UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 29 lutego 2012 r. powód - Stowarzyszenie (...) w P. - domagał się uznania za niedozwolone i zakazania wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowienia § 5.1 wzorca umowy zawartego w dokumencie o nazwie regulamin promocji dla konsumentów „(...)” o treści : „Wszelkie reklamacje(…) mogą być składane w terminie do dnia 5 października 2011r.”, którym posługuje się pozwany - (...) sp. z o.o. w W.. Nadto wniósł o zasądzenie kosztów procesu.

Zdaniem powoda rzeczony zapis wzorca umowy wypełnia hipotezę art. 385¹ § 1 kc zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W przekonaniu powoda przedmiotowa klauzula musi być uznana za abuzywną, gdyż przewiduje zbyt daleko idące ograniczenie uprawnień reklamacyjnych dla konsumenta.

Pozwany domagał się oddalenia powództwa i wniósł o zasądzenie kosztów procesu.

Zdaniem pozwanego błędne jest twierdzenie powoda, iż organizacja konkursu promującego działalność pozwanego prowadzi do zawierania umów z konsumentem.

W ocenie pozwanego ogłoszenie konkursu może stanowić, co najwyżej przyrzecznie publiczne, które w myśl przepisów prawa stanowi jednostronną czynność prawną. Dodał, iż regulamin konkursu nie może być uznany za wzorzec umowy w rozumieniu art. 384 kc. Brak jest zatem podstaw do uznania § 5 ust.1 Regulaminu za niedozwolone postanowienie umowne.

Niezależnie od powyższego, w ocenie pozwanego zapisy regulaminu nie ograniczają uprawnień konsumentów a wręcz przeciwnie dają uczestnikom konkursu uprawnienia w postaci możliwości złożenia skargi reklamacyjnej. Dodatkowo w przypadku uznania, że przyrzeczenie publiczne nie zostało przez pozwanego wykonane, konsument ma prawo skierowania sprawy na drogę sadową.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany – (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej zorganizował konkurs promocyjny mający na celu zwiększenie sprzedaży.

Bezsporne jest, że pozwany w okresie trwania promocji tj. od 10 września do 30 września 2011r. posługiwał się w obrocie z konsumentami wzorcem umownym o nazwie „Regulaminu promocji dla konsumentów „(...)” zwany dalej „Regulaminem”, który zawiera zakwestionowane przez powoda postanowienie o następującej treści: „Wszelkie reklamacje (…) mogą być składane w terminie do dnia 5 października 2011r.”

Pozwany nie zakwestionował wiarygodności dołączonego do pozwu wzorca umownego, ani też nie zarzuciła niezgodności kwestionowanego postanowienia z jego treścią, dlatego okoliczności te należało uznać za udowodnione na podstawie art. 230 k.p.c.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie niekwestionowanych wzajemnie twierdzeń stron oraz dokumentów zgromadzonych w toku postępowania sądowego.

Powyższy materiał dowodowy z uwagi na wzajemną spójność i logiczność na podstawie art. 230 k.p.c. uznano za wiarygodny.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jest uzasadnione. W szczególności nie sposób uznać powołanego w podstawie żądania pozwu regulaminu jako dowodu klasyfikacji Promocji w kontekście przyrzeczenia publicznego. Zgodnie z już utrwalonym orzecznictwem Sądu Apelacyjnego w Warszawie, które Sąd orzekający w sprawie niniejszej w pełni podziela, z natury uregulowania przyrzeczenia publicznego wynika, iż chodzi w nim o nieskomplikowaną relację prawną sprowadzającą się do prostego wykonania oznaczonej jednej czynności, za co obiecano nagrodę. Złożony stosunek prawny regulowany Regulaminem składającym się z kilkudziesięciu postanowień, nie mieści się w ramach przewidzianej w art. 919 kc i nast. Instytucji przyrzeczenia publicznego (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 4 października 2011 r. sygn. akt VI ACa 282/11 – LEX 1130437; wyrok SA w Warszawie z dnia 7 września 2011 r. sygn. akt VI ACa 284/11 – LEX 1130439; wyrok SA w Warszawie z dnia 20 października 2010 r. sygn. akt VI ACa 231/10 – LEX 1120238; wyrok SA w Warszawie z dnia 20 października 2010 r. sygn. akt VI ACa 233/10 – LEX 1120239). W realiach niniejszego sprawy wskazać należy na dodatkowy element niemożności klasyfikacji regulaminu jako przyrzeczenia publicznego. Skoro § 2 pkt 2 i 3 rzeczonego Regulaminu ogranicza liczbę przyrzeczonych nagród, to w istocie pozwana nie dokonała przyrzeczenia nagrody za wykonanie oznaczonej czynności, a jedynie zapewniła udział w swoistego rodzaju wyścigu po nagrodę (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 stycznia 1996 r. sygn.akt I ACr 966/95 – OSA 1996/7-8/40). Tym samym oświadczenie pozwanej zawarte w kwestionowanym Regulaminie nie wyczerpuje hipotezy art. 919 kc. Nadto wskazać należy, że czynnikiem, który decyduje o uznaniu ocenianego w niniejszej sprawie stosunku prawnego za umowę jest okoliczność bezpośredniego związku pomiędzy konkursem a zawieraniem przez uczestników innych umów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 września 2011 r. wydany w sprawie IV ACa 291/11, LEX 1130440). Powyższa argumentacja, w tym związanie zachowania konsumenta określonego w Regulaminie z innymi umowami warunkującymi udział w promocji, które w sposób oczywisty dokonywane jest w celu zwiększenia zysków ze sprzedaży towarów w galerii handlowej, stanowi o zasadności klasyfikacji przedmiotowego Regulaminu jako wzorca umowy podlegającego ocenie poprzez pryzmat zawarcia w nim niedozwolonych klauzul umownych. W szczególności jest on ofertą zawarcia umowy o udział w promocji na warunkach na warunkach przewidzianych w Regulaminie. Za oświadczenie woli konsumenta zawarcia umowy należy uznać czynności związane z weryfikacją i stemplowaniem paragonów dokumentujących dokonanie zakupu oraz stemplowanie karty promocyjnej (§ 2 pkt 4 Regulaminu).

Stosownie do treści art. 385¹ §1 kpc, do uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowania go z praktyki stosowania konieczne jest łączne występowanie czterech przesłanek: postanowienie nie zostało indywidualnie uzgodnione, ukształtowane w ten sposób prawa i obowiązki stron pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami, powyższe prawa i obowiązki rażąco naruszają interesy konsumenta i postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron. Przy czym należy zaznaczyć, iż przesłanka braku indywidualnego uzgodnienia nie ma istotnego znaczenia przy przeprowadzaniu abstrakcyjnej kontroli postanowienia wzorca umownego, bez względu na to czy wzorzec był, czy też nie był zastosowany przy zawieraniu jakiejś konkretnej umowy. W szczególności kontrola ta jest oceną ex-ante i obejmuje wzorzec, nie zaś konkretną umowę.

W postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone przedmiotem oceny Sądu jest to, czy zawarte we wzorach, kwestionowane postanowienia kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz czy skutkiem tego dochodzi do rażącego naruszenia interesów konsumentów. Nie dotyczy to jednak postanowień regulujących główne świadczenia stron, jak cena lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Decydujące znaczenie dla abuzywności tych postanowień ma okoliczność, czy zostały uzgodnione w sposób indywidualny. Przesłankami abuzywności postanowień wzorca umownego jest ich sprzeczność z dobrymi obyczajami i rażące naruszenie interesów konsumenta. Istotą dobrych obyczajów jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka. Dobre obyczaje to reguły postępowania zgodne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Sprzeczne z dobrymi obyczajami są m.in. działania wykorzystujące choćby niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania. Klauzula generalna wyrażona w art. 385 indeks 1 §1 kc uzupełniona została listą niedozwolonych postanowień umownych zamieszczoną w art. 385 indeks 3 kc Obejmuje ona najczęściej spotykane w praktyce klauzule uznane za sprzeczne z dobrymi obyczajami zarazem rażąco naruszające interesy konsumenta. Ich wspólną cechą jest nierównomierne rozłożenie praw, obowiązków lub ryzyka między stronami prowadzące do zachwiania równowagi kontraktowej. Są to takie klauzule, które jedną ze stron (konsumenta) z góry, w oderwaniu od konkretnych okoliczności, stawiają w gorszym położeniu. Wyliczenie to ma charakter niepełny, przykładowy i pomocniczy. Funkcja jego polega na tym, iż zastosowanie we wzorcu umowy postanowień odpowiadających wskazanym w katalogu znacząco ułatwić ma wykazanie, że spełniają one przesłanki niedozwolonych postanowień umownych objętych klauzulą generalną art. 385 indeks 1 §1 kc W razie wątpliwości ciężar dowodu, że dane postanowienia nie spełniają przesłanek klauzuli generalnej spoczywa na przedsiębiorcy - art. 385 indeks 1 §4 kc Aby uchylić domniemanie, że klauzula umowna zgodna z którąś z przykładowych klauzul wymienionych w art. 385 indeks 3 kc jest niedozwolonym postanowieniem umownym należy wykazać, że została ona uzgodniona indywidualnie lub, że nie kształtuje praw i obowiązków konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając ich interesy mimo swego niedozwolonego brzmienia tzn. nie spełnia przesłanek z art. 385 indeks 1 §1 kc Dopiero po wykazaniu tej drugiej okoliczności może dojść do obalenia domniemania abuzywności.

Analizując kwestionowany przez powoda zapis wskazać należy, iż jego treść znacząco ogranicza konsumentów, którzy przystąpili do promocji w możliwości przeprowadzenia wprowadzonego do regulaminu postępowania reklamacyjnego. Zawarcie we wzorcu rzeczonego postanowienia może pełnić funkcję kształtowania praw konsumentów w obszarze domagania się od przedsiębiorcy spełnienia obowiązków wynikających z umowy. Fakt braku ograniczenia poprzez kwestionowany zapis roszczeń w sferze prawa materialnego należy uznać w omawianym przypadku za niewystarczającą gwarancję zapewnienia konsumentom możliwości realizacji ich praw podmiotowych. W szczególności brak wniesienia reklamacji w sposób przewidziany umową może mieć negatywne konsekwencje w sferze dowodzenia racji konsumentów. Nie sposób także podzielić argumentu strony pozwanej nawiązującego do zakończenia akcji promocyjnej. W szczególności termin zakończenia promocji nie jest skorelowany z terminem do wnoszenia reklamacji. Za czas związania umową należy przede wszystkim uznać okres, w którym konsument może zrealizować otrzymany bon, ten zaś zakończy swój bieg 5 września 2012 r. (§ 2 pkt 7 Regulaminu). Tym samym pozwany ograniczył możliwość przeprowadzenia postępowania reklamacyjnego dla czynności związanych z realizacją praw konsumentów podjętych w okresie 6 października 2011 r. – 5 września 2012 r. Wskazać również należy, iż określenie terminu wnoszenia reklamacji na dzień 5 października 2011 r. przy zakreśleniu dla pozwanego 21 dniowego terminu rozpatrywania reklamacji tworzy nieuzasadnioną nierównowagę we wzajemnej relacji stron kontraktu. Zważywszy, że do promocji można było przystąpić do dnia 30 września 2011 r., to na wniesienie ewentualnej reklamacji pozwany zakreślił konsumentom termin 5 dni od zakończenia akcji, zaś na dokonanie odpowiadającej temu własnej czynności tj. rozpoznania reklamacji, termin ponad 4-krotnie dłuższy. Wszystko to stanowi o wykorzystywaniu przez przedsiębiorcę dominującej względem konsumenta pozycji, która przekłada się na ukształtowanie pozycji tego pierwszego w sposób korzystniejszy bez istotnych przesłanek w tym zakresie. Narzucenie powołanego w żądaniu pozwu zapisu Regulaminu, wynikające ze sformułowania wzorca przez przedsiębiorcę, a konstytuujące dysproporcjonalność praw i obowiązków stron umowy, stanowi o uznaniu spornego zapisu jako niedozwolonego postanowienia umownego w rozumieniu art. 385¹ §1 kc.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385¹ § 1 kc, Sąd uznał postanowienie wzorca umowy za niedozwolone, zaś na podstawie art. 479⁴² § 1 kpc zakazał jego wykorzystywania w obrocie z udziałem konsumentów.

Podstawę prawną wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym stanowił przepis art. 479¹⁷ § 1 kpc w zw. z art. 9 ust. 1 i art. 11 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 233 poz. 1381).

O publikacji prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt strony pozwanej zarządzono na podstawie art. 479⁴⁴ kpc.

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 98 kpc, zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Przyznane stronie koszty stanowi wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 360 zł - ustalone na podstawie § 14 ust. 3 pkt 2 w zw. z § 2 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163. poz. 1349 ze zm.).

Mając na uwadze wynik sprawy, orzeczenie o nakazaniu pobrania od strony pozwanej opłaty od pozwu uzasadnia przepis art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 167 poz. 1398 ze zm.).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE