust 4 decyzji nie jest sprzeczny z zapisami ustawy o transporcie kolejowym. Art. 29 ust 5 ustawy o transporcie kolejowym brzmi: „Rozwiązanie umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej wymaga zgody Prezesa UTK, udzielonej w drodze decyzji.” Z treści tego przepisu wynika, że dotyczy on zupełnie czego innego, niż uregulowanie zawarte w § 16 ust 4 decyzji, a mianowicie tego, że rozwiązanie umowy wymaga zgody Prezesa UTK, która jest udzielana w drodze decyzji, zaś uregulowanie § 16 ust 4 decyzji dotyczy obowiązku zarządcy zawiadomienia Prezesa UTK o zaleganiu przez przewoźnika z opłatami za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej przez okres 3 kolejnych okresów rozliczeniowych. Nie wiadomo, w jaki sposób zapis ten ma przyczynić się do zbędnego przedłużenia procedury. Zgodnie z tym zapisem zarządca ma obowiązek zawiadomić Prezesa UTK o zaleganiu przez przewoźnika z opłatami za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej przez okres 3 kolejnych okresów rozliczeniowych, to zaś wcale nie oznacza, że składa on wniosek o wyrażenie zgody na rozwiązanie umowy i że musi podać przyczyny złożenia takiego wniosku.

Mając powyższe na uwadze i uznając podniesione przez skarżącego zarzuty za bezzasadne, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE