UZASADNIENIE

Decyzją z 26.06.2015 r., (...)-1 (k. 115 akt KRUS),
Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przeliczył od dnia 01.05.2015 r. rentę rolniczą J. A. w ten sposób, że:

-: wskaźnik wymiaru części składkowej wyniósł 0,53 emerytury podstawowej, tj. 466,64 zł;
-: wskaźnik wymiaru części uzupełniającej wyniósł 0,85 emerytury podstawowej, tj. 748,38 zł;
-: podstawa opodatkowania wyniosła 1.215,02 zł;
-: wysokość świadczenia do wypłaty wyniosła 1.028,02 zł.

Do wymiaru świadczenia organ nie przyjął okresów pracy J. A. we własnym gospodarstwie rolnym od 01.01.1978 r. do 31.12.1978 r. i od 01.01.1989 r. do 31.12.1998 r., albowiem wówczas nie został on objęty ubezpieczeniami społecznymi rolników i nie opłacił składek na te ubezpieczenia.

J. A. wniósł o zmianę powyższej decyzji poprzez przyjęcie
do wymiaru świadczenia okresu jego pracy: we własnym gospodarstwie rolnym od lipca 1977 r. do końca 1978 r. oraz pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 roku życia – od(...)r. (k. 5 i v. a. s.).

W toku rozprawy pełnomocnik ubezpieczonego, będący radcą prawnym oświadczył, że jego mocodawca domaga się emerytury rolniczej (k. 24v. a. s.) oraz popierał odwołanie i wniósł o przyznanie kosztów procesu (k. 68 a. s.).

Organ rentowy, poprzez radcę prawnego, wniósł o oddalenie odwołania oraz przyznanie kosztów procesu w kwocie 60 złotych (kk. 7-8, 40 a. s.).

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

J. A. jest uprawniony do renty rolniczej od 25.11.2009 r.
na stałe (decyzja – k. 56 KRUS).

Ostatnio przed wydaniem zaskarżonej decyzji wysokość jego świadczenia została ustalona decyzją z 22.06.2010 r. (k. 92 KRUS), z takimi samymi wskaźnikami poszczególnych części świadczenia oraz z uwzględnieniem następujących okresów (raport ustalenia wysokości świadczenia – za k. 90 KRUS):

-: odbywania zasadniczej służby wojskowej od(...) (zaświadczenie – k. 67 KRUS);
-: zatrudnienia poza rolnictwem od 01.01.1972 r. do 30.09.1973 r.,
od 01.10.1973 r. do 31.12.1973 r., od 01.01.1974 r. do 30.06.1975 r.,
od 01.07.1975 r. do 30.11.1976 r., od 01.12.1976 r. do 24.09.1985 r.
i od 24.09.1985 r. do 31.12.1998 r. (świadectwa pracy – kk. 11-16 KRUS);
-: początkowego okresu prowadzenia gospodarstwa przy zwolnieniu
z opłacania składek na fundusz emerytalny rolników od 01.01.1979 r. do 31.12.1983 r. (zaświadczenie o opłacaniu składek – kk. 59-61 KRUS);
-: podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników w związku
z prowadzeniem gospodarstwa rolnego w okresach od 01.01.1984 r. do 31.12.1988 r. i od 01.01.1999 r. do 08.02.2010 r. (ostatnio powołane zaświadczenie).

W dniu 28.05.2015 r. J. A. wniósł o „skorygowanie (...) pracy
w gospodarstwie rolnym” oświadczając, że od (...)
i od 18.05.1977 r. pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, którego część następnie przejął na własność i w tak wydzielonym gospodarstwie pracował razem z żoną od 01.01.1978 r. Na udokumentowanie tych okoliczności ubezpieczony załączył poświadczenie Burmistrza B. o adresach zameldowania oraz zaświadczenie Starostwa Powiatowego w L. ((...)Filia w B.) o tym, jakie działki rolne i w jakim okresie były zapisane w ewidencji gruntów i budynków na rzecz ubezpieczonego i jego rodziców (wniosek z załącznikami i kopertą nadawczą – kk. 108-113 KRUS).

Na podstawie tego wniosku została wydana zaskarżona decyzja, na mocy której, oprócz wyżej wymienionych okresów, zaliczono do stażu tylko okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców – częściowo –
od 31.12.1965 r. do 15.10.1968 r. (raport ustalenia wysokości świadczenia –
k. 114 KRUS). Ustalając datę początkową tego okresu, organ rentowy oparł się na wyżej powołanym zaświadczeniu Starostwa Powiatowego w L., gdzie wskazano, że ojciec ubezpieczonego posiadał gospodarstwo rolne od 1965 roku, lecz nie wskazano daty dziennej, dlatego organ przyjął ostatni dzień roku (wyjaśnienia organu, zawarte w odpowiedzi na odwołanie).

Stan faktyczny w opisanym zakresie jest bezsporny i wynika
z powołanych dokumentów, zawartych w aktach rentowych.

Ubezpieczony domagał się ustalenia, że faktycznie prowadził własne gospodarstwo rolne od początku lipca 1977 roku (wnioskując
o przeprowadzenie na tą okoliczność dowodów z zeznań świadków – kk. 24v., 54 a. s.) oraz, że co najmniej od 1978 roku opłacał składki na fundusz emerytalny rolników (przedkładając częściowe dowody wpłat na ten fundusz
za 1983 rok – k. 27 i v. a. s. oraz dowód wpłaty z 19.04.1978 r. na rzecz(...) w K. – k. 28 a. s.). Ponadto pełnomocnik ubezpieczonego przedłożył kolejne zaświadczenie za Starostwa Powiatowego
o własności gospodarstw rolnych (k. 23 a. s.), jednak treść tego dokumentu nie wykraczała poza to, co już wynika z zaświadczenia, przedłożonego w KRUS
(k. 110 akt tego organu).

Sąd pominął powyższe dowody przede wszystkim dlatego, że sam fakt prowadzenia przez ubezpieczonego gospodarstwa rolnego już od lipca 1977 roku jest irrelewantny dla rozstrzygnięcia (art. 227 k.p.c.). Podobnie nie mają znaczenia poszczególne dowody wpłat na funduszu emerytalny rolników z 1983 roku, o czym niżej. Z kolei przedłożenie przez pełnomocnika ubezpieczonego dowodu wpłaty na rzecz (...) w 1978 roku mogło nastąpić najwyraźniej omyłkowo, albowiem tego dokumenty już w żaden sposób nie da się powiązać
z przedmiotem sprawy.

Nie sposób też pominąć, że w odniesieniu do okresu pracy we własnym gospodarstwie rolnym ubezpieczony sam popadł w sprzeczność, albowiem we wniosku o przeliczenie (k. 108 KRUS) wskazał, że po przejęciu go na własność uprawiał je razem z żoną od 01.01.1978 r. (natomiast wcześniej, jeszcze w 1977 roku, pracował w gospodarstwie rodziców), podczas gdy w postępowaniu odwoławczym domagał się zaliczenia okresu pracy we własnym gospodarstwie już od lipca 1977 roku.

Odwołanie jest bezzasadne.

Zgodnie z art. 44 ust. 2 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2016 r., poz. 227) prawo do świadczeń
z ubezpieczenia lub ich wysokość ustala się ponownie, na wniosek osoby zainteresowanej albo z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedstawione nowe dowody lub ujawnione nowe okoliczności, mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

W niniejszej sprawie sporny charakter miała możliwość przeliczenia renty rolniczej J. A. z uwzględnieniem: pozostałej części okresu jego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, tj. od (...) oraz okresu prowadzenia gospodarstwa rolnego od lipca 1977 roku do końca 1978 roku (z zastrzeżeniem ostatnio wspomnianej sprzeczności w twierdzeniach ubezpieczonego).

Te okresy nie mają jednak wpływu na wysokość świadczenia, albowiem w ogóle nie mogą zostać uwzględnione przy jej ustalaniu.

Zgodnie z art. 25 ust. 2 cyt. ustawy okresy stażowe mają wpływ na ustalenie części składkowej świadczenia, a w przypadku okresów pracy
w gospodarstwie rolnym, względnie prowadzenia gospodarstwa rolnego, przypadających od 01.07.1977 r. do 31.12.1982 r. zaliczeniu mogą podlegać
te okresy, za które opłacono składkę na Funduszu Emerytalny Rolników (art. 25 ust. 2 pkt 2 in fine cyt. ustawy). Tymczasem, jak wskazano, ubezpieczony
nie wykazał, że opłacił składki na FER za okres, którego doliczenia się domaga. Jego stanowisko w tym zakresie jest zresztą niekonsekwentne, ponieważ – bez względu na datę rozpoczęcia prowadzenia gospodarstwa rolnego – przez okres pierwszych pięciu lat obowiązywało go zwolnienie z opłacania przedmiotowych składek. Stanowił o tym art. 40 ustawy z 27.10.1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U.
z 1977 r., nr 32, poz. 140). Tak więc, nawet gdyby ubezpieczony rozpoczął prowadzenie własnego gospodarstwa – jak utrzymuje – półtora roku wcześniej, niż to ustalił organ (01.07.1977 r., zamiast 01.01.1979 r.), to również półtora roku wcześniej ustałoby jego „moratorium” na opłacanie składek. W efekcie ten półtoraroczny okres (przynajmniej w części, przypadającej przed 01.01.
1983 r.) stałby się nieoskładkowany (albowiem odwołujący nie kwestionował ustalonego przez organ okresu zwolnienia z opłacania składek) i z kolei ten właśnie okres przestałby spełniać kryterium uwzględnienia w wysokości świadczenia.

Dla porządku należy wskazać za organem rentowym, że składki, jakie ubezpieczony opłacał w 1983 roku (dowody na k. 27 i v. a. s.), były należne od osób, prowadzących gospodarstwo, niezależnie od obowiązującego do końca tamtego roku zwolnienia ze składki należnej z tytułu samego prowadzenia gospodarstwa (wyjaśnienia organu – k. 43 a. s.).

Brak możliwości uwzględnienia w wysokości świadczenia okresu zwolnienia z opłacania składek na FER na podstawie art. 40 wyżej powołanej ustawy z 1977 roku potwierdził m. in. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 25.01.2012 r., III AUa 1255/11 (LEX nr 1221181).

Z kolei wskazany przez ubezpieczonego okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców – od 08.09.1965 r. do 15.10.1968 r. – nie spełnia kryterium,
o jakim mowa w art. 25 ust. 2 pkt 4) cyt. ustawy, zgodnie z którym doliczeniu do stażu, mającego wpływ na wysokość części składkowej świadczenia, podlegają te, przypadające przed 01.07.1977 r., okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym (bez podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu) po ukończeniu 16. roku życia, które przypadają nie wcześniej niż 25 lat przed spełnieniem warunków nabycia prawa do emerytury rolniczej lub renty inwalidzkiej rolniczej. W odniesieniu więc do ubezpieczonego, wskazane okresy i tak musiałyby przypadać po 24.11.1984 r., albowiem od dnia 25.11.2009 r. został on uznany za trwale całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym, a więc spełnił ostatni, wskazany w art. 21 ust. 1 pkt 2) cyt. ustawy, warunek nabycia prawa do renty rolniczej.

Tym samym nie może nastąpić uwzględnienie wnioskowanych przez ubezpieczonego okresów w wymiarze przedmiotowego świadczenia.

Organ rentowy zasadnie więc odmówił zaliczenia tych okresów,
a ustalenie w zaskarżonej decyzji pozostałych elementów wysokości świadczenia – tj. wskaźników wymiaru jego poszczególnych części – również odpowiada prawu, tj. przepisom art. 25 ust. 1 i 26 ust. 1 i 2 cyt. ustawy.

Brak wiec podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, przez co odwołanie podlega oddaleniu na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c., jak w punkcie I. wyroku.

Z uwagi na takie rozstrzygnięcie merytoryczne brak było podstaw do przyznania odwołującemu kosztów zastępstwa procesowego, więc wniosek
w tym przedmiocie oddalono na podstawie art. 98 § 1 a contrario k.p.c., o czym postanowiono w punkcie II. wyroku.

Organ rentowy okazał się więc stroną wygrywającą niniejszą sprawę
co do meritum, a to, na podstawie ostatnio powołanego przepisu k.p.c. przemawiałoby za zasądzeniem od ubezpieczonego na rzecz tego organu kosztów zastępstwa procesowego przez radcę prawnego, zgodnie z wnioskiem zawartym w piśmie procesowym organu z 04.03.2016 r. (kk. 39-40 a. s.). Sąd postanowił jednak nie obciążać ubezpieczonego tymi kosztami, kierując się treścią art. 102 k.p.c., zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W niniejszej sprawie szczególnym uzasadnieniem dla takiego rozstrzygnięcia jest okoliczność, że organ sam nie był konsekwentny z zastosowaniu przepisów, dotyczących przeliczenia świadczenia, skoro – wbrew wyżej powołanemu art. 25 ust. 2 pkt 4) cyt. ustawy – zaliczył ubezpieczonemu część okresu jego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, przypadającego przed 25-leciem, poprzedzającym nabycie przez niego prawa do przedmiotowego świadczenia. Tym samym ubezpieczony
nie mógł wyrobić sobie dostatecznego poglądu co do zasadności swojego odwołania, nie ponosi więc „winy” w zainicjowaniu niniejszego postępowania
i wciągnięciu organu w spór co do obiektywnie niesłusznych żądań. Inną kwestią jest to, że w ocenie sądu organ rentowy, dysponując wyspecjalizowaną komórką merytoryczną, wcale nie musiał posiłkować się pomocą radcy prawnego. Dlatego też postanowiono, jak w punkcie III. wyroku.

Zgłoszone przez ubezpieczonego w toku postępowania nowe żądanie, dotyczące ustalenia prawa do emerytury rolniczej, należało przekazać organowi rentowemu do rozpoznania, na podstawie art. 477¹⁰ § 2 k.p.c. – o czym postanowiono w punkcie IV. wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE