UZASADNIENIE

Powód R. D. w pozwie wniesionym do Sądu Okręgowego w Słupsku domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa Aresztu Śledczego w S. kwoty 150.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę jaką doznał w wyniku niewłaściwego leczenia w pozwanej jednostce penitencjarnej, co spowodowało rozstrój zdrowia, a w konsekwencji jego pogorszenie .

Reprezentująca pozwanego Skarb Państwa Zakład Karny w (...) Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa wniosła o oddalenie powództwa podnosząc, że zarzuty powoda dotyczące niewłaściwej opieki medycznej są absolutnie nieuzasadnione, bowiem zapewniono mu w zakresie posiadanych możliwości wszelkie świadczenia zdrowotne, leki i artykuły sanitarne odpowiednie do jego potrzeb związanych ze stwierdzonym schorzeniem. W ocenie pozwanego w jego w działaniu nie można dopatrzyć się bezprawności, albowiem wszystkie podjęte w stosunku do powoda czynności wynikały z przepisów prawa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód R. D. cierpi na schorzenie laryngologiczne pod postacią przewlekłego ziarninowego zapalania ucha środkowego lewego, oraz nawracającego ostrego zapalenia zatok, które nabył w warunkach wolnościowych.

dowód: historia choroby, karta informacyjna leczenia szpitalnego Wojewódzkiego Szpitala (...) w S., wyniki badań laboratoryjnych z dnia 28 lutego 2013r. k. 146.

W pozwanej jednostce penitencjarnej Areszcie Śledczym w S. powód został osadzony po raz pierwszy w maju 2013r. i do dnia złożenia pozwu przebywał w okresach;

1) od 24.05.2013r. - 6.06.2013r.,

2) od 2.07.2013r.-12.11.2013r.,

3) od 27.11.2013r.-17.06.2013r.,

4) od 19.08.-15.09.2013r.

5) od 30.09-28.04.2015r.

dowód: informacja AŚ w S. k. 17, książka zdrowia osadzonego k.43-101, zeznania R. D. k. 272 w zw. z k. 123.

Powód w chwili przyjęcia do Aresztu Śledczego w S. zgłosił, w wywiadzie, iż w okresie poprzedzającym osadzenie doznał urazu nosa w wyniku pobicia, oraz że od kilkunastu lat cierpi na przewlekłe zapalenie ucha środkowego ze wskazaniem do zabiegu laryngologicznego, którego jednak nie wykonał pozostając w warunkach wolnościowych po zakończeniu odbywania kary pozbawienia wolności we wcześniejszym okresie, z uwagi na wielomiesięczne ciągi alkoholowe.

W Areszcie Śledczym w S. powód ma zapewniony stały i bezpłatny dostęp do świadczeń medycznych. Zgłaszane przez niego dolegliwości, przepisywane leki, zlecane badania były dokumentowane w postaci wpisów w książce zdrowia osadzonego. Z powodu zgłaszanych dolegliwości o różnego rodzaju podłożu, nie tylko laryngologicznym powód w okresie pobytu w Areszcie Śledczym w S. do czasu przetransportowania do Aresztu Śledczego w B. ( 17 czerwca 2014r.) leczony był przez konsultującego lekarza w ramach wizyt odpowiednio w dniu 27 maja 2013r., 4 czerwca 2013r., 7 czerwca 2013r., 2 lipca 2013r., 23 lipca 2013r., 30 lipca 2013r. 5 sierpnia 2013r. 13 sierpnia 2013r., 19 sierpnia 2013r. - skierowanie na konsultację laryngologiczną , 30 sierpnia 2013r., 3 września 2013r., 17 września 2013r., 18 września 2013r. - konsultacja specjalisty otolaryngologa, 24 września 2013r., 2 października 2013r., 8 października 2013r. 15 października 2013r. 18 października 2013r. - skierowanie na zabieg laryngologiczny, 25 października 2013r., 27 listopada 2013r., 3 stycznia 2014r., 8 stycznia 2014r., 22 stycznia 2014r., 12 luty 2014r., 27 luty 2014r., 17 marca 2014r., 19 marca 2014r., 7 kwietnia 2014r., 15 maja 2014r., 3 czerwca 2014r. - skierowanie do szpitala, 4 czerwca 2014r., 10 czerwca 2014r.

W dniach 9 września 2013r., 10 września 2013r., 15 października 2013r., 22 października 2013r., 20 listopada 2013r., 17 grudnia 2013r., 4 marca 2014r., 8 kwietnia 2014r. 15 kwietnia 2014r., 7 maja 2014r., powód konsultowany był i leczony przez lekarza stomatologa.

dowód: książka zdrowia osadzonego k. 43-67.

Pismem z dnia 7 listopada 2013r. Zakład Opieki Zdrowotnej Szpitala Aresztu Śledczego w B. poinformował Dyrektora Aresztu Śledczego w S. o warunkach które musi spełniać pacjent zakwalifikowany do wykonania planowego zabiegu operacyjnego oraz rodzaju wyników badań które musi posiadać. W dniu 28 kwietnia 2014r. w Pracowni Tomografii Komputerowej Zakładu (...) w S. wykonano powodowi badanie TK kości skroniowej.

dowód: książka zdrowia osadzonego k. 60, 65.

W dniu 17 czerwca 2014r. powód został przetransportowany do Zakładu Opieki Zdrowotnej Aresztu Śledczego w B. i przyjęty w dniu 23 czerwca 2014r. do Oddziału (...). Leczenie operacyjne odbyło się planowo i pacjent w stanie ogólnym dobrym został wypisany z oddziału w dniu 23 lipca 2014r. z przeznaczeniem do dalszej opieki ambulatoryjnej w jednostce macierzystej.

dowód: dokumentacja leczenia i hospitalizacji powoda na Oddziale (...) Szpitala (...) w B. k. 135. .

Dalsze leczenie powoda odbywało się w Areszcie Śledczym w S. gdzie powód z przerwami przebywa jako osadzony do dnia dzisiejszego. W okresie od sierpnia 2014r. do czerwca 2015r. powód odbył 44 wizyty lekarskie, w tym 3 konsultacje specjalisty otolaryngologa, 5 stomatologicznych i 2 psychiatryczne. Nadto w dniu 16 lutego 2015r. ponownie wykonano u powoda w Pracowni Tomografii Komputerowej Zakładu (...) w S. badanie kontrolne TK kości skroniowej i uszu.

dowód: książka zdrowia osadzonego k. 70-101.

Zakład Opieki Zdrowotnej Aresztu Śledczego dopełnił należytej staranności w opiece medycznej nad powodem, i była ona zgodna z aktualną wiedzą i nauką medyczną oraz powszechnie przyjęta praktyką. W ciągu trzech ostatnich lat u powoda R. D. trzykrotnie wykonano najbardziej zaawansowane technicznie we współczesnej medycynie badania diagnostycznie - tomografie komputerową głowy, zatok i uszu. Również leczenie farmakologiczne prowadzone było właściwie i zgodnie ze sztuką medyczną. Rozpoznane u powoda schorzenia laryngologiczne na dzień obecny nie wymagają stałego leczenia, a jedynie okresowej - co kilka miesięcy kontroli.

dowód; opinia biegłego z zakresu otolaryngologii k. 161.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 30 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przyrodzona i niezbywalna godność człowieka jest nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Obowiązek ten powinien być realizowany przez władze publiczne przede wszystkim tam, gdzie Państwo działa w ramach imperium realizując swoje zadania represyjne, których wykonanie nie może prowadzić do większego ograniczenia praw człowieka i jego godności, niż to wynika z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka represji.

Wymóg zapewnienia przez Państwo godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności jest jednym z podstawowych wymogów nowożytnego państwa prawa, znajdującym wyraz w normach prawa międzynarodowego. Stanowi o tym wprost art. 10 ust. 1 ratyfikowanego przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Publicznych z dnia 19 grudnia 1966 roku (Dz. U. z 1977 roku, Nr 38, poz. 167 i 169) głoszący, że każda osoba pozbawiona wolności będzie traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka. Także art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 grudnia 1950 roku, ratyfikowanej przez Polskę w 1993 roku (Dz. U. z 1993 roku, Nr 61, poz. 284 ze zm.) stanowiący, że nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu, wprowadza obowiązek władzy publicznej zapewnienia osobom osadzonym w zakładach karnych godziwych i humanitarnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności, nienaruszających godności ludzkiej. Łączy się z tym wynikający z art. 8 ust. 1 Konwencji nakaz poszanowania życia prywatnego obywateli i ich prawa do intymności, co w odniesieniu do osób osadzonych w zakładach karnych oznacza obowiązek zapewnienia takich warunków bytowych i sanitarnych, w których godność ludzka i prawo do intymności nie doznają istotnego uszczerbku.

Odpowiednikami powyższych norm prawa międzynarodowego są art. 40, 41 ust. 4 i 47 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzające wyżej wskazane zasady na grunt prawa polskiego.

Skazany ma prawo do odpowiednich - ze względu na zachowanie zdrowia - świadczeń zdrowotnych (art. 102 pkt 1 k.k.w). Przepis art.15 k.k.w. określa zasady, na jakich to prawo ma być skazanemu zapewnione.

Jako podstawę faktyczną swojego roszczenia R. D. i wskazał brak odpowiedniej opieki medycznej w Areszcie Śledczym w S., co przejawiało się według niego w nieprzeprowadzaniu badań specjalistycznych, konsultacji lekarskich z zakresu laryngologii, nie stosowanie się do zaleceń po szpitalnych wobec niego. Wskazywał też na lekceważący stosunek lekarzy, pielęgniarek do zgłaszanych przez niego problemów zdrowotnych. W wyniku powyższego powód jak twierdził doznał pogorszenia zdrowia w postaci rozstroju słuchu.

Podstawę prawną żądania zgłoszonego przez powoda stanowi zatem art. 23 i 24 w zw. z art. 445 k.c.

Zgodnie z treścią art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Środki ochrony dóbr osobistych określa z kolei art. 24 k.c., wskazując, że ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba, że jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, a na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. W razie wywołania rozstroju zdrowia Sąd z mocy art. 445 § 1 k.c. może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Przy rozstrzyganiu spraw o naruszenie dóbr osobistych istotną kwestią jest ustalenie, czy doszło do naruszenia dobra osobistego oraz czy działanie naruszającego było bezprawne. Ciężar dowodu, że dobro osobiste zostało zagrożone lub naruszane, ciąży na osobie poszukującej ochrony prawnej, czyli na powodzie. Natomiast na tym, kto podjął działanie zagrażające lub naruszające dobru osobistemu innej osoby spoczywa ciężar dowodu, iż nie było ono bezprawne.

Nie zasługiwały na uwzględnienie zarzuty powoda co do niewłaściwej opieki medycznej w czasie odbywania kary w Areszcie Śledczym w S.. Przeprowadzone na tę okoliczność postępowanie dowodowe, nie potwierdziło by powód R. D. doznał jakiegokolwiek uszczerbku na zdrowiu, jak również by dopuszczone się wobec niego zaniedbań w zakresie świadczenia pomocy medycznej.

W niniejszej sprawie powód nie udowodnił, żadnej z okoliczności, na którą powoływał się w pozwie, w szczególności nie wykazał, by faktycznie w spornym okresie odmawiano mu pomocy medycznej. Jawnie przeczą temu zapisy w Książce (...) Osadzonego wskazujące na bardzo dużą częstotliwość wizyt lekarskich, czasami kilka w tygodniu w ramach których udzielano powodowi porad lekarskich. Wynika zatem z tego, że za każdym razem kiedy powód sygnalizował potrzebę wizyty lekarskiej otrzymywał ją. Zgłaszane przez powoda dolegliwości były zapisywane przez badających go lekarzy, przepisywano mu leki doraźne, które uzależnione były od rodzaju zgłaszanych dolegliwości, kierowano na badania laboratoryjne. Brak jest dowodów pozwalających na stwierdzenie, że zalecenia lekarskie nie były realizowane. Brak jest więc podstaw do przyjęcia jakichkolwiek zaniedbań pozwanego w zakresie leczenia powoda. Subiektywne odczucia powoda są nie wystarczające dla przypisania odpowiedzialności pozwanemu.

Przeprowadzone przez sąd na wniosek powoda dowody w postaci zeznań świadków K. Ł. i B. P. nic do sprawy nie wniosły, a to z prostego powodu, że świadkowie nie mieli żadnej wiedzy na temat okoliczności związanych tak ze schorzeniem powoda jak i z jego zakresem, a co najważniejsze z częstotliwością i rodzajem udzielanych mu przez pozwaną jednostkę świadczeń medycznych. Analizując uzasadnienie pozwu oraz treść zeznań powoda, stwierdzić należy, iż poza subiektywnymi twierdzeniami na temat stopnia naruszenia jego dóbr osobistych, i argumentacją na rzecz tych twierdzeń nie powołał on żadnych innych istotnych dowodów na fakty mogące stanowić przesłankę do szczegółowych ustaleń w tym przedmiocie.

Sąd w całości podzielił opinię biegłego R. M.. Przede wszystkim należy ocenić ją jako opinię wyjaśniającą kwestie wskazane w zleceniu. Jest ona logiczna i jednoznaczna, a co istotne wnioski w niej zawarte nie zostały skutecznie zakwestionowane przez stronę procesu. Ponadto wskazać należy, iż przy jej opracowywaniu biegły wykorzystał fachową literaturę przedmiotu, co świadczy zdaniem Sądu o rzetelnym i profesjonalnym jej przygotowaniu. Opinia biegłego podlega, tak jak i inne dowody ocenie według art.233 §1 k.p.c., lecz odróżniają ją szczególne kryteria oceny. Stanowią je zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Przedmiotem opinii biegłego nie jest przedstawienie faktów, lecz ich ocena na podstawie wiedzy fachowej ( wiadomości specjalne ). Nie podlega ona zatem weryfikacji jak dowód na stwierdzenie faktów na podstawie kryterium prawdy i fałszu. Zgodnie z art..233§2 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego.

Zagadnienie czy Sąd powinien powoływać innych biegłych i wzbogacać materiał dowodowy o kolejne opinie, zostało wyjaśnione w wyroku SN z dnia 15.02.1974r., (...) 817/73 ( nie publ.), zgodnie z którym do dowodu z opinii biegłego nie mogą mieć zastosowania wszystkie zasady prowadzenia dowodów, a w szczególności art.217§1 k.p.c. Jeżeli więc sąd uzyskał od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania , to nie ma potrzeby żądania ponowienia lub uzupełnienia tego dowodu. Powołanie kolejnego biegłego jest uzasadnione wówczas tylko gdy sporządzona przez dotychczasowego biegłego opinia jest niepełna, niezrozumiała, i nie udziela odpowiedzi na postawione w zleceniu pytanie. Jak podniesiono już we wcześniejszych uwagach, w przedmiotowej sprawie żadna z przytoczonych przesłanek nie zachodziła. Co warte również podkreślenia pobyt w Areszcie Śledczym w S. przyczynił się do poprawy stanu zdrowia powoda, bo podczas pobytu w pozwanej jednostce penitencjarnej powód w dalszym ciągu był poddany kompleksowym badaniom medycznym połączonym z konsultacjami specjalistycznymi, które umożliwiły leczenie dolegliwości, będących konsekwencją wcześniejszego schorzenia.

Dodać należy także, że brak jest też dowodów, na to, aby powód R. D. składał pozwanemu skargi w związku z niezapewnieniem mu odpowiedniej do stanu zdrowia opieki medycznej, w tym lekceważenia jego problemów zdrowotnych. Doświadczenie życiowe wskazuje, że osoba, której podstawowe prawa są naruszane reaguje na to, co najmniej poprzez zwrócenie uwagi na swoją sytuację. Powód pozostawał bierny, co daje podstawę do uznania, że silnie akcentowane w niniejszym procesie dolegliwości rzekomo naruszające jego dobra osobiste w postaci zdrowia nie występowały w ogóle lub w takim stopniu, aby uzasadniały zasądzenie zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c.

Analiza dokumentacji medycznej powoda z okresu umieszczenia go w Areszcie Śledczym w S. pozwala na przyjęcie z dużą dozą prawdopodobieństwa, że w warunkach wolnościowych nie uzyskałby on leczenia, ani tak szybko, ani na takim poziomie przez co jego stan zdrowia pozostał by w najlepszym razie bez zmian, bądź co bardziej prawdopodobne uległby pogorszeniu. Stwierdzić zatem należy, że powód miał zapewnioną odpowiednią i właściwą opiekę medyczną. Pewne niedogodności wpisane są w odbywanie kary pozbawienia wolności stanowiąc jej nieodłączny element, ale w okolicznościach niniejszej sprawy nie przekroczyły granicy dolegliwości wynikającej z faktu odbywania kary pozbawienia wolności. Poza tym nic nie stało na przeszkodzie by powód przeprowadził proces leczenia schorzenia laryngologicznego w okresie kiedy przebywał na wolności według własnych wskazań i oczekiwań co do końcowego efektu. Nadto powód zarzucając pozwanemu niewłaściwe leczenie z ogólnego stanu zdrowia, i uzębienia co miało skutkować jego pogorszeniem, co odczuwa na co dzień, zdaje się zupełnie pomijać fakt, wyniszczenia organizmu przez wieloletnie - poczynając od 12 roku życia - nadużywanie alkoholu, co nie mogła pozostać bez uszczerbku dla funkcjonowania wszystkich narządów.

Reasumując, powód nie wykazał, aby wskutek działań pozwanego doszło do naruszenia jego dóbr osobistych, jak i do rozstroju zdrowia związanego ściśle ze sposobem udzielania mu pomocy medycznej w związku z jego dolegliwościami.

Skoro powód nie ustosunkował się i nie obalił zgłoszonych w odpowiedzi na pozew, a odnoszących się do twierdzeń pozwu, zarzutów, Sąd przyjął, za prawdziwe twierdzenia strony pozwanej, poparte opinią biegłego z zakresy otolaryngologii, że zapewniono powodowi świadczenia zdrowotne adekwatne do jego stanu zdrowia zgodnie z obowiązującymi przepisami i oddalił powództwo (punkt pierwszy sentencji).

O kosztach Sąd orzekł w punkcie drugim wyroku na podstawie art. 102 k.p.c.

Zgodnie z treścią art.102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów lub nie obciążyć jej w ogóle kosztami. Natomiast według art.98 §1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. A zatem decydujące znaczenie dla obowiązku zwrotu kosztów procesu ma jego wynik, zaś wyjątek od powyższej ogólnej zasady przewiduje art.102 k.p.c., który pozwala w szczególnie uzasadnionych wypadkach na zasądzenie od strony przegrywającej tylko część kosztów lub nie obciążanie jej w ogóle kosztami, przy czym przepis ten nie może być rozszerzająco wykładany i wyklucza uogólnianie, a może być stosowany w zależności od konkretnego przypadku.

Do kręgu okoliczności uzasadniających zastosowanie art. 102 należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu (dążenie do szybkiego zakończenia procesu, do szybkiego wyjaśnienia wszystkich istotnych faktów), jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego czy sytuacji życiowej. Okoliczności te powinny być oceniane z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (por. postanowienie SN z dnia 14 stycznia 1974r., sygn. IICZ (...), LEX nr (...) .

Powód postanowieniem Sądu wydanym w niniejszej sprawie w dniu 15 lipca 2015r. został zwolniony od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych. W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, sytuacja powoda nie uległa zmianie w stosunku do początkowej fazy procesu i nadal zachodzi tego rodzaju szczególny wypadek uzasadniający zastosowanie art.102 k.p.c.

Na oryginale właściwy podpis

Przewodniczący:	SSO Małgorzata Banaś
Protokolant:	sekr. sądowy Małgorzata Bugiel

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE