Sygn. akt VIII U 750/15
Decyzją z dnia 5 lutego 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
II Oddział w Ł. stwierdził, że M. G. (1) nie podlega od dnia 1 sierpnia 2014 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik zatrudniony u płatnika składek (...) T. S. z siedzibą w Ł., podnosząc pozorność zawartej umowy o pracę, mającej na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z ciążą, a nie w celu rzeczywistego świadczenia pracy.
(decyzja k. 1 – 7 akt ZUS)
Od powyższej decyzji M. G. (1) złożyła odwołanie do Sądu Okręgowego w Łodzi w dniu 11 marca 2015 r. wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że podlega ona obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od dnia 1 sierpnia 2014 r. Skarżąca podkreśliła, że faktycznie świadczyła pracę na rzecz płatnika polegającą na myciu okien i sprzątaniu parkingu. Wnioskodawczyni wskazała, że z powodu ciąży zagrożonej poronieniem musiała zaprzestać wykonywania pracy. (odwołanie k. 2 – 5)
W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 7 - 8)
Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił co następuje:
Wnioskodawczyni M. G. (1) urodziła się w dniu (...), legitymuje się wykształceniem gimnazjalnym. (kopia świadectwa ukończenia gimnazjum w załączonych aktach osobowych k. 54, zeznania wnioskodawczyni 00:02:55)
Po ukończeniu gimnazjum wnioskodawczyni pracowała w firmie (...) jako magazynierka. Następnie pracowała na poczcie i zajmowała się układaniem paczek do wysyłki. Powyższe prace były wykonywane na podstawie umowy zlecenia z minimalnym wynagrodzeniem. ( zeznania wnioskodawczyni 00:02:55)
Zainteresowany T. S. od 1996 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą w postaci parkingu strzeżonego na ul. (...) w Ł.. Parking jest strzeżony całą dobę. Na parkingu tym jest nieruchomość mieszkalna, w której od 2009 r. zamieszkuje zainteresowany . W domu znajduje się jedno pomieszczenie biurowe, jest tam biurko, telewizor, szafka i mała kanapa. Przy nieruchomości mieszkalnej jest stróżówka. (zeznania świadka I. S. 00:02:10, zeznania wnioskodawczyni 00:02:55)
Zainteresowany T. S. od 2013 r. do lipca 2015 r. odbywał w Zakładzie Karnym karę pozbawienia wolności za spowodowanie wypadku komunikacyjnego w 1994 r. W powyższym okresie prowadzeniem działalności gospodarczej zajmowała się córka zainteresowanego – I. S.. Wyżej wymieniona była wówczas zatrudniona w firmie (...) T. S. z siedzibą w Ł. na umowę o pracę jako kierownik parkingu w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem minimalnym. Wyżej wymieniona zamieszkiwała na terenie parkingu a w okresach gdy nikogo nie zatrudniała, przy pracach pomagali jej dziadkowie. (zeznania świadka I. S. 00:02:10, zeznania wnioskodawczyni 00:02:55)
W lipcu 2014 r. I. S. postanowiła zatrudnić pracownika do pomocy, gdyż ciężko jej było samej wykonywać wszystkie prace parkingowe. Wyżej wymieniona poszukiwała pracownicy do wykonywania prac porządkowych na parkingu i w tym celu zamieściła ogłoszenie w gazecie (...). Na ofertę pracy odpowiedziały trzy kobiety, w tym: wnioskodawczyni oraz dwie panie w starszym wieku. I. S. umówiła się telefonicznie z wnioskodawczynią na rozmowę w sprawie pracy. Podczas rozmowy wnioskodawczyni była pytana o dotychczasowe zatrudnienie i I. S. przedstawiła jej co ma robić i na czym będzie polegała jej przyszła praca. Były omawiane warunki umowy o pracę. Tego samego dnia po rozmowie z I. S. wnioskodawczyni pojechała razem z nią do Biura (...) płatnika w celu podpisana umowy o pracę. ( zeznania świadka I. S. 00:02:10, 00:28:13, zeznania wnioskodawczyni 00:02:55, pełnomocnictwo k. 9 akt ZUS)
W dniu 1 sierpnia 2014 r. M. G. (1) zawarła z T. S. właścicielem firmy (...) w Ł. reprezentowanym przez I. S. umowę o pracę na czas nieokreślony od dnia 1 sierpnia 2014 r. na stanowisku pracownika gospodarczego w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 1.680 zł brutto. (umowa o pracę w aktach osobowych k. 54)
I. S. i wnioskodawczyni są osobami obcymi i nie znały się przed zawarciem umowy o pracę. ( zeznania świadka I. S. 00:02:10, zeznania wnioskodawczyni 00:02:55)
M. G. (1) przedłożyła zaświadczenie podpisane przez lekarza do badań profilaktycznych o jej zdolności do pracy na stanowisku pracownika gospodarczego z dnia 24.07.2014 r. (zaświadczenie lekarskie w aktach osobowych k. 54)
Wnioskodawczyni przed przystąpieniem do pracy odbyła wstępne szkolenie BHP a ponadto w dniu 22.08.2014 r. ukończyła szkolenie okresowe BHP dla pracowników na stanowiskach robotniczych . (karta szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP w aktach osobowych k. 54, zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie BHP w aktach ZUS, zeznania wnioskodawczyni 00:02:55)
Płatnik składek dokonał zgłoszenia wnioskodawczyni do ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego, wypadkowego oraz zdrowotnego z tytułu zawartej umowy o pracę od dnia 1 sierpnia 2014 r. (bezsporne)
Pracodawca nie wiedział w chwili zawarcia umowy o pracę, że ubezpieczona jest w ciąży. Wnioskodawczyni wiedziała o ciąży, ale nie poinformowała o tym pracodawcy. ( zeznania wnioskodawczyni 00:02:55, zeznania świadka I. S. 00:02:10)
Wnioskodawczyni miała pracować codziennie przez 8 godzin, w tym w zależności od potrzeb bądź od rana tj. od 7.00 – 8.00 bądź od 13.00 – 14.00. Do obowiązków pracowniczych wnioskodawczyni należały prace porządkowe i dbanie o czystość na parkingu, miała ona także zastępować I. S., gdy ta jechała do Biura (...) . Płatnik nie zatrudniał innego pracownika w tym czasie. Wnioskodawczyni zajmowała się sprzątaniem wiaty, koszeniem trawy. Garaże były w kafelkach więc musiała ona zmyć brud, który naniosły auta. Były też miejsca parkingowe bez wiat. Wiat i garaży było około 50. Garaże te nie były zamykane na kłódki więc wnioskodawczyni miała do nich wszystkich dostęp. Były tam mopy, środki chemiczne do czyszczenia płytek. Wnioskodawczyni zakupiła sobie lepszą miotłę do zamiatania z własnych pieniędzy. Do zadań wnioskodawczyni nie należało sprzątanie domu mieszkalnego. I. S. była obecna na terenie nieruchomości i otwierała elektrycznie bramę, ale sprzątaniem się nie zajmowała. Opłaty parkingowe pobierała I. S.. W spornym okresie wnioskodawczyni zamieszkiwała na ul. (...) w Ł. w dzielnicy C.. Parking też mieścił się na C., ale był znacznie oddalony od jej miejsca zamieszkania. Początkowo do pracy wnioskodawczyni jeździła rowerem do połowy września 2014 r. a potem dojeżdżała autobusem linii Z1. Następnie przesiadała się ona do autobusu linii 70 lub 71 i kasowała jednorazowe bilety. ( zeznania świadka I. S. 00:02:10, zeznania wnioskodawczyni 00:02:55)
W dacie zawarcia umowy o pracę ubezpieczona była w czwartym miesiącu ciąży, była to jej pierwsza ciąża. W okresie, gdy wnioskodawczyni zaszła w ciążę ukończyła pierwszy semestr Liceum Ogólnokształcącego. W okresie nauki w szkole otrzymywała ona świadczenia alimentacyjne od swojego ojca. Ostatnią miesiączkę wnioskodawczyni miała w dniu 17 kwietnia 2014 r. Kiedy miesiączka opóźniała się wnioskodawczyni odbyła wizytę u ginekologa. W dniu 21.05.2014 r. ginekolog stwierdził wczesną ciążę. Do dnia 23.09.2014 r. stan ciąży określany był jako dobry. W dniu 24.09.2014 r. wnioskodawczyni odczuła pierwsze bóle. Od dnia 25 września 2014 r. wnioskodawczyni stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. W październiku 2014 r. wnioskodawczyni trafiła do szpitala, ponieważ płód był w zbyt niskiej pozycji i zagrażało to poronieniem . Wnioskodawczyni w szpitalu była cztery dni, po szpitalu dostała ona zwolnienie lekarskie, miała je przedłużane co dwa tygodnie . Zwolnienia lekarskie ubezpieczona wysyłała pocztą na adres pracodawcy, czyli na adres parkingu. Do czasu choroby wnioskodawczyni codziennie świadczyła pracę w siedzibie płatnika. Dziecko wnioskodawczyni urodziła w dniu 26.12.2014 r. i od tej daty przebywała na urlopie macierzyńskim a potem wychowawczym. Ojciec dziecka nie mieszka z wnioskodawczynią, otrzymuje ona od niego alimenty na dziecko. ( zeznania wnioskodawczyni 00:02:55, historia choroby z Poradni Ginekologicznej k. 13 – 17, k. 31 – 34, karta ciąży k. 19, karta informacyjna k. 19, wyniki badania USG k. 19, kopia zwolnienia lekarskiego k. 27)
W okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy wnioskodawczyni na jej miejsce nikt nie został zatrudniony. Była potrzeba zatrudnienia nowego pracownika, ale I. S. liczyła na powrót do pracy ojca, który miał zająć się parkingiem. Po powrocie ojca I. S. nie przestała być kierownikiem, ale chorowała pięć miesięcy. Obecnie nie jest ona pracownikiem parkingu. W dniu 30.04.2016 r. została rozwiązana jej umowa o pracę. ( zeznania świadka I. S. 00:02:10)
I. S. wypłaciła wnioskodawczyni wynagrodzenie za jeden miesiąc pracy. W stycznia 2016 r. sporna umowa o pracę została rozwiązana . ( zeznania wnioskodawczyni 00:02:55, zeznania świadka I. S. 00:02:10)
W okresie od 1.06.2013 r. firma (...) T. S. w Ł. zatrudniała następujących pracowników:
- J. B. w okresie od 01.06.2013 r. do 31.05.2014 r. w pełnym wymiarze czasu pracy jako portiera z wynagrodzeniem w kwocie 1.680,00 zł. Zajmował się on sprzątaniem i pilnowaniem parkingu;
- A. S. w okresie od 15.01.2015 r. do 30.09.2015 r. na 1/8 etatu jako pracownika gospodarczego z wynagrodzeniem w kwocie 220,00 zł. Pracowała ona na parkingu, zajmowała się sprzątaniem, woziła papiery do księgowej;
- H. W. od 01.12.2015 r. na 1/8 etatu jako pracownika gospodarczego z wynagrodzeniem w kwocie 220,00 zł. (wykaz pracowników k. 37, zeznania świadka I. S. 00:02:10)
W okresie 01.2014 do 03.2015 dochód firmy (...) T. S. w Ł. kształtował się następująco:
- styczeń 2014 r. – strata 1.632,95 zł,
- luty 2014 r. – strata 1.709,11 zł,
- marzec 2014 r. – strata 288,68 zł,
- kwiecień 2014 r. – strata 930,97 zł,
- maj 2014 r. – strata 793,45 zł,
- lipiec 2014 r. – strata 1.517,90 zł,
- sierpień 2014 r. – 318,74 zł,
- wrzesień 2014 r. – strata 1.926,43 zł,
- październik 2014 r. – strata 635,63 zł,
- listopad 2014 r. – 1.535,23 zł,
- grudzień 2014 r. – 6274,50 zł,
- styczeń 2015 r. – 3054,44 zł,
- luty 2015 r. – strata 553,49 zł,
- marzec 2015 r. – 502,31 zł. (rozliczenie dochodu k. 38 – 39, k. 42 – 53)
Z pieniędzy uzyskiwanych z opłat parkingowych I. S. wypłacała wynagrodzenia zatrudnionym w firmie (...) T. S. w Ł. pracownikom. (zeznania świadka I. S. 00:28:13)
W związku z przeprowadzoną kontrolą decyzją z dnia 5 lutego 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że M. G. (2) nie podlega od dnia 1 sierpnia 2014 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik zatrudniony u płatnika składek (...) T. S. z siedzibą w Ł., podnosząc pozorność zawartej umowy o pracę, mającej na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z ciążą, a nie w celu rzeczywistego świadczenia pracy. (decyzja k. 1 – 7 akt ZUS, protokół kontroli w aktach ZUS )
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w aktach sprawy w tym w aktach osobowych wnioskodawczyni z firmy (...) T. S. w Ł., w tym, umowę o pracę zawartą z wnioskodawczynią, zaświadczenie lekarskie z dnia 24.07.2014 r., kartę wstępnego szkolenia BHP oraz zaświadczenie o ukończeniu szkolenia okresowego w dziedzinie BHP, dokumentację lekarską oraz o dokumenty w załączonych do akt sprawy aktach ZUS z przebiegu kontroli doraźnej u płatnika składek oraz o zeznania świadka I. S. – córki zainteresowanego, która w spornym okresie na skutek udzielonego pełnomocnictwa prowadziła działalność gospodarczą zastępując ojca i była bezpośrednią przełożoną wnioskodawczyni, a także w oparciu o zeznania wnioskodawczyni, które korelują ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym zeznaniami świadka.
Sąd dał wiarę zeznaniom wyżej wymienionych, w których wskazywały one na realność zawartej umowy o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy w ramach powyższej umowy. W ocenie Sądu zeznania świadka i odwołującej się w tym zakresie są wzajemnie niesprzeczne i uzupełniające się.
Świadek potwierdziła rzeczywisty charakter pracy ubezpieczonej i rodzaj wykonywanych przez nią obowiązków.
Podkreślić należy, że na uzasadnienie swojej wersji Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przedstawił w toku procesu żadnych dowodów oraz zasadnie nie podważył załączonych do akt dokumentów i zeznań świadka I. S. oraz odwołującej się. Brak jest dowodów na to, że świadek zeznawała nieprawdę w tym odnośnie faktu, że nie znała wcześniej wnioskodawczyni a nabór na stanowisko pracy odbył się poprzez ogłoszenie w prasie. Organ rentowy nie złożył żadnych wniosków dowodowych w tym przedmiocie np. o załączenie ogłoszenia bądź o podanie jego daty lub o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka, pracownicy Biura (...) firmy płatnika.
W tym stanie rzeczy zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę w całości, a dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający by wyjaśnić sporną okoliczność – a mianowicie czy zawarta przez M. G. (1) w dniu 1 sierpnia 2014 r. umowa o pracę, nosi cechy pozorności i czy została zawarta jedynie dla uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z ciążą.
Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:
Odwołanie M. G. (1) w świetle zgromadzonego materiału dowodowego zasługuje na uwzględnienie i powoduje zmianę zaskarżonej decyzji.
Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.
Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity Dz. U. z 2014 r., poz. 1502 j.t.), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste (nie może on wyręczyć się w pracy inną osobą) i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Dla stwierdzenia cechy stosunku pracy z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i określone miejsce wykonywania czynności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca czasu i sposobu wykonywania pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.
Stosownie zaś do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60 poz. 636 z późn. zm.), pracownikom, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.
Natomiast zgodnie z treścią art. 4 w ust 1 i 2 ustawy zasiłkowej, ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.
Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest faktycznie realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne
(wyrok Sądu Apelacyjnego
w L. z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych,
ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę
w ramach ważnego stosunku pracy
(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).
W niniejszej sprawie odwołująca się – M. G. (1) zawarła w dniu 1 sierpnia 2014 r. umowę o pracę, która stanowiła stosowną podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, że uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej. Jednakże ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem, organ rentowy nie przedstawił przekonywujących dowodów, że umowa o pracę z dnia 1 sierpnia 2014 r. została zawarta dla pozoru, a zwłaszcza, że strony porozumiały się w tym zakresie.. Dlatego sporna umowa jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c.
Po pierwsze podkreślić należy, że zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejścia przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.
Zgodnie z treścią art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.
Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr. 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr. 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr. 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr. 15, poz. 235, str. 712).
W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, iż wnioskodawczyni pracę podjęła i ją faktycznie świadczyła od dnia 1 sierpnia 2014 r., a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie. (por. wyrok SN z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 - 16/251 oraz wyrok SN z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235)
Ustawodawstwo polskie nie ukształtowało zakazu zatrudniania kobiet w ciąży, a przeciwnie, odmowa zatrudnienia kobiety tylko z tej przyczyny, że jest w ciąży, byłaby uznana za dyskryminację ze względu na płeć na podstawie art. 18 3a § 1 i art. 18 3b § 1 pkt 1 KP (por. wyrok SN z 11.1.2006 r., II UK 51/05, (...) Nr (...), s. 34).
Trudno uznać, że dążenie do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym może być zakwalifikowane jako zmierzające do dokonania czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu obejście prawa. Przeciwnie, jest to zachowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia. Mimo iż ciężarnym przysługuje ochrona przed odmową zatrudnienia z powodu ciąży (ponieważ jest to traktowane jako dyskryminacja ze względu na płeć), często kobiety podejmujące zatrudnienie obawiają się ujawnić ten fakt przed pracodawcą.
Poza tym, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 kwietnia 2007 r. (I UK 324/06 M.P.Pr. (...)) „obecnie kwestia pozyskiwania przez pracodawcę danych osobowych kandydata na pracownika (w szczególności zakres tych informacji) została uregulowana w przepisach prawa pracy. Zagadnienia tego dotyczy bowiem art. 22 1 KP, dodany przez ustawę z 14.11.2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 213, poz. 2081), która weszła w życie z dniem 1.1.2004 r. Przepis ten stanowi ustawową realizację zasady uregulowanej w art. 51 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby. Artykuł 22 1 KP określa granice uprawnienia pracodawcy do pozyskiwania od kandydatów ubiegających się o pracę informacji o ich sytuacji życiowej, relewantnej z punktu widzenia podjęcia zatrudnienia. Norma prawna zawarta w tym przepisie pozwala na podzielenie wszelkich okoliczności dotyczących życia pracownika (wcześniej kandydata na pracownika) na cztery sfery, a mianowicie sferę identyfikacji personalnej, sferę pracy, sferę tajemnicy osobistej i tajemnicy prywatnej. O ile zasadą jest udostępnianie pracodawcy informacji z zakresu dwóch pierwszych sfer, o tyle pozostałe informacje o pracowniku i kandydacie na pracownika (informacje sfery osobistej) ustawodawca uznał generalnie za niedostępne pracodawcy, z jednym wyjątkiem. Pracodawca ma mianowicie prawo żądania informacji stanowiących tajemnicę osobistą, w sytuacji gdy przepis szczególny na to zezwala. Jako przykład można wskazać regulacje, które wśród rygorów selekcyjnych wymieniają brak karalności. Pracownica podejmująca zatrudnienie nie ma obowiązku ujawniania faktu pozostawania w ciąży, jeżeli praca, jaką zamierza podjąć, nie jest niedozwolona dla kobiet z uwagi na ochronę macierzyństwa (por. art. 176 i nast. KP oraz wydane na podstawie art. 176 KP rozporządzenie Rady Ministrów z 10.9.1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet ( Dz. U. Nr 114, poz. 454 ze zm.).
Już same okoliczności zawarcia spornej umowy o pracę nie świadczą o jej pozorności bowiem I. S. miała realny powód do zatrudnienia pracownika na stanowisku pracownika gospodarczego w firmie swego ojca.
Podkreślić należy, że zainteresowany T. S. od 2013 r. do lipca 2015 r. odbywał w Zakładzie Karnym karę pozbawienia wolności. W powyższym okresie prowadzeniem działalności gospodarczej zajmowała się faktycznie jego córka I. S., której udzielił on stosownego pełnomocnictwa. Wyżej wymieniona była wówczas zatrudniona w firmie płatnika z wynagrodzeniem minimalnym. I. S. zamieszkiwała na terenie parkingu a w okresach, gdy nikogo nie zatrudniała przy pracach pomagali jej dziadkowie.
W okresie od 01.06.2013 r. do 31.05.2014 r. I. S. zatrudniała pracownika J. B. w pełnym wymiarze czasu pracy jako portiera z wynagrodzeniem w kwocie 1.680,00 zł. Pracownik ten zajmował się sprzątaniem i pilnowaniem parkingu. Od czerwca 2014 r. tylko na wyżej wymienionej spoczywał obowiązek wykonywania wszelkich czynności związanych z prowadzeniem parkingu odnośnie, których prac nie miała dużego doświadczenia. Z uwagi na powyższe w lipcu 2014 r. postanowiła ona zatrudnić osobę do pomocy.
I. S. poszukiwała pracownicy do wykonywania prac porządkowych na parkingu za pośrednictwem ogłoszenia prasowego. Ubezpieczona zgłosiła się na ogłoszenie prasowe i po odbyciu procedury rekrutacyjnej została ona zatrudniona.
I. S. i M. G. (1) są osobami obcymi i brak jest dowodów wskazujących, że znały się przed zawarciem umowy o pracę.
W ocenie Sądu Okręgowego, M. G. (1) w spornym okresie od dnia 1 sierpnia 2014 r. posiadała status pracownika, bowiem faktycznie wykonywała on osobiście pracę określonego rodzaju na rzecz I. S. reprezentującej firmę (...) T. S. w Ł., pod której kierownictwem pozostawała i której polecenia służbowe wykonywała, która tą świadczoną przez nią pracę przyjmowała. Z tytułu wykonywanej pracy wnioskodawczyni pobierała wynagrodzenie.
O okoliczności, że wnioskodawczyni faktycznie wykonywała pracę od dnia 1.08.2014 r. świadczą zeznania powołanego w sprawie świadka oraz wnioskodawczyni, które nie zostały zakwestionowane przez organ rentowy.
W niniejszym postępowaniu bezsprzecznie ustalone zostało, że M. G. (1) podjęła faktycznie pracę na podstawie spornej umowy o pracę z dnia 1.08.2014 r. Wnioskodawczyni zajmowała się pracami porządkowymi i dbaniem o czystość parkingu. Dodatkowo też, czasami, zastępowała I. S., gdy ta jechała do Biura (...) . Wnioskodawczyni zajmowała się sprzątaniem wiaty, koszeniem trawy. Wnioskodawczyni otrzymała za przedmiotową pracę wynagrodzenie a nadzór nad jej pracą sprawowała I. S..
W tym stanie rzeczy należało przyjąć, że M. G. (1) rzeczywiście świadczyła pracę na rzecz firmy (...) w ramach umowy o pracę z 1.08.2014 r. Powyższe w ocenie Sądu jest jak najbardziej wiarygodne i zostało w toku postępowania udowodnione.
Zdaniem Sądu, nie można podzielić stanowiska reprezentowanego przez organ rentowy, że ubezpieczona podjęła zatrudnienie jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.
O pozorności można mówić jedynie wówczas, gdy oświadczenie woli złożone jest drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. A zatem strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę. I. S. natomiast chciała zatrudnić skarżącą i miała ku temu realne powody.
Podkreślić należy, że stan zdrowia wnioskodawczyni nie stanowił przeszkody do zawarcia spornej umowy o pracę. W dacie zawarcia umowy ubezpieczona była wprawdzie w czwartym miesiącu ciąży, ale była to jej pierwsza ciąża w młodym wieku. Ponadto wnioskodawczyni była pod stałą opieką lekarza ginekologa a jej stan zdrowia i ciąży do dnia 23.09.2014 r. określany był jako dobry. Dopiero w dniu 24.09.2014 r. zaczęła odczuwać ona pierwsze dolegliwości. Pracodawca nie wiedział zawierając sporną umowę, że ubezpieczona jest w ciąży, gdyż wnioskodawczyni nie poinformował go o tym fakcie.
Do dnia niezdolności do pracy spowodowanej chorobą w okresie ciąży, tj. do 25.09.2014 r. ubezpieczona codzienne wykonywała swoją pracę i otrzymała za nią wynagrodzenie. Uwzględniając wszystkie wskazane wyżej okoliczności należy uznać, że niewątpliwie brak było po obydwu stronach zgody na zatrudnienie pozorne. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wykazał zasadnie, że między stronami było porozumienie w tym zakresie lub zgoda stron na pozorność zatrudnienia.
I. S. nie zatrudniła wprawdzie w okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy wnioskodawczyni żadnego nowego pracownika jednakże było to spowodowane okolicznością, że zainteresowany T. S. miał opuścić zakład karny i ponownie podjąć pracę na parkingu.
Mając na względzie poglądy Sądu Najwyższego wyrażone w przytoczonych orzeczeniach, Sąd Okręgowy przyjął, że w sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę o pracę było nawiązanie stosunku pracy i doszło do faktycznego świadczenia pracy przyjmowanego przez pracodawcę za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu jej stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (np. choroby ), nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa bądź, że jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Podkreślić bowiem należy, że wnioskodawczyni zawarła umowę o pracę, gdy stan jej zdrowia i ciąży był dobry.
Na marginesie podkreślić trzeba, że faktycznie w okresie od 01.06.2013 r. do 31.05.2014 r. firma płatnika tylko w niektórych miesiącach uzyskiwała dochód a w innych miesiącach niewielkie straty, jednakże wykazane zostało, że pomimo tego firma w okresie od 01.06.2013 r. do chwili obecnej zatrudniała pracowników, w tym min. ubezpieczoną a środki finansowe na wynagrodzenia były pozyskiwane z opłat parkingowych.
Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do przekonania, że decyzja organu rentowego wydana została w oparciu o błędnie ustalony stan faktyczny i nie znajduje ona oparcia w realiach niniejszej sprawy.
Wskazać trzeba, że zaskarżona decyzja ZUS ma jedynie charakter ustalający. Decyzja ta porządkuje okresy podlegania ubezpieczeniom. Niezbędnym jest bowiem ustalenie za jaki okres, z jakiego tytułu istniał bądź nie istniał obowiązek podlegania określonym ubezpieczeniom. Natomiast kwestia wymiaru czasu pracy i wysokości wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek nie była przedmiotem tej decyzji. Bowiem może zachodzić uzasadniona wątpliwość, czy zakres obowiązków wnioskodawczyni wyczerpywał pełny etat, szczególnie na tle pozostałych pracowników gospodarczych.
Mając na względzie wszystkie wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku uznając odwołanie wnioskodawczyni za zasadne.
Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć organowi rentowemu, wypożyczając akta emerytalne.