UZASADNIENIE

Powód J. C. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego podwyższonych alimentów w wysokości po 2.000,-zł miesięcznie poczynając od lutego 2015r oraz kwoty po 300,- zł tytułem wyrównania alimentów za styczeń 2015r. Domagał się również zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany Z. Ł. odpowiadając na pozew wniósł o jego oddalenie w całości.

Sąd Rejonowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 10 listopada 2015r w sprawie III RC 1467/14 zasądził od pozwanego na rzecz powoda podwyższone alimenty w wysokości po 1.500,- zł miesięcznie z ustawowymi odsetkami na wypadek zwłoki w płatności każdej z rat, w miejsce alimentów w wysokości po 700,- zł miesięcznie zasądzonych wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 16 kwietnia 2007 r w sprawie IIIRC 17/07. W pkt. wyroku Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda tytułem podwyższonych alimentów za okres od 1 października 2014r do 31 grudnia 2014r kwotę 4.500,-zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10 listopada 2015r .

W pozostałej części powództwo zostało oddalone. Sąd zniósł pomiędzy stronami koszty procesu. W kolejnym pkt, wyroku Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 480 tytułem zwrotu opłaty od pozwu od której małoletni powód był zwolniony z mocy ustawy.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód jest dzieckiem pozwanego. W 2007r, kiedy ustalone zostały alimenty w dotychczasowej wysokości powód miał (...) lat, uczęszczał do (...) klasy szkoły podstawowej. Stałe opłaty związane z nauką w szkole wynosiły 155 zł rocznie, koszt podręczników to było 600,-zł rocznie, a dodatkowe zajęcia karate 500 zł rocznie. Powód chodził wówczas również na dodatkowy angielski, co kosztowało około 1800,zł rocznie. Powód chorował wówczas na astmę oskrzelową, alergię na roztocza – szczepionki, które brał 3 razy w roku kosztowały około 100,- zł jednorazowo. Matka powoda prowadziła wówczas działalność gospodarczą i osiągała dochody na poziomie 2.000,- zł – ponosiła koszty zajmowanego mieszkania w wysokości około 500,-zł miesięcznie.

Pozwany w 2007r pracował jako (...). Prowadził działalność z żoną, która jest (...). Pozwany prowadził gabinety w O., O. i D. – łączne opłaty czynszowe z tego tytułu wynosiły około 2000,-zł miesięcznie. Za 11 miesięcy 2006r osiągnął przychód w wysokości ponad 102.000 zł, a dochód w wysokości 5.845,- zł. Jego żona osiągnęła odpowiednio przychód w wysokości ponad 110.000 zł, zaś dochód w wysokości 7.846,- zł. Pozwany spłacał wówczas raty leasingu za samochód T. (...) oraz kredyty na zakup dwóch aparatów do USG. Dwie starsze córki pozwanego były już wówczas dorosłe i samodzielne, a jego najmłodsza córka miała (...) lat i uczęszczała na dodatkowe zajęcia z języka angielskiego, co kosztowało go około 700 zł rocznie. Koszty utrzymania domu pozwanego wynosiły wówczas około 300,- zł miesięcznie.

Sąd Rejonowy ustalił, że obecnie powód jest studentem (...) roku (...) na Uniwersytecie(...)w G.. Powód określił wydatki związane z swoim utrzymaniem na studiach na kwotę rzędu 3.000,- zł miesięcznie. Powód mieszkał z kolegami w wynajmowanym mieszkaniu, a od września 2015r zmienił mieszkanie na położone bliżej uczelni. Jego wydatki związane z opłatami za mieszkanie wynoszą około 1.000,- zł miesięcznie. Wydatki związane z wyżywieniem powoda wynoszą do 1.000,- zł miesięcznie, na co składają się koszty przygotowywania posiłków w domu, korzystania ze stołówki studenckiej oraz posiłki spożywane przez niego w popularnych sieciowych jadłodajniach. Dodatkowo na przejazdy komunikacją miejską powód wydaje około 100,- zł miesięcznie, opłaty za telefon 70 zł miesięcznie, opłaty za ubezpieczenie 115,- zł miesięcznie, a roczna opłata na uczelni również 115 zł miesięcznie. Wydatki na ubezpieczenie pokrywa matka powoda. We wrześniu 2015r zlikwidowano dotychczasową polisę ubezpieczeniową powoda, zaś uzyskane w ten sposób fundusze w wysokości 13.000,- zł pozostają obecnie w gestii matki powoda z przeznaczeniem na jego utrzymanie na studiach. Powód średnio raz na miesiąc chodzi do fryzjera – koszt 40,- zł, a około 3-4 razy w roku ma kontrolę u stomatologa, co daje łącznie około 400,- zł. Powód dokonuje na swoją rzecz również zakupów odzieży i ubrań, a także wykupuje lekarstwa w związku z astmą oskrzelową oraz alergią, na jakie nadal się leczy. Na zakup podręczników oraz pomocy naukowych rocznie wydaje około 1.000,- zł. Średnio 2 razy w miesiącu powód przyjeżdża do O. – koszt jednego przyjazdu nie przekracza 50 zł.

Na potrzeby utrzymania syna matka powoda przekazuje mu co miesiąc kwotę około 1.500 zł, a w razie potrzeby nawet wyższe kwoty. Matka powoda nadal prowadzi działalność gospodarczą, z której w 2014r osiągnęła dochód w wysokości nieco ponad 20.000,- zł. Matka powoda prowadzi wspólne gospodarstwo ze swoją matką. W wrześniu 2014r na potrzeby związane ze studiami syna zaciągnęła kredyt w wysokości 10.000,- zł, który spłaciła we wrześniu 2015r. W okresie wakacyjnym powód odbywa nieodpłatne praktyki lekarskie – z tego względu jak również z uwagi na charakter studiów nie jest w stanie podjąć nawet dorywczego zatrudnienia i to zarówno w roku szkolnym, jak i w wakacje.

Strony od wielu lat nie utrzymują ze sobą żadnych kontaktów, powód nie utrzymuje kontaktów z przyrodnim rodzeństwem

W dalszej kolejności Sąd Rejonowy ustalił, że pozwany ma czworo dzieci – dwie dorosłe i samodzielne córki z I małżeństwa, powoda, oraz (...)letnią córkę z obecnego małżeństwa. Córka pozwanego mieszka oraz studiuje w W. na wyższej szkole (...) z czesnym w wysokości 9.000,- zł rocznie, którą opłaca sama w ratach po 800,- zł miesięcznie. Na ten cel pozwany miał zlikwidować polisę córki w wysokości 8.000,- zł. Przed rozpoczęciem studiów córka pozwanego pracowała w sklepie. Obecnie córka pozwanego nie pracuje, a miesięczne wsparcie pozwanego oraz żony dla córki wynosi około 1600,- zł, co ma wystarczać jej na utrzymanie w W..

Pozwany jest kierownikiem oddziału (...)w szpitalu w N., gdzie pracuje codziennie, a dodatkowo ma w miesiącu 4-8 dyżurów. W szpitalu zarabia 12.000,- zł brutto, co należy pomniejszyć o podatek. Żona pozwanego z zawodu jest (...); choruje na niedoczynność tarczycy, ma wadę wzroku, niedosłuch oraz depresję. Od czerwca 2015r żona pozwanego wznowiła działalność gospodarczą zakresie praktyki (...). W praktyce żona pozwanego zajmuje się obsługą gabinetu (...) prowadzonego przez pozwanego – nie jest zatrudniona, nie otrzymuje wynagrodzenia. Pozwany nadal pracuje w gabinecie w O., który obecnie prowadzi jego żona. Pozostałe gabinety zostały zamknięte. Gabinet jest otwarty 4 dni w tygodniu przez 2 godziny. Gabinet jest prowadzony w lokalu zakupionym przez pozwanego na kredyt w wysokości 185.000,-zł, który spłaca on w ratach po 3.000,-zł miesięcznie. Pozwany nie posiada innych zobowiązań finansowych. W 2014r w rocznym zeznaniu podatkowym pozwany wykazał przychód w wysokości ponad 229.000,-zł, a dochód w wysokości 53.652,- zł.

Dom, w którym pozwany mieszka z żoną przekazali oni w darowiźnie córce. Opłaty za wodę, energię elektryczną, wywóz nieczystości wynoszą średnio nieco ponad 300,-zł miesięcznie. Podatek od nieruchomości wynosi około 363,-zł rocznie. Używany przez pozwanego oraz jego żonę telefony komórkowe stanowią koszt prowadzonej przez nią działalności gospodarczej.

U pozwanego przed około 3 laty zdiagnozowano nowotwór, w związku z czym przeszedł radioterapię. Obecnie pozostaje pod stałą kontrolą onkologiczną – ma wizyty co 3 miesiące, nie przyjmuje leków. Pozwany nosi okulary. Pozwany nadal korzysta z tego samego samochodu.

W trakcie postępowania Sąd Rejonowy wydał postanowienie o zabezpieczeniu zasądzając na rzecz powoda od pozwanego podwyższone alimenty w wysokości po 1.500,- zł miesięcznie poczynając od dnia 1 stycznia 2015r. Na tej podstawie przeciwko pozwanemu wszczęto postępowanie egzekucyjne, w czasie którego zajęto jego samochód. W odpowiedzi pozwany uregulował zaległości ( ponad 4660,- zł ) i obecnie na bieżąco realizuje obowiązek alimentacyjny w wysokości jak w zabezpieczeniu.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie prawie w całości.

Przywołując treść art. 138 kro Sąd Rejonowy wskazał na okoliczności jakie bierze się pod uwagę rozpoznając roszczenia o podwyższenie świadczeń alimentacyjnych. Zdaniem Sądu Rejonowego od ostatniego orzeczenia ustalającego wysokość przysługujących powodowi alimentów zakres jego usprawiedliwionych potrzeb znacznie wzrósł. Sąd podkreślił, że powód kontynuuje naukę na studiach (...) w G., co wiąże się z znacznymi wydatkami na zapewnienie mu warunków bytowych, wyżywienie, zakup pomocy naukowych. Szczególnie wysokie wydatki związane są z opłatami za wynajmowane mieszkanie. W ocenie Sądu dokonany przez powoda wybór kierunku oraz miejsca studiów jest w pełni uzasadniony i daje mu w przyszłości szanse na zdobycie intratnego zawodu. Z uwagi na charakter studiów, rozmiar obowiązkowych zajęć oraz dodatkowe praktyki zdaniem Sądu w okresie wakacyjnym powód nie jest w stanie podjąć dodatkowego zatrudnienia.

W dalszej kolejności Sąd wskazał, że pozwany uczestniczy w zaspokajaniu potrzeb syna jedynie w wymiarze finansowym, gdyż od wielu lat nie utrzymuje z nim żadnych kontaktów. Sąd poddał w wątpliwość twierdzenia pozwanego jakoby koszty utrzymania jego studiującej w W. córki kształtowały się na znacznie niższym poziomie od wyliczeń przedstawianych przez powoda. Sąd wskazał na nieścisłości w zeznaniach pozwanego oraz jego córki; na osobiste zaangażowanie pozwanego w wychowanie i utrzymanie córki oraz na fakt, że pozwany z żoną przekazali na córkę w ostatnim czasie darowizną własność domu, w którym nadal mieszkają. Polemizując z zarzutami podnoszonymi przez pozwanego co do przedstawionych przez syna kosztów utrzymania Sąd podniósł, że nie są one trafne, zaś wyliczenia powoda zasługują na podzielenie jako uzasadnione, wykazane i udokumentowane.

W następnym rzędzie Sąd Rejonowy odniósł się do możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego – drugiego kryterium determinującego wysokość jego obowiązku alimentacyjnego wobec syna. Sąd podkreślił, że sytuacja materialna pozwanego pozwala mu na łożenie na utrzymanie powoda znacznie wyższych kwot, niż miało to miejsce do tej pory. Powołując się na wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego Sąd podniósł, iż zajęcie jakim pozwany para się zawodowo jest bardzo dochodowe. Potwierdzają to również zdaniem Sądu roczne zeznania podatkowe pozwanego za lata 2014 i 2015r. Sąd wskazał, że bez znaczenia pozostaje fakt na kogo zarejestrowana jest działalność gospodarcza, w ramach której pozwany udziela w własnym gabinecie w O. usług ginekologicznych, albowiem pozwany może dysponować osiąganymi w ten sposób dochodami.

W konsekwencji Sąd uznał, że pozwany dysponuje wystarczającymi dochodami do pokrycia swoich stałych zobowiązań, bieżących kosztów utrzymania oraz spłaty zadłużenia. Sąd zaznaczył, że kredyt na zakup lokalu na gabinet lekarski był wzięty na krótki okres i jest to jedyne zadłużenie pozwanego, a dodatkowo część wydatków związanych z zaspokajaniem potrzeb swojej rodziny zalicza on w koszty prowadzonej działalności gospodarczej.

W dalszej części Sąd odniósł się do stanu zdrowia pozwanego oraz jego żony stwierdzając, że nie ogranicza on obecnie pozwanego w wykonywaniu pracy zarobkowej. Po przebytej chorobie nowotworowej stan zdrowia pozwanego jest obecnie stabilny i monitorowany wyłącznie poprzez obowiązkowe wizyty kontrolne. Również schorzenia żony pozwanego nie stanowiły dotychczas przeszkody w jej życiu zawodowym.

W rezultacie Sąd uznał, że alimenty w wysokości po 1.500,- zł miesięcznie odpowiadają zakresowi usprawiedliwionych potrzeb powoda, jak również są adekwatne do możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego. Uwzględniając datę wytoczenia powództwa Sąd zasadził podwyższone alimenty poczynając od dnia 1 stycznia 2015r. Natomiast uwzględniając jako zasadne żądanie alimentów wymagalnych w wcześniejszych miesiącach Sąd powołując się na treść art. 137 § 2 kro zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.500,- zł tytułem alimentów za okres od 1 października 2014r do 31 grudnia 2014r z ustawowymi odsetkami od dnia wyrokowania.

Sąd oddalił powództwo jedynie w zakresie odsetek od alimentów wymagalnych jeszcze przed wytoczeniem powództwa.

Rozstrzygając o kosztach sądowych Sąd powołał się na treść art.98 k.p.c. oraz art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazując ściągnąć od pozwanego kwotę 480,- zł z tytułu opłaty sądowej od uiszczenia której powód był zwolniony z urzędu.

Od powyższego wyroku apelację wniósł pozwany zaskarżając go w pkt. I, II i IV i V.

Powołując się na treść art. 368 k.p.c. wyrokowi Sądu I instancji zarzucił:

1) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, który miał istotny wpływ na jego treść poprzez przyjęcie iż:

a) usprawiedliwione potrzeby pozwanego wynoszą 3.000,- zł miesięcznie

b) powód nie jest w stanie podjąć pracy w wakacje, lub dodatkowe zarobkowania w czasie roku akademickiego chociażby w postaci korepetycji

c) alimenty w wysokości 1.500,- zł miesięcznie mieszczą się w możliwościach majątkowych pozwanego

d) pozwany posiada bardzo wysoki dochód ze świadczonych usług medycznych, gdy w rzeczywistości jego dochody są rzędu 4.500 – 5.000 zł miesięcznie

e) pozwany mimo choroby jest w stanie osiągać takie same dochody, jak w czasie gdy był zdrowy

2) naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść orzeczenia tj. :

a) art. 217 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art.229 k.p.c. poprzez pominięcie wniosków dowodowych zawartych w piśmie procesowym z dnia 28 maja 2015r

b) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

- brak wszechstronnego wyjaśnienia i rozważenia materiału dowodowego i oparcie rozstrzygnięcia jedynie na twierdzeniach powoda i jego matki z pominięciem dowodów przedłożonych przez pozwanego

- przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i ustalenie dochodów pozwanego w oparciu o wskazania doświadczenia życiowego z pominięciem przedłożonych dokumentów

- sprzeczną z zasadami logicznego myślenia oceną dowodów i przyjęcie, że zbyteczne wydatki powoda służą zaspokojeniu jego usprawiedliwionych potrzeb

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o zmianę wyroku Sądu Rejonowego poprzez oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych; ewentualnie domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu w Olsztynie do ponownego rozpoznania z orzeczeniem o kosztach procesu za obie instancje.

( k. 384 – 392)

Odpowiadając na apelację pozwanego powód wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od na swoją rzecz od pozwanego kosztów postępowania za instancję odwoławczą według norm przepisanych.

( k. 403-405)

Sąd Okręgowy w Olsztynie uwzględniając częściowo wnioski dowodowe pozwanego z pisma z dnia 28 maja 2015r ustalił, że powód w latach 2014 i 2015 nie składał zeznań podatkowych. Ustalono również, że pozwany w październiku 2016r kończy zgodnie z harmonogramem spłat spłacać kredyt zaciągnięty na zakup lokalu z przeznaczeniem na gabinet (...), którego rata wynosi 2.930,- zł miesięcznie. Do Sądu wpłynęła również historia operacji z rachunku bankowego powoda za okres od 1 lipca 2014r do 1 kwietni 2016r.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Podniesione przez powoda w apelacji zarzuty nie są trafne. Sąd Okręgowy w całej rozciągłości podziela i przyjmuje za własną dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę zebranego materiału dowodowego, poczynione na tej podstawie prawidłowo ustalenia faktyczne oraz wyciągnięte wnioski. Sąd Okręgowy nie dopatrzył się również w przeprowadzonym postępowaniu uchybień procesowych, w szczególności w zakresie sposobu przeprowadzenia postępowania dowodowego, a które to uchybienia mogłyby wypaczyć wynik postępowania. Natomiast uwzględniając częściowo wnioski dowodowe pozwanego już na etapie postępowania odwoławczego ustalono dodatkowe okoliczności, które potwierdzają trafność rozstrzygnięcia jakie zapadło przed Sądem I instancji.

W szczególności Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu Rejonowego, iż zakres rzeczywistych usprawiedliwionych potrzeb powoda, po tym jak rozpoczął on studia dzienne na Uniwersytecie (...) w G. uległ znacznemu wzrostowi. Sąd Okręgowy nie doszukał się w zestawieniu wydatków przedstawionych przez powoda pozycji, które można byłoby jednoznacznie uznać za niecelowe lub wręcz zbędne. Koszty utrzymania młodego mężczyzny w obcym dużym mieście są znaczne. Na marginesie jedynie wskazać należy, iż wydatek rzędu 1.000,- zł na wynajem mieszkania z kolegami uznać należy nawet za stosunkowo niski. Dodatkowo koszty utrzymania powoda są wyższe z uwagi na kontynuowaną przez powoda naukę na studiach medycznych. Celowość tych wydatków nie budziła zastrzeżeń Sądu Rejonowego, a Sąd II instancji podziela tę opinię.

Zdaniem Sądu Okręgowego Sąd I instancji słusznie wskazał również, iż z uwagi na charakter studiów powoda, które należą do najcięższych, gdzie jest dużo zajęć praktycznych na ćwiczeniach i w laboratoriach, gdzie są dodatkowe praktyki nie jest on w stanie podjąć dodatkowej pracy. Podkreślić również należy, iż powód również ma prawo do wypoczynku w okresie wakacji. Odmienne stanowisko skarżącego w tym względzie nie zasługuje na podzielenie.

W następnej kolejności podnieść trzeba, że Sąd I instancji rzetelnie, w sposób uzasadniony i trafny dokonał oceny możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego. Również w tym zakresie Sąd II instancji nie podziela zarzutów apelacji uznając, że przeprowadzone postępowanie dowodowe dało wszelkie podstawy po temu, aby przyjąć, że podwyższone alimenty są adekwatne do sytuacji materialnej pozwanego.

W tym miejscu jedynie wspomnieć należy, iż pozwany już wkrótce przestanie spłacać swoje jedyne zobowiązanie – kredyt na zakup gabinetu lekarskiego - w wysokości prawie 3.000,- zł miesięcznie. Niezależnie od powyższego zaciągnięcie tak wysokiego kredytu, na zaledwie 5 lat dowodzi bardzo wysokich dochodów pozwanego. Poza tym jak wynika z zeznań pozwanego oraz jego córki, na jej utrzymanie przekazuje on z żoną miesięcznie co najmniej 1.600,- zł. Już zestawienie tylko tych dwóch wydatków wskazuje, że rzeczywiste dochody pozwanego muszą być wyższe niż deklarowane przez niego 4.500 – 5.000,- zł miesięcznie ( i to nawet jeżeli rata kredytu jest wliczana w koszty uzyskania przychodu). Nie bez znaczenia jest również fakt, że pozwany z żoną darowali córce dom, w którym mieszkają, czym zdecydowanie faworyzowali ją w stosunku do innych dzieci pozwanego. Sąd Rejonowy trafnie odwołał się również do wysokich dochodów pozwanego zarówno tych z tytułu świadczonej pracy, jak i tych z tytułu świadczenia usług ginekologicznych w ramach prywatnego gabinetu. Odwołanie się przez Sąd Rejonowy do wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego było ze wszechmiar uzasadnione i trafne.

Zdaniem Sądu Okręgowego również zarzuty apelacji, wskazujące na stan zdrowia pozwanego jako okoliczność ograniczającą jego możliwości zarobkowe nie mogą zostać uwzględnione. Sąd I instancji trafnie przyjął bowiem, iż pomimo przebytych chorób i posiadanych schorzeń możliwości zarobkowe pozwanego uległy jedynie nieznacznemu ograniczeniu, a przy tym są ciągle na tyle wysokie, że jest on w stanie łożyć na utrzymanie studiującego medycynę syna znacznie wyższe alimenty.

W konsekwencji na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego uznając ją za niezasadną. O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczona na podstawie art. 98 k.p.c. oraz na podstawie § 10 ust. 4 oraz § 16 ust. 1 pkt. 1 oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r w w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE