UZASADNIENIE

Skarżący D. Z. 7 grudnia 2015 roku złożył skargę na naruszenie praw strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki wnosząc:

a) o stwierdzenie, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym w Tarnowskich Górach w sprawie o sygn. akt I C 1536/14 nastąpiła przewlekłość,

b) o przyznanie na jego rzecz kwoty 12000 zł,

c) oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazał, że sprawa nie jest skomplikowana, a trwa już ponad rok. Nie przesłuchano w sprawie wskazanych przez niego świadków, a obrońca (jeżeli został ustanowiony) ani razu się z nim nie skontaktował.

Postanowieniem z 22 marca 2016 roku skarżący został zwolniony od ponoszenia opłaty od skargi.

Skarb Państwa – Prezes Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach wniósł o oddalenie skargi wskazując, że w sprawie nie doszło do przewlekłości, przesłuchano część świadków wskazanych przez powoda (osadzonych w placówce penitencjarnej w T.), natomiast co do pozostałych zostały sporządzone odezwy o ich przesłuchanie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Skarżący 15 września 2014 roku złożył pozew o zasądzenie na jego rzecz od Skarbu Państwa 50000 zł, a skierował pozew do Sądu Okręgowego w Katowicach, przy czym żądanie jego było związane z pobytem w jednostce penitencjarnej w T.. Złożył także wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Wskazał również z imienia i nazwiska 5 świadków, których żądał przesłuchania (nie wskazał ich adresów) oraz wniósł o przesłuchanie służby więziennej. Postanowieniem z 19 września 2014 roku Sąd Okręgowy w Katowicach uznał się niewłaściwym rzeczowo i sprawę przekazał wg właściwości Sądowi Rejonowemu w Tarnowskich Górach. Z uwagi na przeniesienia skarżącego pomiędzy różnymi jednostkami penitencjarnymi postanowienie to uprawomocniło się 28 października 2014 roku.

Akta wpłynęły do Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach 13 listopada 2014 roku i wówczas sprawa została zadekretowana oraz wezwano powoda do usunięcia braków formalnych pozwu poprzez wskazanie jego numeru PESEL oraz złożenie odpisu pozwu z dwoma kompletami załączników, a także przedłożenia oświadczenia o stanie majątkowym na urzędowym formularzu w terminie siedmiu dni pod rygorem zwrotu pozwu. Wezwanie zostało doręczone powodowi 11 lutego 2015 roku, albowiem został przeniesiony do innej jednostki penitencjarnej, o której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach został powiadomiony 17 grudnia 2014 roku. Oświadczenie o stanie majątkowym powoda wpłynęło 19 lutego 2015 roku, wówczas także złożył on pismo nazwane uzupełnieniem braków formalnych.

Postanowieniem z 10 marca 2015 roku zwolniono powoda od kosztów sądowych w postaci opłaty od pozwu w kwocie 2500 zł i zarządzono doręczyć odpis postanowienia powodowi, zarządzenie to wykonano 13 marca 2015 roku, a akta przedłożono sędziemu referentowi 17 kwietnia 2015 roku z dowodem doręczenia, który 23 kwietnia 2015 roku zarządził doręczyć pozwanemu odpis pozwu z zobowiązaniem do złożenia w terminie czternastu dni odpowiedzi na pozew. Zarządzenie to wykonano 27 kwietnia 2015 roku.

Pozwany złożył odpowiedź na pozew 12 maja 2015 roku wnosząc o przesłuchanie świadków oraz przeprowadzenie dowodu z dokumentów. Akta przedstawiono sędziemu referentowi 13 maja 2015 roku, który następnego dnia wyznaczył termin rozprawy na 6 października 2015 roku, o którym zawiadomił powoda i zobowiązał go do złożenia pisma procesowego z wnioskami dowodowymi w terminie czternastu dni zarządzając jednocześnie doręczenia odpisu odpowiedzi na pozew. Na termin rozprawy wezwano także świadków wskazanych w odpowiedzi na pozew. Zarządzenie to wykonano 1 czerwca 2015 roku, a 12 czerwca 2015 roku Sąd Rejonowy został zawiadomiony o tym, że powoda przeniesiono do jednej jednostki penitencjarnej. Sędzia referent 1 lipca 2015 roku zarządził doręczenie korespondencji na nowy adres, zarządzenie to wykonano 6 lipca 2015 roku,
a powód otrzymał wezwanie 10 lipca 2015 roku i 24 lipca 2015 roku złożył wniosek o przesłuchanie świadków, których wskazał z imienia i nazwiska (w pozwie wskazał pięciu świadków z imienia nazwiska, a w piśmie z lipca 2015 roku pojawił się jeden nowy świadek).

Sędzia referent 10 sierpnia 2015 roku zobowiązał powoda do złożenia odpisu pisma datowanego na 20 lipca 2015 roku w terminie siedmiu dni pod rygorem jego zwrotu i sprecyzowanie wniosku dowodowego poprzez wskazanie miejsca zamieszkania lub osadzenia świadków i danych umożliwiających wezwanie ich na rozprawę oraz okoliczności na jakie świadkowie mają zostać przesłuchani w terminie siedmiu dni pod rygorem oddalenia wniosku. Zarządzenie to wykonano 11 sierpnia 2015 roku, a 20 sierpnia 2015 roku powód złożył pismo, w którym nie wskazał miejsca zamieszkania świadków, przy czym nie był w stanie oznaczyć miejsca ich osadzenia w chwili obecnej. Sędzia referent 25 sierpnia 2015 roku zarządził zwrot pisma datowanego na 20 lipca 2015 roku. Następnie 7 września 2015 roku wpłynęła w odpowiedź na pozew datowana na 20 lipca 2015 roku.

Na terminie rozprawy 6 października 2015 roku dopuszczono dowód z przesłuchania świadków wskazanych przez stronę pozwaną i przesłuchano ich, dopuszczono dowód z dokumentów, które odczytano, a także zakreślono pełnomocnikowi strony pozwanej czternastodniowy termin do złożenia pisma wraz z podaniem, który z osadzonych wymienionych w pismach powoda nadal przebywa w placówce pozwanego. Rozprawę odroczono w tym celu z terminem na piśmie. Pozwany 20 października 2015 roku wskazał, że 3 świadków przebywa w Areszcie Śledczym w T. i złożył pismo procesowe.

Zarządzeniem z 28 października 2015 roku wyznaczono termin rozprawy na 20 listopada 2015 roku i wezwano 3 świadków wskazanych przez powoda, a przebywających w Areszcie Śledczym w T., o terminie zawiadomiono strony, a powodowi doręczono także odpis pisma procesowego pozwanego z 20 października 2015 roku.

Powód 16 listopada 2015 roku złożył pismo procesowe jako odpowiedź na pismo procesowe pozwanego.

Na rozprawie 20 listopada 2015 roku dopuszczono dowód z przesłuchania 3 świadków wskazanych przez powoda i przesłuchano ich, a następnie zarządzono ustalić miejsce osadzenia
2 świadków wskazanych przez powoda i rozprawę odroczono z terminem z urzędu celem przeprowadzenia dowodu z przesłuchania świadków i powoda w drodze pomocy sądowej. Trzy dni później ustalono miejsce pobytu jednego ze świadków, gdyż co do drugiego z nich w systemie nie odnotowano żadnych danych.

Sąd Rejonowy 11 grudnia 2015 roku sporządził odezwę do Sądu Rejonowego w Człuchowie celem przesłuchania jednego ze świadków (wysłanie tej odezwy nastąpiło 29 grudnia 2015 roku, a wpłynęła ona do właściwego sądu 4 stycznia 2016 roku), a następnie prowadził postępowanie w przedmiocie rozpoznania wniosku o zwolnienie od wpłaty od skargi na przewlekłość postępowania - ostatecznie postanowienie w tym przedmiocie Sąd Rejonowy uchylił (postanowieniem z 15 lutego 2016 roku).

Na chwilę obecną odezwa o przesłuchanie świadka nie została jeszcze wykonana przez Sąd Rejonowy w Człuchowie – brak informacji o wykonaniu odezwy, przy czym akta od końca lutego 2016 roku znajdują się w Sądzie Okręgowym w Gliwicach.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.) dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd, w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty (...), uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Przewlekłość postępowania to brak czynności zmierzających do rozstrzygnięcia, zachodzący dłużej niż jest to konieczne do rozważenia sprawy bądź zgromadzenia dowodów, chodzi zatem o to, by czynności zmierzające do wydania orzeczenia kończącego zabierały odpowiednią ilość czasu, czyli odbywały się bez zbędnej zwłoki (por. art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki). Zbędną zwłoką nie jest przy tym każdy upływ czasu, ale dopiero nadmierne odstępstwo od czasu zwykle koniecznego dla wykonania określonych czynności, dlatego przewlekłość postępowania zachodzi wówczas, gdy zwłoka w czynnościach jest nadmierna (rażąca) i nie znajduje uzasadnienia w obiektywnych okolicznościach sprawy. [Por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2013 r. KSP 3/13, LEX nr 1318217, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 stycznia 2013 r. sygn. akt II S 33/12, Lex 1246709; por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 23 listopada 2010 r. sygn. akt II S 28/10 - KZS 2010/11/50, LEX nr 783363].

Zdaniem skarżącego jego sprawa nie jest skomplikowana, natomiast należy wyraźnie podkreślić, że pierwotnie złożył on wniosek w niewłaściwym sądzie wiedząc, że dotyczy jednostki penitencjarnej w T.. To spowodowało konieczność dokonania czynności związanych
z ustaleniem właściwości i przekazania akt Sądowi Rejonowemu w Tarnowskich Górach, który ostatecznie otrzymał je 13 listopada 2014 roku. Jednocześnie pozew był obarczony brakami formalnymi, tak samo jak i wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Powód nie składał zaś wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu. Konieczne było więc wezwanie powoda do usunięcia braków formalnych jego pozwu oraz wniosku. W tym miejscu należy zaznaczyć, że już w pozwie powód nie podał danych adresowych świadków, których wskazał tylko z imienia i nazwiska. Przeniesienia powoda pomiędzy różnymi jednostkami penitencjarnymi spowodowały, że 10 marca 2015 roku mógł zostać rozpoznany jego wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, a dopiero po tym terminie można więc było doręczyć stronie pozwanej odpis pozwu.

Trudno przy tego rodzaju okolicznościach dopatrzeć się w tym okresie czasu przewlekłości postępowania przed Sądem Rejonowym Tarnowskie Górach. Jednocześnie prawidłowe było działanie sądu, w którym zobowiązał on stronę pozwaną do złożenia odpowiedzi na pozew przy doręczeniu odpisu pozwu. Dlatego też wyznaczenie terminu rozprawy na 6 października 2015 roku w połowie maja 2015 roku też należy uznać za zasadne, tym bardziej, że odpisy odpowiedzi na pozew zarządzono doręczyć pozwanemu zobowiązując go do złożenia odpowiedzi na to pismo, ponadto na termin rozprawy wezwano świadków wskazanych przez stronę pozwaną. Wyznaczania tego terminu wcześniej, na przykład w czerwcu 2015 roku spowodowałoby konieczność jego odroczenia z uwagi na to, że akurat w czerwcu 2015 roku powód został przeniesiony do innej jednostki penitencjarnej
co łączyło się z koniecznością ponownego doręczenia korespondencji. Jednocześnie rozpiętość czasu pomiędzy wyznaczeniem terminu rozprawy a dniem rozprawy umożliwiła Sądowi Rejonowemu ustalenie z powodem danych adresowych świadków. Nie doprowadziło to jednak do wskazania adresów zamieszkania bądź przebywania tych świadków, albowiem powód nie wiedział gdzie oni przebywają. Dopiero po rozprawie udało się ustalić, że trójka z nich przebywa w Areszcie Śledczym w T. i może być przesłuchana na kolejnym terminie 20 listopada 2015 roku, natomiast co do powoda i kolejnego świadka konieczne jest sporządzenia wniosku o przesłuchanie w drodze pomocy prawnej, co w stosunku do jednego ze świadków już wykonano wysyłając odezwę. Natomiast co do kolejnego ze świadków wskazanych przez powoda brak danych w zakresie adresu jego zamieszkania bądź przebywania.

Nie jest więc tak jak wskazuje powód w skardze, że nie przesłuchano świadków, o których przesłuchanie wnosił, albowiem Sąd Rejonowy jest na etapie ich przesłuchiwania, a okoliczności związane bądź z osadzeniem świadków w różnych jednostkach penitencjarnych, bądź z brakiem ich danych adresowych uniemożliwiały ich przesłuchanie w październiku i listopadzie 2015 roku.

Należy w tym miejscu zauważyć, że powód wnosząc o przesłuchanie świadków powinien już w pozwie wskazać ich adresy zamieszkania, bądź aktualnego miejsca pobytu w jednostkach penitencjarnych, jeżeli zamierzał sprawnie zakończyć postępowanie. Brak tych danych z jednoczesnym wnioskiem powoda o przesłuchanie tych świadków w sposób skuteczny uniemożliwił ich przesłuchanie na pierwszym bądź drugim terminie rozprawy, a zarzuty skarżącego w tym zakresie pod adresem Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach są zupełnie bezzasadne. Trzeba także zauważyć, że powód w ogóle nie jest zorientowany w sprawie, którą wszczął, albowiem nie składał w niej wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, a podnosi zarzuty odnośnie braku jego działania, co więcej wskazuje, że świadkowie nie byli przesłuchani, przy czym część ze świadków, których wskazał została przesłuchana na drugim terminie rozprawy.

Należy także zaznaczyć, że nie jest to pierwsza skarga w tej sprawie, albowiem pierwotnie skargę datowaną na 9 października 2015 roku Sąd Okręgowy odrzucił. Natomiast celem rozpoznania jednej i drugiej skargi akta sprawy musiały zostać przekazane do Sądu Okręgowego, co w sposób faktyczny uniemożliwiło dokonywanie czynności w sprawie przez Sąd Rejonowy.

Te wszystkie okoliczności prowadzą do wniosku, że w rozpoznawanej sprawie nie sposób dopatrzyć się przewlekłości postępowania. Trzeba mieć na uwadze także to, że zarówno powód jak i wskazani przez niego świadkowie w przeważającej części przebywają w różnych jednostkach penitencjarnych, a ponadto w trakcie tego pobytu są przenoszeni do innych jednostek penitencjarnych, przy czym w żaden sposób nie zawiadamiają o tym sądu, a informacje o zmianach w miejscach ich pobytu Sąd Rejonowy otrzymuje dopiero wówczas, gdy wraca kierowana do nich przesyłka.

Jednocześnie nieprawidłowe działania Sądu Rejonowego związane z rozpoznawaniem wniosku skarżącego o zwolnienie opłaty od skargi na przewlekłość postępowania nie mogły przyczynić się do zwłoki w rozpoznaniu sprawy, gdyż wniosek o pomoc prawną został już wcześniej przesłany do właściwego sądu.

Dlatego też nie doszło do przewlekłości postępowania.

Mając powyższe na uwadze, w oparciu o art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, skargę jako niezasadną należało oddalić.

SSO Roman Troll SSO Elżbieta Matyasik SSO Anna Hajda

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE