UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 maja 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. odmówił wnioskodawcy M. Ż. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu z dnia 26 maja 2015 roku wnioskodawca M. Ż. wniósł
o zaliczenie do szczególnego stażu pracy okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w P. od dnia 4 listopada 1976 roku do 2 sierpnia 1991 roku, gdzie pracował na stanowisku robotnika drogowego wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu prace brukarza.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. Ż., urodzony dnia (...), w dniu 7 kwietnia 2015 roku złożył wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca był członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ale złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na swoim rachunku
na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-8 w aktach emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 25 lat w tym 24 lata 7 miesięcy 13 dni okresów składkowych, 3 miesiące i 8 dni okresów nieskładkowych oraz 1 rok, 6 miesięcy i 21 dni okresów uzupełniających – praca
w gospodarstwie rolnym.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy zaliczył wnioskodawcy 10 lat, 1 miesiąc i 25 dni tj. okres pracy od 1 sierpnia 1988 roku do 31 grudnia 1998 roku w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w P.. (wcześniej Przedsiębiorstwie (...) w P.. ) pomniejszony
o 3 miesiące i 8 dni zwolnienia lekarskiego.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresu pracy od 4 listopada 1976 roku do 31 lipca 1988 roku w Przedsiębiorstwie (...) w P.., ponieważ na podstawie dokumentacji archiwalnej ustalono, że w tym okresie wnioskodawca wykonywał pracę na stanowisku robotnika drogowego, a praca ta nie jest wymieniona w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 roku Nr 8 poz. 43 z późn. zm.).

(dowód: decyzja ZUS z dnia 18 maja 2015 roku k.53 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie k.3 )

Przedsiębiorstwo (...) w P.. a później Przedsiębiorstwo (...) S.A. w P.. zajmuje się głównie robotami związanymi z budową i utrzymaniem dróg.

Wnioskodawca w okresie od dnia 4 listopada 1976 roku do dnia 31 lipca 1988 roku był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w P.. na stanowisku robotnika drogowego, a od dnia 1 sierpnia 1988r. na stanowisku brukarza.

( dowód: świadectwo pracy z dnia 2 sierpnia 1991 roku k. A4 akt osobowych)

W okresie wstępnym, który wynosił 7 dni, wnioskodawca pracował jako robotnik i wykonywał czynności pomocnicze na bazie takie jak sprzątanie i układanie materiałów. Po tym okresie został skierowany do pracy na budowie, gdzie przez dwa kolejne miesiące pracował jako pomocnik brukarza, a następnie już jako brukarz mając do pomocy około 3-4 pracowników.

Formalnie na stanowisku brukarza wnioskodawca został zatrudniony dopiero od dnia 1 sierpnia 1988 roku i na takim stanowisku pracuje do chwili obecnej, z tym że od dnia 3 sierpnia 1991r. w . w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w P..

( dowód: umowa o pracę z dnia 3 listopada 1976 roku k. 122 akt osobowych, umowa o pracę z dnia 1 sierpnia 1988 roku k.123 akt osobowych, świadectwo pracy z dnia 2 sierpnia 1991 roku k. A4 akt osobowych, umowa o pracę z dnia 3 sierpnia 1991 roku k.B1 akt osobowych, zeznania wnioskodawcy 11 minuta 8 sekunda- 20 minuta 44 sekunda k.22-23 )

Wnioskodawca każdego roku w spornym okresie od początku marca do końca listopada pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy budowie dróg i chodników. Do jego stałych obowiązków należało układanie krawężników, płyt chodnikowych, kostki granitowej oraz bruku tj. kamienia polnego. Pracował w brygadzie 5-6 osobowej jako brukarz , do pomocy miał ok. 4 pracowników. Wnioskodawca musiał przygotować sobie podłoże tj. wymieszać piasek z cementem i go wyrównać, a następnie ubić gumowym młotkiem płyty, kostkę.

W okresie zimowym, gdy nie było prac przy budowie dróg i chodników wnioskodawca pracował na bazie przy ul. (...) w P.., gdzie porządkował materiały budowlane tj. układał płyty chodnikowe, kostkę brukową i krawężniki.

Wnioskodawca w spornym okresie pracował jako brukarz przy remoncie m.in.:

- S. w P.. w latach 1978-79, gdzie zrywał starą kostkę granitową
a następnie z powrotem ją układał wyrównując powierzchnię;

- ul. (...) w P.. gdzie kładł płyty betonowe i krawężniki granitowe;

-parku przy ul. (...) w P.., gdzie układał chodniki
z piaskowca;

- parkingu kościelnego w P., gdzie kładł kostkę brukową i kamień polny;
- ul. (...) w P.., gdzie kładł bruk kamienny, a na chodnikach płyty chodnikowe;

- ul.(...) w P..;

( dowód: zeznania świadka W. C. protokół rozprawy z dnia 15 września 2015 roku 3 minuta 43 sekunda-13 minuta 44 sekunda k.13-14, zeznania świadka J. W. protokół rozprawy z dnia 15 września 2015 roku 13 minuta 44 sekunda-20 minuta 52 sekunda k.13-14, zeznania świadka M. K. protokół rozprawy z dnia
1 grudnia 2015 roku 1 minuta 20 sekunda-10 minuta 12 sekunda k.22-23, zeznania wnioskodawcy 11 minuta 8 sekunda- 20 minuta 44 sekunda k.22-23)

W wystawionych wnioskodawcy świadectwach pracy w szczególnych warunkach
z dnia 16 marca 2015 roku pracodawca zaświadczył, że w okresach od 4 listopada 1976 roku do 2 sierpnia 1991 roku oraz od 3 sierpnia 1991 roku do 31 grudnia 2008 roku wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku robotnika drogowego – brukarza wykonywał prace wymienione w wykazie A Dział IX poz. 6 pkt 1 załącznik 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 roku.

(dowód: świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach - k. 13-14 akt emerytalnych)

Praca brukarza zalicza się do zawodów budownictwa drogowego. Obejmuje wykonywanie nawierzchni z kostki, płyt kamiennych lub betonowych. Typowe nawierzchnie wykonywane przez brukarza to: chodniki, place, parkingi, alejki, skarpy, zatoki autobusowe i ścieżki rowerowe. Brukarz zabudowuje obrzeża i krawężniki. Do wyrównywania wykonywanej podbudowy brukarz używa sprzętu mechanicznego tj: koparki, ładowarki, walce, zagęszczarki wibracyjne. Brukarz wykonuje także remonty istniejących nawierzchni brukowych polegające na usuwaniu i wymianie uszkodzonych kostek lub płyt, uzupełnianiu ubytków zasypki w spoinach, usuwaniu zabrudzeń, roślin, wypełnianiu ubytków w nawierzchni. Brukarz układa podkład pod bruk oraz układa nawierzchnie wszelkiego rodzaju wg ustalonego wzoru z kamienia, klinkieru, bloków kamienno-betonowych. Brukarz wykonuje także nawierzchni mozaikowe.

Wykonanie nawierzchni z elementów betonowych lub kamiennych przez brukarzy obejmuje następujące po sobie niżej wymienione czynności (od prac przygotowawczych do prac wykończeniowych) tworząc całościowy proces budowlany tj.:

- wyrównanie podbudowy;

- ustawienie krawężników betonowych lub kamiennych przy drogach na ławie betonowej;

- ustawienie obrzeży w ciągu chodników na ławie betonowej lub podsypce piaskowej;

-ułożenie podsypki piaskowej lub cementowo-piaskowej na powierzchni przeznaczonej do wykonania nawierzchni z bruku;

-zagęszczenie podsypki piaskowej lub cementowo-piaskowej wraz z jej wyprofilowaniem łatami drewnianymi lub metalowymi;

-ułożenie nawierzchni z bruku na przygotowanym podłożu, np. z kostki betonowej, płytek betonowych lub kostki kamiennej ( w zależności od przyjętej technologii);

- zagęszczenie nawierzchni zagęszczarkami;

- spoinowanie nawierzchni piaskiem płukanym bądź zasypką cementowo-piaskową ( w zależności od przyjętej technologii wykonania robót).

Praca brukarza wiąże się z prowadzeniem robót w dużej mierze na kolanach w pozycji klęczącej. Ciężar jednego krawężnika betonowego to minimum 150 kg. Przy pracach brukarskich bardzo obciążony jest kręgosłup. Brukarz pracuje na zewnątrz i jest narażony na działanie wszelkich zjawisk atmosferycznych.

Praca brukarza polega na wykonywaniu wszelkich robót związanych z budową nawierzchni chodników, ciągów rowerowych, nawierzchni dróg z elementów brukarskich takich jak krawężniki, obrzeża palisady, kostka brukowa, płytki betonowe, kostka granitowa, płyty granitowej, płyty ażurowe.

Wnioskodawca w spornym okresie wykonywał prace brukarza.

( dowód: opinia biegłego z zakresu budownictwa J. M. k.28-35)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015, poz. 748ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać
w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 roku Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i przekazał środki zgromadzonych na swoim rachunku OFE na dochody budżetu państwa.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac
szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy
w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w spornym okresie od dnia 4 listopada 1976 roku do dnia 31 lipca 1988 roku w Przedsiębiorstwie (...)
w P.. był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach emerytalnych i osobowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w tym okresie tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Organ rentowy zakwestionował, aby wnioskodawca w spornym okresie pracował w szczególnych warunkach, gdyż na podstawie dokumentacji archiwalnej ustalono, że w tym okresie wykonywał pracę na stanowisku robotnika drogowego, a praca ta nie jest wymieniona w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 roku Nr 8 poz. 43 z późn. zm.).

Wobec powyższego na wnioskodawcy, zgodnie z treścią art. 6 k.c., spoczywał ciężar wykazania pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi. Sąd ustalił jakie konkretne prace wnioskodawca wykonywał w okresie od dnia 4 listopada 1976 roku do dnia 31 lipca 1988 roku w Przedsiębiorstwie (...) w P.. w oparciu o spójne i logiczne, a co za tym idzie wiarygodne zeznania świadków: W. C., J. W. i M. K., którzy w spornych okresach pracowali razem z M. Ż. oraz zeznania samego wnioskodawcy, a także dokumentację zgromadzoną w jego aktach osobowych. Świadkowie w spornym okresie pracowali w tym samym Przedsiębiorstwie co skarżący, przy czym W. C. oraz M. K. na stanowisku majstra robót drogowych, a J. W. jako brukarz. Dysponowali zatem szczegółową i bezpośrednią wiedzą co do codziennych stałych obowiązków pracowniczych M. Ż.. Świadkowie potwierdzili, że za wyjątkiem pierwszych kilku miesięcy zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w P.., podczas których skarżący pracował jako pracownik gospodarczy, a następnie pomocnik brukarza, wnioskodawca wykonywał cały czas taką samą pracę, także w spornym okresie, gdy był zatrudniony na stanowisku robotnika drogowego, a mianowicie pracował przy budowach i remontach dróg, placów i chodników w charakterze brukarza. Do jego stałych obowiązków należało układanie krawężników, płyt chodnikowych, kostki granitowej oraz bruku tj. kamienia polnego. Wnioskodawca musiał przygotować sobie podłoże tj. wymieszać piasek z cementem i go wyrównać, a następnie ubić gumowym młotkiem płyty, kostkę. Pracował w brygadzie 5-6 osobowej, do pomocy miał ok. 4- 5 pracowników. Prace, które wykonywał skarżący w spornym okresie – jak wynika z opinii biegłego ds. budownictwa - mieszczą się w pojęciu prac brukarskich. Prace te od początku marca do końca listopada skarżący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jedynie w okresie zimowym, gdy nie było prac przy budowie dróg i chodników wnioskodawca pracował na bazie przy ul. (...) w P.., gdzie porządkował materiały budowlane tj. układał płyty chodnikowe, kostkę brukową i krawężniki.

Z zeznań świadków wynika jednoznacznie, że nazwa stanowiska, które zajmował skarżący w spornym okresie (robotnik gospodarczy) nie odpowiadała jego charakterowi pracy. Pomimo bowiem zatrudnienia na stanowisku robotnika gospodarczego skarżący wykonywał co najmniej od początku marca 1977r. stale i w pełnym wymiarze czasu prace brukarskie, które wykonuje do chwili obecnej. Potwierdza to także pracodawca skarżącego w wystawionym mu świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 16 marca 2015 roku, gdzie stwierdził, że w okresie od 4 listopada 1976 roku do 2 sierpnia 1991 wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace brukarza na stanowisku robotnika drogowego – brukarza wymienione w wykazie A Dział IX poz. 6 pkt 1 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 roku.

Wnioskodawca – jak wynika z zeznań świadków - taką samą pracę wykonywał w Przedsiębiorstwie (...) w P.. od 1 sierpnia 1988 roku do 2 sierpnia 1991 roku oraz w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w P.. od 3 sierpnia 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku i praca ta została mu zaliczona do pracy w szczególnych warunkach przez organ rentowy.

Prace brukarskie są pracami w warunkach szczególnych wymienionymi w wykazie A dział IX ,,W gospodarce komunalnej” poz. 6 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Prace brukarskie wnioskodawca wykonywał w spornym okresie każdego roku od marca do listopada w latach 1977- 1988. W pozostałym okresie wnioskodawca wykonywał czynności porządkowe na bazie takie jak sprzątanie i układanie materiałów, które to prace nie są pracami w warunkach szczególnych.

Po doliczeniu wnioskodawcy do uznanego przez organ rentowy stażu w szczególnych warunkach w wymiarze 10 lat, 1 miesiąc i 25 dni po dziewięć miesięcy ( marzec-listopad) z lat 1977-1987 oraz pięciu miesięcy (marzec-lipiec) z roku 1988, wnioskodawca legitymuje się stażem pracy w szczególnych warunkach przekraczającym 15 lat.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest osiągnął wiek emerytalny (60 lat) oraz wymagany okres zatrudnienia (25 lat), należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Sąd przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z dniem (...) 2015 roku tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego, gdyż była to ostatnia przesłanka, od spełnienia której zależało jego prawo do emerytury.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

WYROK

UZASADNIENIE