UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych, odmówił D. S. prawa do emerytury, albowiem nie udowodniła ona wymaganego okresu, 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Na dzień 1 stycznia 1999 roku organ rentowy przyjął staż sumaryczny 21 lat 2 miesięcy i 17 dni. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił natomiast żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych ubezpieczonej. Odwołanie od tej decyzji złożyła ubezpieczona D. S., wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie jej prawa do emerytury na podstawie artykułu 184 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i w uzasadnieniu wskazała, iż pracowała przez ponad 15 lat w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) w Ś., przekształconych następnie w (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, jako workarz na wydziale workowni gdzie pakowała, układała, sortowała ręcznie worki wytwarzane z makulatury. W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o jego oddalenie wskazując, że nie uznał za wykonywaną w szczególnych warunkach pracy ubezpieczonej w okresie od 1 marca 1978 roku do 19 września 1988 roku i od 13 kwietnia 1993 roku do 31 grudnia 1998 roku, albowiem w świadectwie pracy i w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych, wskazano stanowisko workarz, które jest niezgodne z zarządzeniem resortowym. Sąd Okręgowy ustalił co następuje. Ubezpieczona D. S. urodziła się (...), a więc (...)lat życia ukończyła(...)roku. Do dnia 1 stycznia 1999 roku wykazała łącznie 21 lat 2 miesiące i 17 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Ubezpieczona nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. Ubezpieczona w okresie od 19 października 1977 roku do 29 października 1999 roku, była zatrudniona w Zakładach (...) w Ś.. Jego następcą prawnym jest (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i następnie (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś.. Gdzie w okresach od 1 marca 1978 roku do 19 września 1988 roku i od 13 kwietnia 1993 roku do 31 grudnia 1998 roku pracowała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych na stanowisku workarza przy przetwórstwie makulatury. Podstawowym obowiązkiem workarza, jak wynika z postępowania dowodowego przeprowadzonego przez Sąd Okręgowy, a więc i ubezpieczonej, była produkcja tutek, worków papierowych, dozowanie makulatury do rozwłókniaczy, formowanie paczek, worków za pomocą taśmy. Każdą maszynę tutkarkę obsługiwał zespół kobiet. Dwie kobiety i jeden nadzorujący je pracownik i wykonywali właśnie pracę przy przerobie makulatury. Makulatura składała się z odpadów z worków papierowych i tutek, resztek papieru, którego nie dało się rozwinąć. Do obowiązków ubezpieczonej należała praca w 4-osobowym zespole przy maszynach do produkcji worków do materiałów sypkich z przetworzonej makulatury. Jedna z pracownic wkładała paczki papieru, druga odbierała produkt, dokonywała segregacji worków dobrych od wadliwych, trzecia układała worki na palety, czwarta wywoziła odpady, napełniała zbiornik kleju. Wszystkie pracownice wykonywały te czynności zamienne. Wszystkie pracownice otrzymywały od pracodawcy posiłki regeneracyjne. Ten stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie zeznań ubezpieczonej oraz zeznań świadka R. W., złożonych na rozprawie 1 marca 2016 roku, a także dokumentów znajdujących się w aktach rentowych oraz dokumentów w aktach osobowych ubezpieczonej w szczególności świadectwa pracy z dnia 29 października 1999 roku, świadectwa pracy w warunkach szczególnych z dnia 31 stycznia 2000 roku. Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka R. W. i przesłuchanie samej ubezpieczonej, bo te dowody korelują ze sobą i z całokształtem zebranego w sprawie materiału dowodowego. Nie ma żadnych podstaw, aby je kwestionować tym bardziej, że przesłuchany świadek, który na bieżąco obserwował pracę ubezpieczonej, nie miał żadnego interesu, aby zeznawać w sposób korzystny dla niej. Świadek ten miał, więc pełną orientację, co do zakresu i czasu pracy ubezpieczonej oraz wykonywanych przez nią obowiązków. W ocenie Sądu Okręgowego nie budzi wątpliwości, że ubezpieczona pracowała więc w warunkach szczególnych w okresie od 1 marca 78' do 19 września 88' i od 13 kwietnia 93 do 31 grudnia 98' w Zakładach (...) w Ś. na stanowisku workarza przy przetwórstwie makulatury. Stosownie do treści artykułu 184 Ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w artykułach 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w artykule 27. W myśl ustępu 2 artykułu 184, emerytura, o której mowa w ustępie 1 przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym za pośrednictwem zakładu na dochody Budżetu Państwa. Zgodnie z artykułem 32 Ustawy w związku z paragrafami 3 i 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 83 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, prawo do emerytury może, może nabyć kobieta, która spełnia następujące przesłanki: ukończyła 55 lat, posiada, co najmniej 20-letni okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Zgodnie z paragrafem 2 ustęp 1 cytowanego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ustępie 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie paragrafu 1 ustęp 2 Rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 4 listopada 2008 roku sygnatura III AUa 3113/08 Lex numer 552003 stwierdził, iż świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w artykule 32 ustęp 2 Ustawy emerytalnej. W sytuacji, kiedy brak wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę, Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia, czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach 1 lub 2 do Rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Takie też postępowanie należy prowadzić, kiedy organ rentowy zakwestionuje fakty wskazane w tego rodzaju świadectwie pracy. Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 4 sierpnia 2009 roku I UK 77/09 Lex numer 558288. Przy ustalaniu długości wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze ZUS uwzględnia tylko te okresy wskazane w świadectwie pracy, w których praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody. Tak orzekł Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 21 września 1984 roku w spawie III UZP 48/84 Lex numer 14630. Przeprowadzenie innych dowodów przewidzianych na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego na okoliczność pracy w warunkach szczególnych dopuszczalne jest, gdy pracodawca wystawił świadectwo pracy a ZUS kwestionuje jego treść, jak i wówczas, gdy dokument ten nie może zostać sporządzony. Postępowanie przed Sądem nie podlega ograniczeniom dowodowym, co wynika wprost z artykułu 472 i 473 Kodeksu postępowania cywilnego, zatem każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane. Przy czym Sąd nie jest związany środkami dowodowymi dopuszczalnymi przed organami rentowymi. Należy zauważyć, że w judykaturze Sądu Najwyższego podkreśla się jednolicie, że przewidziane w artykule 32 i 184 Ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do emerytury w niższym niż określony w artykule 27 tej Ustawy, wieku emerytalnym, jest ściśle związany z szybszą utratą zdolności zarobkowania z uwagi na szczególe warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w artykule 27 Ustawy, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo. Podzielając takie rozumienie instytucji emerytury z artykułu 32 i 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS należy stwierdzić, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie przemawia za uznaniem, że ubezpieczona wykonywała w spornych okresach pracę w warunkach szczególnych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i okresy te wynosiły ponad wymagany okres 15 lat. Istotnym, bowiem pozostaje, że dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w warunkach szczególnych, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego to między innymi prace przy przetwórstwie i utylizacji odpadów z tworzyw sztucznych, włókienniczych, skórzanych i makulatury. Czyli prace z wykazu A dział VII pozycja 15 załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, iż za pracę w warunkach szczególnych należy, więc uznać zatrudnienie D. S. w Zakładach (...) w Ś., następnie (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. w okresie od 1 marca 1978 roku do 19 września 1988 roku i od 13 kwietnia 1993 roku do 31 grudnia 1998 roku w trakcie, których to okresów ubezpieczona wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pracę na stanowisku workarza przy przetwórstwie makulatury. Okoliczności te znajdują potwierdzenie nie tylko w aktach osobowych ubezpieczonej, ale także w wiarygodnych zeznaniach przesłuchanych w sprawie, przesłuchanego w sprawie świadka oraz samej ubezpieczonej. Całkowicie bez znaczenia pozostawać musi dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczność nazewnictwa zajmowanego przez ubezpieczoną stanowiska i jego zamieszczenie we wskazywanym przez pozwany organ zarządzeniu resortowym. W uchwale z dnia 13 lutego 2002 roku w sprawie III ZP 30/01 opublikowane w publikatorze OSN 2002 rok pod pozyc..., numer 10, pozycja 1243 Sąd Najwyższy wskazał, jako nadal stosowane przepisy dotychczasowe, tylko niektóre przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, wyłączając dalsze obowiązywanie tych, które zawierały upoważnienie dla ministrów, kierowników urzędów centralnych i centralnych związków spółdzielczych do ustalenia wykazu stanowisk pracy w podległych im zakładach pracy. Stwierdził, że odesłanie do wykazów obejmujących świadczenie pracy w warunkach szczególnych, nie obejmuje przepisów kompetencyjnych paragrafu 1 ustęp 2, 3 Rozporządzenia. To pozwala na wniosek, że ustanowione przed dniem wejścia w życie Ustawy o emeryturach i rentach przepisy, o których mowa w odesłaniu to tylko przepisy Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku, a wśród nich paragraf 4 do 8a określający wiek emerytalny i staż wymagany od pracowników wykonujących pracę wyszczególnione w wykazach A i B, stanowiących załącznik do Rozporządzenia oraz właśnie te wykazy. Nasuwa się, zatem wniosek, że upadek kompetencji do tworzenia wykazów obejmujących stanowiska, na których świadczona jest praca w szczególnych warunkach, pozbawił mocy akty niższego rzędu wydane na poziomie resortowym zawierające wykaz prac w szczególnych warunkach wykonywanych w poszczególnych zakładach pracy. Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 16 listopada 2010 roku w sprawie I UK 124/10 Lex numer 707404. Wbrew, więc twierdzaniom organu rentowego, nie mogą mieć decydującego znaczenia w sprawie ewentualne błędy świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach w odniesieniu do zarządzeń resortowych. Skoro, więc przeprowadzone w sprawie dowody wskazywały jednoznacznie, że w spornych okresach ubezpieczona wykonywała powołane prace przy przetwórstwie makulatury to tym samym w ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, iż wykonywała ponad wymagane 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Zdaniem Sądu Okręgowego ubezpieczona D. S. spełnia, zatem wszystkie warunki konieczne do przyznania emerytury określone w cytowanych przepisach Ustawy z 17 grudnia 1998 roku i Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku. Te waru..., w związku z powyższym Sąd Okręgowy na podstawie artykułu 477 ze znaczkiem 14 paragraf 2 Kodeksu postępowania cywilnego orzekł jak w punkcie 1 wyroku. Natomiast w punkcie 2 wyroku Sąd Okręgowy na podstawie artykułu 118 ustęp 1a Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych orzekł, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, bowiem ustalenie charakteru pracy ubezpieczonej wymagało postępowania dowodowego przed Sądem, przesłuchania świadków i samej ubezpieczonej. W związku z powyższym nie było przesłanek do ustalenia odpowiedzialności organu rentowego.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE