UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 września 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł. na podstawie art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych po rozpatrzeniu wniosku z dnia 30 maja 2014 roku odmówił M. B. prawa do emerytury. Organ rentowy podniósł, iż w związku z wniesionym odwołaniem decyzja odmowna z dnia 18 kwietnia 2012 roku była przedmiotem postępowania odwoławczego przed Sądem Okręgowym – Sądem Prac i Ubezpieczeń Społecznych w Ł. oraz przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi, które zakończyło się wydaniem prawomocnego wyroku oddalającego odwołanie. Do wniosku z dnia 30 maja 2014 roku ubezpieczony nie przedłożył nowych dowodów mających wpływ na prawo do świadczenia. Praca
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze może być dowodzona przed organem rentowym na podstawie ściśle określonych dokumentów.

/decyzja - k. 27-28 plik III akt ZUS/

W dniu 8 października 2014 roku M. B. złożył odwołanie od powyższej decyzji. W uzasadnieniu odwołujący podnosił, iż pracę w szczególnych warunkach wykonywał w okresie zatrudnienia w (...) Spółka Akcyjna w Ł. od dnia 5 lipca 1976 roku do dnia 13 czerwca 1995 roku na stanowisku mechanika przy naprawie pojazdów samochodowych, maszyn budowlanych, ciągników, koparek, dźwigów samobieżnych i innych.

/odwołanie – k. 2-10/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 5 listopada 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc argumentację powołaną
w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, iż M. B. na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował staż pracy w wymiarze ponad 25 lat okresów składkowych
i nieskładkowych w tym na wymagane 15 lat pracy w szczególnych warunkach wnioskodawca nie udokumentował żadnego okresu. Do stażu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy nie uwzględnił okresów od dnia 1 września 1967 roku do dnia 14 lipca 1973 roku w Zakładzie (...) na stanowisku mechanika samochodowego, od dnia 10 października 1973 roku do dnia 30 czerwca 1976 roku w (...) na stanowisku mechanika samochodowego, od dnia 5 lipca 1976 roku do dnia 30 czerwca 1991 roku
w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) na stanowisku mechanika samochodowego oraz od dnia 1 lipca 1991 roku do dnia 13 czerwca 1995 roku
w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) na stanowisku mechanika samochodowego. Organ rentowy decyzją z dnia 18 kwietnia 2012 roku odmówił już M. B. prawa do wcześniejszej emerytury w związku z pracą
w szczególnych warunkach. Powodem odmowy był brak 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Prawidłowość decyzji z dnia 18 kwietnia 2012 roku była już przedmiotem postępowania przed Sądem. Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 5 września 2012 roku sygn. VIII U 2299/12 oddalił odwołanie wnioskodawcy, następnie Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 6 sierpnia 2013 roku sygn. III AUa 1757/12 oddalił apelację wnioskodawcy potwierdzając tym samym prawidłowość decyzji organu rentowego z dnia 18 kwietnia 2012 roku oraz wyroku Sądu Okręgowego.

/odpowiedź na odwołanie – k. 11-11 odwrót/

W piśmie procesowym z dnia 22 grudnia 2014 roku wnioskodawca informował
o istotnym zagadnieniu prawny występującym w sprawie, w związku z nabytymi przez niego uprawnieniami na podstawie dekretu z dnia 25 czerwca 1954 roku o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, ustawy z dnia 23 stycznia 1958 roku
o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, ustawy z dnia 14 grudnia 1982 roku o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, ustawy z dnia 14 grudnia 1982 roku o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych a rozporządzeniami Rady Ministrów, które w niedopuszczalny sposób zmieniają je na „stałe zatrudnienie wykonywania pracy w pierwszej kategorii zatrudnienia a w szczególnych warunkach.

/pismo – k. 15-20/

W piśmie procesowym z dnia 16 marca 2015 roku wnioskodawca wnosił również o wyliczenie właściwej wysokości emerytury.

/pismo – k. 44-45/

Na rozprawie w dniu 3 grudnia 2015 roku wnioskodawca popierał odwołanie, wnosił o zwrócenie się do Trybunału Konstytucyjnego oraz Sądu Najwyższego, jak we wcześniejszych wnioskach oraz wniósł o zasądzenie na jego rzecz odszkodowania od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych naliczanego od dnia 6 czerwca 2010 roku.

/oświadczenie wnioskodawcy: 00:00:23, 00:03:25 – płyta CD k. 122/

W piśmie procesowym z dnia 2 marca 2016 roku wnioskodawca ponowił wniosek
o zwrócenie się do Trybunału Konstytucyjnego oraz Sądu Najwyższego.

/pismo – k. 132-135/

Na rozprawie w dniu 22 marca 2016 roku wnioskodawca popierał odwołanie oraz wcześniejsze wnioski, pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/stanowisko wnioskodawcy: 00:03:43– płyta CD k. 161, stanowisko pełnomocnika ZUS: 00:03:43 – płyta CD k. 161/

Po zamknięciu rozprawy w piśmie procesowym z dnia 30 marca 2016 roku wnioskodawca dodatkowo wniósł o zasądzenie na jego rzecz kwoty 1.000.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia.

/pismo – k. 162-163/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. B. urodził się w dniu (...).

/bezsporne, a nadto wniosek – k. 1-8 plik III akt ZUS/

Wnioskodawca złożył pierwszy wniosek o emeryturę w dniu 28 marca 2012 roku. M. B. nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

/wniosek – k. 1-8 plik II akt ZUS /

Decyzją z dnia 18 kwietnia 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych po rozpatrzeniu wniosku z dnia 26 kwietnia 2012 roku odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury.
W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że nie zaliczył ubezpieczonemu do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od dnia 1 września 1967 roku do dnia 14 lipca 1973 roku w Zakładzie (...), od dnia 10 października 1973 roku do dnia 30 czerwca 1976 roku w (...), od dnia 5 lipca 1976 roku do dnia 30 czerwca 1991 roku w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) oraz od dnia 1 lipca 1991 roku do dnia 13 czerwca 1995 roku w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...), gdyż ubezpieczony nie przedłożył świadectw wykonywania prac w szczególnych warunkach.

/decyzja - k. 71-72 plik II akt ZUS/

Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 5 września 2012 roku w sprawie o sygn. akt VIII U 2299/12 oddalił odwołanie M. B. od decyzji z dnia 18 kwietnia 2012 roku. Sąd zważył, iż wnioskodawca nie spełnia warunku co do posiadania 15 lat pracy
w warunkach szczególnych. Odnośnie zatrudnienia wnioskodawcy w Zakładzie (...) w L. ustalono, że ubezpieczony pracował przy naprawie pojazdów ciężarowych, swoje czynności wykonywał w warsztacie zarówno w kanale jak i poza kanałem. Ponadto czasami wykonywał zabiegi lakiernicze. A zatem nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu, pracy mechanika samochodowego, stale wykonującego prace w kanałach remontowych. Co do okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Handlu i Usług (...) w Ł. Sąd ustalił, iż ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych, gdzie dokonywał bieżących napraw samochodowych w kanałach tj. wykonywał remonty przedniego zawieszenia, hamulców i silników. Jednakże oprócz prac wykonywanych w kanale część pracy wykonywał poza nim, pracował na stole zwanym falbanek oraz naprawiał samochody w terenie. Powyższe również oznacza, że wnioskodawca nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy czynności w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów. W zakresie zatrudnienia M. B. w (...) Spółka Akcyjna w Ł. na stanowisku mechanika samochodowego Sąd Okręgowy wskazał, że w toku postępowania ubezpieczony wykazał, że faktycznie pracował na tym stanowisku. Jednakże na podstawie zeznań ubezpieczonego, jak i świadków nie można było ustalić, że była to praca mechanika samochodowego, stale wykonującego pracę w kanałach remontowych. Jak sam ubezpieczony zeznał oprócz prac, jakie wykonywał w kanałach przy naprawach pojazdów przez około 2 godziny dziennie pracował na falbanie tzn. na stole, na którym ubezpieczony wykonywał naprawy wtryskiwacza, pomp hamulcowych i innych. Nadto wykonywał część prac w terenie na różnych budowach. Ustalono, że praca w kanałach stanowiła od 70% do 80% czasu pracy ubezpieczonego. W związku z powyższym Sąd nie znalazł podstaw by uwzględnić wnioskodawcy sporne okresy zatrudnienia do stażu pracy w szczególnych warunkach.

/wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dn. 5.09.2012 r. – k. 23 załączonych akt VIII U 2299/12, uzasadnienie – k. 25-35 załączonych akt VIII U 2299/12/

Następnie Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 6 sierpnia 2013 roku sygn. III AUa 1757/12 oddalił apelację wnioskodawcy od wyroku z dnia5 września 2012 roku.

/wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dn. 6.08.2013 r. – k. 74 załączonych akt VIII U 2299/12 (III AUa 1757/12), uzasadnienie – k. 80-85 załączonych akt VIII U 2299/12 (III AUa 1757/12)/

W dniu 30 maja 2014 roku wnioskodawca wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z ponownym wnioskiem o emeryturę.

/bezsporne, a nadto wniosek – k. 1-8 plik III akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją z dnia 25 września 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Ł. na podstawie art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych po rozpatrzeniu wniosku z dnia 30 maja 2014 roku odmówił M. B. prawa do emerytury. Organ rentowy podniósł, iż do wniosku z dnia 30 maja 2014 roku ubezpieczony nie przedłożył nowych dowodów mających wpływ na prawo do świadczenia.

/decyzja - k. 27-28 plik III akt ZUS/

W okresach od dnia 5 lipca 1976 roku do dnia 30 czerwca 1991 roku oraz od dnia
1 lipca 1991 roku do dnia 13 czerwca 1995 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) Spółka Akcyjna w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mechanika samochodowego.

/bezsporne, a nadto umowy o pracę oraz angaże w aktach osobowych w kopercie k. 64, świadectwo pracy z dn.28.06.1995 r. – k. 64, świadectwo pracy z dn.13.06.1995 r. – k. 85 - akta osobowe w kopercie k. 64/

Na terenie zakładu były dwa budynki warsztatowe. Jeden z tych budynków był dużą halą z dwoma kanałami, gdzie naprawiano duże samochody marki “J.”, natomiast drugi, mniejszy warsztat składał się z dwóch stanowisk kanałowych. Na terenie hali było również pomieszczenie ze stołem tzw. falbanki, gdzie dokonywano napraw nie wymagających pracy
w kanale np. pompy paliwowej oraz trzymano narzędzia.

/ zeznania świadka K. P.: 00:20:03 – płyta CD k. 161, zeznania świadka J. S.: 00:30:57, 00:41:23 – płyta CD k. 161, zeznania świadka K. C.: 00:46:07, 00:55:26 – płyta CD k. 161, zeznania wnioskodawcy – k. 52-54 w zw. z 01:09:20 – płyta CD k. 161/

W spornym okresie zatrudnienia wnioskodawca pracował jako mechanik samochodowy. Do jego obowiazków należała bieżąca naprawa pojazdów samochodowych
i budowlanych. Większą część prac skarżący wykonywał w kanale remontowym, część napraw odbywała się również poza kanałem np. regulacja zaworów, zmiana kół, naprawa wtryskiwaczy, gazików do silników spalinowych. W kanale wnioskodawca dokonywał wymiany wałów napędowych, mostów, wyjmowano skrzynie biegów i silniki, które następnie były naprawiane w osobnym pomieszczeniu. W. dokonywał również napraw
w terenie, poza warsztatem np. wymiany świec żarowych, układu paliwowego. Skarżący zajmował się również lakierowaniem, dorabianiem nakładek. Sporadycznie w razie potrzeby spawał również elementy palnikiem acetylenowo-tlenowym.

/zeznania świadka K. P.: 00:09:25, 00:20:03 – płyta CD k. 161, zeznania świadka J. S.: 00:30:57, 00:41:23, zeznania świadka K. C.: 00:46:07, 00:55:26– płyta CD k. 161, zeznania wnioskodawcy: 01:09:20 – płyta CD k. 161/

Na terenie warsztatów panowały trudne warunki zwiazane z oparami spalin i niską temperaturą. Mechanicy pracowali w ubraniach roboczych.

/ zeznania świadka K. P.: 00:09:25 – płyta CD k. 161, zeznania świadka J. S.: 00:30:57 – płyta CD k. 16, zeznania świadka K. C.: 00:46:07 – płyta CD k. 161, zeznania wnioskodawcy – k. 52-54 w zw. z 01:09:20 – płyta CD k. 161/

W. pracował przy naprawie pojazdów samochodowych co najmniej 8 godzin dziennie, zdarzało się, że naprawy wymagały pracy w godzinach nadliczbowych.

/karty wynagrodzenia – dokumentacja płacowa w kopercie k. 64, zeznania świadka K. P.: 00:09:25 – płyta CD k. 161, zeznania świadka J. S.: 00:30:57 – płyta CD k. 161, zeznania świadka K. C.: 00:46:07 – płyta CD k. 161, zeznania wnioskodawcy – k. 52-54 w zw. z 01:09:20 – płyta CD k. 161/

Mechanicy nie otrzymywali dodatku za pracę w szczególnych warunkach.

/zeznania świadka K. P.: 00:09:25 – płyta CD k. 161, zeznania wnioskodawcy: 01:09:20 – płyta CD k. 161/

W okresach od dnia 11 września 1991 roku do dnia 4 października 1991 roku oraz od dnia 17 maja 1992 roku do dnia 11 stycznia 1993 roku ubezpieczony korzystał z urlopu bezpłatnego w związku z oddelegowaniem do pracy eksportowej.

/podanie z dn. 11. 90.1991 r. – k. 63, podanie z dn. 1.10.1991 r. – k. 67, podanie z dn. 6.05.1992 r. - k. 71, pismo z dn. 15.05.1992 – k. 74, angaż z dn. 12.01.1993 r. – k. 78, świadectwo pracy z dn.13.06.1995 r. – k. 85 - akta osobowe w kopercie k. 64/

Zakład pracy nie wystawił wnisokdoawcy świadectwa wykonywania pracy
w szczególnych warunkach. (...) Spółka Akcyjna – następca prawny byłego (...) Przedsiębiorstwa Budownictwa (...) wskazał, iż w aktach osobowych brak jest podstaw do wystawienia takiego dokumentu, albowiem warunkiem wystawienia świadectwa pracy na tym stanowisku jest praca wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy w kanałach remontowych. Z akt osobowych nie wynika natomiast, że była to praca wykonywana w kanałach remontowych.

/pismo (...) S.A. – k. 48/

Wnioskodawca udokumentował na dzień 1 stycznia 1999 roku ogólny staż pracy
w wymiarze 28 lat, 11 miesięcy i 9 dni okresów składkowych oraz 10 miesięcy i 25 dni okresów nieskładkowych, łącznie 29 lat, 10 miesięcy i 4 dni.

/bezsporne, a nadto decyzja - k. 71-72 plik II akt ZUS /

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Ł. I Oddział w Ł. nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych żadnego okresu zatrudnienia.

/karta przebiegu zatrudnienia - k. 69-70 plik II akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach rentowych, w załączonych aktach sprawy z odwołania M. B. o sygn. VIII U 2299/12, zachowanej dokumentacji osobowo-płacowej ze spornego okresu pracy wnioskodawcy, a także na podstawie osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań świadków K. P., J. S. oraz K. C. pracujących z wnioskodawcą w spornym okresie zatrudnienia, a zatem posiadających wiedzę odnośnie charakteru zatrudnienia wnioskodawcy i rodzaju wykonywanych przez niego czynności, a także na podstawie zeznań wnioskodawcy.

Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy oraz świadków, co do faktu iż M. B. w trakcie zatrudnienia w (...) Spółka Akcyjna w Ł. świadczył pracę przy naprawie pojazdów mechanicznych jednakże na ich podstawie niemożliwym jest ustalenie, iż podczas zatrudnienia ubezpieczony świadczył pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w kanałach remontowych. Z zeznań tych wprost wynika bowiem, że znaczącą część swoich obowiązków pracowniczych skarżący wykonywał poza kanałem remontowym. Wszyscy świadkowie i sam wnioskodawca zeznali zgodnie ,iż naprawy miały charakter kompleksowy. Wnioskodawca z racji swojego wykształcenia i umiejętności wykonywał szereg napraw, w tym również skomplikowanych i precyzyjnych. To determinowało ,iż jego praca była wykonywana nie tylko w kanałach ale również poza nimi.

Sąd oddalił wnioski M. B. o zwrócenie się do Sądu Najwyższego
w związku z zagadnieniem prawnym budzącym poważne wątpliwości, a także o wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego w zakresie zgodności § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku z Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej.

Zagadnienie prawne przedstawiane jest Sądowi Najwyższemu na podstawie art. 390 k.p.c., zgodnie z którym, jeżeli przy rozpoznawaniu apelacji powstanie zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, sąd może przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu, odraczając rozpoznanie sprawy. Tymczasem niniejsze postępowanie, jest postępowaniem pierwszoinstancyjnym. Ponadto podkreślić należy, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego wypracowane jest jednolite stanowisko, iż praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze to wyłącznie praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Natomiast decyzja o zwróceniu się do Trybunału Konstytucyjnego z wątpliwościami odnośnie konstytucyjności całego aktu prawnego bądź poszczególnych przepisów należy do kompetencji sądu. Jednakże Sąd Okręgowy nie ma żadnych wątpliwości, co do konstytucyjności przepisów ustawowych i podustawowych dotyczących przyznawania prawa do emerytury w obniżonym wieku w związku z pracą w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Sąd Okręgowy ocenił i zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku Nr 748) prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił M. B. prawa do emerytury na podstawie wskazanego wyżej przepisu, albowiem ubezpieczony nie przedłożył nowych dowodów mających wpływ na prawo do świadczenia.

Należało zatem w pierwszej kolejności rozważyć, czy wystąpiły przesłanki wznowienia postępowania w sprawie przyznania emerytury z art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił ustalić, iż w dniu 28 marca 2012 roku odwołujący złożył pierwszy wniosek o przyznanie emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Decyzją z dnia 18 kwietnia 2012 roku organ rentowy odmówił prawa do emerytury. Zakład uznał, iż odwołujący nie udokumentował wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Rozpoznając odwołanie od powyższej decyzji Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 5 września 2012 roku oddalił odwołanie, albowiem wnioskodawca nie wykazał wymaganych 15 lat pracy
w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd badając staż pracy odwołującego w warunkach szczególnych stwierdził, iż nie można było ustalić, że praca wnioskodawcy na stanowisku mechanika samochodowego, była pracą stale wykonywaną w kanałach remontowych. Następnie Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 6 sierpnia 2013 roku sygn. III AUa 1757/12 oddalił apelację wnioskodawcy

W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie wnioskodawca przedstawił nowe dowody celem wykazania ,iż pracował w spornym okresie czasu w warunkach szczególnych. Nowym dowodem był zgłoszony w odwołaniu od skarżonej decyzji wniosek o przesłuchanie nowych świadków, dlatego też wniosek odwołującego o emeryturę winien zostać merytorycznie rozpoznany.

Natomiast odnosząc się do meritum niniejszego postępowania, wskazać należy,
iż w myśl art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku (art. 196 ustawy) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz,

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zaś ust. 2 w/w przepisu (wg stanu prawnego do dnia 31 grudnia 2012 roku) stanowił, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Od dnia 1 stycznia 2013 roku ust. 2 w/w przepisu uległ zmianie poprzez rezygnację ustawodawcy z warunku rozwiązania stosunku pracy (ustawa z dnia 11 maja 2012 roku
o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw – art. 1 – Dz. U. z 2012r., poz. 637)

Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 65 lat (dla mężczyzn), oraz mają okres składkowy
i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat (dla mężczyzn).

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 – 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1.

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 tegoż rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...)
i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok.
i Prawo (...)).

Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru lub świadectwie pracy.

Należy podkreślić, że nabycie prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym jest przywilejem w stosunku do nabywania emerytur w powszechnym wieku emerytalnym, przeto skorzystanie z tego prawa nie może podlegać uznaniu lub opierać się na wykładni rozszerzającej, ale powinno mieć oparcie w ustalonych okolicznościach faktycznych sprawy, które spełniają prawne wymagania zakwalifikowania określonej pracy jako zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W orzecznictwie (por. np. wyrok z dnia 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97, OSNAPiUS 1998 nr 21, poz. 638) przyjmuje się, że nie korzysta z uprawnienia do emerytury w niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę
w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Z rozważań zawartych w tym orzeczeniu należy wyprowadzić nadto wniosek, iż - ze względu na charakter omawianego świadczenia (wcześniejsza emerytura) - przepisy rozporządzenia należy wykładać ściśle.

W przedmiotowym stanie faktycznym nie budzi wątpliwości fakt, iż wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe co do: wieku – wnioskodawca ukończył 60 lat w dniu
5 czerwca 2015 roku, braku członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym oraz wymaganych na dzień 1 stycznia 1999 roku okresów składkowych i nieskładkowych. Organ rentowy nie uwzględnił zaś żadnego okresu zatrudnienia wnioskodawcy jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze kwestionując przedłożone świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach.

Przedmiotem sporu pozostawało ustalenie, czy wnioskodawca spełnia warunek 15 letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Kwestią jaką należało zbadać, była okoliczność, czy w spornym okresie zatrudnienia,
o którego zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych wnosił skarżący tj. od dnia 5 lipca 1976 roku do dnia 13 czerwca 1995 roku na stanowisku mechanika samochodowego M. B. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w warunkach szczególnych.

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku wskazuje, że prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych wymienione w dziale XIV (prace różne) pod poz. 16 wykazu, są pracami w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Pomocnicze znaczenie w tym zakresie stanowi wykaz zawarty w załączniku nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia
1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane pracę
w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury i renty (Dz. Urz. MB z dnia 6 grudnia 1983 roku Nr 3 poz. 6). Stanowisko mechanika samochodowego, stale wykonującego prace w kanałach remontowych zostało wymienione w Wykazie A Dziale XIV Prace różne pod pozycją 16 pkt 1, jako prace wykonywane w szczególnych warunkach.

Podkreślić należy, iż ustawodawca w obecnie obowiązujących przepisach celowo odszedł od szczegółowego określania stanowisk pracy, skupiając się na zakresach obowiązków, bowiem nazwy stanowisk pracy mogły być bardzo różne w zależności od zakładu pracy. Ponadto ustalano je często na długo przed wejściem w życie przepisów określających pracę w warunkach szczególnych. Z tej przyczyny Sąd ma nie tylko prawo, ale
i obowiązek ustalać rzeczywisty zakres obowiązków, bez względu na nazwę stanowiska.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10).

Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia
w szczególnych warunkach Sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85 – LEX 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84 – LEX 14625).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej
przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił dowód z zeznań świadków K. P., J. S. oraz K. C., a także z przesłuchania wnioskodawcy oraz przeprowadził dowód z dokumentacji osobowo-płacowej ze spornego okresu zatrudnienia.

Jak ustalono w okresie od dnia 5 lipca 1976 roku do dnia 13 czerwca 1995 roku (z przerwani związanymi z korzystaniem z urlopów bezpłatnych) M. B. był zatrudniony w (...) Spółka Akcyjna
w Ł. na stanowisku mechanika samochodowego.

W ocenie Sądu nie można wnioskodawcy zaliczyć do stażu pracy w warunkach szczególnych spornego okresu zatrudnienia. Z poczynionych na podstawie zeznań świadków
i skarżącego ustaleń wynika bowiem, że wnioskodawca nie wykonywał prac w kanałach remontowych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Oprócz bowiem prac związanych
z naprawą pojazdów w kanałach remontowych, które szkodliwie wpływały na jego zdrowie, wykonywał także inne naprawy poza kanałem, przy stole zwanym falbankami, a także
w terenie, które takiego wpływu nie miały.

Konkludując z dokonanych ustaleń, wypływa wniosek, iż wnioskodawca wykonywał również czynności, które umniejszały wymiar czasu pracy wykonywanej przez skarżącego
w kanałach remontowych, o których mowa w resortowym rozporządzeniu.

Powyższe ustalenia wykluczają możliwość zaliczenia całego okresu od dnia 5 lipca 1976 roku do dnia 13 czerwca 1995 roku do prac w warunkach szczególnych w myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), zgodnie z którym okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na warunkach w nim przewidzianych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Jeszcze raz podkreślić należy, że stałe wykonywanie pracy w warunkach szczególnych jest rozumiane w orzecznictwie Sądu Najwyższego jako wypełnianie pełnego wymiaru czasu pracy na zajmowanym stanowisku pracy, gdyż nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika (por. np. wyrok z dnia 4 czerwca 2008 r., II UK 306/07, OSNP 2009 nr 21-22, poz. 290). Wyjątek mogą tu stanowić krótkotrwałe, konieczne szkolenia pracownika, zwłaszcza wstępne (wyrok z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75).

Biorąc pod uwagę przywołane przepisy stwierdzić należy, że pomimo,
iż wnioskodawca spełnił pozostałe przesłanki do przyznania emerytury, a mianowicie: wieku, posiadania co najmniej 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego, ze względu na nieprzepracowanie wymaganego ustawowo okresu 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze emerytura wnioskodawcy nie przysługuje.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w pkt 1 sentencji oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy w Łodzi przekazał roszczenie M. B. o zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odszkodowania i zadośćuczynienia I Wydziałowi Cywilnemu Sądu Okręgowego w Łodzi jako właściwemu, bowiem jest to roszczenie
o charakterze cywilnoprawnym.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawcy z pouczeniem o prawie, terminie
i sposobie wniesienia odwołania.