UZASADNIENIE

W pkt I.1 decyzji z dnia 25 lipca 2014 r., znak: (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) na podstawie art. 56 ust. 6a w związku z art. 56 ust. 1 pkt 19 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne oraz na podstawie art. 104 i art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego w związku z art. 30 ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne stwierdził, że przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w G. (powód) nie przestrzegało obowiązków wynikających z postanowień pkt D.2.7. i D.2.8. Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej, zatwierdzonej decyzją Prezesa URE z dnia 16 grudnia 2013 r., znak: (...) (nowa Instrukcja). Jednocześnie w pkt I. 2 decyzji Prezes URE odstąpił od wymierzenia kary pieniężnej z uwagi na znikomy stopień szkodliwości popełnionego czynu. Ponadto w pkt II decyzji umorzył postępowanie dotyczące wymierzenia kary pieniężnej w związku z ujawnieniem nieprawidłowości polegających na nieprzestrzeganiu obowiązku wynikającego z postanowienia pkt D.2.9. nowej Instrukcji.

W dniu 21 sierpnia 2014 r. do Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wpłynęło za pośrednictwem Prezesa URE odwołanie powoda zaskarżające decyzję w części – w pkt I.1 (K – 6 i K – 50). W odwołaniu powód zarzucił Prezesowi URE naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7, 77 § 1, 78 1 i 80 k.p.a. poprzez niedokonanie wszechstronnej oceny zebranego materiału dowodowego i naruszenia zasad logicznego rozumowania, skutkujące przyjęciem, że została naruszona instrukcja, o której mowa w art. 9g ust. 9 ustawy - Prawo energetyczne oraz naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 56 ust. 1 pkt 19 Prawa energetycznego przez jego zastosowanie w sytuacji, gdy okoliczności sprawy wskazują, że powód nie naruszył wyżej wskazanej instrukcji, właściwej dla rozpatrywania zgłoszenia zmiany sprzedawcy w niniejszej sprawie.

W efekcie powód wniósł o uchylenie decyzji w zaskarżonej części oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania, w tym w szczególności kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz poniesionej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu odwołania wskazał, iż nie zgadza się z zaskarżoną decyzją w części stwierdzającej nieprzestrzeganie postanowień nowej Instrukcji w zakresie realizacji procesu zmiany sprzedawcy na rzecz odbiorcy R. S.. Powód w szczególności podkreślił, że winę za przerwania procesu zmiany sprzedawcy ponoszą ograniczenia systemu bilingowego używanego w jego przedsiębiorstwie. Kwestionował on również zasadność oceny jego postępowania przez pryzmat postanowień nowej Instrukcji. Zarówno zgłoszenie zmiany sprzedawcy jak i pierwsza pozytywna weryfikacja miały miejsce w czasie obowiązywania Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej w zakresie bilansowania systemu dystrybucyjnego i zarządzania ograniczeniami systemowymi, wprowadzonej na podstawie decyzji z dnia 10 marca 2008r., znak: (...) (stara Instrukcja) i z tej przyczyny ten dokument powinien być ewentualną podstawą oceny jego działań.

Prezes URE w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania oraz o przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci decyzji Prezesa URE z dnia 16 grudnia 2013 r., znak: (...) na okoliczność terminu wejścia w życie nowej Instrukcji oraz terminu wygaśnięcia decyzji z dnia 10 marca 2008r., znak: (...), zatwierdzającej starą Instrukcję, jak również obowiązków nałożonych na powoda w pkt D.2.7. i D.2.8. nowej Instrukcji.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie Prezes URE podkreślił, że decyzją z dnia 16 grudnia 2013 r. został ustalony termin wejścia w życie nowej Instrukcji na dzień 1 stycznia 2014 r. oraz wygaśnięcia decyzji z dnia 10 marca 2008 r., zatwierdzającej starą Instrukcję. Decyzja z dnia 16 grudnia 2013 r. jak również postanowienia nowej Instrukcji nie przewidują okresu przejściowego. Dlatego odwołanie od decyzji nie znajduje oparcia w obowiązującym stanie prawnym. Według stanowiska Prezesa URE postanowienia nowej Instrukcji są korzystniejsze dla odbiorców niż poprzednio obowiązujące, w większym stopniu chronią odbiorcę dokonującego zmiany sprzedawcy przed błędami. Prezes URE podkreślił, że w niniejszej sprawie ponowna weryfikacja przedmiotowego zgłoszenia miała miejsce pod rządami nowej Instrukcji - przez co powód powinien ją zastosować. Jednocześnie argumentacja organu wskazuje na nieskuteczność powoływania się przez powoda na naruszenie przepisów k.p.a. z racji tego, że postępowanie przed SOKiK jest postępowaniem zmierzającym do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy, w którym Sąd ten nie jest uprawniony do kontroli postępowania administracyjnego.

Rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny.

R. S. zawarł umowę sprzedaży energii elektrycznej z nowym sprzedawcą - (...) Sp. z o.o. Planowany termin realizacji tej umowy wyznaczono na dzień 1 lutego 2014 r. Umowa została zgłoszona do realizacji operatorowi – (...) SA w G. przez nowego sprzedawcę w dniu 19 grudnia 2013 r. pod nr (...)(bezsporne).

Przesłane przez (...) Sp. z o.o. zgłoszenie zmiany sprzedawcy wpłynęło na Platformę (...) w dniu 19 grudnia 2013 r. Zgłoszenie to zostało zweryfikowane przez operatora pozytywnie w dniu 23 grudnia 2013 r. o czym nowy i dotychczasowy sprzedawca zostali powiadomieni. Jednak, jak się później okazało, w zgłoszeniu wystąpił błąd w adresie odbiorcy. W konsekwencji w dniu 23 stycznia 2014r. operator wysłał do nowego sprzedawcy informację o negatywnej weryfikacji zgłoszenia zmiany sprzedawcy. W informacji wskazano, że proces przerwano na pisemny wniosek klienta. Jak wynika z wyjaśnień operatora etap procesu zmiany sprzedawcy, na którym zorientowano się w pomyłce, umożliwiał przerwanie procesu jedynie w dwóch opcjach: 1) proces przerwany z powodu rezygnacji klienta oraz 2) proces przerwany z powodu wniosku obecnego sprzedawcy. Po zaznaczeniu opcji nr 1 w dokumencie (...), ze statusem „negatywny” wysłanym do nowego sprzedawcy w dniu 23 stycznia 2014 r. automatycznie został wygenerowany komentarz „Proces przerwano na pisemny wniosek klienta” (bezsporne).

R. S. zaprzeczył, aby wnioskował o przerwanie procesu zmiany sprzedawcy.

O rzeczywistej przyczynie przerwania procesu zmiany sprzedawcy nowy sprzedawca został poinformowany dopiero w dniu 25 kwietnia 2014 r. (bezsporne).

Ostatecznie w dniu 01 lutego 2014 r. nowym sprzedawcą dla R. S. został (...) Sp. z o.o., a zatem proces zmiany sprzedawcy został przeprowadzony.

Zgodnie z art. 9c ust. 3 pkt 9a lit. e ustawy Prawo energetyczne operator systemu dystrybucyjnego odpowiedzialny jest za umożliwienie realizacji umów sprzedaży energii elektrycznej zawartych przez odbiorców przyłączonych do sieci tego operatora, m.in. poprzez wdrożenie warunków i trybu zmiany sprzedawcy energii elektrycznej. Warunki i tryb zmiany sprzedawcy określane są w Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej (Instrukcji (...)), do sporządzenia której operatora systemu dystrybucyjnego zobowiązuje art. 9g ust. 1 Prawa energetycznego. Projekt instrukcji konsultowany jest z użytkownikami systemu i podlega zatwierdzeniu przez Prezesa URE w drodze decyzji administracyjnej.

Decyzją z dnia 16 grudnia 2013 r. Nr (...) Prezes URE zatwierdził przedłożony przez (...) SA projekt (...) (nowej Instrukcji (...)) i ustalił termin wejścia jej postanowień w życie na dzień 1 stycznia 2014 r. Jednocześnie decyzją tą Prezes URE stwierdził wygaśnięcie decyzji z dnia 10 marca 2008r. Nr (...), zatwierdzającej (...) w części dotyczącej bilansowania systemu dystrybucyjnego i zarządzania ograniczeniami systemu, która dotychczas obowiązywała (...) SA (stara Instrukcja). Decyzja Prezesa URE z dnia 16 grudnia 2013 r. ani też postanowienia instrukcji zatwierdzonej tą decyzją nie przewidywały okresu przejściowego, w którym możliwe byłoby niestosowanie jej postanowień, nawet jeśli jakiś proces (np. zmiany sprzedawcy) został rozpoczęty w 2013r. Wynika to z punktu 3 sentencji decyzji w brzmieniu: „terminem wejścia w życie postanowień (...) zatwierdzonej tą decyzją jest 1 stycznia 2014 r.”

Postanowienia nowej Instrukcji będącej załącznikiem nr 1 do decyzji Prezesa URE z dnia 16 grudnia 2013 r. przewidują procedurę zmiany sprzedawcy [rozdział D.2]. Procedura ta w pkt D.2.4 przewiduje, że nowy sprzedawca energii elektrycznej w imieniu własnym oraz (...), powiadamia (...) SA o zawarciu umowy sprzedaży energii elektrycznej lub umowy kompleksowej oraz o planowanym terminie rozpoczęcia sprzedaży energii elektrycznej, nie późniejszym niż 90 dni kalendarzowych od dnia złożenia powiadomienia. Powiadomienie składa się, poprzez dedykowany system informatyczny (...) SA, nie później niż na 21 dni kalendarzowych przed planowanym terminem wejścia w życie umowy sprzedaży lub umowy kompleksowej.

Dodatkowo (...) może dokonywać powiadomienia (...) SA o zawarciu umowy sprzedaży lub umowy kompleksowej, poprzez złożenie wniosku (wzór wniosku powiadomienia jest publikowany na stronie internetowej (...) SA).

Następnie w pkt D.2.7 zostało określone, że jeżeli powiadomienie, o którym mowa w pkt D.2.4. zawiera błędy lub braki formalne (...) SA informuje o tym sprzedawcę, który przedłożył powiadomienie w terminie nie dłuższym niż 5 dni roboczych od dnia otrzymania tego powiadomienia, wykazując wszystkie braki i informując o konieczności ich uzupełnienia. Listę kodów określających braki lub błędy zawiera Załącznik nr 3 do (...).

Jednocześnie w pkt D.2.8 omawianej procedury ustalono, że jeżeli błędy lub braki formalne, o których mowa w pkt D.2.7. nie zostaną uzupełnione w terminie nie dłuższym niż 5 dni roboczych, (...) SA dokonuje negatywnej weryfikacji powiadomienia, o którym mowa w pkt D.2.4., informując o tym sprzedawcę, który przedłożył powiadomienie.

Na rozprawie w dniu 24 marca 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie postanowił dopuścić dowód z sentencji decyzji Prezesa URE z 16 grudnia 2013 r. na okoliczność momentu wejścia w życie (...) powoda zatwierdzonej decyzja pozwanego oraz dowody z materiału postępowania administracyjnego zakończonego wydaniem zaskarżonej decyzji na okoliczności wskazane w tej decyzji.

Stan faktyczny sprawy został odmiennie oceniony przez strony procesu. Pozwany Prezes URE przyjął na jego gruncie, że powód (...) SA popełnił delikt nie przestrzegając obowiązków wynikających dla niego z procedury zmiany sprzedawcy określonych w pkt D.2.7 i D.2.8 nowej (...). Natomiast zdaniem powoda delikt ten nie miał miejsca, gdyż w sprawie miały zastosowanie postanowienia starej (...).

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Odwołanie nie jest uzasadnione, a wydana przez Prezesa decyzja jest prawidłowa.

W ocenie Sądu w sprawie zastosowanie miały wyłącznie postanowienia nowej (...) obowiązujące od 1 stycznia 2014 r. Jak bowiem wiadomo zgłoszenie zmiany sprzedawcy, które wpłynęło na Platformę (...) w dniu 19 grudnia 2013 r. zostało zweryfikowane pozytywnie w dniu 23 grudnia 2013 r. Od tej chwili zmiana sprzedawcy mogła nastąpić wyłącznie na skutek rezygnacji klienta (odbiorcy energii) lub na skutek wniosku dotychczasowego sprzedawcy energii. Ponieważ wnioski takie nie zostały złożone, w konsekwencji powinno było dojść do rozpoczęcia sprzedaży energii przez nowego sprzedawcę, a procedurę zmiany sprzedawcy należało uznać za przeprowadzoną.

W dniu 1 stycznia 2014 r. weszła w życie nowa Instrukcja (...). Już w czasie jej obowiązywania powód wysłał do nowego sprzedawcy – (...) Sp. z o.o. wiadomość o negatywnej weryfikacji zgłoszenia zmiany sprzedawcy, czyniąc to w ocenie Sądu bez podstawy prawnej – z własnej inicjatywy. Zdarzenie to należało zweryfikować jako uruchomienie nowej procedury zmiany sprzedawcy i jednocześnie jej zakończenie negatywną weryfikacją możliwości jej przeprowadzenia. Z uwagi na to, że ww. zdarzenie miało miejsce po dniu wejścia w życie nowej Instrukcji (...), do jego oceny zastosowanie miały jej postanowienia w tym rozwiązania przewidziane dla procedury zmiany sprzedawcy określone w postanowieniach D.2.7. oraz D.2.8. Pierwsze z nich zobowiązuje operatora systemu do wezwania nowego sprzedawcy do usunięcia błędów lub braków formalnych zgłoszenia, o którym mowa w postanowieniu D.2.4. W tym celu operator wyznacza sprzedawcy 5 dni roboczych. Dopiero po jego bezskutecznym upływie jest uprawniony do dokonania negatywnej weryfikacji powiadomienia o zmianie sprzedawcy. Jak wiadomo w rozpoznawanej sprawie procedura powyższa nie została przeprowadzona, co słusznie uznano w zaskarżonej decyzji za delikt z art. 56 ust. 1 pkt 19 Prawa energetycznego polegający na nieprzestrzeganiu przez powoda Instrukcji, o której mowa w art. 9g ust. 9 tego prawa.

Gdyby nawet przyjąć, że negatywna weryfikacja zgłoszenia zmiany sprzedawcy, która miała miejsce 23 stycznia 2014 r. nie była wszczęciem procedury tej zmiany tylko jej kontynuacją zapoczątkowaną 23 grudnia 2013 r., to jest jeszcze w czasie obowiązywania starej Instrukcji (...), to i tak czynność negatywnej weryfikacji zgłoszenia trzeba oceniać na podstawie Instrukcji nowej, a to z uwagi na brak postanowień przejściowych (międzyczasowych) określających, którą instrukcję stosować w niniejszym stanie faktycznym. Rację ma bowiem Prezes URE podkreślając, że od dnia 1 stycznia 2014 r., kiedy to weszła w życie nowa Instrukcja (...) nie było podstaw prawnych do dalszego stosowania Instrukcji starej. W tej sytuacji powód obowiązany był do zastosowania się do postanowień nowej Instrukcji, której rozwiązania miały zastosowanie wprost do wszystkich spraw związanych ze zmianą sprzedawcy począwszy od dnia 1 stycznia 2014 r. to jest spraw nowych oraz nie zakończonych.

W świetle powyższego rozumowanie powoda o dalszym stosowaniu postanowień starej Instrukcji (...) nie było prawidłowe.

Mając to wszystko na uwadze należało uznać, że w sprawie nie doszło do naruszenia przepisów wskazanych w odwołaniu, a ono samo podlegało oddaleniu jako bezzasadne na podstawie art. 479⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do jego wyniku na podstawie art. 98, 99 i 108 § 1 k.p.c.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE