UZASADNIENIE

Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 12 lutego 2014r. załatwiono odmownie wniosek A. S. o przyznanie prawa do emerytury
w niższym wieku z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych podnosząc,
iż ubezpieczony nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy. Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu żadnego okresu zatrudnienia. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku Zakład uznał za udowodnione 30 lat i 11 miesięcy łącznego
stażu pracy, w tym 30 lat, 9 miesięcy i 22 dni okresów składkowych oraz 1 miesiąc
i 8 dni okresów nieskładkowych.

W odwołaniu od opisanej decyzji, ubezpieczony domagał się jej zmiany i przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Wywodził, że w okresie
od 17 października 1974r. do 31 października 1999r. pracował w Hucie (...) – Zakładach (...) w S.. W tym okresie od marca 1982r. do 31 października 1999r. pracował jako szlifierz, tj. w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko zajęte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia19 grudnia 2014r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo
do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych poczynając od dnia 1 stycznia 2014r.

Poza sporem pozostawało, że ubezpieczony wiek 60 lat ukończył w dniu (...). i na dzień 1 stycznia 1999r. udowodnił łącznie okresów składkowych
i nieskładkowych w wymiarze 30 lat i 11 miesięcy, z czego żadnego okresu pracy
nie zaliczono do stażu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Na podstawie akt osobowych ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w Hucie (...) S.A. w B. Zakładzie (...)
w S., umów o pracę z dnia 22 października 1974r., z dnia 3 lipca 1991r.
(po powrocie z renty rehabilitacyjnej i urlopie bezpłatnym) oraz z dnia 23 czerwca 1995r. (przedłużenie umowy z zaliczeniem ciągłości od dnia 17 października 1994r. – przed kontraktem), angaży, kart obiegowych, świadectwa pracy z dnia 29 października 1999r. Sąd ustalił, że ubezpieczony w okresie od 17 października 1974r. do 31 października 1999r. pracował w Hucie (...) S.A. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach: tokarz,
szlifierz, tokarz.

Początkowo został zatrudniony na 7- dniowy okres próbny, a po jego zakończeniu
na czas nieokreślony na stanowisku tokarza. W okresie od 4 marca 1985r. do 28 marca 1986r. ubezpieczony na podstawie polecenia wyjazdu służbowego pracował w CSRS na kontrakcie. W okresie od 1 kwietnia 1986r. do 15 kwietnia 1986r. ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym podczas którego pracował na kontrakcie zagranicznym. Z dniem 16 kwietnia 1986r. (po powrocie z CSRS) został zatrudniony na stanowisku tokarza na Wydziale Obróbki. W okresie od 17 maja 1991r. do 3 lipca 1991r. ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym i pracował na kontrakcie zagranicznym. Po powrocie z renty rehabilitacyjnej
i urlopu bezpłatnego od dnia 3 lipca 1991r. został przyjęty na stanowisko tokarza narzędziowego w Wydziale Narzędziowni. Od dnia 5 sierpnia 1991r. ubezpieczony został przeniesiony z działu narzędziowni na Wydział Obróbki. Od dnia 13 listopada 1991r. został przeniesiony z tokarki lekkiej na szlifierkę. Następnie od dnia 1 czerwca 1993r. po kontrakcie został zatrudniony na stanowisku tokarza. Następnie na podstawie umowy o pracę
z dnia 23 czerwca 1995r. ponownie został zatrudniony na stanowisku tokarza w pełnym
wymiarze czasu pracy.

Na podstawie akt ZUS Sąd ustalił, że w legitymacji ubezpieczeniowej A. S. widnieje zapis o jego zatrudnieniu w Zakładzie (...) na stanowisku tokarza. Ponadto w aktach kapitału początkowego znajduje się opisane wyżej świadectwo pracy z dnia 29 października 1999r. wystawione przez Hutę (...) S.A. Zakład (...).

Z zeznań świadków M. W., E. K., J. K., T. M. (1) i R. M. wynika, że Zakład (...)
i (...) Hutniczych był Terenowym Zakładem Huty (...). Zajmował się produkcją dużych urządzeń hutniczych. Przez 25 lat zatrudnienia w tym zakładzie ubezpieczony otrzymywał „kartę hutnika”. Należał zatem on do resortu hutnictwa. Ubezpieczony w okresie zatrudnienia u tego pracodawcy pracował od początku, tj. od 1974r., jako tokarz na wydziale narzędziowni, w umowie i angażach pracodawca podawał stanowisko tokarz w narzędziowni. Pod koniec 1981r.został faktycznie przeniesiony na wydział produkcyjny i tam pracował
na szlifierkach. W dniu 13 listopada 1991r. nie został przeniesiony na stanowisko
szlifierza, bo na takim stanowisku już pracował. Praca ubezpieczonego polegała
na wykańczaniu produkcji, szlifowaniu wałków tulei, szlifowaniu trzpieni, wytaczarek. Pracował na szlifierkach magnetycznych płaskich i na szlifierkach obrotowych oraz otworowych. Szlifiernia była oddziałem wydziału produkcyjnego. W tym okresie
nie wykonywał czynności tokarza. Przez 11 miesięcy i 26 dni, na przełomie 1990r. i 1991r. korzystał z rehabilitacji. W okresach przebywania na kontraktach zagranicznych,
tj. od 17 maja 1991r. do 3 lipca 1991r., wykonywał czynności szlifierza. Na stanowisku szlifierza ubezpieczony nie otrzymywał dodatku za pracę w szczególnych warunkach, ponieważ miał zaszeregowanie jako tokarz i z tego powodu miał wyższą stawkę,
ale otrzymywał mleko. Do końca zatrudnienia w tym zakładzie pracy ubezpieczony pracował wyłącznie jako szlifierz.

Pracodawca w dokumentacji pracowniczej wskazywał stanowisko tokarz zamiast szlifierz, ponieważ na stanowisku tokarza pracownik mógł otrzymać wyższą stawkę.

Świadek M. W. otrzymał od pracodawcy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z treści którego wynika,
że świadek od 23 stycznia 1974r. do 31 października 1978r. oraz od 1 grudnia 1978r.
6 stycznia 1991r. wykonywał pracę szlifierza na stanowisku szlifierz wymienionym w Dziale III, poz. 78, pkt 6 załącznika nr 1 – Wykazu A do Zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa
i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985r. w sprawie stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
w zakładach resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego. Świadek ten uzyskał prawo
do emerytury w niższym wieku emerytalnym.

Sąd uznał, że ubezpieczony w okresie od 17 października 1974r. do 31 października 1999r. pracował w Hucie (...) w B. Zakładzie Produkcji (...) w S. będącym Terenowym Zakładem Huty i w tym okresie zatrudnienia od 1982r. do końca 1998r. wykonywał pracę w charakterze szlifierza, którą wymienia rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
w Wykazie A, Dział III, poz. 78 – szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne, oraz Zarządzenie nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane
są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach
pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego w Wykazie A, Dział III, pkt. 78,
poz. 6 – szlifierz – krajacz metali tarczą ścierną.

Okres pracy na eksporcie w CSRS wykonywanej przez ubezpieczonego w charakterze szlifierza również jest pracą wykonywaną w szczególnych warunkach.

Z powyższego wynika, że ubezpieczony A. S. udowodnił co najmniej 15 lat pracy wykonywanej w warunkach szczególnych określonej w § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, uprawniającej do emerytury
w niższym wieku, nawet nie biorąc pod uwagę okresów urlopów bezpłatnych i świadczenia rehabilitacyjnego w wymiarze 12 miesięcy.

Skoro ubezpieczony udowodnił co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i spełnia pozostałe warunki określone w art. 184
w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to należało uznać, że nabył prawo
do emerytury w niższym wieku poczynając od dnia 1 stycznia 2014r., tj. od miesiąca,
w którym złożył wniosek o przyznanie świadczenia.

Apelację od tego wyroku wywiódł organ rentowy zarzucając naruszenie prawa materialnego tj. art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

W motywach środka odwoławczego skarżący eksponował okoliczność,
że jak wynika z akt osobowych ubezpieczonego przez większość okresu zatrudnienia
w Hucie (...) S.A. ubezpieczony wykonywał pracę tokarza a nie pracę szlifierza. Także na eksporcie ubezpieczony pracował w charakterze tokarza.

Nie ma również uzasadnionych podstaw, aby odmówić wiary dokumentom znajdującym się w aktach osobowych ubezpieczonego wskazującym na jakich stanowiskach ubezpieczony był zatrudniony i przyjąć, że dokumentacja ta była przez szereg lat fałszowana.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna.

Stosownie do art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2009r. nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganych w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz

2. okres składkowy i nieskładkowy o którym mowa w art. 27,

Emerytura o której mowa w ust. 1 przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia
do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Ubezpieczony ukończył 60 lat, na dzień 1stycznia 1999r. miał wymagany ogólny
staż emerytalny i nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Spór w niniejszej sprawie sprowadza się zatem do kwestii czy ubezpieczony posiada wymagany okres zatrudnienia w szczególnych warunkach albowiem od spełnienia tego warunku, stosownie do brzmienia art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS
w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego (…) zależne jest nabycie emerytury po ukończeniu 60 roku życia.

Sąd I instancji uznał, że postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony
w okresie od 1982r. do końca 1998r. w okresie zatrudnienia w Hucie (...) w B. Zakładzie Produkcji (...) w S. wykonywał pracę
w charakterze szlifierza, którą wymienia rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w Wykazie A, Dział III, poz. 78 – szlifowanie
lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne, oraz Zarządzenie nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985r.
w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego w Wykazie A, Dział III, pkt. 78, poz. 6 – szlifierz – krajacz metali
tarczą ścierną.

Swoje stanowisko w tym względzie Sąd I instancji oparł na zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków uznając za prawdziwe twierdzenia, że pracodawca
w dokumentacji pracowniczej wskazywał stanowisko tokarz zamiast szlifierz, ponieważ
na stanowisku tokarza pracownik mógł otrzymać wyższą stawkę.

W szczególności Sąd I instancji uznał, że w dniu 13 listopada 1991r. ubezpieczony nie został przeniesiony na stanowisko szlifierza, bo na takim stanowisku już pracował.

Tymczasem, jak wynika z zamieszczonego w aktach osobowych wniosku Kierownika Wydziału Budowy Maszyn z dnia 12 listopada 1991r., ubezpieczony miał zostać od dnia następnego przeniesiony z tokarki lekkiej na szlifierkę, przy czym stawka osobistego zaszeregowania w okresie przyuczenia miała nie ulegać zmianie. Na taką zmianę wyraził zgodę zastępca dyrektora Huty (...) zalecając, aby w okresie 1 tygodnia
płacić ubezpieczonemu wg średniej wydziału a potem wg zasad podanych aneksem
do zarządzenia nr 6/08/88. Ubezpieczony wyraził zgodę na proponowane warunki, jak wynika z jego oświadczenia z dnia 13 listopada 1991r.

Wskazane dokumenty w powiązaniu z innymi dokumentami znajdującymi
się w aktach osobowych ubezpieczonego, opisanymi zresztą przez Sąd I instancji, wykluczają możliwość uznania, że ubezpieczony w całym spornym okresie pracował
jako szlifierz.

Wszakże, jeśli ubezpieczony już faktycznie pracowałby jako szlifierz, i to jak przyjął Sąd I instancji od 1982r., przyuczanie go nie byłoby potrzebne.

Ponadto z zeznań świadka T. M. (2) wynika, że w zasadzie nie było różnic
w wynagrodzeniu miedzy szlifierzem a tokarzem (k. 37 akt sądowych).

Nadto zeznania świadków trudno uznać za precyzyjne. Świadkowie podkreślali,
że widzieli ubezpieczonego jak pracował na szlifierkach, przy czym ich twierdzenia
co do tego kiedy ubezpieczony pracował jako szlifierz i na jakim oddziale różnią się a także nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej ubezpieczonego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, wbrew stanowisku Sądu I instancji, nie pozwalał zatem na ustalenie, że od 1982r. do końca 1998r.
w okresie zatrudnienia w Hucie (...) w B. Zakładzie (...)
(...) w S. ubezpieczony wykonywał pracę szlifierza, a tym samym
nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych.

Należy bowiem zauważyć, że skoro emerytura w obniżonym wieku emerytalnym jest dla powszechnego systemu świadczeń emerytalnych instytucją wyjątkową, określającą szczególne uprawnienia uprzywilejowanego kręgu podmiotów, to wymaga ścisłej wykładni
i pewnego ustalenia przesłanek warunkujących do niej prawo.

W postępowaniu sądowym nie jest zatem dopuszczalne oparcie się wyłącznie
na zeznaniach świadków, w sytuacji gdy z dokumentów wynikają okoliczności
wręcz przeciwne.

Z przytoczonych względów Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.

/-/ SSA E. Kocurek-Grabowska /-/ SSA J. Pietrzak /-/SSO del. A. Petri

Sędzia Przewodniczący Sędzia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE